ნატოს სამიტი ახლო აღმოსავლეთსა და რუსეთ-უკრაინის ფრონტზე დაძაბული ვითარების ფონზე გაიმართა. ამიტომ, ეს სამიტი ლიდერებისთვის შეიძლება ძალიან რთულად ჩაითვალოს. ალიანსის დღის წესრიგში მთავარი საკითხი წევრი ქვეყნების თავდაცვის ხარჯების გაზრდაზე შეთანხმება იყო. ეს წინადადება შეერთებული შტატების მიერ იყო ინიცირებული. დონალდ ტრამპმა ნატოს მოკავშირეებს ამ მიმართულებით ფინანსური ხარჯების გაზრდა შესთავაზა ჯერ კიდევ პრეზიდენტის თანამდებობაზე ყოფნის პირველი ვადის დროს. ის ამ საკითხზე ყურადღების მიპყრობას მეორე ვადის დაწყების შემდეგაც განაგრძობდა.

ჰააგის სამიტზე ალიანსის წევრები შეთანხმდნენ, რომ თავდაცვის ხარჯები მთლიანი შიდა პროდუქტის 5 პროცენტამდე გაეზარდათ. მათ გადაწყვიტეს, რომ 2035 წლისთვის მშპ-ს 3.5 პროცენტი კლასიკური სამხედრო საჭიროებებისთვის გამოეყოთ და დამატებით 1.5 პროცენტი ინფრასტრუქტურისთვის - ტერორიზმთან საბრძოლველად და სამხედრო მიზნებისთვის გამოსაყენებელი ინფრასტრუქტურის განვითარებისთვის, როგორიცაა ხიდები, რკინიგზა და ტანკების გადასატანი პორტები.

სხვათა შორის, ამ შეხვედრაზე უკრაინის საკითხი არც ისე აქტუალური იყო. თუმცა, 2024 წელს ვაშინგტონში გამართულ სამიტზე უკრაინას 40 მილიარდი ევროს ოდენობის უსაფრთხოების დახმარებას დაჰპირდნენ. გარდა ამისა, გამოცხადდა, რომ ნატოში გაწევრიანების გზა „შეუქცევადი“ იყო. თუმცა, ჰააგის შეხვედრის შემდეგ ნატოს წევრების საბოლოო განცხადებაში ასეთი გამოთქმები არ გამოიყენებოდა.

ასევე აღსანიშნავია, რომ ნატოს სამიტის დასკვნით დოკუმენტში არ იყო ნახსენები უკრაინის ალიანსისკენ „შეუქცევადი გზის“ იდეა. ვარაუდობენ, რომ უკრაინის ნატოში გაწევრიანება მესამე მსოფლიო ომს უტოლდება. ამრიგად, ითვლება, რომ ნატომ გარკვეულწილად გადაუხვია თავისი ევროპელი მოკავშირეების პოზიციას რუსეთ-უკრაინის ომში. ამას ის ფაქტიც ადასტურებს, რომ უკრაინის პრობლემები ჰააგაში აქტიურად არ განიხილეს. გავრცელებული ინფორმაციით, ნატო-უკრაინის საბჭოს სხდომაც გაუქმდა. უკრაინის პრეზიდენტი ვოლოდიმირ ზელენსკი მხოლოდ სამიტის გახსნის საპატივცემულოდ გამართულ ვახშამზე იყო მიწვეული.

ახლო აღმოსავლეთი ტრადიციულად დასავლელებისთვის მგრძნობიარე საკითხად რჩება. ამ მხრივ, სამიტის წინა დღეს ირანზე აშშ-ის მიერ განხორციელებულმა დარტყმებმა გარკვეულწილად დაჩრდილა სამიტის არსი, რომლისთვისაც ნატოს ხელმძღვანელობა რამდენიმე თვის განმავლობაში ემზადებოდა. ამიტომ, ლიდერები ერიდებოდნენ ღონისძიებაზე ახლო აღმოსავლეთის საკითხის ცალკე განხილვას. თუმცა, შეხვედრის წინა დღეს მარკ რუტემ აღიარა, რომ მონაწილეებს შეეძლოთ ამ თემის წამოწევა ცალკე მოლაპარაკებების დროს.

ახლო აღმოსავლეთისა და რუსეთ-უკრაინის საკითხებისადმი ასეთი ლოიალური მიდგომა ერთ-ერთი ფაქტია იმისა, რომ ნატო არცერთ დონეზე ლიდერი არ არის.

ალიანსის მიერ სხვადასხვა კონფლიქტში დამოუკიდებელი გადაწყვეტილებების მიღების უუნარობა ან მისი ყოყმანის პოზიცია იმაზე მიუთითებს, რომ მან ვერ გაამართლა მასზე დადებული იმედები. ეს ადასტურებს, რომ ალიანსის ინტერესები და პოზიციები, რომელიც 32 სახელმწიფოს სამხედრო-პოლიტიკური ინტერესების მატარებელია, არ ემთხვევა ერთმანეთს. ასეთი სიტუაცია ასევე ეჭვქვეშ აყენებს ალიანსის პერსპექტივებს. რადგან უკრაინის ინტერესების დაუკმაყოფილებლობა, რომელსაც სურს წევრობა და შესაბამისად, მისი ტერიტორიის ნაწილი ოკუპირებული და ანექსირებულია, ალიანსის წევრობის საფრთხეზე მიუთითებს.

დონალდ ტრამპის მიერ ინიცირებულმა ალიანსის თავდაცვის ხარჯების ზრდამ აჩვენა, რომ ამ ორგანიზაციაში მთავარი ხმა მას ეკუთვნის, ვისაც ყველაზე მეტი ხმა აქვს. შეიძლება ითქვას, რომ 1949 წლიდან დღემდე მისი უფროსი და ლიდერი შეერთებული შტატები დარჩა.

ამიტომ, ჩნდება კითხვა: ღირს თუ არა ამ სიტუაციაში ნატოში გაწევრიანება? როგორც ჩანს, სამხედრო ალიანსი შეერთებულ შტატებთან ან სხვა ძლიერ სახელმწიფოსთან უფრო მომგებიანია. ამ თვალსაზრისით უფრო გასაგებია ზოგიერთი არაბული სახელმწიფოს ალიანსი შეერთებულ შტატებთან უსაფრთხოებისა და თავდაცვის საკითხებში.

ნატოს ეს სამიტი ყველაზე დასამახსოვრებელი იყო სახელმწიფოებისა და მთავრობების მეთაურების ორმხრივი შეხვედრებით. მაგალითად, თურქეთის პრეზიდენტ რეჯეფ თაიფ ერდოღანის შეხვედრა დონალდ ტრამპთან ნატოს სამიტის ფარგლებში. შეხვედრაზე განიხილეს ორ ქვეყანას შორის ურთიერთობები, რეგიონული და გლობალური საკითხები. პრეზიდენტი ერდოღანი მიესალმა ისრაელსა და ირანს შორის ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ შეთანხმებას, რომელიც აშშ-ის პრეზიდენტის ძალისხმევის შედეგად იქნა მიღწეული და ისურვა, რომ ის მუდმივი იყოს.

წყარო: https://report.az/analitika/maliyye-xerclerini-artiran-nato-cekindiriciliye-yarayan-alyans/