დიდ საკონცერტო დარბაზში, სადაც საკონსტიტუციო ცვლილებების საყოველთაო-სახალხო განხილვა უნდა დასრულებულიყო სხდომა ჩაიშალა. როგორც პარლამენტის თავმჯდომარემ, ირაკლი კობახიძემ განაცხადა, დარბაზში განვითარებული მოვლენების ფონზე, ის ვერ ხედავს შეხვედრის გაგრძელების აზრს. მან კიდევ ერთხელ მიმართა იმ ადამიანებს, რომლებიც სტვენითა და შეძახილებით სიტყვით გამოსვლის საშუალებას არ აძლევდნენ და ცოდნის გზით სიარული ურჩია - კობახიძის თქმით, ახალგაზრდა კომუნისტების ადგილი საქართველოში არ არის.

„ადგილი აქვს პროვოკაციებს და ვერ ვხედავ ამ ფორმატში შეხვედრის გაგრძელების აზრს“, - აღნიშნა პარლამენტის თავმჯდომარემ.

შეიძლებოდა თუ არა პროვოკაციის თავიდან აცილება და მთლიანობაში, რა დაგვანახა საკონსტიტუციო ცვლილებების საყოველთაო-სახალხო განხილვებმა, ამ თემაზე კონსტიტუციონალისტი ვახტანგ ძაბირაძე გვესაუბრება.

ვახტანგ ძაბირაძე: ძალიან სამწუხაროა, რომ ბოლო შეხვედრა ჩაიშალა და კომისიის წევრებსა და პარლამენრტის თავმჯდომარეს გაეკეთებინათ განცხადებები და განმარტებები საშუალება არ მისცეს. არ ვიცი დეტალურად, ზუსტად რა სიტუაცია იყო, მაგრამ გასარკვევია, რეალურად არ იყო იმისი საშუალება, კითხვები დაესვათ და საკუთარი პოზიცია გამოეხატათ, თუ სხვა რამ ედო საფუძვლად, რადგან წესით, ასე არ უნდა დასრულებულიყო ეს განხილვები.

მიუხედავად იმისა, რომ არ ვარ მომხრე კონსტიტუციის ამ მოდელისა და ვთვლი, რომ ის თავიდან იქნება გასაკეთებელი, რეალობა და ფაქტი ერთია - საქართველოს ხელისუფლებებიდან მხოლოდ ეს ხელისუფლება აღმოჩნდა, რომელმაც გაბედა და მოაწყო საკონსტიტუციო განხილვები საქართველოში.

შეიძლებოდა, ყველაფერი უკეთესად წარმართულიყო, ეს ყველაფერი ასე მოკლე დროში რომ არ მომხდარიყო. ამის გარდა, შენიშვნა შეიძლება იყოს ბევრი, მაგრამ საგულისხმოა, რომ ხელისუფლება არ შეუშინდა დარბაზთან დიალოგს. შესაძლოა, საქართველოს სხვადასხვა ქალაქებში დარბაზის უმრავლესობა ადმინისტრაციული რესურსი იყო, მაგრამ ოპოზიციური აზრის გამოთქმის საშუალება არსებობდა და საკმაოდ მკვეთრი მოსაზრებებიც გამოითქმებოდა. ამიტომ ვერ ვხედავ საფუძველს, რატომ ჩაიშალა ბოლო განხილვა.

ცუდია ეს, რადგან თუ ჩვენ დიალოგს ვამთავრებთ, მაშინ რაღა რჩება? - დიალოგის და დებატების მერე არის ქუჩა და აქეთ არ უნდა წავიდეთ. ეს ეხება არა მხოლოდ მათ, ვინც ხელისუფლებაშია, არამედ მათაც ვინც ეს შეხვედრა ჩაშალა.

გაჩნდა მოსაზრება, რომ სხდომის ჩაშლა „ნაციონალური მოძრაობის“ ორგანიზებული იყო, მაგრამ როგორ ფიქრობთ, ასეთი სიტუაცია რომელ ძალას შეიძლება აწყობდეს ყველაზე მეტად?

- არც ისე ძნელი გასარკვევია, ვინ იყო ეს ხალხი. არ ვიცი, ნაციონალურ ძალას რატომ აწყობდა, მაგრამ თუ ვინმეს აწყობს, მხოლოდ იმ ძალებს, ვინც თვლის, რომ დიალოგისა და დებატების დრო დასრულდა და დაიწყო დაპირისპირების ხანა.

ქვეყანაში საკმაოდ მძიმე ვითარებაა, როგორც სოციალურად, ისე ეკონომიკურად და ამას ემატება, რომ პოლიტიკურადაც რთულდება და მწვავდება ვითარება, მაგრამ ამის მიუხედავად, ჯერჯერობით ვერ ვხედავ ასეთი მკვეთრი დაპირისპირების საგანსაც და აუცილებლობასაც. თანაც არ მგონია, კონსტიტუცია იყოს ის თემა, რომლის განხილვაც ამ ფორმით უნდა გაგრძელდეს.

ძალიან გამარტივებული დამოკიდებულებაა, როდესაც ვამბობთ, რომ ეს ნაციონალებს უნდოდათ და მოაწყვეს. თუ იგრძნობოდა პროპოკაცია, როგორც ამას ხელისუფლების წარმომადგენლები ლაპარაკობდნენ, ხელისუფლებას აქვს ყველანაირი მექანიზმი, ეს პროვოკაცია წინასწარ გამოავლინოს.

ძალიან ადვილია თქვა, რომ ეს ნაციონალები არიან - ქვეყანაში როდესაც სიტუაცია რთულდება და ირევა, მერე ნაციონალისგან იქნება ეს თუ არანაციონალისგან, ნიადაგი თუ მზადაა, ყველაფერი შეიძლება მოხდეს. ჯერჯერობით ასეთი ვითარება არ არის, მაგრამ სამწუხაროდ პროცესი აქეთ მიდის.

ამიტომ ხელისუფლების მხრიდან განცხადებები, ვიცოდით ასე იქნებოდა, ან ეს ნაციონალებმა მოაწყვეს, საქმეს არ გამოასწორებს - უნდა გაარკვიოს ხელისუფლებამ, ვინ იყვნენ, ნაციონალები თუ მეხუთე კოლონის წარმომადგენლები - თუმცა ასეთები ყოველთვის იქნებიან ქვეყანაში და უნდა შეეცადო, რომ მათ არ შეუქმნა საყრდენი.

ამ შემთხვევაში რა არის საყრდენი?

- განწყობა საზოგადოებაში.

გარდა იმისა, რაზეც ვისაუბრეთ, პოლიტიკოსს აქვს თმენის ვალდებულება, იყო თუ არა ვალდებული ხელისუფლება სხდომა როგორმე მაინც ჩაეტარებინა?

- იმ კადრებით, რაც გავრცელდა ზუსტად არ ჩანს, რა სურათი იყო, მაგრამ ეს ისეთი რამაა, როდესაც ადგილზე უნდა შეაფასო და მიიღო გადაწყვეტილება.

ეს ახალგაზრდები რომ გაეყვანათ დარბაზიდან შესაძლოა, უარესი სიტუაცია შექმნილიყო - იტყოდნენ, რომ ხელისუფლება ოპოზიციურ აზრს აძევებს. თუმცა, ახლა ამბობენ, რომ ხელისუფლება ხალხს გაექცა...

- ბუნებრივია, ძალის გამოყენება არ ივარგებდა და თუ არჩევანი იყო, ვინ გასცლოდა ამ მდგომარეობას, მაშინ სწორი გადაწყვეტილება ყოფილა სხდომის ჩაშლა.

თქვენი შეფასებით, მთლიანობაში საკონსტიტუციო განხილვებმა, რომელიც საქართველოს 11 ქალაქში გაიმართა, გამოიღო შედეგი? მოსალოდნელია, ისე ჩასწორდეს კონსტიტუციის პროექტი, რომ უკეთესი ვარიანტი მივიღოთ?

- ჩემი შეფასება, როგორც უკვე ვთქვი, არის უარყოფითი, რაღაც შეიძლება ჩასწორდეს, რაღაც გაითვალისწინოს ხელისუფლებამ ან - არა, მაგრამ მთლიანობაში ვერ ვხედავ, რომ ეს ის კონსტიტუციაა რომელიც ქვეყანას წაადგება.

თუმცა უნდა აღინიშნოს, რომ განხილვის ტემპი ძალიან სწრაფად წავიდა და ამ სიჩქარემ - ყოველდღე სხდომის გამართვამ, სააქმის მიფუჩეჩების განცდა შექმნა.

საინტერესოა, რატომ მხოლოდ 11 ქალაქში? - რატომ არ მოეწყო განხილვები ყველა რაიონში? დრო ხომ იყო და ხომ შეიძლებოდა ერთი თვე მთლიანად გამოეყენებინათ? - როდესაც პროცესებს ძალით ვაჩქარებთ მერე ვღებულობთ-ხოლმე არასასურველ შედეგს - ეს ჩაშლილი სხდომა არის ყველაზე ცუდი აკორდი ამ განხილვებში.

ცოტა მეტი დაფიქრებაა საჭირო, როდესაც რაღაც იგეგმება, მით უმეტეს როდესაც საქმე ეხება საზოგადოებასთან ურთიერთობას. მეტი სიფრთხილეა საჭირო. მით უმეტეს, ამ შეხვედრებმა აჩვენა, რომ პროცესი მიდიოდა საკმაოდ რთულად და არა რბილად და ხავერდოვნად.

როდესაც ჩნდება განცდა, რომ ხელისუფლება ამ შეხვედრებს ფორმალურად ატარებს და სურს, ყველაფერი სწრაფად მოამთავროს, მაშინ იწყება-ხოლმე საწინააღმდეგო რეაქცია.

როდესაც თვალნათელია, რომ ძალიან ბევრი მოწინააღმდეგეა, რომელსაც ქვეყანაში სტაბილურობა არ ძლევს ხელს, ესეც უნდა გათვალო და შესაბამისი დასკვნები გამოიტანო.

იმისი თქმა, ვიცოდი, რომ ასე მოხდებოდა - საქმეს ვერ უშველის. რომ ვიცოდით, მერე რა? - სხდომა ხომ მაინც ჩაიშალა? შედეგი შეიცვალა? თუ აქეთ მიდიოდა ყველაფერი, ხელისუფლებას კონტრზომებზე არ უნდა ეფიქრა? - ვგულისხმობ, რომ უფლებებისა და თავისუფლების დაცვის პირობებში ეს შედეგი არ დამდგარიყო.

შეიძლება ხელისუფლება მართალი იყოს, მაგრამ ეს სიმართლე არაფერს ნიშნავს, თუ იგი საზოგადოებამ არ აღიარა. ეს არის ნიუანსი პოლიტიკური და საზოგადოებრივი საქმიანობის, რომელსაც ანგარიში უნდა გაუწიო.

რამდენჯერმე აღნიშნეთ, რომ რთული ვითარებაა - რას გულისხმობთ?

- მძიმე განწყობას, რომელიც საზოგადოებაშია. არის იმედგაცრუება, რომელიც სწრაფად დაიწყო - მმართველი პარტიისადმი განწყობა ნელ-ნელა იცვლება ცუდი მიმართულებით. „ნაციონალურ მოძრაობას“ ისედაც არ ჰქონდა დიდი მხარდაჭერა და იწყება უკვე გაუცხოების პროცესი ხელისუფლებასა და საზოგადოებას შორის. ამას კი საბოლოოდ მივყავართ ისევ ქუჩამდე.

უკვე შეიძლება ითქვას, რომ ამ პროცესების მძიმე გამოვლინება მოხდა ორჯერ - ერთი - ბათუმის მოვლენები და მეორე - ჩაშლილი სხდომა ფილარმონიაში. როდესაც ასეთი სიმპტომები ჩნდება, დიდი სიფრთხილეა საჭირო. ყველაზე ადვილია, ვინმეს დააბრალო და არ ჩახვიდე უფრო ღრმად, საფუძველში. ვიღაცას შეიძლება სურდეს პროვოკაციის მოწყობა, მაგრამ ის თუ არ იქნება მხარდაჭერილი საზოგადოების რაღაც ნაწილის მიერ (ვგულისხმობ ნეიტრალურ ნაწილს და არა პარტიებთან ასოცირებულს), მაშინ პროცოცირება ვერ ხერხდება.

მთელი 30 წელი ეს ხდებოდა ამ ქვეყანაში, კიდევ აქეთ მივდივართ და ნუთუ რთულია ამის დანახვა და გააზრება?! - ასეთი რაღაცეების მოწყობა ცარიელ ნიადაგზე ვერ ხერხდება - რაღაც უარყოფითი ენერგია გროვდება საზოგადოებაში და ხან სად წამოჰყოფს თავს და ხან -სად. ჯერჯერობით ეს ფრაგმენტულია, მაგრამ მერ შეიძლება გაერთიანდეს და ისევ გადმოიღვაროს ქუჩაში, როგორც არაერთხელ მომხდარა - სწორედ ეს არის დასაფიქრებელი.