ევროპარლამენტის არჩევნებში, რომელზეც ევროკავშირის ბედი არის დამოკიდებული, მემარჯვენე ძალებმა გაიმარჯვეს საფრანგეთში, ავსტრიასა და ბელგიაში. ბევრ ქვეყანაში, მათ შორის გერმანიაში, მმართველი პარტიები დამარცხდნენ. რას გამოიწვევს ევროკავშირში მარჯვნივ შემობრუნება? ამ კითხვას სვამს გამომცემლობა TRT.

რეკორდული აქტივობა ბოლო 30 წლის განმავლობაში

9 ივნისს ევროკავშირის ქვეყნებში ევროპარლამენტის არჩევნები გაიმართა. აქტივობამ 51% შეადგინა, რაც რეკორდული მაჩვენებელია ბოლო 30 წლის განმავლობაში. ამ არჩევნებმა აჩვენა ულტრამემარჯვენეების პოზიციების გამყარება, რომელიც ბოლო დრომდე მარგინალურად ითვლებოდა. წამყვან ქვეყნებში მემარჯვენე ძალებმა გაიმარჯვეს, საფრანგეთში, ავსტრიაში და ბელგიაში კენჭისყრა საპროტესტო აქციების ფონზე მიმდინარეობდა. ამავდროულად, ბევრ შტატში მმართველი ძალები, პრაქტიკულად, დამარცხდნენ.

ბოლო არჩევნებზე ულტრამემარჯვენეებმაც გაიმარჯვეს, მაგრამ მაშინ ზღვარი უმნიშვნელო იყო, ამჯერად დაახლოებით ხმების რაოდენობა გაორმაგებულია. ულტრამემარჯვენე ნაციონალურმა პარტიამ ევროპარლამენტის არჩევნებში ხმების 34,05% მიიღო, ემანუელ მაკრონის „რენესანსმა“ კი ხმების 14,44%. ამ ფონზე საფრანგეთის პრეზიდენტმა, ემანუელ მაკრონმა დაითხოვა ქვეყნის პარლამენტის ქვედა პალატა – ეროვნული ასამბლეა და ვადამდელი არჩევნები გამოაცხადა. ის 30 ივნისსა და 7 ივლისს გაიმართება.

მაკრონამდე ქვეყანაში პარლამენტი ხუთჯერ დაიშალა. პოლიტოლოგი ფიოდორ ლუკიანოვის თქმით, შარლ დე გოლმა ეს გააკეთა 1962 და 1968 წლებში, ხოლო ფრანსუა მიტერანმა 1981 და 1988 წლებში. ეს დაეხმარა ორივე ლიდერს პოზიციების განმტკიცებაში. 1997 წელს ჟაკ შირაკმა მიიღო ასეთი ზომები, მაგრამ მისი რისკები საბოლოოდ არ განხორციელდა და შედეგად მისმა ოპონენტებმა გაიმარჯვეს. საფრანგეთის პრეზიდენტს ახლა საკმაოდ დაბალი რეიტინგი აქვს - გამოკითხულთა მხოლოდ 28% კმაყოფილია მისით, როგორც ქვეყნის პრეზიდენტის მუშაობით.

ბელგიაში, ჰოლანდიურენოვან ფლანდრიაში მემარჯვენე პარტიამ ახალი „ფლამანდური ალიანსმა“ მიიღო ხმების 22%, ულტრამემარჯვენე „ფლამანდური ინტერესმა“ - 17,5%. ამასთან, პრემიერ-მინისტრ ალექსანდრ დე კროოს ლიბერალურ პარტიას 7%-ზე ნაკლები აქვს. მთავრობის მეთაურმა ევროპარლამენტის არჩევნებში დამარცხება უკვე აღიარა და თანამდებობა დატოვა. თუმცა, ფრანგულენოვან ვალონიაში ლიბერალები პირველ ადგილზე გავიდნენ, თუმცა არა პრემიერ-მინისტრის პარტიიდან, არამედ ფრანგულენოვანი პარტიიდან „რეფორმის მოძრაობა“, რომელშიც შედის ევროპის საბჭოს ხელმძღვანელი შარლ მიშელი. შედეგად, ბელგიიდან ევროპარლამენტში მემარჯვენეების და ლიბერალების თანაბარი რაოდენობა გადადის.

გერმანიის კანცლერის ოლაფ შოლცის პარტიამ SPD-მა ევროპარლამენტის არჩევნების ისტორიაში ყველაზე ცუდი შედეგი აჩვენა. არჩევნებში მემარჯვენე ცენტრალურმა CDU/CSU ბლოკმა ხმების 23,8%-ით გაიმარჯვა. თუმცა, მეორე ადგილი დაიკავა ულტრამემარჯვენეებმა ალტერნატივა გერმანიისთვის (AfD) ხმების 15,9%-ით, ხოლო მესამე ადგილზე კანცლერ ოლაფ შოლცის „სოციალ-დემოკრატიულმა პარტიამ“ (SPD) 13,9%-ით.

ულტრამემარჯვენე ავსტრიის „თავისუფლების პარტიამ“, რომელიც აკრიტიკებს ანტირუსულ სანქციებს და დასავლეთის საერთო სტრატეგიას უკრაინის ომთან დაკავშირებით, მიიღო 27%, გადაუსწრო მმართველ ავსტრიის „სახალხო პარტიას“. ხოლო იტალიის პრემიერ-მინისტრმა ჯორჯია მელონიმ გააორმაგა ადგილების რაოდენობა „იტალიის ძმებისთვის“.

ლიბერალიზმის დასასრული?

Politico თვლის, რომ ულტრამემარჯვენეების აღზევება „ემუქრება პოლიტიკურ აჯანყებას ევროპაში, რომელიც ექვივალენტურია აშშ-ში ტრამპის არჩევისა“, რაც გულისხმობს ლიბერალიზმის თითქმის დასასრულს მსოფლიოში. „ეს არის ტრამპის მომენტი ევროპისთვის“, - ნათქვამია გამოცემაში. ულტრამემარჯვენე ძალების მატებასთან ერთად, ევროკავშირის ბედი შესაძლოა შეიცვალოს - რიგ ქვეყნებში მათი გაძლიერება სერიოზულია და ეს ნიშნავს დაძაბულობის ზრდას ევროკავშირში. თუმცა, ულტრამემარჯვენეებს ჯერ გაერთიანება სჭირდებათ.

ზოგადად, ევროპარლამენტში ზენაციონალურ პოლიტიკურ ჯგუფებსა და ფრაქციებს შორის ძალთა საერთო ბალანსი თითქმის უცვლელი დარჩება, ამიტომ ლიბერალიზმის დასასრულზე საუბარი არ არის. მიუხედავად იმისა, რომ წამყვანმა პარტიებმა ოდნავ გააუარესეს თავიანთი პოზიცია და ულტრამემარჯვენეები გაუმჯობესდა, კონსერვატიული „ევროპის სახალხო პარტია“ კვლავ დომინირებს EP-ში.

ასე რომ, საერთო თანაფარდობა არ შეცვლილა და მემარჯვენეების გამარჯვების მიუხედავად, ევროკავშირის ზოგიერთ ქვეყანაში, ევროპარლამენტის არჩევნებს არანაირი ცვლილება არ მოუტანია. ერთადერთი ის არის, რომ „მწვანეების“ რეიტინგი, გარკვეულწილად, დაეცა. მეოთხე ადგილიდან მეექვსემდე დაეცა.

ევროპის სახალხო პარტიამ (EPP) პირველი ადგილი შეინარჩუნა, რომელმაც 720 ადგილიდან 189 მიიღო. ევროკომისიის ხელმძღვანელმა ურსულა ფონ დერ ლაიენმა უკვე გამოაცხადა თავისი გამარჯვება და განაცხადა, რომ დარწმუნებულია, რომ ივნისის ბოლოს ევროკავშირის სამიტს ახალ ვადაში დანიშნავს. მისი თქმით, EP-ში ახალ უმრავლესობას მხოლოდ წამყვანი პარტიები ჩამოაყალიბებენ, ის დარჩება „პროევროპული და პროუკრაინული“. ფონ დერ ლაიენმა უკვე შესთავაზა კოალიციის შექმნა ლიბერალებთან და სოციალ-დემოკრატებთან, რათა თავიდან აიცილოს მემარჯვენეების გაძლიერება.

გარდა ამისა, არ არის გამორიცხული, რომ არჩევნების შემდეგ ევროკომისიამ შესაძლოა, გარკვეული მკვეთრი ზომები მიიღოს. ივნისში ის რეკომენდაციას უწევს კიევთან მოლაპარაკებების დაწყებას უკრაინის ევროკავშირში გაწევრიანებაზე და ასევე შესაძლოა, დაიწყოს რიგი ახალი ანტიდემპინგური გამოძიებები პეკინის წინააღმდეგ, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს სრულფასოვანი სავაჭრო ომი ჩინეთთან.

რევოლუცია არ ყოფილა

პროგნოზების მიხედვით, თავიდანვე ცხადი იყო, რომ არჩევნები გააძლიერებდა ულტრამემარჯვენეების წარმომადგენლობას ევროპარლამენტში. თუმცა, მთავარი კითხვაა, შეძლებენ თუ არა დეპუტატები ულტრამემარჯვენე პარტიების გაერთიანებას და გახდებიან თუ არა ყველაზე გავლენიანი პოლიტიკური ძალა ევროპარლამენტში? ამ არჩევნების სიგნალი, სავარაუდოდ, ბრიუსელში არ ისმის. ურსულა ფონ დერ ლაიენი, ბრიუსელის ელიტის სხვა წევრებთან გამარჯვებას ზეიმობს. ასე რომ, ღირებულებების გადაფასება არ იქნება. „რევოლუციები არ იქნება. ევროპულ ინსტიტუტებში ადგილების განაწილება გადაწყდება, როგორც ყოველთვის, მეინსტრიმის ფარგლებში. რაც მთავარია, ევროკავშირის ორ უდიდეს და მნიშვნელოვან ქვეყანაში - საფრანგეთსა და გერმანიაში - მმართველი ძალები არ სარგებლობენ მოსახლეობის მხარდაჭერით“, - აღნიშნა პოლიტოლოგმა ფიოდორ ლუკიანოვმა.

ექსპერტს მიაჩნია, რომ ამომრჩევლის სიგნალი ჯერ კიდევ ნაკლებად სავარაუდოა, რომ გავლენა მოახდინოს პოლიტიკაზე, განსაკუთრებით უკრაინის საკითხზე.

ანალიტიკოსი მიიჩნევს, რომ ევროკავშირის საგარეო პოლიტიკაში ამჟამად ალტერნატივა არ არსებობს, რადგან მიმდინარე კურსზე ძალიან დიდი ფსონი იდება და მეტიც, ამას მხარს უჭერს შეერთებული შტატები.

„ვიბრაცია შესაძლებელია, მაგრამ ისინი დაკავშირებულია (როგორც შეერთებულ შტატებში, თუ ტრამპი მოვა) არა საფუძვლების გადახედვასთან, არამედ პოლიტიკური სისტემის პარალიზებასთან, არასისტემური ძალების მიერ რეალურ ძალაუფლებაში გარღვევის შემთხვევაში “, – დაასკვნა პოლიტოლოგმა.