"ჩამოვა ფანჯიკიძე და თავად გააკეთებს განცხადებას" - ამ კომენტარით შემოიფარგლა პრემიერ-მინისტრი მისი მთავრობის წევრის სკანდალურ განცხადებაზე, რომლის გარშემოც რამდენიმე დღეა კამათი არ წყდება. აზერბაიჯანული მედიის ინფორმაციით, ლიტვაში ვიზიტისას, აზერბაიჯანელი სტუმრის მიერ მთიანი ყარაბაღის თემაზე დასმული კითხვის პასუხად ფანჯიკიძემაღნიშნა, რომ ყარაბაღის კონფლიქტის დარეგულირება მხოლოდ აზერბაიჯანის ტერიტორიული მთლიანობის სასარგებლოდაა შესაძლებელი. ამ განცხადებას, როგორც ქართული, ისე სომხური საზოგადოებაში საზოგადოების აზრთა სხვადასხვაობა მოჰყვა. განსაკუთრებით იმის გათვალისწინებით რომ ანალოგიური სიტუაცია ერთი კვირის წინ კათოლიკოს-პატრიარქისა და სრულიად კავკასიის მუსლიმთა მუფტისშეხვედრაზეც შედგა, როდესაც აზერბაიჯანულმა პრესამ უზენაესის ნათქვამის არასწორი ინტერპრეტირება მოახდინა, შედეგად კი სომხური პრესა აჭრელებული იყო სტატიებით: ქართველი პატრიარქი აზერბაიჯანს მიემხრო და ა.შ. მიუხედავად იმისა, რომ საპატრიარქოს წარმომადგენლობამ უკვე განმარტა, რომ სინამდვილეში ასეთი რამ არ მომხდარა, ინციდენტი ამოწურულად ჯერაც არ ითვლება. საგარეო საქმეთა მინისტრის განცხადების ფონზე კი ჩნდება კითხვა: რა არის ეს - ცილისწამება, დიპლომატიური იაღლიში, სახელმწიფო პოზიციის დაფიქსირება თუ სომხურ-აზერბაიჯანული პრესის შეთქმულება? ამ კუთხით განსაკუთრებით აქტიურობდნენ საქართველოს საპარლამენტო უმცირესობის წევრები; დეპუტატ აკაკი მინაშვილის თქმით, მაია ფანჯიკიძე არაპროფესიონალი დიპლომატია და ის პრობლემებს უქმნის საქართველოს, თავისი არაკორექტული განცხადებებით. ოპოზიცია ვარადობს, რომ ეს განცხადება უარყოფითად აისახება მეზობელ ქვეყანასთან კეთილმეზობლურ ურთიერთობაზე.
თავად საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრი მაია ფანჯიკიძესაპარლამენტო უმცირესობის წევრებს ურჩევს, მისი სიტყვების არასწორ ინტერპრეტაციაზე "გამოკიდების" ნაცვლად, საქმეზე იფიქრონ. ის სომხეთ-აზერბაიჯანის ურთიერთობებთან დაკავშირებით გაკეთებული განცხადების გარშემო შექმნილ სიტუაციას გაუგებრობას უწოდებს და განმარტავს, რომ მისი განცხადების არასწორი ინტერპრეტაცია მოხდა. ასეთია განმარტება, რომელიც მაია ფანჯიკიძემ ჩეხეთიდან გააკეთა:
"ნებისმიერ დროს, როცა პარლამენტი მოისურვებს ჩემთან ლაპარაკს, მე მზად ვარ ჩავიდე ქუთაისში და ვესაუბრო საგარეო კომიტეტის წევრებს ან თუნდაც სხვა კომიტეტის წარმომადგენლებს, რომლებსაც ექნებათ ჩემთან საუბრის ინტერესი. ის გამოსვლა, რომლის არასწორი ინტერპრეტაციაც გავრცელდა და რომელმაც, სამწუხაროდ, გარკვეული სახის გაუგებრობა გამოიწვია, ინტერნეტში შეგიძლიათ მოიძიოთ. საგარეო საქმეთა სამინისტროს ვებ-გვერდზე არის ლინკი, რომელზეც ნებისმიერ მსურველს შეუძლია ნახოს, თუ რა ვთქვი მე. გარდა ამისა, რამდენადაც მე ვიცი, სომხეთის მედიამ გამოასწორა არასწორი ინტერპრეტაცია, რომელიც გავრცელდა და აღნიშნა, რომ საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროდან მიიღო სიტყვა სიტყვით ჩემი განცხადების ჩანაწერი. აქედან გამომდინარე, არანაირი პრობლემა არ არსებობს და ბატონ მინაშვილს და უმცირესობის სხვა წევრებს ურჩევნიათ მართლა ქვეყანაზე იფიქრონ, ნუ გამოეკიდებიან ვიღაცის განცხადების არასწორ ინტერპრეტაციას".
ამ განცხადებიდან რამდენიმე საათის შემდეგ, საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტრომ მართლაც გაავრცელა ლიტვაში გადაღებული ვიდეომასალა, სადაც მაია ფანჯიკიძე აზერბაიჯანთან დაკავშირებით აზერბაიჯანელი სტუმრის კითხვას პასუხობს და ჩვენ მას სრულად გთავაზობთ.
კითხვა: აქ (შეხვედრაზე) დაგისვეს კითხვა საქართველოს ურთიერთობაზე სომხეთსა და აზერბაიჯანთან. თქვენ უპასუხეთ, რომ ორივე მათგანთან კარგი ურთიერთობა გაქვთ. თუმცა, სადავო საკითხებში თქვენ განზე დგომას ამჯობინებდით. თუ არის რაიმე ცვლილებები თქვენს მთავრობაში, წინა მთავრობასთან შედარებით?
მაია ფანჯიკიძე, საგარეო საქმეთა მინისტრი: თუ თქვენ გულისხმობთ აზერბაიჯანის ტერიტორიული სუვერენიტეტისა და მთლიანობის საკითხს, ვფიქრობ, არ მჭირდება გამეორება. . . ჩვენ ვიზიტით ვიმყოფებოდით აზერბაიჯანში. არის რაღაც საკითხები, რომელიც ძალიან ბუნებრივია ჩემთვის პირადად, ამიტომ გაგიმეორებთ: ჩვენ არ ვართ ჩარეული აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის არსებულ დისკუსიაში, მაგრამ ის, რომ ჩვენ მხარს ვუჭერთ აზერბაიჯანის სუვერენიტეტსა და ტერიტორიულ მთლიანობას, ამის გამეორება ბევრჯერ შემიძლია"
ამის შემდეგ, მაია ფანჯიკიძემ, ორ ქვეყანას შორის რეგიონალურ მეზობლობასა და ეკონომიკის სფეროში პარტნიორულ ურთიერთობაზე ისაუბრა და აღნიშნა, რომ "საქართველო და თბილისი ყოველთვის კარგი ასპარეზია რეგიონში მნიშვნელოვანი საქმეების განსახილველად და ჩვენ ყოველთვის ვაკეთებთ ამას, მაგალითად, გარემოს საკითხში, მაგრამ ჩვენ არ შევდივართ პოლიტიკურ დიალოგში ქვეყნებთან მათი, ერთმანეთში არსებული პრობლემების გადაჭრის მიზნით."
ამ ნათქვამის ინტერპრეტირება სხვადასხვანაირად შეიძლება, მაგრამ ერთი რამ ცხადია, უმაღლესი რანგის დიპლომატი უნდა ერიდოს ისეთი განცხადების გაკეთებას, რამაც შეიძლება გაუგებრობა გამოიწვიოს, განსაკუთრებით ისეთ მგრძნობიარე საკითხზე, როგორიცაა ტერიტორიული კონფლიქტი. ასეთი ტიპის განცხადებას ხშირად აკეთებენ ევროპაში კვიპროსთან მიმართებაში, კვიპროსის რესპუბლიკის მხარდასაჭერად, რაც სავსებით სამართლიანად აღიქმება ხოლმე თურქეთისთვის არასასურველ პოზიციად. ქართველი მინისტრის მიერ აზერბაიჯანის მისამართით გაკეთებულ განცხადებაშიც, სომხურმა მედიამ სწორედ ის ქვეტექსტი ამოიკითხა, რომელსაც მუდმივად და დაბეჯითებით ეძებს... ამისთვის მაგალითების მოყვანა შორს და იმ არასუსურველი მიმართულებით წაგვიყვანდა, რომელსაც ქართული ტოლერანტული ბუნებიდან გამომდინარე დღემდე წარმატებით ვარიდებთ თავს.
შევეცადეთ გაგვერკვია, ვინ რა ამოიკითხა, პოლიტიკოსის ბუნდოვან განცხადებაში და რამდენად მიზანშეწონილია მინისტრისა და გამოცდილი დიპლომატისგან განცხადება, რომელიც სამივე ქვეყანაში განხილვის საგნად იქცა.
გია ნოდია, პოლიტოლოგი:
- ეს ძალიან სენსიტიური საკითხია, რადგან ორივე ჩვენი მეზობლები არიან. გასაგებია, რომ ჩვენ გვინდა თანმიმდევრულად ნეიტრალურები ვიყოთ, მაგრამ თუ გვინდა ორივესთან კეთილმეზობლური ურთერთობა შევინარჩუნოთ, ძალიან დიდი სიფრთხილე უნდა გამოვიჩინოთ, განსაკუთრებით ისეთ საკითხში, როგორიც არის ყარაბახის საკითხი. წლებია ამ საკითხზე დავა არ წყდება და ქართულმა მხარემ, ისევ და ისევ რეგიონალური პოლიტიკიდან გამომდინარე, სიფრთხილე უნდა გამივიჩინოთ. მესმის, რომ ძნელია, ირივესთვის მისაღები პოზიციის შენარჩუნება, მაგრამ დიპლომატია სწორედ ამას მოითხოვს. ასე რომ, მაია ფანჯიკიძე იქნება თუ ნებისმიერი სხვა დიპლომატი, ძალიან დიდი სიფრთხილე უნდა გამოვიჩინოთ, რომ შემდეგ ახსნა განმარტებები არ გვიწევდეს. თუმცა, სხვა საკითხია, თუ ამ გუნდისთვის, ქვეყნის ინტერესები მეორეხარისხოვანია.
ჯაბა სამუშია, ისტორიკოსი:
- საგარეო საქმეთა მინისტრმა განცხადა, რომ ის ცნობს ნებისმიერი ქვეყნის, მათ შორის აზერბაიჯანის ტერიტორიულ მთლიანობას, მაგრამ არის კონფლიქტები, რომელიც მხარეების დიალოგის შედეგად უნდა დარეგულირდეს. სომხურმა მხარემ ჩანაწერი მოითხოვა და ამის შემდეგ, მათ განცხადებებშიც არ არის იმის მსგავსი ნათქვამი, რითაც ასე აპელირებს "ნაციონალური მოძრაობა", რათა ამით მინისტრის დისკრეტიდაცია მოახდინონ.
- რამდენად მოსალოდნელია, ამ განცხადების "პასუხი" მოგვიანებით მივიღოთ?
- სომხეთში უამრავი მედიასაშუალებებია და ეს განცხადება, ყველამ თავისებურად გააშუქა, მაგრამ მსგავსი განცხადება არ ყოფილა არც ერთი სახელმწიფო უწყებისგან. არაერთი შემთხვევა ყოფილა, როდესაც ამა თუ იმ კულტურულ ძეგლთან დაკავშორებით სომხური მედია დიდი ინტერესითა და ზოგჯერ რადიკალური პოზიციით გამოირჩეოდა, მაგრამ ეს არ არის ოფიციოზის პოზიცია... ისე კი, ყარაბახის კონფლიქტი უკვე ათწლეულების განმავლობაში მიმდინარეობს და მისი მომავალი ამ ქვეყნების ხელმძღვანელობებმა უნდა გადაწყვიტონ. ყარაბახის თემა, არის ძალიან სენსიტიური. სომხეთი ყველაფერს აკეთებს ყარაბახის შესანარჩუნებლად, მაგრამ სინამდვილეში, ის ამ ქვეყნის ნაწილი არ არის, დე ფაქტო სახელმწიფოა. იურიდიულად ცნობილი არ არის, მაგრამ ფაქტია, ამ დროისთვის არც სომხეთის შემადგენლობაშია... რაც შეეხება უმცირესობის წევრთა განცხადებას, თითქოს ამ მიმართულებით პრობლემები უკვე სხვა ქვეყნებშიც არსებობს, ეს სიცრუეა.
ბონდო არველაძე, არმენოლოგი:
- ეს პირველი შემთხვევა არ არის, როდესაც სომეხმა საზოგადოებამ ასეთი ამბავი ატეხა. მათ ახასიათებთ მსგავსი ტიპის ეჭვიანობები. პირიქით, ის გამიკვირდებოდა, რომ მაია ფანჯიკიძის განცხადებისთვის კუდი არ გამოებათ. ისტორიულად ყოველთვის ასე იყო, - საქართველოსა და აზერბაიჯანს შორის კეთილმეზობლური ურთიერთობა სომხეთს არასდროს სიამოვნებდათ და არევას ყოველთვის ისე ცდილობდა, როგორც შეეძლო. ისე კი, მესმის, რომ მეზობელი სომხეთისთვის სასიამოვნო ინფორმაცია არ არის, მაგრამ მთიანი ყარაბახი აზერბაიჯანის საზღვრებში იყო და როდესაც ისტორიული სამართლიანობა აღსდგება, აზერბაიჯანი მას ისევე დაიბრუნებს, როგორც საქართველოს შემადგენლობაში დაბრუნდება აფხაზეთი და ე.წ. სამხრეთ ოსეთი. უფრო შორს თუ წავალთ, სინამდვილეში ყარაბახი არც სომხეთს ეკუთვნის და არც აზერბაიჯანს, ის იყო ალბანეთის ტერიტორია, მაგრამ მას შემდეგ რაც ალბანელები გადაშენდნენ, იმ ტერიტორიის მისაკუთრებას ხან სომხეთი ცდილობდა და ხანაც აზერბაიჯანი. ხოლო, საბჭოთა კავშირის დროს, როდესაც საზღვრების გამიჯვნა მოხდა, ყარაბახი აზერბაიჯანს მიაკუთვნეს...
არნოლდ სტეფანიანი, "მრავალეროვანი საქართველოს" გამგეობის თავმჯდომარე:
- მაია ფანჯიკიძისგან ასეთი განცხადების გაკეთება და შემდეგომ ამაზე პრემიერ-მინისტრის კომენტარი მიზანშეწონილი არ არის, მაგრამ ისიც საგულისხმოა, რომ ეს განცხადება საგარეო საქმეთა მინისტრს საკუთარი ინიციტიავით არ გაუკეთებია, ეს ყველაფერი მოჰყვა აზერბაიჯანული სტუმრის შეკითხვას... რაც შეეხება საქართველოს ხელისუფლების პოზიციას, ეს ახლა კი არა, წინა მთავრობის დროსაც ასე გამოიხატებოდა და ამის დასტური მხოლოდ სიტყვიერი განცხადება კი არა ის გადაწყვეტილებებიც არის, რომელიც მათ ყარაბახის კონფლიქტთან დაკავშირებით მიიღეს და გააჟღერეს გაეროსა და სხვა საერთაშორისო ორგანიზაციის ტრიბუნიდან. ასე რომ, ფანჯიკიძის განცხადება, უმცირესობისთვის ნონსენსი ნამდვილად არ უნდა ყოფილიყო, რადგან თავად მუდმივად იგივეს ამბობდნენ და აკეთებდნენ. უბრალოდ, ამით ქულების დაწერას ცდილობენ. ისე კი, სასურველი იქნებოდა, რომ ახალი ხელოსუფლება ამ მიმართულებით ძველის კვალს არ გაჰყოლოდა, რადგან შესაძლოა, ამ განცხადებამ სომხეთში საქართველოს პრემიერ-მინისტრის ოფიციალური ვიზიტის კონსტრუქციულ ხასიათს ხელი შეუშალოს. ქალბატონი ფანჯიკიძე, ამ პოსტზე სულ რაღაც ორი თვის წინ დაინიშნა, მაგრამ რეგიონალურ პოლიტიკაში არსებობს ისეთი სპეციფიური საკითხები, რომელსაც მეტი მომზადება სჭირდება. ისე კი, უპრიანი იქნება, ახალმა მთავრობამ სამხრეთ კავკასიაში თავისი საგარეო ხედვა დაალაგოს. რა თქმა უნდა, შეცდომისგან დაზღვეული არავინ არის და რეგიონალურ საკითხებში გარკვევა აუცილებელია, თუნდაც იმ ქვეყნის მინისტრისთვის, რომელსაც ტერიტორიული მთლიანობის პრობლემა აქვს. სრულიად შესაძლებელი იყო, ქალბატონ მაიას როგორც გამოცდილ დიპლომატს, ამ კითხვაზე ნეიტრალური პასუხი გაეცა.
