ხელისუფლების გადაბარების პროცესი ჯერ არც კი იყო დაწყებული, როდესაც სხვადასხვა სოციალური ჯგუფები გააქტიურდნენ. დევნილები ცარიელ შენობებს ორგანიზებულად იკავებენ, მეშახტეები ხელფასის გაზრდას ითხოვენ, ხან მშენებლები, ხან თელასის თანამშრომლები უფლებების აღდენას ცდილობენ და არ უჩანს დასასრული იმ პრობლემების ქუჩაში გამოტანას, რომელიც წლების მანძილზე დაგროვდა ძველი ხელისუფლების წყალობით. ერთი მხრივ, ამ ყველაფერს ორგანიზებულობის ელფერი დაჰკრავს, მაგრამ რეალურად ეს არის ის, რაც ნაცმოძრაობამ შექმნა და დატოვა.

პარლამენტი სულ რამდენიმე დღეა, შეიკრიბა მთავრობაც სულ ახლახანს დამტკიცდა, უმცირესობაში გადასული ყოფილი ხელისუფლებაც მის მიერვე გაფუჭებული საქმის გამოსწორებას ახალ მთავრობას რატომღაც ჯერ კიდევ მის საბოლოო ლეგიტიმაციამდე სთხოვს. როგორ შეიძლება შეფასდეს, რაც დღეს საქართველოში ხდება და როგორ განვითადება მოვლენები, ამ თემებზე ექსპერტი ვახტანგ ძაბირაძე გვესაუბრება.

სხვადასხვა შენობებში შეჭრას დევნილთა მხრიდან დასასრული არ უჩანს, ბიძინა ივანიშვილმა ეჭვიც კი გამოთქვა, რომ ეს შეიძლება, ვიღაცის მიერ იყოს ორგანიზებული. არ არის ადეკვატური, როდესაც მთავრობის დამტკიცების დღეს და მანამდეც, დევნილები მისგან  რაღაცის შესრულებას ითხოვეენ. თქვენი შეფასებით, რა ხდება?

- ეჭვი, რომ დევნილთა შეჭრის პროცესი გარკვეულწილად პროვოცირებულია, რა თქმა უნდა, არსებობს. წინა ხელისუფლების დროს არა თუ შენობებში შეჭრა, წლობით, ზოგ შემთხვევაში, ათეულობით წლის წინ დაკავებული შენობებიდან აძევებდნენ მათ და თან ამას ძალადობით აკეთებდნენ.

ამ პერიოდში მართლაც გაჩნდა სახელისუფლებო ვაკუუმი და ამას ძველმა ხელისუფლებამ შეუწყო ხელი. რეალურად დღესაც კი, ხელისუფლებაში არის ნაციონალური მოძრაობა. მხედველობაში მაქვს აღმასრულებელი ხელისუფლება, რადგან კაბინეტი, რომელიც დღეს პარლამენტმა დაამტკიცა, პრეზიდენტის მიერ არის დასამტკიცებელი. სამი დღის გავმავლობაში ქვეყნის პრეზიდენტმა უნდა გამოსცეს ბრძანებულება ან აქტი, მთავრობის დანიშვნის შესახებ.

ამიტომ ვამბობ, რომ პასუხისმგებლობა ჯერჯერობით ძველ ხელისუფლებაზეა, თუმცა ყველაფერი კეთდება იმისათვის, რომ არარსებულ მთავრობას მოსთხოვონ რაღაცაზე პასუხები.

მგონია, რომ დევნილების რაღაც ნაწილში, გარკვეულ პერიოდში, მოხდა პროვოცირება ვიღაცის მიერ. შემდე უკვე ისარგებლეს ამ ვაკუუმით დევნილებმა და დაიწყეს შეჭრა იმ ობიექტებზე, რომელიც ცარიელია ან ვიღაცის კერძო საკუთრებაა.

სამწუხაროდ, ეს პრობლემა დგას და როგორ გადაწყვეტს ახალი ხელისუფლება, მასზეა დამოკიდებული. ან ახალი ფართით უნდა დააკმაყოფილონ, ან იქიდან გამოასახლონ სადაც უკანონოდ არიან შეჭრილები.

ბიძინა ივანიშვილმა თავისი რამდენიმე გამოსვლისას თქვა, რომ პირველი, ვისი საკითხიც გადაწყდება, ესენი არიან დევნილები, რომლებიც რამდენიმე წლის მანძილზე უყურადღებოდ იყვნენ მიტოვებულები. მათ ასეთი დაპირება აქვთ, ამის მიუხედავად მაინც ცდილობენ ძალით სადღაც შეჭრას, ამიტომაც ჩანს ეს ამბავი ასე უცნაურად...

- სწორედ იმას ვამბობ, ივანიშვილმა ეს დაპირება მისცა, მაგრამ მას არ მიუცია უფლება, რომ შესულიყვნენ და თვითნებურად დაეკავებინათ შენობები. ერთი, რომ გასარკვევია ეს შენობები ვის ეკუთვნის. ასეთი ქაოსური შეჭრები, რა თქმა უნდა, ყველასთვის მიუღებელია, მათ შორის, დღევანდელი ხელისუფლებისთვისაც.

უბრალოდ, ის მომენტია, რომ რაკი ვაკუუმი გაჩნდა, ძველი ხელისუფლება თავს აღარ იტკიებს, გახსოვთ, ალბათ, იგივე დევნილებთან დაკავშირებით ნაციონალური მოძრაობა რასაც სჩადიოდა. დღეს თავს არ იწუხებს, თვალებს ხუჭავს.

პროვიცირება შეიძლება მართლაც მოხდა ერთი ან ორი ჯგუფისა, ვფიქრობ, დანარჩენებმა უკვე მათ მიბაძეს. ყველა ფიქრობს, იმან გამოგვყარა, ეს პირობას გვაძლევს და უკვე დაიწყო ეს ქაოსური პროცესი.

ახალი ხელისუფლება ამ პრობლემას ისე ვერ გადაწყვეტს როგორც ამას ძველი ხელისუფლება წყვეტდა. ვიცოდით, ნულოვანი ტოლერანტობის პირობებში ძალის გამოყენებით საკმაოდ ადვილად ახერხებდა წესრიგის დამყარებას. ახალი ხელისუფლება კი ნულოვან ტოლერანტობაზე უარს ამბობს, ამიტომაც განსაკუთრებული ძალისხმევა დასჭირდება, ყველაფერი თავის ადგილას რომ დადგეს.

მხოლოდ დევნილების პრობლემა არ არის, ვნახეთ, მერიაში სოციალურად დაუცველები რომ შეიჭრნენ. მოხდა სახელმწიფო უწყებაში შეჭრა და ეს მოძრაობა უკვე სხვა სახესა და ფორმას იღებს...

- ვცადოთ, ეს ყველაფერი ერთ კონტექსტში განვიხილოთ და საერთო მნიშვნელი მოვუძებნოთ - ამას რატომ ვამბობ - რეალურად, ქვეყანაში იყო რეპრესიები, ავტორიტარული რეჟიმი. ყველამ იცოდა, თუ რაღაც იქნებოდა, გაუსწორდებოდნენ ყოველგვარი სასამართლოს გარეშე.

კი, ამდენი ხალხი იყო სოციალურად დაუცველი, ხომ გავიხსენეთ დევნილები საბარგო მანქანებით რომ გამოყარეს. ეს ყველაფერი ხელისუფლებამ დათრგუნა. უკმაყოფილოთა ყველა ფენა შეგუებული იყო იმას, რომ ნაციონალურ ხელისუფლებასთან პროტესტის გამოხატვა შედეგს არ მოიტანს.

ანუ თავისუფლება იგრძნეს...

- დიახ ასეა. როგორც კი ფანჯარა გაიღო და სხვა სიომ დაბერა, ეს უკმაყოფილება გადმოვიდა ქუჩაში. კიდევ სხვაც იქნება. ერთი მხრივ, ამისი პროვოცირება ხდება ძველი ხელისუფლებისგან. არ მინდა ვთქვა, რომ ეს მიზანმიმართულია, მაგრამ პროვოცირებაა.

თუ უსმინეთ, ძალზე საინტერესო ოყო ღვინიაშვილის გამოსვლა, რომელიც ივანიშვილს და მის გუნდს სთხოვდა, პასუხი გაეცათ რატომ არ გადაუხადეს გლეხებს ფული საშემოდგომო ხვნა-თესვისათვის. ეს შეიძლება არ იცოდეს ჩვეულებრივმა მოქალაქემ, მაგრამ ადამიანმა, რომელიც წლების განმავლობაში მუშაობდა გუბერნატორად, და იცის,  რა არის სტრუქტურა, იცის, რომ მთავრობა ჯერ არ დაუმტკიცებიათ და გგონიათ, ვერ ხვდება, რომ არ შეიძლება არარსებულ მთავრობას პასუხი მოსთხოვო რამეზე? მან ეს შესანიშნავად იცის, მაგრამ მაინც ლაპარაკობს - უკვე დაიწყო ნაციონალურმა მოძრაობამ იმ მოლოდინზე თამაში, რომელიც მოსახლეობაში არსებობს.

როცა პროვოცირებას ვამბობ, ვგულისხმობ იმას, რომ გუშინდელი, დღევანდელი საპარლამენტო შეხვედრები ტირაჟირდება და იმ მოლოდინს რაც არსერბობს, აძლიერებს. ამიტომ ადამიანებმა დაიწყეს გადასვლა თავისუფალ მოქმედებებზე, თორემ, რა თქმა უნდა, სოციალურად დაუცველი ჯგუფი არსებობდა, დევნილების პრობლემაც არსებობდა და კიდევ სხვა მრავალიც.

ეს დინება ისეთია, რომ  რთულ მდგომარეობაში ჩააყენებს ახალ ხელისუფლებას, თუ მან არ მოძებნა სწორი გამოსავალი. ნებისმიერ სოციალურ ჯუფს ქვეყანაში პრობლემა აქვს და ყველამ ერთად თუ მოინდომა მიტაცება, გაჩნდება ქაოსი და ქაოსამდე საქმე არ უნდა მივიდეს.

რაც შეეხება უმცირესობის გამოსვლებს პარლამენტში, თქვენი შეფასებით, მათ ერთადერთი მიზანი ჰქონდათ - ახალი ხელისუფლების დისკრედიტაცია?

- ამისი მცდელობა სულ იქნება. რკინის ნერვები უნდა გქონდეს მათ გამოსვლებს ემოციის გარეშე რომ უსმინო. ეს ის ხალხია, რომელიც დღეს ჭკუას იმაზე გარიგებს, რასაც გუშინ თავად აკეთებდა. აქ მორალსა და ზნეობაზე ლაპარაკი ცოტა რთულია, მაგრამ პარლამენტის წევრი როცა ხარ და ამ ვალდებულებას იღებ, იძულებული ხარ, მოითმინო კიდეც.

კიდევ ერთი, ისინი საფრთხის ქვეშ დგანან. ყველაზე არ ვამბობ, მაგრამ ბევრი მათგანი რეალური საფრთხის ქვეშაა, რადგან თუ იმ საქმედებზე რეალურად წავიდა ძიება, რაზეც უმრავლესობა ლაპარაკობს, ძალიან ბევრს გაურთულდება ცხოვრება და ესენი არ იქნებიან მხოლოდ მინისტრები, რომლებიც გაქცეულები არიან. მორალური და პოლიტიკური პასუხისმგებლობა ყველა მათგანზე დადგება თუ უფრო მეტი არა. ამიტომ, პარლამენტის ტრიბუნა თავდაცვის მექანიზმადაც უნდათ რომ გამოიყენონ.

ქვეყანაში რეალურად ორხელისუფლებიანობაა. კონსტიტუციით, პრეზიდენტს ხვალვე შეუძლია მოაწეროს ხელი და დანიშნოს ეს მთავრობა, ზეგ კი შეუძლია, ადგეს და გადააყენოს. ასე რომ, ეს ხიფათიც არსებობს. ეს ყველაფერი ერთ განზომილებაში ქმნის ძალზე დიდ საფრთხეს.

ერთი მხრივ, ქაოსური მოქმედებები ქუჩაში - ეს დაიწყო იმით, რომ პატრულმა არ დაიცვა წესრიგი და კრიმინალური სიტუაცია გაუარესდა, როდესაც ითქვა, რომ პატრულმა უნდა მიხედოს ამას, ეს დასრულდა. ახლა ზოგჯერ პატრული იმაზე უფრო აქტიურია, ვიდრე იყო.

ახლა უკვე სოციალური ფენები ჩაერთო. ამიტომაც ვამბობ, საშიშია-მეთქი, რომ თუ დროზე არ მიიღო ახალმა ხელისუფლებამ რაღაც ზომები, საფრთხე ჩნდება, რომ ეს ყველაფერი არ წავიდეს ქაოსისკენ. ამ ყველაფერს უწყობს ხელს ნაციონალების ის გამოსვლები, რომელსაც ვისმენთ.

თვლით, რომ პირველი, რაც უნდა მოახერხოს ახალმა ხელისუფლებამ, საკონსტიტუციო ცვლილებებია?

- ახალი ხელისუფლება უნდა შეეცადოს, რომ რაც შეიძლება ფრთხილად და ზომიერად იმუშავოს, თანაც სწრაფად. იმ დაპირებებიდან ყველაზე სწრაფად შესრულებადი რაც არის, მისი სწრაფი რეალიზებით სოციალური ფონი რაღაცნაირად განმუხტოს - ეს ერთი.

მეორე - რაც შეეხება კონსტიტუციას, მისი შეცვლის აუცილებლობა ნამდვილად არის. ნორმალურ ქვეყანას უნდა ჰქონდეს კონსტიტუცია, რომელიც ვიღაცაზე არ იქნება მორგებული, არც სააკაშვილზე და არც ივანიშვილზე.

მაგრამ არის ხიფათი და ვიდრე საკონსტიტუციო ცვლილებები ჩამოყალიბდება, პრეზიდენტის უფლებამოსილება მაინც გადაიხედოს, რომ მას არ შეეძლოს მთავრობის გადაყენება როცა მოუნდება. ამას კონსტიტუციაში ჩანაწერი დასჭირდება. პარლამენტთან დაკავშირებით არის შეზრუდვა და ეს გასაგებია.

დღეს პოლიტიკური სიტუაცია ისეთია, რომ არც სააკაშვილს და არც უმცირესობას პოლიტიკურად არ აწყობთ, რომ ივანიშვილის მთავრობა პენსიაზე გაუშვან, მაგრამ თუ ის პროცესები გართულდა და ამას შედეგები მოჰყვა, ანუ თუ დაინახეს, რომ მოსახლეობაში მხარდაჭერა „ოცნების“ მიმართ ოდნავ შერბილდა, მაშინ ყველა ნაღმი ერთდროულად ამოქმედდება. აი, ასეთი საფრთხის წინაშე დგას დღევანდელი ხელისუფლება.

როგორც გამოჩნდა, რეგიონებში სიტუაციის არევას ახალი გუბერნატორები ცდილობენ, ვნახზეთ ზურაბ ჭიაბერაშვილის საკრებულოს კარჩაკეტილი საიდუმლო თათბირიც და მისმა მონაწილეებმა ღიად თქვეს, რა დავალებებიც გაიცა... როგორც ჩანს ნაციონალები მართლაც ემზადებიან, მაგრამ როგორ ფიქრობთ, ამ ყველაფრით ისინი მიიღებენ რამეს?

- ამიტომაც ვამბობ, რომ დღევანდელ სიტუაციაში ავანსცენაზე გამოსვლა მათთვის წამგებიანია და ეს კარგად იციან. თუმცა ისინი ცდილობენ ასეთი სიტუაცია შექმნან. რამდენად გამოუვათ, ეს სხვა საკითხია.

ამიტომ საფრთხე, რომ სააკაშვილი ივანიშვილის მთავრობას დაითხოვს, დღეს და ხვალ არ არის, მაგრამ თუ ეს ყველაფერი გაგრძელდა, დევნილთა შეჭრებმა მიიღო მასობრივი ხასიათი, ქაოსი შეიქმნა, ამისი გამოყენება დაიწყება. მოსახლეობაში განწყობა თუ შეიცვლება და ივანიშვილის ხელისუფლებისადმი გაუცხოება დაიწყება, მაშინ ეს ყველაფერი ამოქმედდება - პრეზიდენტი კონსტიტუციით მინიჭებულ უფლებას გამოიყენებს და ნაციონალები თავიანთი გემების რეალიზებას დაიწყებენ.

ჯერჯერობით, ვერც ჭიაბერაშვილი, ვერც ადგილობრივი ხელისუფლება, ამას ვერ მოახერხებს. რა თქმა უნდა, ივანიშვილს და მის გუნდს აქვს დრო, რომ ამ ყველაფრის ლოკალიზება მოასწრონ.

ერთი მხრივ არის სოციალური პრობლემები, თუმცა ჯერ საზოგადოების დაკვეთა სამართლიანობის აღდგენაა. ეს ხანგრძლივი პროცესია, მაგრამ უკვე გამოიკვეთა, რომ საზოგადოებას ერთი სული აქვს, იხილოს ვინმე, დასჯილი იმისათვის, რაც ჩაიდინა... თინა ხიდაშელმა განაცხადა კიდეც, ლეგიტიმური ეჭვის შესახებ, რომ ახალაიებს მოუწევთ კანონის წინაშე პასუხისგება. იქნება თუ არა გარდამტეხი მომენტი თუნდაც ერთი მაღალჩინოსნის დასჯა?

- მოსახლეობა ამას მოითხოვს. სხვათა შორის, ერთ-ერთი პირველი ვიყავი, რომელიც ამბობდა, რომ თუ მშვიდობიანად მოხდა ხელისუფლების გადაბარება, თავი დავანებოთ, თუ სისხლის სამართლის დანაშაული არ არის. მაგრამ უმრავლესობა ასე არ თვლის, საზოგადოებაში ამაზე ყოველთვის იყო მოთხოვნა. თუმცა საზოგადოება ითხოვს, სამართლიანობის აღდგენას, მაგრამ არა რეპრესიას.

წეღანაც ვთქვი, თუ ნაცმოძრაობა ამბობდა, ნულოვანი ტოლერანტობაო და ამ დროს კრიმინალური სიტუაციის მოგვარება უფრო ადვილია, დღევანდელი ხელისუფლება ამბობს, მაქსიმალური ტოლერანტობაო. ამ პირობებში უნდა გაკეთდეს ეს ყველაფერი და ამიტომაა რთული.

მოსახლეობაში მოთხოვნა, რომ ვინმე დაისაჯოს, რა თქმა უნდა, არის, მაგრამ აბსოლუტურად ვეთანხმები ახალი ხელისუფლების მიდგომას. ეს ყველაფერი სასამართლოს გზით, კანონის სრული დაცვით უნდა გაკეთდეს.

ეს დროში გაწელილი პროცესია, საზოგადოება ამას სასწრაფოდ ითხოვს, ეს წინააღმდეგობა უკვე არის - ეს ვერ მოხდება სწრაფად. ვფიქრობ, რომ საკანონმდებლო და უკვე აღმასრულებელმა ხელისუფლებამაც პიარი კი არ უნდა ააკეთოს, მაგრამ ამისი პროპაგანდა უნდა დაიწყოს - რაც ხდება, ამისი  მოსახლეობისთვის ახსნა. განცხადება, რომ ჩვენ ვიწყებთ ამას, ამას და ამას.

წინა ხელისუფლება მთლიანად პიარზე იყო გადასული, ეს რა თქმა უნდა, არ ვარგა, მაგრამ არც ის ვარგა, რომ სივრცე ჩაიკეტოს, აღმასრულებელმა ხელისუფლებამ თავისთვის იმუშაოს და თქვას, რომ ჩვენ გავაკეთებთ და მოსახლეობა ამას დაინახავს. იგივე საკანონმდებლო ორგანომაც აუცილებელია მოსახლეობის მაქსიმალური ინფორმირებულობა მოახდინოს. განსაკუთრებით იმ საკითხში, რაც საზოგადოებას ყველაზე მეტად აინტერესებს. ერთ-ერთი ასეთი არის ხელისუფლებაში მყოფი მაღასლჩინოსნები, რომლებზეც მართლაც არის ლეგიტიმური ეჭვი, რომ რაღაც აქვთ ჩადენილი. მათ მიმართ დაიწყოს საქმის ძიება. პიარში კი ცოტა მოვიკოჭლებ, მაგრამ ხელისუფლებამ ამაზე უნდა ილაპარაკოს.

საზოგადოებას მოთმინება არ ჰყოფნის და ამბობს, დღესვე დაიჭირეო. ეს თუ გააკეთე არაფრით არ იქნები სააკაშვილისაგან განსხვავებული, რომელმაც იგივე გააკეთა ამ 9 წლის წინ. ამიტომ ვამბობ, საქმის აღძვრა იქნება თუ ძიების პროცესი, საზოგადოებამ უნდა იცოდეს ის, რისი ცოდნაც შეიძლება. მაგალითად ის, რომ შეიქმნა საგამოძიებო კომისია, რომ ამდენი საქმე იხილება და ა.შ.

სხვაგვარად საზოგადოებას დაუკმაყოფილებლობის განცდა დარჩება და ეს სრულიად ბუნებრივია. ამაში ცუდს ვერაფერს ვხედავ, რადგან ამ 9 წლის განმავლობაში ამ ხალხმა იმდენი გადაიტანა, უნდოდეს, დამნაშავე დაისაჯოს, მგონია, ძალზე ბუნებრივი მოთხოვნაა.