პრეზიდენტის შეთავაზებას, რომ ჩართულიყო კონსტიტუციის საყოველთაო-სახალხო განხილვის პროცესში, საპარლამენტო უმრავლესობის მხრიდან თანხმობა და შემხვედრი შეთავაზება მოჰყვა. თუმცა, ამ თანხმობას თავად პრეზიდენტი მყისიერად არ დაეთანხმა და ტექნიკური საკითხების გასარკვევად ტაიმ-აუტი აიღო.
„საქართველოს პრეზიდენტმა დამავალა საკონსტიტუციო კომისიის საორგანიზაციო ჯგუფის გადაწყვეტილებების მიმღებ პირებთან შეხვედრა, პრეზიდენტის ჩართულობის შინაარსობრივ, ტექნიკურ და საორგანიზაციო საკითხებზე სასაუბროდ“, - განაცხადა პრეზიდენტის ადნიმისტრაციის უფროსმა, გიორგი აბაშიშვილმა.
„ჩვენ ჩვენი შეთავაზება წარვუდგინეთ პრეზიდენტს და ახლა ველოდებით პასუხს. ჩვენი შეთავაზება, რა თქმა უნდა, ძალაშია. ჩვენ ვართ მზად აბსოლუტურად კონსტრუქციული საუბრისთვის ჩვენს ხალხთან საკონსტიტუციო ცვლილებებთან დაკავშირებით. ჩვენი პოზიციები არის ძალიან მყარი, აქედან გამომდინარე, არ გვეშინია ასეთი განხილვის“, - აღნიშნა პარლამენტის თავმჯდომარემ, ირაკლი კობახიძემ ჟურნალისტებთან საუბრისას...
რამდენად შედეგიანი შეიძლება აღმოჩნდეს აღნიშნული ფორმატი, ამ თემაზე კონსტიტუციონალისტი, ვახუშტი მენაბდე გვესაუბრება.
ვახუშტი მენაბდე: პრეზიდენტი არის ქვეყნის პირველი პირი, პოლიტიკოსი, მას შეუძლია და აქვს ამისი კონსტიტუციური თუ პოლიტიკური მანდატი, ისაუბროს ქვეყანაში მიმდინარე პრობლემებზე - ეს მისი პოლიტიკური არჩევანია.
ხარვეზები შემოთავაზებულ კონსტიტუციას ცხადია, აქვს და ბუნებრივია, ქვეყნის პირველი პირი მას აკრიტიკებს საკუთარი გადმოსახედიდან, საკუთარ არგუმენტებსაც უპირისპირებს. ვფიქრობ, რაც უფრო მეტი აზრთა სხვადასხვაობა იქნება, მით უფრო დიდი შანსია იმისა, რომ საბოლოოდ შეჯერება მოხდეს ოპტიმალურ ვერსიაზე.
განსაკუთრებული პრეტენზიები ისმის საარჩენო კოდექსთან დაკავშირბით, ეს არის ბლოკების გაუქმების თუ „ბონუსების“ თემა... თქვენი შეფასებით ეს შეიძლება თუ არა ჩაითვალოს ერთ-ერთ სერიოზულ ხარვეზად კონსტიტუციაში?
- ბლოკების გაუქმებაში მნიშვნელოვან პრობლემას ვერ ვხედავ, იმ შემთხვევში, თუ სხვა პრობლემური საკითხები გადაიჭრებოდა. მათ შორის უპირველესი არის მანდატების განაწილების წესი, ასევე ძალიან მნიშვნელოვანია ბარიერის თემა. ბარიერი ძალიან მაღალია და ბლოკების დაუშვებლობის შემთხვევაში ძალიან გაჭირდება მისი გადალახვა.
გადაუნაწილებელ მანდატებზე ბევრი ითქვა და კიდევ ერთხელ გავიმეორებ - ეს არის ფაქტობრივად, ჯეკ-პოტის მოხსნა გამარჯვებული პარტიის მხრიან, რაც სამართლიან შედეგებს ნამდვილად არ უზრუნველყოფს.
მსგავსი მოდელი აქვს რომელიმე ქვეყანას? საიდან გაჩნდა ეს ფორმულირება?
- იდენტური მოდელი არ მახსენდება, თუმცა რაღაც მსგავსი არის საბერძნეთის მოდელში, სადაც უპირატესობა ენიჭება პირველ ადგილზე გასულ პარტიას, რომელსაც 1/6 პირდაპირ გადაეცემა. დაახლოებით მსგავსი მოდელი აქვს იტალიასაც და სხვათა შორის, ორჯერ არაკონსტიტუციურად ცნო საკონსტიტუციო სასამართლომ. ასე რომ, ეს ნამდვილად არ არის ევროპული ტრადიცია.
საბერძნეთისა და იტალიის მოდელები უფრო გამონაკლისია, ვიდრე ევროპული სტანდარტის შემადგენელი ნაწილი და სამწუხაროდ, საქართველო სწორედ ამ გამონაკლისმა მიიზიდა, რაც არ არის კარგი.
ნახეთ, რა ხდება - მოქალაქეები მიდიან არჩევნებზე და მათი ხმა უნდა აისახოს მანდატებში. გარდა ამისა, პარტიას იმდენი წარმომადგენელი უნდა ჰყავდეს პარლამენმტში, რამდენი ხმაც მიიღო. შემოთავაზებული სისტემით გამოდის, რომ იმაზე ბევრად მეტი უპირატესობა მიენიჭება პირველ ადგილზე გასულ პარტიას, ვიდრე სინამდვილეში ეკუთვნის. ანუ 2016 წელს რომ ჩატარებულიყო არჩევნები მსგავსი სისტემით, „ქართული ოცნება“ მიიღებდა იმაზე 20%-ით მეტ მანდატს, ვიდრე ამომრჩეველმა მხარი დაუჭირა. ეს სერიოზული პრობლემაა და უნდა გამოსწორდეს.
გარდა ამისა, მარგველაშვილი ბევრს ლაპარაკობს პრეზიდენტის არჩევის წესზე და პრეზიდენტის, როგორც მთავარსარდლის „გაქრობაზე“ კონსტიტუციიდან...
- კონსტიტუციაში წერია, რომ პრეზიდენტი არის მთავარსარდალი. რაც შეეხება არჩევის წესს, ის პრობლემურია იმდენად, რამდენადაც თავად პარლამენტის არჩევის წესია პრობლემური. ეს ყველაფერი ძალიან მჭიდროდაა დამოკიდებული ერთმანეთზე - დღევანდელი წესის მიხედვით პირველ ადგილზე გასულ პოლიტიკურ ძალას გარანტირებული აქვს, რომ მის მიმართ ლოიალურად განწყობილი პირი დანიშნოს პრეზიდენტად. თუმცა, თუ საარჩევნო სისტმა არსებითად გამოსწორდება და პრეზიდენტის არჩევის სქემა იგივე დარჩება, მაშინ პრობლემა არ დადგება.
ასეთი კრიტიკის ფონზე კონსტიტუციის განხილვაში ჩართვის შეთავაზება უმრავლესობის მხრიდან ერთგვარ ტაქტიკურ ნაბიჯად შეიძლება განვიხილოთ?
- პარლამენტის მხრიდან გადადგმული ნაბიჯი ადეკვატური მგონია და მართლაც, ძალიან კარგი იქნება, თუ პრეზიდენტი და პარლამენტის თავმჯდომარე ერთად წარუდგენენ ამ პროექტს მოქალაქეებს და განსხვავებულ პოზიციებსაც დააფიქსირებენ. საზოგადოებას ექნება შესაძლებლობა, მიიღოს მონაწილეობა ამ შეხვედრებში, გამოხატოს საკუთარი აზრი და ჩამოიყალიბოს საკუთარი შეხედულება ცვლილებებთან დაკავშირებით პარლამენტის და პრეზიდენტის მოსაზრებების მოსმენის შემდეგ.
თუმცა, უმრავლესობის წევრი, ეკა ბესელია აცხადებს, რომ ჩართვის თაობაზე წინადადება პოლიტიკური სვლაა: „როცა საწინააღმდეგო კამპანიას ეწევა და ამავდროულად ამბობს, რომ ამ პროცესში ჩაერთვება, მას უნდა ჰკითხოთ, ამ პროცესში მონაწილეობა როგორ წარმოუდგენია?! ფორმებთან დაკავშირებით, პარლამენტის თავმჯდომარესთან ერთად ვიმსჯელებთ და კონკრეტული შეთავაზება იქნება. თუ ეს არის გულწრფელი პოზიცია, სურვილი და ნაბიჯი, გამოჩნდება. თუ ეს გულწრფელი პოზიციაა და გამოსაცდელი შეთავაზება არ არის, ესეც გამოჩნდება“...
- ვფიქრობ, ნორმალურია, თან აკრიტიკებდე და თან განხილვის პროცესში მონაწილეობდე, იმიტომ რომ აკრიტიკო... არ ვიცი ქალბატონმა ეკამ ეს რატომ თქვა, მაგრამ ვამბობ, რომ შესაძლებელია, თან აკრიტიკებდე, თან განხილვის პროცესში იყო ჩართული.
განხილვებისას საკონსტიტუციო კომისიის ბევრ წევრს ნახავთ, რომელიც საკმაოდ მწვავე და კრიტიკული იქნება.
