„კანონი, რომლის საფუძველზეც საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს წევრები უნდა აერჩიათ, ინტერპრეტაციის საშუალებას იძლეოდა“, - აცხადებს for.ge-სთან საუბრისას პოლიტოლოგი ბექა ნაცვლიშვილი. იგი მიიჩნევს, რომ პარლამენტმა მოქმედი კანონით ისარგებლა და გასაკვირი არ არის, რომ არასამთავრობო ორგანიზაციების მიერ წარდგენილი კანდიდატურები უპირობოდ არ დაამტკიცა.

For.ge ბექა ნაცვლიშვილთან ინტერვიუს გთავაზობთ.

საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს წევრობაზე 5 ვაკანტური ადგილის დასაკავებლად ახალი კონკურსი ცხადდება. პარლამენტმა სპეციალური კომისიის მიერ წარდგენილი კანდიდატებიდან 9 წევრი ვერ შეარჩია, როგორ ფიქრობთ, რა იყო ამის მთავარი მიზეზი?

- თავიდანვე არ ვეთანხმებოდი ბორდის დასაკომპლექტებლად შემუშავებულ წესს. სამწუხაროდ, არ მომხდარა მისი საჯარო განხილვა. ეს იდეა არასამთავრობოების ვიწრო წრეში მოიხარშა და რეალიზდა. ახლა არავის უნდა გაუკვირდეს პროცესების ამგვარად განვითარება. ვინმეს გაკიცხვა და ხელის გაშვერა, თითქოს, გადაწყვეტილებები პოლიტიკური კონიუნქტურიდან გამომდინარე იქნა მიღებული, ცოტა არ იყოს უადგილოა. თუ პარლამენტის მიენიჭა საბჭოს არჩევის პრეროგატივა, ეს პროცესი პოლიტიკურ ელფერს აუცილებლად შეიძენდა. პარლამენტარები პოლიტიკოსები არიან და, ბუნებრივია, ვერც „ბორდის“ დაკომპლექტების დროს გათავისუფლდებიან პოლიტიკური ინტერესებისგან.

თქვენი მოსაზრებით, როგორ უნდა დაკომპლექტებულიყო სამეურვეო საბჭო?

- ბორდი უნდა დაეკომპლექტებინა საზოგადოებრივ ჯგუფებს, მაგალითად: დამსაქმებლების, მშრომელთა ორგანიზაციების, რეგიონების, სოფლების, ახალგაზრდების უმცირესობების წარმომადგენლებს და ა.შ. ორგანიზებულ საზოგადოებრივ ჯგუფებს თითო-თითო წარმომადგენელი უნდა ჰყოლოდათ სამეურვეო საბჭოში, შესაბამისად, მთელი საზოგადოების ინტერესები იქნებოდა დაბალანსებული და გათვალისწინებული და ეს ბორდი იქნებოდა საზოგადოების ერთგვარი ანარეკლი.

შემოთავაზებული კანონის თანახმად, დეპუტატები ხმას იმ კანდიდატებს მისცემდნენ, რომლებიც მათთვის იყვნენ მისაღები. სხვაგვარად არც მოხდებოდა - როგორ გინდათ, პარლამენტარები გაათავისუფლოთ პოლიტიკური პასუხისმგებლობისა და ინტერესებისგან?!

სამეურვეო საბჭოს დაკომპლექტების პროცესის გაჭიანურების გამო „რეზონანსის“ მთავარი რედაქტორი პასუხისმგებლობას საპარლამენტო უმრავლესობას აკისრებს. ლაშა ტუღუშმა პრესკონფერენციაზე განაცხადა, რომ გამოდის, ხელისუფლება არავის ენდობა, რადგან არასამთავრობო ორგანიზაციების მხარდაჭერილი კანდიდატების დამტკიცებაზეც უარი თქვა. რამდენად მართებულად მიგაჩნიათ ეს საყვედური?

- ვფიქრობ, ბორდის დაკომპლექტების პროცესი დაჩქარებულად წარიმართა. კომისიის წევრებიც ნაჩქარევად შეირჩნენ. აქედან გამომდინარე, მივიღეთ ის, რაც მივიღეთ. საბოლოო ჯამში, თუ პარლამენტარებს ვედავებით, თუ რატომ არ დაასახელეს კანდიდატები, ეს დავა უსაფუძვლოა. დავუტოვეთ გადაწყვეტილების მიღების პრეროგატივა, ისინი კონკრეტულ კანდიდატებზე ვერ შეთანხმდნენ, რაც დასაშვებია. დასასახელებული 3 დღეც გავიდა, როცა მათ უნდა დაესახელებინათ კანდიდატები. ამ ვადის ამოწურვის შემდეგ კომისიის მიერ შემოთავაზებული 27 კანდიდატიდან ჯერ დაუსახელებელი, ახალი კანდიდატების დასახელების უფლება კანონი არ იძლეოდა. მივიღეთ სიტუაცია, როცა კომისიის მიერ კანდიდატურების წარდგენის მიუხედავად, 5 ადგილი ვაკანტური დარჩა. პრობლემა მთლიანად კანონის როგორც ტექნიკური, ისე შინაარსობრივი მხარე იყო და არასამთავრობოების პრეტენზია, ცოტა არ იყოს, გადაჭარბებულად მეჩვენება.

არასამთავრობო ორგანიზაციების ნაწილი აცხადებს, რომ საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს დასაკომპლექტებლად შერჩეული იყო კვალიფიციური კომისია, რომელმაც კვალიფიციური კანდიდატები გამოავლინა. აქედან გამომდინარე, პარლამენტს 27 კანდიდატურიდან 9 წევრის არჩევა არ უნდა გასჭირვებოდა.

არა მხოლოდ საპარლამენტო უმრავლესობას, უმცირესობასაც შეიძლება ჰქონდეს განსხავავებულ ადამიანებთან მიმართებაში განსხვავებული პრეფერენციები, აზრთა კონკრეტულ კანდიდატებზე აზრთა სხავადასხვაობა შეიძლება არსებობდეს თვითონ ამ ჯგუფებს შიგნითაც. ზოგი ფიქრობს, რომ კონკრეტული კანდიდატი სხვებზე უკეთესი იქნება, სხვები კი ფიქრობენ, რომ ეს შეუსაბამო კანდიდატია. აქედან გამომდინარე, შეთანხმება კანდიდატებზე ვერ შედგა. ვფიქრობ, არასამთავრობოების ნაწილის პრეტენზიებს სხვა ელფერი აქვს. თუ დავაკვირდებით, ვნახავთ, რომ კომისიის წევრების გულისწყრომა იმან უფრო გამოიწვია, რომ პარლამენტმა არ დაამტკიცა კანდიდატები, რომლებმაც 9-წევრიანი კომისიისგან 9 ხმა მიიღეს. ამგვარი დასკვნა, სწორედ, მათი განცხადებებიდან გამომაქვს.

არასამთავრობო ორგანიზაციების მიმართ საზოგადოებაში ერთგვარი სკეპტიციზმია. მათი წარმომადგენლები საზოგადოებისთვის საჭირბოროტო საკითხებზე პოზიციას ხშირად არც გამოხატავდნენ. ხელისუფლებისგან ადამიანის უფლებების დაცვას მოითხოვდნენ, მაგრამ ეს იყო ფორმალური უფლებების დაცვის მოთხოვნა, დუმდნენ ისეთ საკითხებზე, როგორიცაა ადამიანის სოციალური და ეკონომიკური უფლებები. შესაბამისად, გაუცხოებულნი იყვნენ ქვეყანაში არსებულ რეალობასთან და საზოგადოების ცნობიერებაში წარმოადგენდნენ ერთგვარ ელიტურ ორგანიზაციებს, რომლებიც უცხოეთიდან ფინანსდებოდნენ.

არასამთავრობო სექტორში მუშაობა თითქმის პროფესიად გადაიქცა. თავად კომისიაში გამოკვეთილად პოლიტიკურად ანგაჟირებულ პირებს ვერ ვხედავ, მაგრამ ცოტა გაუგებარია, პარლამენტისთვის წარდგენილი კანდიდატურების მიმართ პოლიტიკურად შეფერილი გადაწყვეტილების მიღება რომ უკვირთ.

დღეს ხელისუფლება ცდილობს, ანგარიში გაუწიოს არასამთავრობო ორგანიზაციებს და ეს მათთან პრეზიდენტ მარგველაშვილის შეხვედრითაც დასტურდება. როგორი უნდა იყოს არასამთავრობო ორგანიზაციების დამოკიდებულება ხელისუფლებასთან, უნდა ჰქონდეთ თუ არა მათ გავლენა პოლიტიკაზე?

- თუ დემოკრატიული საზოგადოება გვინდა, საზოგადოების მაქსიმალურად ყველა ჯგუფი უნდა იყოს ჩართული გადაწყვეტილების მიღების პროცესში. არასამთავრობო ორგანიზაციებს აქვთ თავიანთი ვიწრო ე.წ. დღის წესრიგი, საზოგადოებას კი სხვაგვარი „დღის წესრიგი“ აქვს. ჩვენ არ გვყავს ისეთი არასამთავრობო ორგანიზაციები, რომლებიც საზოგადოების წიაღიდან „ამოიზრდებიან“ და საკუთარი რესურსით და ნებაყოფლობით აფინანსებენ თავიანთ საქმიანობას. არასამთავრობო ორგანიზაციები, ძირითადად, არიან ადამიანთა ჯგუფები, რომლებმაც იციან ინგლისური, კომპიუტერი და გარკვეული ტიპის განათლება აქვთ მიღებული უცხოეთში. ისინი იმ „დღის წესრიგს“ ანიჭებენ უპირატესობას, რომლის დასაფინანსებლადაც უცხოეთიდან თანხები მოდის. ამაში არც ცუდია რამე და არც დამაკნინებელი, მაგრამ საზოგადოებრივი და პოლიტიკური ცხოვრებისთვის ეს საკმარისი არ არის. მხოლოდ არასამთავრობოთა ჩართულობა ქვეყანაში პრობლემებს ვერ მოაგვარებს, საზოგადოების სურვილებსა და ინტერესებს მხოლოდ ისინი ვერ გამოხატავენ.

მოქმედ არასამთავრობო ორგანიზაციებს ახლახან ბიძინა ივანიშვილის „მოქალაქეც“ დაემატა. რა მოლოდინები გაქვთ ახალ ორგანიზაციასთან დაკავშირებით, რამდენად შეძლებს ყოფილი პრემიერი წარმატებულ არასამთავრობო საქმიანობას და მოახერხებს თუ არა ეს ორგანიზაცია საზოგადოების ინტერესების სათანადოდ დაცვას?

- ახალი ორგანიზაცია საზოგადოების წინააღმდეგ რომ არ იქნება მიმართული და მის კეთილდღეობაზე იმუშავებს, ამაში დარწმუნებული ვარ. ჯერ უცნობია, როგორი იქნება მისი ფორმა და შინაარსი, იქნება ეს კონკრეტულ საკითხებზე ორიენტირებული, თუ უფრო ფართო სპექტრს მოიცავს, ან კვლევებით იქნება დაკავებული. ამიტომ, წინასწარი დასკვნებისგან თავს შევიკავებ.