[მანანა ნოზაძე]

ექსპერტი რამაზ საყვარელიძე პრესაგე.ტვ-სთან საუბარში აცხადებს, რომ მასშტაბები, რომელიც 27 სექტემბერს „ქართულმა მარშმა“ მიიღო, ნამდვილად არ იყო ისეთი, რაც თბილისს გაუკვირდებოდა.

რატომ გამოიყვანა ხალხი ეროვნულმა ფორუმმა, საკუთარ ძალებში დარწმუნება სჭირდებოდათ? 
- გარდა იმისა, რომ თავად საკუთარი ძალების ნახვა იყო მიზანი, მიზანი ისიც იყო, რომ პოლიტიკურ ჯგუფებს თავიანთი აქტიურობა დაენახებინათ საზოგადოებისა და ხელისუფლებისთვის. სხვადასხვა პოლიტიკური ჯგუფი ამ აქტიურობას სხვადასხვანაირად ავლენს, ზოგი რაიონებში დადის, ზოგი ავტობუსებში ადის და ყველანაირი ნაბიჯით სურთ, რომ საზოგადოებისთვის რაც შეიძლება მეტად საყურადღებონი გახდნენ. ანალოგიური ნაბიჯი გადადგა „ფორუმმაც“.

როგორ გგონიათ, ფორუმის მიერ ჩაბარებულმა ტესტმა გაამართლა? რა დაანახა ამ მარშმა ეროვნულ ფორუმს?

- არ ვიცი, თვითონ როგორ ჰქონდათ ჩანაფიქრი, რა მასშტაბებს ელოდნენ, მაგრამ თბილისისთვის, რომელსაც ასეთ საპროტესტო აქციებში ძალიან დიდი გამოცდილება დაუგროვდა, ეს მასშტაბები, რაც „ქართულმა მარშმა“ მიიღო, შთამბეჭდავად არ ჩაითვლება. ეს არ იყო ის რაოდენობა, რომელიც თბილისს გაუკვირდებოდა.

შეცდომა დაუშვა ეროვნულმა ფორუმმა, რომ თავიდანვე  არ გათვალა რა ოდენობის ხალხი გავიდოდა? 

- არ ვიცი, შესაძლოა, ეს შეცდომა არც იყო და იყო უბრალოდ, მოლოდინი იმის, რომ აბა, დაძახილზე, ქუდზე კაცი რამდენი გამოვა. მაგრამ, თუ იმის სურვილი ჰქონდათ, რომ, რაც შეიძლება მეტი ადამიანი გამოეყვანათ ქუჩაში, ალბათ, უფრო ადრე უნდა ემუშავათ ხალხთან, მჭიდრო კონტაქტში, მათთან დიალოგში, მათთან კონსულტაციაში უნდა შესულიყვნენ. უნდა გაეთვალისწინებინათ, რას ელოდება ეს ხალხი, რა შემთხვევაში იქნება აქტიური და რა შემთხვევაში - ნაკლებად აქტიური. მე მგონი, ასეთი ორმხრივი ურთიერთობა ხალხთან არ ყოფილა. ყოველ შემთხვევაში, ამ ნაბიჯს ასეთი რამ არ ეტყობოდა.

ხალხთან მუშაობა რომც ეწარმოებინა ეროვნულ ფორუმს, საზოგადოების დიდი ნაწილი გავიდოდა? ზოგადად, აქციების მიმართ არის თუ არა საზოგადოებაში ნიჰილისტური განწყობა და საერთოდ, შეიცვალა თუ არა ერის ფსიქოლოგია  აქცია-მიტინგების მიმართ?

- ერის ფსქიქოლოგია რაიმეს მიმართ არ იცვლება. ფსიქოლოგია ფსიქოლოგიაა. რაიმეს მიმართ იცვლება დამოკიდებულება. უბრალოდ, ის ფორმულა, რომლითაც ეს აქცია საზოგადოების წინაშე წარადგინეს - გამოდით, დაგვინახავენ და ამით უკეთესობისკენ შეიცვლება რაიმე - ეს ფორმულა გაცვდა. თავის დროზე საკმაოდ დიდი რაოდენობის ადამიანი გამოვიდა, დიდხანს იყვნენ საპროტესტო აქციაში ჩართულები. გახსოვთ ალბათ, სამი თვე გაგრძელდა აქციები, მაგრამ მხოლოდ ამ შთაბეჭდილებით, რომ ბევრი ხალხი იყო ქუჩაში, პრაქტიკულად, განსხვავებული შედეგი ამ ხალხმა ვერ მიიღო - ცხოვრება როგორიც იყო ადრე, ისეთი გაგრძელდა. ამიტომ ამ ფორმულას - რაც მეტი გამოვჩნდებით, მით უფრო ეცდებიან, გაითვალისწინონ ჩვენი აზრი - ხალხი, როგორც ჩანს, უკვე ნაკლებად ენდობა. 

სხვა ოპოზიციონრებზე დამთრგუნველად ხომ არ იმოქმედებს „ქართველთა მარშის“ ასეთი ფინალი? შემდგომი აქციების დაგეგმვისას რა გავლენას იქონიებს ის ფაქტი, რომ „ქართველთა მარშში“ ცოტა ადამიანი მონაწილეობდა?

- მე არ ვიჩქარებდი ასეთი დიაგნოზის დასმას ეროვნულ ფორუმზე, რადგან, ჩემი აზრით, საკმარისია, იმავე ეროვნულმა ფორუმმა მეტად გაითვალისწინოს ხალხის აზრი და ისეთი წინადადება შესთავაზოს ადამიანებს, რომელიც მათ გემოვნებას უფრო შეესაბამება, რომ ხალხს აღარ ემახსოვრება, ახლა რამდენი გამოვიდა და ისე მისცემს რეაქციას ამ ახალ წინადადებებს. რაც შეეხება სხვა პოლიტიკურ ძალებს, მე მგონი, სხვებისთვის საყურადღებო იყო ეს ფაქტი (ისევე, როგორც თავად ფორუმისთვის), მე მგონი, დასკვნა უნდა გააკეთონ, რომ აქციები თავისთავად მარტივი საქმე აღარ არის საქართველოში. და, თუ ამ აქციის ორგანიზატორები უკეთესად არ დაგეგმავენ თავიანთ საქმეს, უკეთეს ორგანიზებას არ გაუწევენ მას, თავად აქციებზე ხალხის გამოყვანა, ასე ადვილი არ იქნება.

ერთგან ბრძანეთ, რომ, თუ ხალხს არ სწამს არც ოპოზიციის, არც ხელისუფლების, მაშინ არაბული სამყაროს მოდელი შეიძლება განხორციელდეს. დღევანდელი პირობების გათვალისწინებით, ეს მოსალოდნელია საქართველოში?

- არა მგონია, დღევანდელი პირობები ამის საფუძველს იძლეოდეს, მაგრამ პერსპექტივაში ეს მოსალოდნელია. დღევანედელი პირობები ამის საფუძველს არ იძლევა, იმდენად, რამდენადაც ჯერჯერობით, არც ეკონომიკური და არც სამართლებრივი პირობები იმ სიმწვავისა და სიმძიმის არ არის, რომ ასეთი სოციალური აფეთქებები გამოიწვიოს. გაითვალისწინეთ, რომ არაბულ ქვეყნებში, სულ მცირე, 30 წელიწადი ითმენდა ხალხი ეკონომიკურ და სამართლებრივ უთანასწორობას.

ჩვენც 30 წელი მოგვიწევს ლოდინი?

- ალბათ, ამ მხრივ ყველა ხალხს თავისი ხასიათი აქვს. შეიძლება, ზოგმა 30 წელიწადი იცადოს და ზოგმა კი -70.

ჩვენ რამდენი წელიწადი უნდა ვიცადოთ?

- ნუ დაგავიწყდებათ, რომ ჩვენ 70 წლიანი ლოდინის გამოცდილება გვაქვს, კომუნისტებს 70 წელი ვუცდიდით.

ბოლო დროს პარტიებმა ხალხის თვალში ინტერესი ხომ არ დაკარგეს? თუნდაც ეროვნული ფორუმის მიმართ ნდობა აქამდე უფრო მაღალი ჩანდა.

- თქვენ უფრო მკაცრ ფორმულირებას აკეთებთ, ვიდრე მე ვამბობ. კატეგორიული მსჯელობა ამჟამად არ არის საფუძვლიანი. ჯერჯერობით, ნაადრევია ოპოზიციის და საკუთრივ, ხელისუფლების მიმართაც ასეთი მსჯელობა. მომხრეები ჰყავს ერთსაც და მეორესაც. თუმცა არის უდიდესი ნაწილი, რომელსაც ორივე მხარის მიმართ ნდობა აქვს დაკარგული. სამივე მიმართულებით გვხვდება ადამიანთა ჯგუფები.