მამაუკა არეშიძის განცხადებით, კომისიის წევრები არამხოლოდ სიტყვიერად შეთანხმდნენ, რომ საზღვარი თხემზე გაივლის, არამედ უკვე დოკუმენტში გადაიტანეს. მისი თქმით, რადგან არსებობდა ეს შუალედური დოკუმენტი, ამის შემდეგ აზერბაიჯანულმა მხარემ მიიღო სიგნალი იმისა, რომ მას შეეძლო თხემზე დააყენებინა მესაზღვრეები. ექსპერტი ვერ ამბობს, მივა თუ არა გამოძიება სააკაშვილამდე, მაგრამ დადასტურებით აცხადებს, რომ საქართველოს პრეზიდენტთან შეთანხმების გარეშე ასეთი საკითხები არ წყდებოდა და არც გადაწყდებოდა.

for.ge მამუკა არეშიძეს ესაუბრა.

პერიოდულად აქტიურია ხმები იმასთან დაკავშირებით, რომ შესაძლოა ივერი მელაშვილი და ნატალია ილიჩოვა გირაოს სახით გაანთავისუფლონ. ბატონო მამუკა, უშვებთ შესაძლებლობას დავითგარეჯის საქმეზე დაკავებულების გირაოთი განთავისუფლებას, რაც ცხადია არ ნიშნავს, რომ მათ ბრალი მოეხსნებათ და გამოძიება შეწყდება?

მამუკა არეშიძე: ვუშვებ ამ შესაძლებლობას და აგიხსნით რატომ? – ამ ადამიანებს შეეძლოთ რუკა დაემალათ; თავიდანვე არასწორი მიდგომა განეხორციელებინათ; ბევრი რამის გაკეთება შეეძლოთ, მაგრამ მთავარის გაკეთება უზენაესი ხელისუფლების გარეშე, ანუ 2006 წელს ე.წ. გარდამავალ დოკუმენტზე, კომისიის შუალედურ შეთანხმებაზე ხელის მოწერას ესენი ვერ გაბედავდნენ, რომ არ ყოფილიყო შეთანხმება უმაღლეს ხელისუფლებასთან. აქედან გამომდინარე, თუ დაკავებულებმა ითანამშრომლეს გამოძიებასთან და მისცეს ჩვენება, ასეთ შემთხვევაში ვუშვებ შესაძლებლობას, რომ გირაოს სახით მოხდეს მათი გამოშვება. სხვა შემთხვევაში არ მესმის, როგორ შეიძლება ამ საკითხის საერთოდ განხილვაც კი! თუ დაკავებულები და განსაკუთრებით მელაშვილი ისევ იგივე პოზიციაზე დგანან და ამბობენ, რომ არაფერში ბრალი არ მიუძღვნით, ასეთ შემთხვევაში არ ვიცი როგორ შეიძლება გირაოს შეფარდებაზე საუბარიც კი!

უმაღლეს ხელისუფალში ვის გულისხმობთ?

– პირველ რიგში ვგულისხმობ კომისიის თავმჯდომარეს, რომელიც საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილე იყო, მერე საგარეო საქმეთა მინისტრს, უშიშროების საბჭოს მდივანს, სადაც მისი თავმჯდომარეობით ხდებოდა ასეთი საკითხების განხილვა, იღებდა გადაწყვეტილებას და მის გადაწყვეტილებას ათანხმებდა პრეზიდენტთან. საქმე ეხებოდა საქართველოს ტერიტორიას, შესაბამისად საქართველოს პრეზიდენტთან შეთანხმების გარეშე ასეთი საკითხები არ წყდებოდა და არც გადაწყდებოდა. ასე რომ, როცა ვსაუბრობ უზენაეს ხელისუფლებაზე, ვგულისხმობ იერარქიულ ვერტიკალს, რომელიც მაშინ იყო, დაწყებული მინისტრის მოადგილით, რომელიც კომისიას ხელმძღვანელობდა და დამთავრებული პრეზიდენტით.

მელაშვილი, ისევე როგორც ილიჩოვა არ თანამშრომლობს გამოძიებასთან. პირიქით, დღემდე ამტკიცებენ, რომ უდანაშაულოები არიან და მხოლოდ წინასაარჩევნოდ მოხდა მათი დაკავება. დავუშვათ, რომ ხელისუფლება მოქმედებდა წინასაარჩევნოდ, მაშინ რატომ მელაშვილი და ილიჩოვა და არა გელა ბეჟუაშვილი და კახა ლომაია, რომლებიც მაშინ იმ იერარქიულ ვერტიკალს წარმოდგენდნენ?

– მოდით, ასე დავსვათ საკითხი – თუ წინასაარჩვენოდ მოხდა მათი დაკავება, მაშინ რა დივიდენდები მოუტანა ამ საქმემ ხელისუფლებას? - პრაქტიკულად, - არც არაფერი. რომ არ გამოჩენილიყო კონკრეტული პიროვნება, რომელიც ძალიან სერიოზულად დაინტერედა ამ საქმით, ისევ ისე იქნებოდა ეს საქმე. ე.ი. გამოდის, ხელისუფლებას არ მიუღია არანაირი დივიდენდი, პირიქით, გამოდის, რომ საზოგადოებისგან მიიღო კიდევ ერთი კრიტიკა – „აქამდე სად იყავით“ – ამბავში. იმიტომ, რომ 12 წელი გავიდა ამ საქმიდან.

რას ნიშნავს წინასაარჩევნოდ! თვითონ რუკების მოძიება და ხიდაშელის გამოჩენა უბრალოდ დროში დაემთხვა არჩევნებს. რუკების გამოჩენის შემდეგ მოხდა მელაშვილისა და ილიჩოვას დაკავება. რუკების გამოჩენამ და დოკუმენტებმა ნათელი გახადა ის, რომ საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობის იმ კონკრეტულ მონაკვეთში ყველაფერი ისე არ იყო, როგორც ამას კომისიის წევრები გვარწმუნებდნენ.

რაც შეეხება 2006 წლის ივლისით დათარიღებული კომისიის ოქმს, სადაც პირდაპირ წერია – „მხარეები შეთანხმდნენ, რომ საზღვარმა საქართველო–აზერბაიჯანს შორის გაიაროს მთის თხემზე“ - ეს გახლავთ შუალედური დოკუმენტი, რომელსაც კომისიის მაშინდელმა თავმჯდომარემ გიორგი მანჯგალაძემ ხელი არ მოაწერა და ამის გამო საგარეო საქმეთა სამინისტროს სისტემიდან წავიდა. ეს დოკუმენტი რა ანალიზის საფუძველს იძლევა?

– ქართულ და აზერბაიჯანულ მხარეს კომისიის წევრები, მუშა ჯგუფები არამხოლოდ სიტყვიერად შეთანხმდნენ, რომ საზღვარი თხემზე გაივლის, არამედ უკვე დოკუმენტში გადაიტანეს. რადგან არსებობდა ეს შუალედური დოკუმენტი, ამის შემდეგ აზერბაიჯანულმა მხარემ, როგორც ჩანს, უკვე მიიღო სიგნალი იმისა, რომ მას შეუძლია დააყენოს იქ მესაზღვრეები. ის, რომ აზერბაიჯანული მხარე ამ დოკუმეტს ეყრდნობოდა, ამის ერთი მხრივ მჯერა, მაგრამ მეორე მხრივ, როგორც ჩანს, ვიღაცეებს შორის იყო ზეპირი შეთანხმებაც. ვერ ვიტყვი ვინ იყვნენ – პრეზიდენტები, საგარეო საქმეთა მინისტრები, თუ ვინ, მაგრამ ფაქტია, რომ ამ შეთანხმებამ აზერბაიჯანულ მხარეს ხელები გაუხსნა.

ახლა ჩვენ ხელთ გვაქვს მხოლოდ ეს დოკუმენტი და ამ დოკუმენტზე დაყრდნობით გადადგმული კიდევ ერთი ნაბიჯი, რომელიც შეიძლება ყოფილიყო საქართველოსა და აზერბაიჯანს შორის, ეს შეიძლება ყოფილიყო ან სატელეფონო, ან პირადი შეთანხმება. აი, ამაშია საქმე და ეს არის ზუსტად გასარკვევი. როცა მელაშვილი–ილიჩოვას მხრიდან თანამშრომლობაზე ვსაუბრობდი, ვგულისხმობდი სწორედ ამას. ვიღაცამ დაავალა ამ ხალხს, რომ ამის მერე გადადგმულიყო შესაბამისი ნაბიჯი.

შეიძლება ითქვას, რომ ეს შუალედური დოკუმენტი მიხეილ სააკაშვილთან შეუთანხმებლად იყო შედგენილი?

– მე არ ვუშვებ ამას, რომ სააკაშვილის გარეშე მოხდა ამ შუალედური დოკუმენტი შედგენა. თუ სააკაშვილი საქმის კურსში არ იყო, მაშინ სახელმწიფოში ყოფილა საბოტაჟი და მზადდებოდა შეთქმულება ქვეყნის პრეზიდენტის წინააღმდეგ. ან ეს უნდა ვაღიაროთ, ან უნდა ვთქვათ, რომ სააკაშვილი იყო საქმის კურსში! სხვას მე ვერ ვხედავ. არის მესამე ვარიანტიც, ქვეყანა ჩამოშლილი იყო და „ნაციონალური მოძრაობის“ ბაქი–ბუქი, რომ აწყობილი სისტემა ჰქონდათ, ეს ყველაფერი ტყუილი იყო.

2006 წლის დოკუმენტის საფუძველზე განლაგდნენ თხემზე აზერბაიჯანელი მესაზღვრეები, მაგრამ უშვებთ იმის ალბათობას, რომ შეიძლება არსებობდეს დოკუმენტი, რომლის განადგურება ვერ მოახერხეს და რომელიც საქართველოს სასარგებლოდ მეტყველებდეს?

– რასაკვირველია, შეიძლება ასეთი დოკუმენტიც იყოს, მაგრამ ის დოკუმენტი, რისი ჩამონათვალი ფურცელზე გვაქვს, ეს გვჭირდება და ეს დოკუმენტები უკვე გვაქვს. იმ რუკის მიხედვით რომ ვიმსჯელოთ, რომელსაც 1996 წელს მოეწერა ხელი, ეს რუკაც გვაქვს. ამის გარდა, რასაკვირველია, შეიძლება იყოს რაღაცა სხვა შეთანხმება, რომელიც საქართველოსთვის სასიკეთოდ უფრო გაამყარებს ვითარებას. არ ვიცი, დამატებით ასეთი რამე დოკუმენტი არსებობს თუ არა, მაგრამ ჩემამდე ასეთი დოკუმენტის არსებობის შესახებ ხმები არ მოსულა.

დავითგარეჯის საქმე, ისევე როგორც ნებისმიერი სისხლის სამართლის საქმე, ვერ ასცდა პოლიტიკას. ოპონენტებმა ამ საქმეს დაარქვეს „კარტოგრაფების საქმე“. ირაკლი ღარიბაშვილის განცხადებით, რატომ „კარტოგრაფების საქმე“, როცა არც ერთი არ არის კარტოგრაფი? რადიკალური ოპოზიციის მცდელობაა, საქმე გადაკვალიფიცირდეს და სახელი დაერქვას, როგორც „კარტოგრაფების საქმე“, რაც მიუთითებს, რომ მათი მცდელობაა დავითგარეჯის საქმეში საკუთარი დანაშაული დაფარონ...

– რადიკალური ოპოზიცია არ ამბობს, რომ ეს არის დავითგარეჯის საქმე. ამბობენ, რომ ეს არის კარტოგრაფების საქმე. თითქოს ეს ამბავი გარეჯთან არანაირად არ არის დაკავშირებული. ეს არის სუფთა პიარსვლა, რომ საზოგადოების ყურადღება ერთი საკითხიდან მეორე საკითხზე გადაიტანონ. ამ შემთხვევაში აბსოლუტური მნიშვნელობა არ აქვს კარტოგრაფები არიან თუ არა დაკავებულები. აქ ლაპარაკი არ არის მაგათ კარტოგრაფიულ პროფესიონალიზმზე, ლაპარაკი არის დავითგარეჯის თემაზე.

რადიკალური ოპოზიცია ცდილობს, არა მხოლოდ კონკრეტული ადამიანების დანაშაული დამალოს, არამედ მაშინდელი პოლიტიკური რეჟიმის მიერ ჩადენილი დანაშაულის დაფარვის მიზნით კეთდება ეს ყველაფერი. ბუნებრივია, რადიკალურ ოპოზიციას არ აწყობს აღიაროს, რომ მათი მმართველობის დროს დაშვებული იქნა შეცდომა, როგორც ამას თავად თვლიან! ზოგი თვლის, რომ არის ღალატი! ზოგიც თვლის, რომ უბრალოდ დააბრალეს.

თქვენ როგორ ფიქრობთ?

– ჩემთვის ეს არის უმძიმესი სახელმწიფო დანაშაული, რომელიც ღალატის კვალიფიკაციით შეიძლება გადიოდეს. დანაშაული არის და ეს ცალსახაა, მაგრამ ღალატია, თუ გულგრილობა, ეს გამოძიებამ უნდა დააგინოს.

გამორიცხავთ გამოძიება მივიდეს სააკაშვილამდე და ზოგადად, რამდენად ელოდებით სხვა მაღალჩიონოსნების დაკავებას?

– ღმერთმა ქნას, რომ ვიღაცამ რაღაცაზე პასუხი აგოს. მაგრამ აქ როგორ არის იცით, უსაშველოდ იწელება საქმეების წარმოების პროცესი, მერე ძალიან დიდი ყურადღება ექცევა მედიის აზრს. გარდა ამისა, ხშირ შემთხვევაში ჩვენ ვხედავთ, რომ ზოგიერთი საქმე პოლიტიკური კონიუნქტურიდან გამომდინარე ტონალობას და მიმართულებას იცვლის. ამიტომ, თქვენს კითხვაზე შემიძლია ასეთი ომახიანი პასუხი გაგცეთ – არ ვიცი როგორ გაგრძელდება! არ ვიცი, მივა თუ არა სააკაშვილამდე!

დავუშვათ, რომ არჩევნების წინა დღეს გასაჯაროვებულიყო ეს საქმე, მერე რაა?! ეს ხომ ეხება საქართველოს ტერიტორიას და საქართველოს ისტორიის უმნიშვნელოვანეს მონაკვეთს, საქართველოს სიმდიდრეს ეხება. რა მერე, რა მნიშვნელობა აქვს როდის იყო, არჩევნების წინ, თუ არჩევნების მერე? ამიტომ არის ამაზრზენი ზოგიერთი პოლიტიკური ფიგურის აქტივობები ასეთი ტიპის საქმესთან დაკავშირებით.

ჩინოვნიკების და საზოგადოების საერთო სირცხვილია, რომ აქამდე მივიყვანეთ საქმე და დღეს ჩიჩხიტურთან დგას აზერბაიჯანელი მესაზღვრე, ამაშია საქმე და ამ უბედურებაზე კი არ ლაპარაკობენ, არამედ იმაზე - დაკავშირებული იყო თუ არა არჩევნებთან და დამნაშავეა თუ არა. ფაქტი ხომ არის, რომ ჩიჩხიტურთან დგას აზერბაიჯანელი მესაზღვრე! ისიც ხომ ფაქტია, რომ 16 წელი იქ არ იდგა აზერბაიჯანელი მესაზღვრე –დავსვათ კითხვა, რატომ არ იდგა 16 წელი? პოლიტიკური სახეები ვერ ხედავენ, რომ საბოლოო ჯამში ეს ერის ნიჰილიზმს აცხოველებს, ახალგაზრდების გადაგვარება ხდება, რომლებსაც ფასეულობის აღქმის გრძნობა არ აქვთ. საბოლოო ჯამში ვიღებთ არა სახელმწიფოს, არამედ ქვეყანას.