[თეონა ხარაბაძე]

საპარლამენტო უმრავლესობის წარმომადგენელი პავლე კუბლაშვილი აცხადებს, რომ „პარლამენტართა რაოდენობის შემცირებას საფუძვლად რეფერენდუმი არ დადებია“. ამის საფუძვლად კი რამდენიმე არგუმენტს ასახელებს.   

რაც მთავარია, მისი თქმით, რეფერენდუმის ჩატარებიდან 2 წლის შემდეგ, 2005 წელს საქართველოს პარლამენტმა მიიღო გადაწყვეტილება პარლამენტართა რაოდენობის შემცირებაზე და ეს იყო პოლიტიკური შეთანხმების შედეგი.

რამდენად შეიძლება გახდეს ეს არგუმენტი სამართლებრივი მიზეზი და ნიშნავს ეს იმას თუ არა, რომ ეს პარლამენტი უკანონოა, ამ საკითხებთან დაკავშირებით პრესაგე.ტვ პავლე კუბლაშვილს ესაუბრა.

პავლე კუბლაშვილი: მე ვფიქრობ, რომ საკითხი ძალიან მარტივად დგას. თავის დროზე რეფერენდუმი ჩაატარა მაშინდელმა ხელისუფლებამ 2003 წელს კონსტიტუციის დარღვევით. კონსტიტუცია კი რამდენიმე მიზეზით დაირღვა. პირველი, კონსტიტუცია პირდაპირ კრძალავს რეფერენდუმის ჩატარებას კანონის მისაღებად. ეს საკითხი კი, რომელიც რეფერენდუმზე დაისვა, უკავშირდებოდა კანონის მიღებას. ამიტომ ამ საკითხის რეფერენდუმზე გატანა არ შეიძლებოდა.

მაშინ ამას ყველა იურისტი ამბობდა და ყველას უნდა ახსოვდეს, რომ იურისტები მაშინ ამ ფაქტს კონსტიტუციის დარღვევად აფასებდნენ.

მეორე მიზეზი უკავშირდება იმას, რომ რეფერენდუმის ჩატარებას შედეგი ერთ თვეში უნდა მოჰყოლოდა, მაგრან ეს შედეგი არ დადგა, რადგან მაშინდელი მთელი პოლიტიკური სპექტრი თვლიდა, რომ ეს არ იყო რეფერენდუმი. ამიტომაც, რამდენიმე წლის შემდეგ პარლამენტართა რაოდენობის შემცირებას საფუძვლად რეფერენდუმი არ დადებია. 

ამ ე.წ. რეფერენდუმიდან 2 წლის შემდეგ, 2005 წელს საქართველოს პარლამენტმა მიიღო გადაწყვეტილება პარლამენტართა რაოდენობის შემცირებაზე და ეს იყო პოლიტიკურ სუბიექტებს შორის პოლიტიკური შეთანხმების შედეგი.

თქვენ თუ გაიხსენებთ უკვე შემდეგ პერიოდს, 2007-2008 წლებს, როდესაც ნატოში გაწევრიანებასთან და საპარლამენტო არჩევნების გადმოწევასთან დაკავშირებით გადაწყვეტილება იყო მისაღები, ამისთვის ჩატარდა არა რეფერენდუმი, არამედ პლებისციტი და იმიტომ, რომ რეფერენდუმის ჩატარება კონსტიტუციით იყო აკრძალული.

ეს არის მთავარი ფაქტორები და ვფიქრობ, რომ არანაირი ახალი რეფერენდუმის ჩატარება არ არის აუცილებელი პარლამენტართა რაოდენობის გასაზრდელად და უფრო მეტი, ამის შესაძლებლობაც კი არ გვაქვს, რადგან კონსტიტუციაში დღესაც არის ნორმა, რომელიც კანონის მისაღებად რეფერენდუმის ჩატარებას კრძალავს.

ანუ დაირღვა ორი ნორმა. ერთი ის, რომ მთელ ტერიტორიაზე ვერ ტარდებოდა და მეორე, კანონისთვის რეფერენდუმის ჩატარება არ შეიძლება.

როდესაც კონსტიტუციაში ცვლილება შედიოდა, ეს არგუმენტები რატომ არ ითქვა.

- როგორ არ ითქვა. მაშინ ითქვა, რომ ცვლილება პოლიტიკური შეთანხმების შედეგად შედიოდა. ყველა ის საკითხი, რაც თავის დროზე რეფერენდუმის ჩატარებას უკავშირდებოდა, განხილვას აღარ ექვემდებარებოდა და ამიტომ აღარ გამახვილდა ამაზე ყურადღება.

როგორც გახსოვთ, თავად 2003 წლის არჩევნები ჩატარდა არაკანონიერად და მეორე, რეფერენდუმის შედეგი უნდა განხორციელებულიყო ერთ თვეში, ცვლილება კი ორ წელზე მეტი ხნის შემდეგ შევიდა.

2005 წლის თებერვალში საკონსტიტუციო ცვლილებების განხორციელებისას პარლამენტში ყველა ამბობდა, რომ ეს იყო რეფერენდუმის შედეგების ასახვა. ეს საფუძვეი იყო მოხსენიებული პრეზიდენტის მიერ ინიცირებულ კანონ-პროექტშიც.

- განმარტებით ბარათში ასეთი რამ არ სწერია, რომ რეფერენდუმის საფუძველზე ხდებოდა ცვლილების შეტანა.

რაც შეეხება გამოსვლებს, პოლიტიკურ არგუმენტად, ცხადია, გამოიყენებდნენ და ასეთი რამ მეც შეიძლება მეთქვა.

ანუ თქვენ ამბობთ, რომ პოლიტიკური საჭიროებისთვის იშველიებდნენ უკანონო ფაქტს და ამას თქვენც გააკეთებდით?

- მე იმას ვამბობ, რომ რეფერენდუმის მოშველიება, შეიძლება, ხდებოდა, მაგრამ ეს არ ნიშნავს იმას, რომ რეფერენდუმი კონსტიტუციასთან შესაბამისობაში იყო. ანუ, ეს იყო არა რეფერენდუმის შედეგად მიღებული გადაწყვეტილება, არამედ რაღაცა გამოიყენებოდა პოლიტიკური არგუმენტებისთვის და ამ შემთხვევაში გამოყენებული იყო რეფერენდუმის თემა.

ანუ, საკონსტიტუციო ცვლილებისას რეფერენდუმი ოფიციალური საფუძველი არ ყოფილა? 

- არ ყოფილა და ვერ იქნებოდა. სხვა თუ არაფერი, საფუძველი რეფერენდუმი რომ ყოფილიყო, ეს რეფერენდუმიდან ერთ თვეში უნდა გაკეთებულიყო.

მაშინ პრეზიდენტმა პარლამენტში გამოსვლილას თქვა, რომ გადაწყვეტილება რეფერენდუმის შედეგების აღსრულება იყო. ამას რითი ახსნით?

- მე არ მახსოვს, პრეზიდენტმა ეს რეფერენდუმი ასეთად როდის შეაფასა, მაგრამ თუ ასე თქვა, ვფიქრობ, რომ ეს შეცდომა იყო და ეს არის ჩემი პოზიცია.

მაგრამ ამ შემთხვევაში უფრო მნიშვნელოვანი ის არის, კანონი და კონსტიტუცია სწორად წავიკითხოთ.

დავუშვათ,  კონსტიტუციაში ცვლილება ერთ თვეში შესულიყო, სხვა ფაქტორების გათვალისწინებით ეს პარლამენტი უკანონოდ ჩაითვლებოდა?

- ეს პარლამენტი ვერც ერთ შემთხვევაში ვერ აღმოჩნდებოდა უკანონო იმიტომ, რომ ამ პარლამენტის არჩევამდე, საქართველოს პარლამენტმა 2005 წელს, არა რეფერედუმის საფუძველზე, მაგრამ  მიიღო გადაწყვეტილება, რომ პარლამენტართა რაოდენობა 150-მდე შემცირებულიყო. ეს ცვლილება განხილული და მიღებული იყო საკონსტიტუციო ცვლილებების წესის სრული დაცვით.    

საგადასახადო საკითხებთან დაკავშირებით რეფერენდუმის ჩატარება სწორი იქნება თუ შესაძლებელია, რომ შემდეგ ესეც უკანონოდ გამოცხადდეს?

- რაც შეეხება საგადასახადო ნაწილს, ჩვენ ეს ნორმა სპეციალურად ჩავდეთ კონსტიტუციაში. ჩვენ ეს, რომ არ ჩაგვეწერა, რომ გადასახადების განაკვეთების გაზრდა შესაძლებელია მხოლოდ რეფერენდუმის გზით, გამოვიდოდა, რომ ორგანული კანონის ნორმა შეეწინააღმდეგებოდა კონსტიტუციის ნორმას. ახლა კი ამის პრობლემა არ არის და ვფიქრობ, რომ ამ ორი საკითხის შედარებაც არ შეიძლება. თუმცა, პრობლემად დარჩება ის, რომ რეფერენდუმი უნდა ჩატარდეს მთელი ქვეყნის ტერიტორიაზე.    

ახლა პარლამენტართა რაოდენობა მხოლოდ საკონსტიტუციო ცვლილებით გაიზრდება?

- რა თქმა უნდა. მომზადდება სათანადო კანონპროექტი და წესის სრული დაცვით განიხილება.

კანონპროექტი როდის იქნება მზად?

- უახლოეს დღეებში. რაოდენობასთან დაკავშირებით ცვლილება, რომ შევიდეს, ამის მომზადებას დიდი დრო არ სჭირდება.

„ექვსიანთან“ მოლაპარაკებებს არ გააგრძელებთ?

- არა მგონია. მათი პოზიციები არის უცვლელი და ასეთ ვითარებაში რა აზრი აქვს? როდესაც ადამიანები ამტკიცებენ, რომ ერთად-ერთი გამოსავალი არის ბიომეტრიული მოწმობების გაცემა და არჩევნების ამით ჩატარება, რაღაზე შეიძლება ვილაპარაკოთ?

რატომ?

- იმიტომ, რომ ეს გამოიწვევს ქაოსს არჩევნების დღეს და ამის გამო არჩევნები შეიძლება საერთოდ ჩაიშალოს. ამიტომაც ამაზე მსჯელობას აზრი არა აქვს.

ოპოზიცია ბიომეტრიული მონაცემებით სიების შედგენას ითხოვს და არა არჩევნების ჩატარებას.

- რა განსხვავებაა? ვერც ეს მოესწრებოდა და იგივე პრობლემები შექმნებოდა...

თქვენს მირ თავდაპირველად წარმოდგენილ წინადადებაში თბილისზე ხომ დათანხმდით, მაშინ მოესწრებოდა და ახლა ვერა?

- ვფიქრობ, რომ ამ შემთხვევაშიც კი თბილისშიც შეიქმნებოდა ძალიან მნიშვნელოვანი პრობლემები. იქნებოდა ბევრი ადამიანი, რომელიც არჩევნების დღეს უბანზე მივიდოდა, არ იქნებოდა სიაში, არ ექნებოდა ბიომეტრიული პასპორტი და ეს იქნებოდა მართლა სერიოზული პრობლემა. ამიტომ ამის გაკეთებას არ ვაპირებთ, რომ ჩვენს ამომრჩევლებს ხელოვნურად შევუქმნათ პრობლემები.

თქვენს წინადადებებზე საერთაშრისო საზოგადოებას როგორი დამოკიდებულება აქვს?

- ამ ინიციატივებთან დაკავშირებით გარკვეულწილად ინფორმირებულნი არიან და ვიდრე საკანონმდებლო ცვლილებები მომზადდება, დეტალურად იქნებიან ინფორმირებულნი.

რაც შეეხება მათ დამოკიდებულებას, როგორი შეიძლება ჰქონდეთ? მათი პოზიციაა, რომ ეს არის ქვეყნის შიდა საქმე და ისინი ვერ ჩაერევიან.

ჩათვალეს, რომ ეს იყო დიალოგის შედეგი?

- რასაკვირველია. ჩვენ ჩვენი წინადადებები წარმოვადგინეთ და დავასაბუთეთ, რომ თუ რატომ უნდა იყოს ასე და ზოგისთვის ეს მისაღები აღმოჩნდა და ზოგისთვის არა.  ცხადია, ვერავის ვერ აიძულებ, რომ ჩაერთოს იმ პროცესში, რაც  მათ არ უნდათ.

როდესაც ეს წინადადებები წარმოადგინეთ, პასუხისთვის დათქვით კონკრეტული ვადა და თანაც თქვით, რომ თქვენი წინადადებები აღარ შეიცვლებოდა. ეს ხომ იყო ულტიმატუმი და ეს რატომ თქვით?

- იგივე კითხვა რატომ არ გაგიჩნდათ მამუკა კაციტაძის მიმართ, რომელმაც წინა კვირას თქვა, რომ თვის ბოლომდე ვაძლევთ ვადასო, ან საერთოდ „რვიანის“ მიმართ, როდესაც თვების განმავლობაში ამბობდნენ, რომ 31 მაისამდე გვქონდა ვადა?

ისინი არ ამბობდნენ, რომ მათი ინიციატივიდან არაფრის შეცვლა არ შეიძლებოდა...

- ეს იყო პროცესი, რომელიც უნდა დასრულდეს და ჩვენი მიზანია, რომ ოქტომბრის ბოლოსთვის ყველაფერი დასრულებული იყოს. ეს არის საერთაშორისო საზოგადოების მოთხოვნაც, რომ ერთი წლით ადრე დასრულდეს ეს პროცესი, რათა პოლიტიკურმა პარტიებმა იცოდნენ, რა ვითარებაში მოუწევთ არჩევნებში მონაწილეობის მიღება. ეს არის ჩვენი მიზანი და პროცესის რამდენიმე თვით გადადაწევა მაშინ, როდესაც ვხედავთ, რომ ადამიანებს შეთანხმების არანაირი სურვილი არა აქვთ, უბრალოდ გაუმართლებელია.

რატომ თქვით, რომ აღარაფერი შეიცვლებოდა, ეს ხომ შეთანხმებული წინადადებები არ ყოფილა?

- როგორც ნახეთ, ჩვენ ასეთი დამოკიდებულება შეიცვალა ორ დღეში და რამდენიმე საკითხი შეიცვალა. ეს მიდგომა კი, იმ ფაქტორმა განაპირობა, რომ პროცესი უნდა დასრულებულიყო.