[გერა მამულაშვილი] 

პარლამენტმა რელიგიური გაერთიანებების შესახებ სადავო კანონი დაამტკიცა. მართლმადიდებელმა ეკლესიამ და ოპოზიცია–საზოგადოების დიდმა ნაწილმა ეს გადაწყვეტილება გააპროტესტა. პრეზიდენტ სააკაშვილს კანონზე ვეტოს უფლების გამოყენებისკენ მოუწოდებენ.

მიღებულ კანონზე და მოსალოდნელ შედეგებზე პოლიტოლოგ სოსო ცინცაძეს ვესაუბრებით.

სოსო ცინცაძე: რასაკვირველია, ამ კანონის მიღებით აღფრთოვანებული არ ვარ. საკითხს ცოტა ფრთხილად ვეკიდები. თვითონ კანონი ტრაგედიად არ მეჩვენება, მაგრამ შემდგომი ნაბიჯები მაფიქრებს.

სიფრთხილის გამოჩენა რატომ იყო საჭირო ამ საკითხში?

– ობიექტურად რომ შევაფასოთ, ჩვენი ისტორიული ტოლერანტობის შედეგს ვიმკით. ყოველთვის ამით ვამაყობდით და ვტრაბახობდით. კომუნისტური რეჟიმის პირობებში რომელ რელიგიურ პრივილეგიებზე შეიძლებოდა საუბარი. მაგრამ ახლა 21–ე საუკუნეა. ევროპისკენ მივდივართ და სხვა გზა არ გვაქვს. გვინდა თუ არა, რეალობა ევროპული თამაშის წესების ადექვატური უნდა იყოს.

სომხებს კი ამ თვალსაზრისით არანაირი პრობლემა არ აქვთ. მათი 99 პროცენტი ერთი რელიგიის წარმომადგენელია.

ბრძანეთ, რომ მთავარია ახლა რა შედეგებს მივიღებთ, მაინც რას ელით?

– მთავარი საფრთხე გრიგორიანელებისგან გველის. არ გამოვრიცხავ, არცთუ დიდი დროის შემდეგ სომხური ეკლესია ამ კანონის საფუძველზე მოგვთხოვს იმას, რაზეც ქართულმა ეკლესიამ ორი კვირის წინ გარეგინს უარი უთხრა.

ახლა მთავარია, რამდენად ადეკვატურნი იქნებიან თავად სომხები, რამდენად გაუფრთხილდებიან ჩვენს ურთიერთობებს. სომხებს ცოტა დიპლომატიური ჭკუა რომ ჰქონოდათ, პრეზიდენტის შეთავაზებას ორივე ქვეყანაში ეკლესიების თანაბარი უფლებების შესახებ, მაშინვე სიხარულით უნდა ჩასჭიდებოდნენ იმიტომ, რომ სომხეთში სულ რამდენიმე ქართული ეკლესია შემორჩა. იქ მართლმადიდებელი, ქართველი მრევლი რამდენი იქნება – 100–200, ხოლო აქ ნახევარ მილიონამდეა.

მაგრამ სომხებს მთელი ისტორიის მანძილზე ეს ზომიერების გრძნობა აკლდათ. ამიტომ იყო, რომ რეგიონში სახელმწიფოებრიობა პირველად მათ დაკარგეს.

ამ ეტაპზე სომხურ დიპლომატიურობის იმედი რამდენად გაქვთ?

– სამწუხაროდ, მათი მხრიდან ცოტა მოქნილ დიპლომატიას ვერ ვხედავ. სომხეთის საზოგადოებრიობა მყავს პირველ რიგში მხედველობაში. ყოველდღე ინტერნეტში სომხურ პრესას ვეცნობი. რაც იქ იწერება, რასაკვირველია ოფიციალური ხელისუფლების წაყრუებით,  ჩემში ენთუზიაზმს არ ბადებს.

თანაც სომხებს ხშირად ავიწყდებათ მთავარი „აქილევსის ქუსლი“. ის თუ რას წარმოადგენს მათთვის საქართველო. მეზობლად კიდევ სხვა სახელმწიფოები ჰყავთ, რომლებიც დიდი ყურადღებით და დაინტერესებითაც სწავლობენ და თვალს არ აშორებენ ერევან–თბილისს შორის ურთიერთობას. მათ შორის, ურთიერთობებს რელიგიურ სფეროში, სომხების ზომაგადასულ პრეტენზიებს ამ საკითხებში.

ჩვენს საგარეო მინისტრს საფუძველი აქვს განაცხადოს, რომ თბილისს და ერევანს შორის ასეთი კარგი ურთიერთობა არასოდეს ყოფილაო. ამაში ჩახედული არ ვარ, ვგულისხმობ იმ საიდუმლო, კონფიდენციალურ მოლაპარაკებებს, რომლებიც მიმდინარეობს, მაგრამ სომხური საზოგადოება, გნებავთ ინტელიგენცია, სხვა ტალღაზეა.

სადავო კანონს დავუბრუნდეთ, პრეზიდენტს მოუწოდებენ, რომ კანონს ვეტო დადოს, თქვენ რაში ხედავთ გამოსავალს?

– სააკაშვილი ამ კანონთან მიმართებაში ვეტოს არ გამოიყენებს. ვიმეორებ, 21–ე საუკუნეა და ევროპული ქარტიები წინ გვიდევს. გვინდა, რომ ამ სივრცის ნაწილი გავხდეთ. არ შეიძლება ბოიკოტი გამოვუცხადოთ იმას, რაც ევროპულ ფასეულობად არის აღიარებული. ან ამ ყველაფერზე უარი უნდა ვთქვათ და პრორუსული კურსი ავიღოთ. ისევე, როგორც თვითონ სომხეთია რუსეთზე ჭიპით მიბმული.

გამოსავალს რაც შეეხება, ოფიციალურმა თბილისმა, დიპლომატიურ–კონფიდენციალური კონტაქტებით უნდა მოუწოდოს სომხურ მხარეს, რომ ეს კანონი ბოროტად არ გამოიყენონ.  ამისთვის ბერკეტები ნამდვილად გვაქვს. სხვა ტიპის გამოსავალს ვერ ვხედავ.

კიდევ კარგი, თავის დროზე გადავურჩით კანონპროექტს ეროვნული უმცირესობებისთვის ადმინისტრაციულ–პოლიტიკური უფლებების მინიჭების თაობაზე. იმის გამო კი არა, რომ მაშინ შევარდნაძემ პრინციპული პოზიცია დაიკავა, ვერც შეძლებდა. ის კანონპროექტი ვენეციის კომისიამ ჩააგდო.

ახლა სხვა რეალობაა და ბუმერანგის პრინციპით ვიმკით იმას, რაც დავთესეთ. მახსოვს კომუნისტურ პერიოდში ჩვენი პარტიული ხელმძღვანელობა როგორ ამაყობდა იმით, რომ 100 ეროვნების წარმომადგენელი ცხოვრობდა საქართველოში. ციფრი რომ გაემრავლებინათ, ჯერ კიდევ მაშინ ორი ფერადკანიანი ნახეს ( მაშინ ეს ეგზოტიკა იყო, მუშტაიდის ბაღში მეეზოვეებად მუშაობდნენ) და ისინიც ცალკე ეროვნებად ჩათვალეს.

სომხები კი, მუდმივად თავმდაბლურად აცხადებენ, რომ ჩვენთან ძირითადად ერთი ერი ცხოვრობსო. ასე იყვნენ ადრეც. ჩვენ კი ტუტუცურად ვტრაბახობდით, რომ ასი ეროვნება გვავდა, თბილისის ას მეტრ სივრცეში სასწაულები ხდებოდა და ა.შ. დღეს ყველანი თავიანთ უფლებებს თხოულობენ.

ან ევროპული კანონმდებლობის მოთხოვნები უნდა დავაკმაყოფილოთ, ან უარი ვთქვათ დასავლურ ირიენტაციაზე, დავიწყოთ ალტერნატივის ძებნა რუსეთში თუ კიდევ სხვაგან.