ბლოკჩეინის ტექნოლოგია თამაშის წესებს ცვლის საქმიანობების ფართო სპექტრზე გავლენის ფლობით. ბლოკჩეინს აქვს პოტენციალი, ფინანსებიდან და მიწოდების ჯაჭვის მენეჯმენტით დაწყებული ჯანდაცვისა და ხმის მიცემის სისტემებით დამთავრებული, ინდუსტრიებში შეცვალოს სისტემები და პროცესები. ეს სტატია მიზნად ისახავს ბლოკჩეინის ტექნოლოგიის ირგვლივ არსებული საიდუმლოებისა და სირთულის გაქარწყლებას.

რა არის ბლოკჩეინი და როგორ მუშაობს ის

ბლოკჩეინ ტექნოლოგია არის დეცენტრალიზებული და გამჭვირვალე განაწილებული ლეჯერის სისტემა რომელიც ეფუძნება მრავალ ფუნდამენტურ პრინციპს, მათ შორის დეცენტრალიზაციას, უცვლელობასა და კონსენსუსის პროცედურებს. მოდით ჩავუღრმავდეთ დეტალებს თუ როგორ მუშაობს ბლოკჩეინი და რა არის მისი ძირითადი მახასიათებლები.

დეცენტრალიზაცია

ტრადიციული ცენტრალიზებული სისტემებისგან განსხვავებით, რომლებიც მონაცემებს ერთ ლოკაციაზე ინახავს, ბლოკჩეინი მუშაობს კომპიუტერების დეცენტრალიზებულ ქსელზე. ეს კომპიუტერები ცნობილია როგორც ნოდები.

თითოეული ნოდი ინახავს სრული ბლოკჩეინის ასლს, რაც უზრუნველყოფს დუბლირებას და ცენტრალური დაწესებულების ან შუამავლის საჭიროებას აქრობს. რამდენადაც არ არსებობს ხარვეზის ან კონტროლის ერთი წერტილი, ბლოკჩეინის დეცენტრალიზებული სტრუქტურა აუმჯობესებს უსაფრთხოებას, მდგრადობასა და გამჭვირვალობას.

უცვლელობა

უცვლელობა ბლოკჩეინის ტექნოლოგიის მთავარი მახასიათებელია. როგორც კი ტრანზაქციის ჩაწერა მოხდება ბლოკჩეინზე, ფაქტობრივად შეუძლებელია მისი შეცვლა ან გაყალბება. ამგვარი გაყალბებისადმი მდგრადობის ეფექტის მიღწევა ხდება კრიპტოგრაფიული ჰეშ ფუნქციის გამოყენებით ჯაჭვის თითოეული ბლოკისთვის უნიკალური იდენტიფიკატორის გენერირებისთვის.

ბლოკში არსებული მონაცემების ნებისმიერი ცვლილება შეცვლის ჰეშს, რაც მომდევნო ბლოკების ჯაჭვს გააუქმებს. შედეგად, ბლოკჩეინი უზრუნველყოფს განთავსებული მონაცემების მთლიანობასა და ავთენტურობას.

გამჭვირვალობა

ბლოკჩეინი გამჭვირვალობას ღია და საჯარო ლეჯერ სისტემით უზრუნველყოფს. ყველას აქვს წვდომა სრულ ტრანზაქციის ისტორიაზე რაც ხელს უწყობს ნდობასა და გამჭვირვალობას. თუმცა, ზოგიერთ ბლოკჩეინ ქსელს აქვს კონფიდენციალურობის ფუნქციები რაც შერჩევითი ინფორმაციის გავრცელების შესაძლებლობას იძლევა.

კონსენსუსის მექანიზმები

კონსენსუსის მექანიზმები ბლოკჩეინ ქსელებისთვის კრიტიკულია, რამდენადაც ისინი ნოდებს ტრანზაქციების ავთენტურობისა და რიგითობის შეთანხმების საშუალებას აძლევენ. სამუშაოს დადასტურება (PoW) და ფსონის დადასტურება (PoS) არის ორი ძირითადი კონსენსუსის ალგორითმი. ვნახოთ დეტალები, თუ როგორ მუშაობენ ისინი:

• PoW ალგორითმის მონაწილეები იბრძვიან რთული მათემატიკური ამოცანების ამოსახსნელად რათა მოახდინონ ტრანზაქციების ვალიდაცია და ბლოკჩეინს ახალი ბლოკები შესძინონ. ეს მეთოდი მოითხოვს მნიშვნელოვან გამოთვლით ძალას და ენერგიის მოხმარებას უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად და მავნე აქტივობების თავიდან ასარიდებლად.
• PoS არის ალტერნატიული კონსენსუსის მექანიზმი რომელიც ახალი ბლოკების შესაქმნელად ირჩევს ვალიდატორებს მათ ფსონის ან ქსელის კოინში მფლობელობის მიხედვით. ვალიდატორების შერჩევა ხდება შემთხვევითობის პრინციპით. შერჩევის ალბათობა ვალიდატორის მფლობელობაში არსებული კრიპტო ვალუტის ოდენობის პროპორციულია. PoW-სთან შედარებით PoS გაცილებით ნაკლებ ენერგიას მოიხმარს.

კრიპტო ვალუტის ბაზარზე ამ მექანიზმებზე მომუშავე კრიპტოების რამდენიმე მაგალითი არსებობს. PoW-ს მაგალითი არის Bitcoin-ი, მაშინ როდესაც PoS-ს მაგალითია Ethereum-ი. აღსანიშნავია რომ Ethereum-ი თავდაპირველად PoW მექანიზმზე დაფუძნებული იყო სანამ 2022-ში PoS-ზე არ გადავიდა. ცვლილება PoW-ს მდგრადობისა და მასშტაბურობის ნაკლებობით იყო გამოწვეული.

ტრანზაქციები და ბლოკები

ტრანზაქციები არის ბლოკჩეინზე ჩაწერილი აქტივების ან ინფორმაციის მოძრაობის ჩანაწერები მხარეებს შორის. ეს ტრანზაქციები გაერთიანებულია ბლოკებში და განთავსებულია ბლოკჩეინში. თითოეულ ბლოკს აქვს უნიკალური ინდეტიფიკატორი (ჰეში) და წინა ბლოკზე მითითება რაც ქმნის ბლოკების ჯაჭვს. კრიპტოგრაფიული ჰეშ ფუნქციების გამოყენება მონაცემებს იცავს თითოეული ბლოკის მთლიანობისა და უსაფრთხოების ფარგლებში.

მასშტაბურობა

ბლოკჩეინის ტექნოლოგიის კიდევ ერთი უმნიშვნელოვანესი მახასიათებელია მასშტაბურობა. იგი მიემართება ბლოკჩეინის უნარს გაუმკლავდეს მომეტებული ტრანზაქციებისა და მომხმარებლების ოდენობას სისტემის მუშაობაზე გავლენის გარეშე. თუმცა ბლოკჩეინის ზოგი ქსელისთვის რთულია მასშტაბებთან ეფექტური გამკლავება, მაგრამ უწყვეტი კვლევა და განვითარება მიზნად ისახავს ამ საკითხის მოგვარებას.

ბლოკჩეინის ტექნოლოგიის ძირითადი კომპონენტები

კრიპტო ვალუტის ტრანზაქციების, ბლოკებისა და კონსენსუსის მექანიზმების გარდა კიდევ რამდენიმე მნიშვნელოვანი აღსანიშნავი ელემენტია. სია შემდეგნაირად გამოიყურება:

• კრიპტოგრაფიული ჰეშ ფუნქციები. ისინი აგენერირებენ ფიქსირებული ზომის მონაცემებს რომელიც ცნობილია როგორც ჰეშები. ჰეშ ფუნქციები იცავენ მონაცემებს, რაც უზრუნველყოფს ბლოკჩეინის უსაფრთხოებას შემავალ მონაცემებში მცირედი ცვლილებებიც კი იწვევს სრულიად განსხვავებულ ჰეშს, რაც თითქმის შეუძლებელს ხდის ბლოკში მოთავსებული ინფორმაციის ფალსიფიცირებას აღმოჩენის გარეშე.
• ჭკვიანი კონტრაქტები. ეს არის თვით-განხორციელებადი კონტრაქტები რომლებიც კოდირებულია ბლოკჩეინზე წინასწარ განსაზღვრული პირობებით. ისინი ახდენენ მხარეთა შორის შეთანხმებების განხორციელების და აღსრულების ავტომატიზაციას, რაც შუამავლის საჭიროებას აქრობს. ისინი ბლოკჩეინ პლატფორმების ძირითადი კომპონენტებია როგორებიცაა Ethereum-ი, და საშუალებას იძლევიან შეიქმნას დეცენტრალიზებული აპლიკაციები (DApps) და დეცენტრალიზებული ფინანსური (DeFi) სისტემები.

ყველა ეს კომპონენტი მუშაობს ერთიანი, დეცენტრალიზებული და უსაფრთხო სისტემის უზრუნველსაყოფად.

ბლოკჩეინის ძირითადი ტიპები

ბლოკჩეინები კლასიფიცირებულია სამ ტიპად:

• საჯარო;
• კერძო;
• კონსორციუმი.

თითოეულ ტპის აქვს სხვადასხვა მახასიათებელი და გამოყენების შემთხვევა. საჯარო ბლოკჩეინები ღია და დეცენტრალიზებული ქსელებია რომლებზეც ყველას აქვს წვდომა. ისინი ნებართვის გარეშეა, რაც ნიშნავს რომ ნებისმიერს შეუძლია მიუერთდეს როგორც ნოდი, მოახდინოს ტრანზაქციების ვალიდაცია და დააგენერიროს ახალი ბლოკები. ესეც ძირითადი მახასიათებლები:

• ღია წვდომა.
• დეცენტრალიზაცია.
• გამჭვირვალობა.
• უსაფრთხოება.

ყველაზე კარგად ცნობილი მაგალითებია Bitcoin-ი და Ethereum-ი.

კერძო ბლოკჩეინები, აგრეთვე ცნობილი როგორც ნებართვიანი ბლოკჩეინები, შეზღუდული ქსელებია რომლებიც კონტროლირდება ცენტრალიზებული სუბიექტის ან სუბექტთა ჯგუფის მიერ. მახასიათებლების სია შემდეგია:

• შეზღუდული წვდომა.
• კონფიდენციალურობა.
• ცენტრალიზებული კონტროლი.
• ეფექტურობა.

ყველაზე ცნობილი მაგალითები მოიცავს Hyperledger Fabric-ს და R3 Corda-ს.

კონსორციუმის ბლოკჩეინები ჰიბრუდული პარადიგმაა რომელიც მოიცავს როგორც საჯარო, ასევე კერძო ბლოკჩეინების მახასიათებლებს. მათ მართავს კონსორციუმი ან სუბექტების ჯგუფი. მახასიათებლები მოიცავს შემდეგს:

• შეზღუდული წევრობა.
• ნახევრად კერძო.
• ნაწილობრივი დეცენტრალიზაცია.
• საერთო მმართველობა.

ჰიბრიდული ბლოკჩეინის ყველაზე პოპულარული მაგალითია Quorum-ი.

ბლოკჩეინის პროგრამები

ბლოკჩეინის ტექნოლოგიამ უფრო სწრაფი, უსაფრთხო და ხარჯის თვალსაზრისით ეფექტური ტრანზაქციებით ფინანსურ სექტორში რევოლუცია მოახდინა. ბლოკჩენის ბენეფიტები ყურადღებას იქცევს და ბევრი ბიზნესი და ორგანიზაცია შეიცავს მის ზოგიერთ ან ყველა ელემენტს.

ბლოკჩეინმა ხელი შეუწყო კრიპტო ვალუტების, დეცენტრალიზებული ფინანსების (DeFi) და საერთაშორისო გადარიცხვების გაჩენას. მან ასევე გააუმჯობესა გამჭვირვალობა აუდიტისა და რეგულატორული შესაბამისობის კუთხით.

DeFi-ს გარდა, ბლოკჩეინი მიწოდების ჯაჭვისთვის ამ ტექნოლოგიის კიდევ ერთი გამოყენებაა. ბლოკჩეინზე დაფუძნებული სისტემები უზრუნველყოფენ რეალურ დროში საქონლის თვალყურის დევნას, თაღლითობის, გაყალბებისა და მიწოდების ჯაჭვის არაეფექტურობის აღმოფხვრას.

ამასთან, ბლოკჩეინის ტექნოლოგიას აქვს პოტენციალი რომ გავრცელდეს ჯანდაცვაზე. მას შეუძლია უსაფრთხოდ შეინახოს და გააზიაროს პაციენტის მონაცემები, გააუმჯობესოს ჯანდაცვის პროვაიდერებში ფუნქციონალური თავსებადობა და ხალხს მეტი კონტროლი მისცეს საკუთარ ჯანმრთელობის მონაცემებზე. ის აგრეთვე აადვილებს ფარმაცევტული მიწოდების ჯაჭვების თვალყურის დევნას და ავთენტიფიკაციას, ყალბი ფარმაცევტული საშუალებების გავრცელების პრევენციით.

როგორც ხედავთ, ბლოკჩეინი გადახდის დამუშავებისთვის არ არის რეალურ სამყაროსა თუ ფინანსურ ინდუსტრიაში მისი ერთადერთი გამოყენება.  ამასთან, მას შეუძლია თავისი უცვლელობის გამო უსაფრთხო გახადოს ხმის მიცემის სისტემები.

ბლოკჩეინით მოგების გენერირების გზები

ბლოკჩეინი არ მუშაობს მოგების გენერირებაზე. თუმცა, კრიპტო ვალუტები ბლოკჩეინ ტექნოლოგიაზეა დაფუძნებული და მომხმარებლებს მოგების გენერირება შეუძლიათ ციფრული ვალუტების მეშვეობით. კრიპტო ვალუტებით მოგების მიღების მთავარი მეთოდებია:

• მაინინგი. ხალხს შეუძლია შეიძინოს მაინინგის მოწყობილობები ან მძლავრი კომპიუტერები რაც დაეხმარებათ ახალი კოინების გამომუშავებასა და ჯილდოების მიღებაში. თუმცა, ეს პროცესი მოითხოვს მნიშვნელოვან ინვესტირებას. ამასთან, კრიპტოების უმრავლესობას ახასიათებს განახევრება: როდესაც ბლოკის ვალიდაციის ჯილდო ნახევრდება.
• სტეიკინგი. ბლოკჩეინის მონაწილეებს შეუძლიათ თავიანთი ფინანსები საფულეში განთავსებით უზრუნველყოფის სახით ჩადონ ქსელის ოპერაციებში და უსაფრთხოებაში. სანაცვლოდ, ისინი მიიღებენ დამატებით კრიპტოს. თუმცა ეს შეიძლება სახიფათო იყოს, რამდენადაც სტეიკინგი ხშირად მოითხოვს კრიპტოს გარკვეული დროით ჩაკეტვას. ამრიგად, მომხმარებლებმა შეიძლება ვერ გაყიდონ კრიპტო კოინი თუკი მისი ღირებულება დაიკლებს.
• ტრეიდინგი. შეიძლება მომგებიანი იყოს, რამდენადაც ბევრმა ტრეიდერმა მიიღო მოგება კრიპტო ვალუტის ბაზრის არასტაბილურობისა და ფასების ცვლილების ხარჯზე. თუმცა კრიპტო ვალუტის ვაჭრობა მოიცავს ტიპიურ რისკებსა და გამოწვევებს.
• ინვესტირება. კრიპტო ვალუტებში ინვესტირებას მოგების დიდი პოტენციალი აქვს, მაგრამ აგრეთვე ახლავს მნიშვნელოვანი საფრთხეები. ამრიგად, ხალხმა, სხვის რჩევაზე ან აჟიოტაჟზე დაყრდნობის ნაცვლად, უნდა ჩაატარონ კვლევა რომ მიიღონ ინფორმირებული გადაწყვეტილებები.
• ტოკენების გაყიდვები და პირველადი კოინის შეთავაზებები (ICO-ები). ბლოკჩეინის პროექტები დაფინანსებას ICO-ების ან ტოკენების გაყიდვებიდან აგენერირებს. ამგვარ ფანდრაიზინგს ბევრი ოდენობით თანხების გენერირება შეუძლია წარმატებული ინიციატივებისთვის.

ბლოკჩეინის მეშვეობით მოგების გენერირების ყველა ხსენებულ გზას ახლავს თავისი რისკები. ამრიგად, თქვენ უნდა მოიკვლიოთ თქვენი ვარიანტები სანამ გადაწყვეტას აირჩევთ.