[თეონა ხარაბაძე]

პარლამენტის პირველი ვიცესპიკერი მიხეილ მაჭავარიანი აცხადებს, რომ ხელისუფლება იმ პარტიებთან, ვინც საარჩევნო შეთანხმებას ხელი არ მოაწერა, არანაირ მოლაპარაკებას არ გააგრძელებს. არადა, „რვიანიდან“ დარჩენილი ექვსიანი კიდევ იმედოვნებს, რომ ხელისუფლებას გადაწყვეტილებას შეაცვლევინებს.

ამასთან, მაჭავარიანი აქცენტს იმაზე აკეთებს, რომ მოლაპარაკებებისთვის დრო აღარ არის და დაუყოვნებლივ უნდა დაიწყოს საკანონმდებლო ცვლილებების პაკეტზე მუშაობა.

თუმცა, ხელისუფლების წინადადებებიდან გარკვეული საკითხები კითხვის ნიშნებს აჩენს. იგივე პარლამენტართა რაოდენობის გაზრდის საკითხი, რადგან ეს თავის დროზე, რეფერენდუმით გადაწყდა და მისი შცვლა მხოლოდ რეფერენდუმით არის შესაძლებელი.

როგორ გადაწყდება ასეთი თემები და როდის დაიწყება უშუალოდ კანონპროექტზე მუშაობა, ამ საკითხებთან დაკავშირებით პრესაჯი.ტვ მიხეილ მაჭავარიანს ესაუბრა.  

მიხეილ მაჭავარიანი: პროცესი, რომელიც დაიწყო რამდენიმე თვის წინ,  თან ახლდა მოლაპარაკებები რამდენიმე პრინციპულ საკითხზე. მე პირადად მოლაპარაკებებში ჩართული არ ვიყავი და მხოლოდ იმის თქმა შემიძლია, რაც ჩემი კოლეგებისგან ვიცი. თავად ახალი კოდექსის შემქმნელები ფიქრობენ, რომ ამის შემდეგ ნდობა ამომრჩევლის მხრიდან უნდა ამაღლდეს.

რაც შეეხება შეთანხმებებს, ვფიქრობ, მნიშვნელოვანია თავად ფაქტი, რომ განსხვავებული პოლიტიკური პარტიები ახერხებენ შეთანხმებას. რაც შეხება იმას, თუ როგორი შეთანხმებაა ეს, მინდა შეგახსენოთ, რომ, სამწუხაროდ, ჩვენი პოლიტიკური ოპონენტები მუდმივად ერთ სტერეოტიპში არიან. ისინი ნებისმიერ შეთანხმებას, ხელისუფელების მიერ გადადგმულ ყველა ნაბიჯს კრიტიკულად აფასებენ.

ასე იყო საკონსტიტუციო ცვლილებების დროს, როცა, ფაქტობრივად, მოხდა საკონსტიტუციო ჯგუფის მიერ გარკვეულ საკითხებზე შეჯერება - გემახსოვრებათ, ალბათ, იმ კრიტიკის კორიანტელი, რაც ამ კონსტიტუციას დაატყდა და ამის შემდეგ ევროპელი ექსპერტების მოსაზრება ვნახეთ, რომელიც რადიკალურად განსხვავებული იყო და ამბობდა, რომ ეს კონსტიტუციური პროექტი ბევრად სჯობს იმას, რაც მანამდე არსებობდა საქართველოში.

მე ჩემს მოსაზრებას გამოვთქვამ, რომ ის შეთანხმება, რომელიც ხელისუფლებას და ორ ოპოზიციურ პარტიას შორის იქნა მიღწეული და ამას უერთდებიან სხვა პოლიტიკური ძალებიც, ნამდვილად არის წინგადადგმული ნაბიჯი. ამიტომაც ვფიქრობ, რომ ეს გადაწყვეტილება არსებულ „საარჩევნო კოდექსს“ მნიშვნელოვანწილად გააუმჯობესებს.

აქვე ვიტყვი, რომ პოლიტიკური პარტიები მხოლოდ მაჟორიტართა რაოდენობით კი არ უნდა იყვნენ დაინტერესებულნი, არამედ პირველ რიგში, იმ საარჩევნო პროცედურებს უნდა აქცევდნენ ყურადღებას, რაც ამ შეთანხმებაში საკმაოდ დეტალურად არის მოცემული.

„რვიანიდან“ ექვსი პარტია, რომელმაც ხელი არ მოაწერა შეთანხმებას, ამბობს, რომ ხელისუფლებას აიძულებენ, მათთან მოლაპარაკება გაგრძელოს და ყველა ის საკითხი, რაც ამ შეთანხმებაში არ მოხვდა, რაიმე ფორმით გათვალისწინებული იქნას...

- მე ვფიქრობ, რომ ის კომპრომისი, რომელიც მიღწეული იქნა, არის კარგი კომპრომისი და ის დოკუმენტი, რაც ამ კომპრომისს საფუძვლად უდევს, ძალიან მნიშვნელოვნად გახსნის და უფრო გამჭვირვალეს გახდის საარჩევნო პროცესს.

საარჩევნო პროცესის უფრო მეტად გამჭვირვალობას შეთანხმების რომელი ნაწილი უზრუნველყოფს?

- ის, რომ დამკვირვებლებს ექნებათ უფლება, საარჩევნო კომისიის მუშაობას ყველა ეტაპზე აქტიურად მიიღონ მონაწილეობა, არის ძალიან მნიშვნელოვანი და დანარჩენი პოლიტიკური პარტიების მოსაზრებებზე მე კომენტარს ვერ გავაკეთებ.

აქამდე ბევრ ლაპარაკი იყო იმაზე, რომ კომისიის წევრი მოისყიდეს და ა.შ. ახლა კი დამკვირვებელს ექნება ფაქტობრივად იგივე უფლება, რაც კომისიის წევრს და ორი ადამიანი ერთმანეთის მაკონტროლებელი იქნება. ამასთან, დამკვირვებლის უბნიდან გაშვების პროცედურა არის გართულებული და საერთო ჯამში, ბევრი დეტალია, რაც უზრუნველყოფს საარჩევნო გარემოს გაუმჯობესებას. მე სწორედ ამ დეტალებს ვაქცევ ყურადღებას, ზოგიერთი ჩემი კოლეგა კი მხოლოდ ერთ წინადადებას კითხულობს.

რამდენაად არის შესაძლებელი, რომ დარჩენილ 6 პარტიასთან მოლაპარაკება გაგრძელდეს?

- რაზე უნდა გაგრძელდეს?

მათ აქვთ გარკვეული წინადადებები და იმაზე.

- რა წინადადებები აქვთ? ჩვენ ვთქვით, რომ დასაკარგი დრო არ არის. ჩვენ ვამბობთ, რომ ეს გადაწყვეტილება დაუყოვნებლივ უნდა მივიღოთ, რადგან ამას, როგორც გითხარით, თავისი პროცედურები აქვს. ჩვენ გვინდა, რომ საშემოდგომო სესიაზე მივიღოთ, არჩევნებამდე, მინიმუმ, ერთი წლით ადრე. 

თან აქ ისიც სწერია, რომ 1 ოქტომბრიდან 1 ივლისამდე იმუშავებს ჯგუფი საარჩევნო სიების გადასამოწმებლად და ეს ჯგუფი შეიქმნება არა მარტო პოლიტიკური პარტიების მიერ, არამედ სამოქალაქო სექტორიდან, რათა ერთხელ და სამუდამოდ დამთავრდეს ამ სიებზე ლაპარაკი.

ეს არ იქნება ორთვიანი პერიოდი, როდესაც არჩევნების ჩატარების თარიღი უკვე გამოცხადდება და სიების გადასამოწმებლად ძალიან ცოტა დრო იქნება დარჩენილი. წარმოიდგინეთ, 1 ოქტომბრიდან 1 ივლისამდე ამ ჯგუფის ნებისმიერ წევრს ექნება იმის საშუალება, რომ ნებისმიერ უბანზე გადაამოწმოს სია.

ეს არის ძალიან მნიშვნელოვანი დეტალი, რომელიც ხელს შეუწყობს ნდობის ამაღლებას. პოლიტიკა არის შესაძლებლობის ხელოვნება და კარგი პოლიტიკოსი ამას უნდა ფლობდეს, თორემ, შესაძლოა, მე ძალიან ბევრი რამის სურვილი მქონდეს, მაგრამ რისი შესაძლებლობაც მაქვს, იმით უნდა დავკმაყოფილდე.

ამიტომაც ჩვენი პოლიტიკური ოპონენტები უნდა ჩამოყალიბდნენ, ისინი ან მოდიან ამ გზაზე ან - არ მოდიან. თუ არ წამოვლენ, ეს მათი გადასაწყვეტია და ამას რა შედეგები ექნება, ამაზე კი მაქვს ჩემი აზრი, მაგრამ ჩემთვის დავიტოვებ და ამაზე აღარაფერი მკითხოთ.

მაშინ ასე გკითხავთ, ხელისუფლებამ რაც წარმოადგინა, ამის შეცვლა შესაძლებელია?

- ხელისუფლებამ რა წარმოადგინა? ჩვენ ამაზე ერთად შევთანხმდით და ეს იყო ძალიან რთული კომპრომისი. ეს არ იყო ერთი და ორი საათის საქმე. ყველა დეტალზე მიდოდა მუშაობა და ძალიან სამწუხაროა, მხოლოდ ფინანსურ საკითხზე გაამახვილა ყურადღება ჩვენმა ზოგიერთმა კოლეგამ, რადგან აქ ძალიან მნიშვნელოვან რაღაცეები წერია. მაგრამ რა ვქნათ, ყველა ისე კითხულობს, როგორც მას ესმის.  

შეთანხმების დოკუმენტის აღსრულება როგორ მოხდება?

- ჩვეულებრივად. როგორც თავიდანვე ნათქვამი იყო, ისე. შემუშავდება „საარჩევნო კოდექსში“ შესატანი ცვლილებების პროექტი, შემდეგ ეს ვენეციის კომისიას გადაეგზავნება და შემოდგომისთვის უკვე ამ პროექტის მიღება მოხდება და, რაც მთავარია, დაუყოვნებლივი იმპლიმენტაცია დაიწყება.

პარლამენტართა რაოდენობის გასაზრდელად რეფერენდუმი ჩატარდება?

- რაც შეეხება რეფერდუმის საკითხს, ეს ყველფერი იქნება საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად. არანაირი გადაწყვეტილება არ იქნება უკანონოდ მიღებული.

„რეფერენდუმის შესახებ“ კანონში წერია, რომ რეფერენდუმზე მიღებული გადაწყვეტილების შეცვლა მხოლოდ რეფერენდუმით არის შესაძლებელი. ანუ, გამოდის, რომ ისევ რეფერენდუმი უნდა ჩატარდეს?

- მე როგორც მახსოვს, 2003 წელს იყო პლებისციტი და არა რეფერენდუმი. შესაძლოა, ვცდები, მაგრამ ასე მახსოვს. იმიტომ, რომ ჩვენ კანონში გვიწერია, რომ რეფერენდუმი ტარდება მთელი ქვეყნის ტერიტორიაზე. ქვეყნის ტერიტორიის ნაწილი ოკუპირებულია და ამიტომ რეფერედუმი ვერ ჩატარდებოდა.

მე არ მინდა, რომ ჩემს ნათქვამს მერე არასწორი ინტერპრეტაცია მიეცეს და ამიტომ, იურისტებთან ერთად ისეთ გადაწყვეტილებას მივიღებთ, რომელიც იქნება აბსოლუტურად კანონიერი.

რაც შეეხება მაჟორიტარების გაზრდას, ჩვენ თავიდანვე ვთქვით, ამ საკითხს არ დავთმობდით, რადგან დეპუტატს ამომრჩეველთან უნდა ჰქონდეს პირდაპირი კავშირი. 2 თვის წინ ბრიტანეთში რეფერდუმი ჩატარდა და მოსახლეობამ უარი თქვა მხოლოდ პარტიულ სიებზე გადასავლაზე და ასე ძალიან ბევრ ქვეყანაშია. 

მაჟორიტართა არჩევნების პრინციპი შეიცვლება?

- არა, არ შეიცვლება. უბრალოდ, სადაც 100 ათასზე მეტი ამომრჩეველია, ოლქი გაიყოფა და მინდა, ვთქვა, რომ ეს იყო უცხოელების რეკომენდაციაც.

რა თქმა უნდა, ეს საკმარისი არ არის და პირადად ჩემი აზრი თუ გაინტერესებთ, უფრო რადიკალური მოდელი მქონდა, მაგრამ ამით გამოვიდოდა, რომ მაჟორიტარების რაოდენობა უფრო გაიზრდებოდა და პროპორციული სიისთვის ადგილი არ დარჩებოდა და ამიტომაც კომპრომისზე წავედით.

არსებობს ინფორმაცია, რომ ხელისუფლების მხრიდან იყო ისეთი შეთავაზებებიც, რაც შეთანხმებაში ვერ მოხვდა. რა საკითხებს სთავაზობდით?

- მე ვერაფერს გეტყვით ამაზე და არ მინდა, ჰაერზე რამე კომენტარი გავაკეთო, რადგან ამას რაღაც ინტერპრეტაციები მოჰყვება ხოლმე. მოლაპარაკებების დროს, შესაძლოა, ბევრ რამეზე იყო ლაპარაკი, მაგრამ უნდა ვიცოდეთ, რომ შეთანხმება არის ის, როდესაც მხარეების მხრიდან ხდება რაღაცეების დათმობა და ულტიმატუმი, როდესაც ვიღაცას კომპრომისზე წასვლა არ უნდა. მოლაპარაკების პროცესში კი რა ვარიანტები იხილებოდა, არ ვიცი, რადგან არ ვმონაწილეობდი. შემიძლია, ვივარაუდო, რომ, ალბათ, იხილებოდა, რადგან ასეთი რამ ნებისმიერი მოლაპარაკებებისთვის დამახასიათებელია. ვერც დავადასტურებ და ვერც უარვყოფ.