[მანანა ნოზაძე]

„რესპუბლიკული პარტიის“ ერთ-ერთი ლიდერის დავით ბერძენიშვილის აზრით, ტუნისსა და ეგვიპტეში ხალხის მხარეს ჯარი გადავიდა. საქართველოში კი ამის არანაირი შეასაძლებლობა არ არის. ამდენად, ქუჩიდან შეძახილებითა თუ ჯოხებით ხელისუფლების გარეკვის საჭიროება არ არსებობდა.

როგორ ფიქრობთ,  ნინო ბურჯანაძის სახით ხელისუფლება მტრის ხატის შექმნას ცდილობს?

- ხელისუფლებას აწყობს ოპოზიციის მარგინალიზებული ნასხლეტები ქუჩაში, რათა ქვეყნის გარეთ ილაპარაკოს, რომ მას თურმე რუსების აგენტები ებრძვიან. ეს ხელისუფლებას არ გაუვა. მათ ვერ შეძლეს „რვიანის“ ჩათრევა ავანტიურისტულ პროექტებში. ამდენად, ხელისუფლება ამ თვალსაზრისით, რთულ მდგომარეობაშია. სრულიად ნათელია, რომ ფსევდორევოლუციური გზა არ არსებობდა, რაც ბოლო ხანს დადასტურდა კიდეც.

ხელისუფლება ყოველთვის საუბრობს, რომ რუსული სცენარი მზადდებოდა, ამ დროს კი აქციის ორგანიზატორებს არანაირ ბრალს არ უყენებს. ეს ნიშნავს, რომ ხელისუფლებას ქუჩაში ასეთი მარგინალების გამოყვანა აწყობს. ეს ელემენტარულია. რეალურად, ხელისუფლება ცდილობს, „რვიანთან“ მიმართებით არსებული პოლიტიკური პროცესი და მძაფრი კონკურენციის რეჟიმი არარსებული რამდენიმე ასეული კაცით შეცვალოს. მას აწყობს მტრის ხატი ნინო ბურჯანაძის სახით, რომელიც უხიფათოა.

ახლახანს მიხეილ სააკაშვილმა ბრიტანულ გამოცემა „ტელეგრაფთან“ ინტერვიუში განაცხადა, რომ საქართველოში ქუჩის აქციების დრო წავიდა. აქციებით დაიმედებული ადამიანები კი, კვლავაც მიიჩნევენ, რომ თუ სხვა ქვეყნებში რევოლუციით შედეგს მიაღწიეს, საქართველოში სააკაშვილის მსგავსი განცხადება არადამაჯერებელია.

- ეგვიპტესა და ტუნისს გულისხმობთ? ტუნისში 200-ზე მეტი კაცი დაიღუპა, ეგვიპტეში - 300-ზე მეტი. ჩეხეთში კი არცერთი კაცი არ მომკვდარა, არც ესტონეთში და ეს მოხდა ორიოდე ათეული წლის წინ. სხვათაშორის, საქართველოში 1990 წლის 28 ოქტომბრის არჩევნებით, მშვიდობიანად შეიცვალა ხელისუფლება. ასე რომ, ჩვენი ორიენტირი, თუ როგორ გვინდა ხელისუფლების შეცვლა და როგორ შევძლებთ ამის განხორციელებას, ეგვიპტე და ტუნისი არ არის. სხვათაშორის, ეგვიპტელებსა და ტუნისელებს მე ვგულშემატკივრობდი.

ამის შესახებ საჯარო სივრცეში ჯერ კიდევ მაშინ ვსაუბრობდი, როცა ქუჩის მოყვარულ პოლიტიკოსებს წარმოდგენა არ ჰქონდათ, რა პროცესები მიმდინარეობდა არაბულ ქვეყნებში. მაგრამ ერთია, რომ მე ვგულშემატკივრობდი და მეორეა, ჩვენი შესაძლებლობები. ჩვენი შესაძლებლობები მეტია, ვიდრე ჩრდილოეთ აფრიკის დემოკრატიული რესურსის შესაძლებლობა იყო. ამიტომ იქ სისხლი დასჭირდა ხელისუფლების ცვლილებას, ჩვენ კი გვსურს უსისხლოდ.

კიდევ ერთი, ტუნისშიც და ეგვიპტეშიც ხალხის მხარეს დადგა ჯარი. საქართველოში ამის არანაირი შეასაძლებლობა არ არის. ამიტომ ქუჩიდან შეძახილებითა თუ ჯოხებით ხელისუფლების გარეკვის საჭიროება არ არსებობდა.

ამ შემთხვევაში, თქვენი პოზიცია ემთხვევა სააკაშვილისეულს, რომელმაც თქვა, რომ ქუჩის აქციებმა თავისი დრო დაასრულა?

-  ძალიან უცნაური დასკვნაა თქვენი მხრიდან. მინდა გითხრათ, რომ ქუჩის აქციები   ერთ-ერთი საშუალებაა საერთაშორისო თანამეგობრობის მხარდაჭერის მოპოვებასა და ჩვენი საზოგადოების მხარდაჭერასთან ერთად. ესაა იძულების ინსტრუმენტი. თავის დროზე, ქუჩის აქციები ეროვნულმა მოძრაობამაც ინსტრუმენტად გამოიყენა. ვითარების შესაბამისად, ჩვენც ამას ინსტრუმენტად გამოვიყენებთ, ბევრ სხვა მნიშვნელოვან ფაქტორთან ერთად. რაც შეხება სააკაშვილს, ბუნებრივია, მან საკუთარი ხელისუფლების შენარჩუნების ყველანაირი საშუალება უნდა მოსინჯოს. მე მგონია, რომ მისი კვალიფიციურობა სულ უფრო და უფრო შემცირებული და არაადექვატურია. არ ვისურვებდი, თავისი არაადექვატურობით სააკაშვილმა ხელისუფლებაში ყოფნა ისე დაასრულოს, როგორც დაუმთავრებია ბევრ სხვა ფსევდო-მოავტორიტარო ფიგურას.

26 მაისს პასუხისმგებლობის საკითხი კვლავაც განსჯის მთავარ თემად რჩება. ვინ არის დამნაშავე?

- ასეთ ტრაგიკულ მოვლენებში ყოველთვის მთავარი პასუხისმგებელი არის ხელისუფლება. უპირველესად, პასუხისმგებელია სააკაშვილის ხელისუფლება, რომელმაც ცივილიზებულად კი არ დაშალა აქცია, არამედ 500 კაციანი შეკრება დაარბია, სადამსჯელო ოპერაცია ჩაატარა. ამას ოთხი ადამიანის დაღუპვა მოჰყვა. სხვადასხვა მონაცემებით, 49 თუ 51 ადამიანი დაკარგულად ითვლება. 162 ადამიანი დაკავებულია. ასე რომ, კატასტროფული შედეგები აქვს ხელისუფლებას და ამ მასობრივი დარბევისთვის იგი პირველი პასუხისმგებელია. ამას გარდა, იმისთვის, რომ ვერ ან არ გათვალეს, ან სწორედაც ასე გათვალეს, ნინო ბურჯანაძეს და აქციების პოლიტიკურ ხელმძღვანელობას, ხელისუფლებასთან ერთად, რა თქმა უნდა,  პასუხისმგებლობა ეკისრება. მე მხოლოდ პოლიტიკურ შემადგენლობაზე ვსაუბრობ, კვალიფიციური პოლიტიკა არ არის ნონა გაფრინდაშვილის თუ სხვა საპატივსაცემო ადამიანების წინ ფარად დაყენება.

ცინიკურია, შსს-ს ანალიტიკური სამსახურის უფროს შოთა უტიაშვილის განცხადება, რომ „ჩვენ არავის არ ვეძებთ“. დაკარგული ადამიანების ბედზე უპირველესად ხელისუფლებამ უნდა იზრუნოს. საერთოდ, ძალიან უცნაური ვითარება მივიღეთ. რეპრესიული და პროპაგანდისტული მანქანა საქართველოში ერთი ოჯახითაა წარმოდგენილი. ახლა გვარს ნუ დამასახელებინებთ.

ადასტურებთ, რომ ხელისუფლებამ უარი თქვა „რვიანთან“ მოლაპარაკებაზე?

- ხელისუფლებამ, ჯერჯერობით, უარი თქვა. თუმცა იმის შესაბამისად, როგორ მდგომარეობაში აღმოჩნდებიან ისინი, გარკვეული დროის მონაკვეთში, შესაძლოა,  დააპირონ და იძულებული გახდნენ, დაყვნენ საზოგადოების აქტიურ ზეწოლას. მოსალოდნელიც იყო, რომ ხელისუფლება მოლაპარაკებისგან თავს შეიკავებდა, ამიტომ, ჩვენ წინასწარ ვიცოდით, რომ სხვა ბერკეტი უნდა აგვემუშავებინა. ერთ-ერთი მათგანია საგარეო ფაქტორი, რომელიც ჩვენ არ გვქონდა და მოვიპოვეთ. ეს არის პლიუსი ამ ექვსი თვის განმავლობაში. მეორე, ეს არის უშუალოდ საზოგადოებისა და ხალხის მასობრივად ჩართვა ამ პროცესში. სხვა პოლიტიკური პროცესი საქართველოში  არ არსებობს და არც არსებობდა. რაკი ხელისუფლება არ აპირებს, ელაპარაკოს წამყვან პოლიტიკურ გაერთიანებას, მას მოუწევს ურთიერთობა ხალხთან.

აქტიურ ზეწოლაში, შესაძლოა, მოსალოდნელი აქციები ვიგულისხმოთ?

- აქცია თვითმიზანი არ გახლავთ. საარჩევნო გარემოს მოპოვების თვალსაზრისით,   აქციები ჩვენი პოლიტიკური პროცესის შემადგენელი ნაწილი იქნება. პროტესტის ამ სახით გამოხატვა ზოგჯერ წერტილოვანი, მიზანმიმართული იქნება. მასშტაბურ აქციებსაც არ გამოვრიცხავთ, მაგრამ აქცია არის ინსტრუმენტი და არა პრობლემის მოწესრიგების ერთადერთი გზა. ჩვენი მთავარი ამოცანა კანონმდებლობის შექმნა, საერთაშორისო ურთიერთობების კიდევ უფრო გაღრმავება და  ასობით ათასი ჩვენი თანამოქალაქის ხელმოწერით დადასტურებული აქტიური მონაწილეობა იქნება.

თუ ხელისუფლებამ საზოგადოების ამ პროცესში ჩართვაც არაფრად მიიჩნია და ხალხის ნებასაც არ დაყვა, გამოსავალს ხედავთ?

- ჩვენ ხელისუფლება უნდა დავამარცხოთ, ან არჩევნებით, ან არჩევნების ფონზე. უპირველეს ყოვლისა, მოსაგებია არჩევნები.

ზოგიერთი ოპოზიციონერი აცხადებს, რომ  21-26 მაისის აქციები „რვიანისთვის“ ხელის შემშლელი აღმოჩნდა და, რომ 26 მაისს რუსთაველზე განხორციელებულმა რევანშმა ხელისუფლებას საკუთარი სიძლიერე და მთლიანი ოპოზიციური სპექტრის სისუსტე აჩვენა. ქუჩის აქციებმა მართლაც შეგიშალათ ხელი მოლაპარაკებების წარმართვაში? 

-  არა, ხელისუფლება არც მანამდე აპირებდა მოლაპარაკებას. 25 თუ 26 მაისამდე მას ძალიან ბევრი დრო ჰქონდა. ხელისუფლების უპასუხისმგებლობამ და აქციის დარბევამ მთელ ქვეყანას შეუშალა ხელი. ამასთანავე, რაც წინასწარ იყო მოსალოდნელი, ზუსტად ის მოხდა. აქედან გამომდინარე, უპასუხისმგებლო მხოლოდ ხელისუფლება არ ყოფილა.

რვა ოპოზიციური პოლიტიკური პარტიის მიერ ახლახანს გავრცელებულ განცხადებაში ნათქვამია, რომ, თუ არჩევნები გაყალბდება, საერთაშორისო  საზოგადოების მიერ, მისი შედეგის არცნობა უნდა მოხდეს. ბევრჯერ გაყალბებულა არჩევნები, მაგრამ საერთაშორისო საზოგადოების ფაქტორს ხელისუფლება მაშინაც სათავისოდ იყენებდა. ახლა რამდენად გაამართლებს თქვენს მოლოდინს საერთაშორისო საზოგადოება?

- დიახ, არჩევნები ბევრჯერ გაყალბებულა. თუ გახსოვთ, 2003 წელს შევარდნაძის მიერ გაყალბებული არჩევნები საერთაშორისო საზოგადოებამ არ ცნო. 3 იანვარს, არჩევნების მეორე დღესვე, ეუთომ უკიდურესად კრიტიკული დასკვნა დადო, რითაც არ ცნო ეს არჩევნები. მეტიც, ჩვენს პოსტსაბჭოთა ისტორიაშიც გვაქვს 1990  წლის მაგალითი, როდესაც ეროვნულმა მოძრაობამ ზეწოლის მეშვეობით აიძულა ხელისუფლება, მიეღო ნორმალური საარჩევნო კანონმდებლობა და გარემო. შესაბამისად, ამ გაუმჯობესებული კანონით ოპოზიციამ კომუნისტურ წამსვლელ ხელისუფლებას მოუგო. ეს პოზიტიური მაგალითია.

2003 წლის იანვარში შევარდნაძე-აბაშიძემ არჩევნების მოპარვა დააპირეს, რისი შესაძლებლობაც საშინაო და საგარეო ფაქტორების ერთობლიობით, მათ არ მისცა არც ქართველმა ხალხმა და არც საერთაშორისო თანამეგობრობამ. ასე რომ, ორივე შემთხვევაში, მოძალადე ხელისუფლების ჩამოცილების პოზიტიური გამოცდილება გვაქვს. რეგიონებში გასვლას ვიწყებთ. ეს ძალიან მასშტაბური პროექტია, რომელიც მთელი ამ თვეების განმავლობაში მუშავდებოდა და სულაც არ დაგვიმუშავებია მხოლოდ 31 მაისის შემდეგ.

„რვიანის“ ერთგვერდიანი განცხადების უკან დგას დეტალურად გაწერილი გეგმები, რომლებიც დროთა განმავლობაში საზოგადოებისთვის ცნობილი გახდება.

„რვიანის“ ახალი  ფორმატი არჩევნების გზით ხელისუფლების შეცვლის ვადას არ გააჭიანურებს?

- ნუ, ახლა ხელისუფლება რაც უფრო დიდხანს გაწელავს პროცესს, მით უფრო მძიმედ დამთავრდება მისთვის.

ლევან გაჩეჩილაძე ოპოზიციურ პარტიებს გაერთიანებისკენ მოუწოდებს და მხოლოდ ამაში ხედავს გამოსავალს. გაჩეჩილაძის ადგილი თქვენს გუნდში მოიპოვება?

- პარტიის შექმნიდან მის პრაქტიკულად აორთქლებამდე „ქართულმა პარტიამ“ მსოფლიო რეკორდი დაამყარა. მოვუწოდებ ლევან გაჩეჩილაძეს, იყოს ვითარების ადექვატური და ერთხანს დაისვენოს. რაც შეეხება მის ადგილს ჩვენს გუნდში, მათ რამდენიმე თვის განმავლობაში ერთ პარტიაში ვერ გაძლეს. ამდენად, ცოტა უცნაურად ჟღერს, როცა გაერთიანებისკენ აქეთ მოგვიწოდებს ის ხალხი, რომლებიც პარტიას პარტიაზე იცვლიან. 

„რვიანის“ წარმომადგენლები მაისის აქციებში ხელისუფლების შეცვლის გზას თავიდანვე ვერ ხედავდნენ. თავის მხრივ, აქციების ორგანიზატორები აცხადებდნენ, რომ „რვიანი“ გარიგებულია ხელისუფლებასთან. ფაქტია, რომ 2010 წლის ოქტომბრიდან მოყოლებული რვიანის ფორმატმაც ვერ გაამართლა.

- ასე არ არის, რადგან „რვიანს“ არ ჰქონდა საერთაშორისო მხარდაჭერა და ახლა საარჩევნო პროცესს ისეთი საერთაშორისო მხარდაჭერა აქვს, რომელიც არასდროს ჰქონია ამდენი ხნის განმავლობაში.

რის საფუძველზე აცხადებთ ამას?

-  იმის საფუძველზე, რაც ჰილარი კლინტონმა თქვა, რომ უნდა ესაუბროთ ოპოზიციას და მოიპოვოთ ნორმალური საარჩევნო გარემო. ნატოს სპეციალურმა წარმომადგენელმა ჯეიმს აპატურაიმ კი ხელისუფლების მისამართით განაცხადა, ელაპარაკეთ „რვიანს“ და მოიპოვეთ საარჩევნო გარემოო. აშშ სახელმწიფო მდივნის თანაშემწის მოადგილე თინა ქეიდენაუმ კი საქართველოში ჩამოსვლისას ხელისუფლებას უთხრა, აი, მე „რვიანს“ შევხვდი, ახლა თქვენ ხვდებით და უნდა მოიპოვოთ საერთაშორისო გარემო.

ამერიკის რესპუბლიკური ინსტიტუტის მიერ (აირაი) ჩატარებული გამოკითხვის თანახმად, ოპოზიციური "რვიანის" შესახებ გამოკითხულთა მხოლოდ 7%-ს სმენია. ამავე გამოკითხვით, "რვიანში" შემავალი პარტიების რეიტინგი 1-2% არ აჭარბებს.

- ასე არ არის. „რვიანი“ თვითმმართველობის არჩევნებზე მეორე, მესამე, მეოთხე ადგილებზე გასულ სუბიექტთა ერთობაა. „რვიანის“ ჯამური ოფიციალური შედეგები 40%-ს აღემატება თბილისში და დაახლოებით 40%-ია მთელი ქვეყნის მასშტაბით. აქედან ვერაფრით გამოიყვანთ დასკვნას, რომ საზოგადოების მნიშვნელოვან ნაწილს „რვიანის“ მიმართ ნდობა არ აქვს.

ხალხის ნაწილს არ სჯერა, რომ მაგიდასთან გადაწყდება საქმე.

- ამიტომაც მივდივართ ხალხთან.

მაგრამ ისევ მაგიდის ირგვლივ აპირებთ შემოკრებას, ოღონდ ამჯერად ხალხთან ერთად?

- მაგიდასთან არ ეტევა ამდენი ადამიანი. მე ვსაუბრობ ასობით ათას ადამიანზე. შეგიძიათ თქვათ, რომ ხალხის მილიონ ხელმოწერას ვერცერთ ფართო მაგიდასთან ვერ დავატევთ.   

თქვენზე რა შთაბეჭდილება დატოვა 5 ივნისს შერონ სტოუნის პომპეზურმა ვიზიტმა და ფილმის პრემიერამ?

- რამდენადაც ვიცი, შერონ სტოუნს არანაირი კავშირი ამ ფილმთან არ აქვს.  პერიოდულად იწვევენ ამ ქალბატონს და დიდ ფულსაც უხდიან. 90-იან წლებში ძალიან პოპულარული მსახიობი იყო, ახლა, გაცილებით - ნაკლებად. ბევრი სხვა პოპულარული მსახიობი არსებობს. იგი მოსკოვშიც ხვდება პუტინს, თბილისში კი ხვდება სააკაშვილს. რაკი სააკაშვილი არის არშემდგარი პუტინი, ამიტომ მას სულ უნდა, რომ განმეორდეს -დელფინთან პუტინი, დელფინთან სააკაშვილი, შერონ სტოუნი პუტინთან, სააკაშვილიც შერონ სტოუნთან. არ ვიცი, რა თანხა დაიხარჯა კინოსურათში. მათ თქვეს, რომ ბიზნესმენებმა მილიონნახევარი შეაგროვეს. მოდი, ეს  ვთარგმნოთ ადამიანურ ენაზე: მილიონნახევარი, როგორც მინიმუმ, „შეაწერეს“ ქართველ ბიზნესმენებს. ეს არ არის სერიოზული. მე ხელისუფლებასთან მიმართებით არც მქონდა სხვა მოლოდინი. რას აღნიშნავენ, აგვისტოს კატასტროფას, როგორც საქართველოს დიდ წარმატებას? ისე ზარზეიმობენ, აბაზანასა და უნიტაზზე ისეთ რეპორტაჟებს გადასცემს „იმედი“, ვითომ ჰოლივუდმა ფილმი დიდგორის ომზე გადაიღო.

სამარცხვინოა, როდესაც ქართული საზოგადოების სამი წლის წინანდელი ტრაგედია, რომლის ყოველდღიური თანამონაწილენი დღესაც ვართ, როცა ტერიტორიის 20% წაგვართვეს და უამრავი ახალი დევნილი გაჩნდა, ძველ დევნილებთან ერთად, ამ ვითარებაში აღნიშნო ეს, როგორც წარმატება. მე ვენდობი გოგი გვახარიას, მის კვალიფიკაციას. გოგი გვახარიას დასკვნა, რომ ეს ფილმი უნიჭობის ზეიმია, გასაზიარებლად მიმაჩნია. ამ შემთხვევაში, გვახარია ჩემთვის უფრო ავტორიტეტული ფიგურაა, ვიდრე კობა ნაყოფია და კამპანია.