ათწლიანი მოღვაწეობის შემდეგ „თავისუფალი საქართველოს“ ლიდერი კახა კუკავა პოლიტიკიდან წასვლაზე ფიქრობს. თვითმმართველობის არჩევნების შემდეგ მიიჩნია, რომ მისი სამსახური საქართველოს არ სჭირდება.

„ჩვენი ხმები მოიპარეს. იყო ბიძინა ივანიშვილის დავალება, რომ არ გადაგველახა ბარიერი, მაგრამ ვაცნობიერებთ იმასაც, რომ ჩვენმა ამომრჩეველმა გამოგვიცხადა უნდობლობა. ყველა შემთხვევაში, შედეგი იქნებოდა დაბალი. არასდროს არაფერს გამოვკიდებივარ. ჩვენ მივიღეთ ამომრჩევლის მკაფიო გზავნილი, რომ ჩვენი სამსახური საქართველოს მოსახლეობას არ სჭირდება“, - აცხადებს კახა კუკავა, რომლის თქმითაც, მას არ დაკლებია არც ერთი „დუბინკა“, მხუთავი აირი და წყლის ჭავლი. ჩვენმა საზოგადოებამ, თბილისმა კი ეს შეაფასა 2%-იანი მხარდაჭერით. „სულელი უნდა ვიყო, რომ ამის შემდეგ კიდევ ვიფიქრო იმაზე, რომ არაფერი შესაცვლელი არ არის“.

კახა კუკავას ამ განცხადების მიუხედავად, ბევრი თვლის, რომ ის გამოცდილი პოლიტიკოსია და ნაჩქარევი გადაწყვეტილება არ მართებს.

For.ge კახა კუკავას ესაუბრა.

 - ეს დროებითი მოვლენა იქნება, ხარაკირის გაკეთებას არ ვაპირებთ, მაგრამ ამ ეტაპზე, გასაგებია, რომ პოლიტიკურ ბაზარზე მოთხოვნა არის სხვა პროდუქტზე და არა იმაზე, რაც ჩვენ შევთავაზეთ საზოგადოებას. ახლა ძალით რომ უმტკიცო ხალხს, რომ არა, ის ცუდია და ეს გირჩევნიათ, შეუძლებელია. როგორც არ შეიძლება, მაღაზიის გამყიდველმა მყიდველს ეჩიჩინოს, ეს იყიდე, მაინც კლიენტი რასაც უნდა, იმას იყიდის და კლიენტი ყოველთვის მართალია - ასევეა ამომრჩეველიც. მათ გამოხატეს სიმპათია, პრიორიტეტები და ამ პრიორიტეტებში არასაპარლამენტო ოპოზიცია და ჩვენი გუნდი არ მოხვდა. ჩვენ რომ ვუმტკიცოთ ამომრჩეველს, არა, ჩვენ ვჯობივართ, ვიდრე ბურჯანაძე, ეს აზრს მოკლებულია. საზოგადოებას მოთხოვნა აქვს ბურჯანაძეზე, ნარმანიაზე, ინაშვილზე, ნაციონალებზე, მათ სრული უფლება აქვთ, ეს მიიღონ. არავის შეუძლია უთხრას, თქვენთვის ბურჯანაძე არ ვარგა და სხვა ჯობია.

სუბიექტურ და ობიექტურ მიზეზებზე რომ ვისაუბროთ, თქვენ გამოცდილი პოლიტიკოსი ბრძანდებით და, ალბათ, ხვდებით, რომ, გარკვეულწილად, ნარმანიას მხარდაჭერა განპირობებული იყო ხალხის მხრიდან ბიძინა ივანიშვილის უდიდესი პატივისცემით. რაც შეეხება ნაციონალებს - გუნდის გადარჩენას ცდილობენ აქტივისტების დახმარებით. შესაძლოა, კონკრეტული ინტერესების გამო მოხდა თქვენი იგნორირება და ეს სულაც არ ნიშნავდეს, რომ თქვენი სიტყვა ქართული პოლიტიკისთვის უინტერესოა.

 - ზუსტად, რაც თქვენ ბრძანეთ, საზოგადოებაში არის მოთხოვნა ამაზე. ხალხს სურს, დიდ ფულს, ან მესიანისტური იდეებით მოსულ პოლიტიკურ ძალას მისცეს ხმა. დამოუკიდებელ პოლიტიკოსზე, რაციონალურ აზროვნებაზე, რეფორმებზე ორიენტირებულ პროგრამაზე არ არის მოთხოვნა და არ ვიცი, როგორ უნდა დავარწმუნოთ საზოგადოება.

პოლიტიკაში მოსვლის პრაგმატულ ინტერესზე რომ არაფერი ვთქვათ, თქვენი მოქალაქეობრივი პოზიცია როგორია?

- რა თქმა უნდა, მოქალაქეობრივი პოზიცია მაქვს, მოქალაქეობრივი პოზიცია შეიძლება ერთ ადამიანსაც ჰქონდეს, 1%-საც და 0,1%-საც, მაგრამ პოლიტიკა ისეთი საქმიანობაა, რომელიც ამ გეგმებს ვერ განახორციელებს 1%-იანი შედეგით. ის მსხვილმა პოლიტიკურმა ჯგუფმა უნდა განახორციელოს, დღეს კი საზოგადოებაში არის ასეთი ვითარება, როგორიც არის.

როგორია თქვენი გარემოცვის პოზიცია, რადგან თქვენ ერთპიროვნულად არ აპირებთ პოლიტიკიდან შესაძლო წასვლის გადაწყვეტილების მიღებას.

 - რა თქმა უნდა, ჩვენ შევიკრიბებით და ვიმსჯელებთ ამაზე, სწრაფი და ემოციური გადაწყვეტილების მიღებას არ ვაპირებ. უბრალოდ, ნორმალურ ქვეყნებში ეს ჩვეულებრივი ამბავია, ყველა არჩევნების შემდეგ ხდება გუნდის გადახალისება.

ქართულ პოლიტიკას ახსოვს ასეთი პრეცედენტები - თავის დროზე დავით გამყრელიძემ პოლიტიკიდან წასვლა გადაწყვიტა, კობა დავითაშვილმაც ასეთი გადაწყვეტილება მიიღო... რამდენად გამართლებული იყო მათი საქციელი?

 - ძალიან რთული სათქმელია. საბოლოო ჯამში, პოლიტიკაში ძირითადი ავტორი არის ხალხი და საზოგადოება. პოლიტიკოსმა შეიძლება გაუძლოს წნეხს, დევნას, შევიწროებას, უფულობას, მაგრამ, თუ ამისი დივიდენდები საზოგადოებისგან არ მიიღო, მაშინ მას არანაირი რესურსი არ რჩება საბრძოლველად. აქედან გამომდინარე, ასეთი ლოგიკა არსებობს. გარდა ამისა, თვითონ სიტყვა „პოლიტიკას“ რომ დავაკვირდეთ, ეს არის საჯარო სამსახური, ანუ ხალხს ვიღაცის სამსახური სჭირდება. ხალხმა თქვა, რომ მე მინდა, დღეს ავიყვანო ჩემს სამსახურში ბურჯანაძე. თუ არ აგიყვანა ხალხმა სამსახურში, როგორ უნდა განახორციელო პოლიტიკა? შენი მოსაზრება და მოქალაქეობრივი პოზიცია შეიძლება გქონდეს, როგორც ადამიანს, ექსპერტს, ჟურნალისტს, მაგრამ პოლიტიკოსი ყველა ქვეყანაში ნიშნავს ადამიანთა ჯგუფს, რომელიც წარმოადგენს საზოგადოების გარკვეული ნაწილის ინტერესებს.

თქვენ რამდენჯერმე ახსენეთ ბურჯანაძე. როგორც ჩანს, რაღაც გულისტკივილი გაქვთ არშემდგარ გაერთიანებასთან დაკავშირებით?

- არა, არანაირი, იგივე შემიძლია გითხრათ ნებისმიერზე -ნაციონალი იქნება ეს, ინაშვილი თუ ნარმანია. ამას არანაირ დადებით და ნეგატიურ კონტექსტში არ ვამბობ. უბრალოდ, ეს მოცემულობაა.

ჩვენ გვახსოვს ბიძინა ივანიშვილის თავდაპირველი გამონათქვამი თქვენს შესახებ, მას თქვენ ნიჭიერ პოლიტიკოსად მიაჩნდით. ასევე, სულ ახლახანს, თუ არ ვცდები, დავით ბერძენიშვილმაც იგივე განაცხადა, რომ კახა კუკავა დასაკარგი კაცი არ არისო. ამ გამონათქვამების მიუხედავად, მაინც დადგა თქვენი დროებითი ტაიმ-აუტის დრო და, თუკი დადგა, რამდენი ხნით აპირებთ ტაიმ-აუტს?

- დადგა, რადგან პოლიტიკა არ არის ჰობი. ბევრისთვის პოლიტიკა ჰობია. როცა რაღაცას აკეთებ პოლიტიკაში, უნდა გქონდეს მოკლე და გრძელვადიანი ამოცანები. თუ ხედავ, რომ ეს ამოცანები თეორიულად შეუძლებელია გადაწყდეს, მაშინ რაღაც სხვა ამოცანები უნდა დასახო. ხომ არ შეიძლება, ჩვენ მიზნად დავისახოთ, ტაო-კლარჯეთის დაბრუნება და ამას შევაწყდეთ?! ეს არარეალურია. ასევე, ის ამოცანები, რაც ჩვენ გვქონდა უკანასკნელი ათი წლის მანძილზე, ხოლო ზოგიერთ ჩვენს მეგობარს -ათ წელიწადზე უფრო მეტი ხნის მანძილზე, რომ ქვეყნის რეფორმირება, ევროპულ სტანდარტებთან ოდნავ მაინც დაახლოება, სამართლიანობის ელემენტარული სტანდარტების დამკვიდრება მომხდარიყო, ამან ვერ ჰპოვა ჩვენს საზოგადოებაში მხარდაჭერა. ნუ დავაბრალებთ ყველაფერს მთავრობებს, სინამდვილეში, ჩვენი საზოგადოება ითხოვს ქვეყნის მართვის სხვა ტიპის მოდელს და არა დემოკრატიასა და სამართლიანობაზე დამყარებულ სისტემას.

სხვათა შორის, ექსპერტები ამბობენ, რომ ხალხის 40 ან 50 % ახალი პოლიტიკური ძალის მოლოდინშია. თქვენ რას ფიქრობთ ამასთან დაკავშირებით, რადგან შეუძლებელია, მთლიანობაში, თვითმმართველობის არჩევნების შედეგები „ქართულმა ოცნებამ“ კარგად განიხილოს, ისევე, როგორც - ნაცმოძრაობამ?

- შეიძლება სუბიექტური ვიყო, მაგრამ, ალბათ, მოთხოვნა არის ძალაზე, რომელიც დაახლოებით ისევ იმ ბაზისით იქნება, რა ბაზისითაც მოვიდნენ დღევანდელ დღემდე სხვადასხვა პოპულარული პარტიები. უნდა იყოს ბევრი ტყუილი დაპირება, ბევრი ფული, ემოცია და ჰიპნოზი. ამაზე არის მოთხოვნა და, თუ ჯერ არა, ყოველ შემთხვევაში, ერთ ან ორ წელიწადში მაინც გაჩნდება.

მაგრამ ბევრი ექსპერტი ამბობს, რომ პოლიტიკურად გაიზარდა ჩვენი ამომრჩეველი.

 - კი, თუ გადახედავთ ამ არჩევნებს...

ხელისუფლება და ცალკეული ექსპერტებიც ფიქრობენ, რომ მეორე ტური წინგადადგმული ნაბიჯია.

- არაფერი განსაკუთრებული საქართველოში არ ხდება. სხვა ქვეყნებშიც ასეთი რამ დამახასიათებელია. ამას აქვს დემოგრაფიული, სოციალური, ფინანსური მიზეზები, რაც საქართველოში ხდება, აქედან გამომდინარე, ტალახიდან ხაჭაპური არ მოიზილება და რაღაც მოცემულობები არსებობს, რასაც ვერანაირი პოლიტიკური სტრატეგია ვერ გადალახავს. მოცემულობა არის ასეთი - ღარიბი ქვეყანაა, საიდანაც გაქცეულია ახალგაზრდა ინტელექტუალური რესურსები, 50 % სიღარიბის ზღვარს მიღმაა და მზადაა, გააკეთოს სპეციფიციური არჩევანი. ჩვენ მთავარი თამაშის წესი დავარღვიეთ, ქართულ პოლიტიკაში ყველა წარმატებული პარტიისთვის არსებობს ასეთი წესი, რომ ცოტა ხანს უნდა იყო მინისტრი, მოიპარო 50 ან 70 მილიონი ხაზინიდან და მერე ეს ფული უნდა დააბანდო პოლიტიკაში. თუ დააკვირდებით, ნახავთ, რომ აბსოლუტურად ყველა წარმატებული ძალა ამ წესს მისდევს, ახლაც და წარსულშიც.

ჩვენ დავდეთ ფსონი ესპანეთზე და მოიგო ჰოლანდიამ. ჩვენ დავდეთ ფსონი იმაზე, რომ, მოდი, არ მოვიპარავთ და საზოგადოებას დავანახებთ, რომ ცვლილებაა საჭირო. ჩვენ გვინდოდა არა ყოფილი ჩინოვნიკები, არამედ ვისაც ბრძოლის გამოცდილება აქვს. არ გაიზიარა ეს საზოგადოებამ.

თუკი არჩევნებზე ასეთი შედეგი დადგებოდა, პოლიტიკიდან წასვლის ვარიანტზე თავიდანვე ფიქრობდით?

- ჩვენ ვფიქრობდით, ბარიერის გადალახვას მოვახერხებდით, რაღაც მცირედი ფენა მაინც იქნებოდა საზოგადოებაში, ვინც დასანახს დაინახავდა. თუმცა ახლა მატერიალურად და მორალურად ერთნაირად განადგურებულია საზოგადოება. არის ერთი მომენტიც პოლიტიკაში, რაც ყველამ უნდა იცოდეს, ეს არის ოქროს წესი, რომელიც ყოველთვის ყველა საზოგადოებაში მოქმედებს - ხალხს მარტო წარმატებულები უყვარს და არა  - მართლები, ლამაზები, ერთგულები. პირველსავე წარუმატებლობის შემდგომ საზოგადოება შეგაქცევს ზურგს და სანამ არ მიაღწევ ახალ წარმატებას, შენსკენ არ მოიხედავს. ამიტომაც ის კრიზისი, რომელიც დღეს არის დემოკრატიულ ოპოზიციაში, სინამდვილეში, არ დაწყებულა ამ არჩევნებზე. ეს დაიწყო 2008 წლის იანვარში, როცა ჩვენ წავაგეთ საპრეზიდენტო არჩევნები. მას შემდეგ, საზოგადოებამ ზურგი შეაქცია თავის ლიდერებს და ის ეძებდა იმ ლიდერს, რომელიც ბიძინა ივანიშვილის სახით მიიღო. თქვენ ამბობთ, რაღაც შეიცვლებაო, თუმცა შემდეგი ლიდერიც აუცილებლად იქნება თეთრ ცხენზე ამხედრებული პრინცი და არა დემოკრატიულ პლატფორმაზე მოსული პოლიტიკური ძალა.

მაგრამ ბიძინა ივანიშვილის გამოჩენამდე ჩვენი ხალხი ვერ აიყოლიეს ოპოზიციის მაშინდელმა ლიდერებმა. მათ არ ჰქონდათ მუხტი და ზუსტად ბიძინა ივანიშვილში დაინახა ხალხმა გადარჩენის შანსი.

- ამას ვამბობ, ეს ასოცირდება კონკრეტულ მომენტებთან - დიდ ფულთან, თანამდებობასთან ან რაღაც დიდ საერთაშორისო მხარდაჭერასთან.

იმ პერიოდში ფულზე ნაკლებად იყო აქცენტი. თქვენი ტაიმ-აუტი რამდენ ხანს შეიძლება გაგრძელდეს?

- არ ვიცი, ამ გადაწყვეტილებას როცა ოფიციალურად მივიღებ, საჭირო დეტალებით გამოვაქვეყნებ. გუნდთან ერთად უნდა მივიღო გადაწყვეტილება. ესენი ის ადამიანები არიან, ვისთან ერთადაც მოვდივარ პოლიტიკაში.

ჩვენ შევეჩვიეთ პოლიტიკოს კახა კუკავას. პოლიტიკის გარდა, თქვენ თავს სად ხედავთ?

- არ ვიცი, ალბათ, „ჯობს. გე“-ზე დავდებ განცხადებას და გამოჩნდება.

შეცდომებზეც ვისაუბროთ. ამ გადასახედიდან რა იყო თქვენი ყველაზე დიდი შეცდომა პოლიტიკაში? თავის დროზე ჩვენ გვახსოვს თქვენი განცხადებები - საქართველომ ნეიტრალიტეტი უნდა გამოაცხადოს...

- მე არ ვთვლი ამას შეცდომად.

თუნდაც, რუსეთთან ურთიერთობის თქვენეული ფორმულა ხომ არ იყო მიზეზი თქვენ უარყოფის?

- პირიქით, თუ გადახედავთ არჩევნების შედეგებს, ნახავთ, რომ პირიქით მოხდა და იმ ძალებმა მეტი ხმები მიიღეს. შეცდომებს რაც შეეხება, 2004 წელს გადავედი სააკაშვილის ოპოზიციაში, მაშინ, როცა ვიყავი რევოლუციაში გამარჯვებული ძალის ერთ-ერთი ლიდერი და ძალზე დაახლოებული პრეზიდენტ სააკაშვილთან. ჩვენს ქვეყანაში არსებული თამაშის წესებით, ეს უხეში შეცდომა იყო. 2004 წელს არავინ არ უნდა გადასულიყო ოპოზიციაში, უფრო მომგებიანი იქნებოდა, ბურჯანაძესა და ნოღაიდელივით ჯერ ერთი-ორი-სამი წელი გამეტარებინა უმაღლეს პოსტებზე, დამეგროვებინა კაპიტალი და მერე გადავსულიყავი ოპოზიციაში. არ ვიცი, შეცდომაა ეს თუ არა, მაგრამ ტაქტიკურად თუ შევაფასებთ, რა გახდა ჩემი წარუმატებლობის მიზეზი, სწორედ ეს გახდა. საზოგადოებას განსაკუთრებით, სამხრეთულ საზოგადოებებს არ უყვარს ჩვეულებრივი ადამიანები. აქ არ არის ანგარიშიანი მიდგომა, აქ არის ემოციური მიდგომა. თუნდაც ყოფილი ინფრასტრუქტურის მინისტრი მათთვის უფრო მომხიბვლავია, ვიდრე ადამიანი, რომელსაც საზოგადოება ეხება, ყოველდღიურად ხედავს, ვისთან ერთადაც დგას რუსთაველის გამზირზე. მას მიიჩნევს მეორეხარისხოვან კატეგორიად.

და, ის, რომ თქვენ ძალიან ხშირად იდექით აქციებზე, შეცდომად მიიჩნევთ?

- ჩემი შეცდომა იყო ზედმეტი იდეალიზმი. პოლიტიკა არის რეალიზმის სფერო, 50% მაინც უნდა გქონდეს შანსი, როცა რაღაცას აკეთებ. აქციებზე დგომას არ ვნანობ, მაგრამ გეუბნებით, რა გახდა ჩემი წარუმატებლობის მიზეზი. თორემ საქართველოს ყოფნა-არყოფნა არ არის დამოკიდებული იმაზე, რამდენ ხმას ავიღებ არჩევნებში. ეს კიდევ უფრო ვრცელი და გლობალური თემაა. „მემარჯვენეებსაც“, დაახლოებით ამ თვალსაზრისით ერთი და იგივე ბიოგრაფია აქვთ. როცა შესაძლებლობა იყო, მიგვეღო სახელისუფლო პრივილეგიები, ოჩანი ვირივით მყარი პოზიცია დავიკავეთ.

თქვენი პროგნოზით, როგორ განვითარდება ქართული პოლიტიკა, დაიღლება საზოგადოება „ოცნებითაც“, „ნაციონალებითაც“, თუ შეეგუებიან ხვედრს?

- რა თქმა უნდა, ეს არის ციკლური და საერთოდ, სამხრეთული პოლიტიკა. უნდა მოვიდეს პრინცი, მესია, რომელსაც უნდა გამოუცხადო 90%-იანი მხარდაჭერა და მერე 90%-იანი ზიზღი და უნდა მოძებნო ახალი პრინცი. ჩვენ ახლა ამ ციკლის მეოთხე თუ მეხუთე წრეზე ვართ. რამდენად მოხერხდება ამ ციკლის დარღვევა? ალბათ, მოხერხდება, მაგრამ საამისოდ ძალზე ბევრი მაგალითები არ არის მსოფლიოში.