[მანანა ნოზაძე]

მოძრაობა „სოლიდარობა უკანონო პატიმრებს“ ლიდერი ეკა ბესელია მიიჩნევს, რომ  სოსო ჯაჭვლიანის გათავისუფლების მოთხოვნაზე ხელის მოწერა საზოგადოებისთვის ერთგვარი ტესტი იქნება. თუ ხალხს მასზე ხელმოწერა გაუჭირდება, მაშინ ასეთი საზოგადოება მძიმე სენით ყოფილა შეპყრობილი და დიდ დაბრკოლებასაც ვერ მოერევა.

სოსო ჯაჭვლიანის მიერ მცხეთის იზოლატორში დაწყებული შიმშილობა გრძელდება. მსახიობი თავს შეურაცხყოფილად გრძნობს და ერთთვიანი პატიმრობის განმავლობაში საჭმლის მიღებას არ აპირებს. ამჟამად რა მდგომარეობაშია სოსო ჯაჭვლიანი?

- სოსო ჯაჭვლიანი უმძიმეს მდგომარეობაშია. იგი რესპუბლიკური საავადმყოფოდან კვლავ ციხეში გადაიყვანეს. არ გაითვალისწინეს, რომ შიმშილობს. პირადად მივმართე ჯანდაცვის მინისტრსა და სასჯელაღსრულების მინისტრს. ერთია „შუშის დედოფალი“ და მეორე კი, არ ვიცი, რას წარმოადგენს. მისთვისაც მოვიფიქრებ სახელს. პირველ რიგში, ეს ეხება ჯანდაცვის მინისტრს, როცა ადამიანის ჯანმრთელობას ეხება საქმე, პოლიტიკური კონიუქტურა უნდა დაივიწყო. ექიმის მოვალეობა და მისი ფიცი ყველაფერზე მაღლა დგას.

ავადმყოფი მძიმე მდგომარეობაშია და ის, რაც მიმართ განხორციელდა პერსონალური შურისძიების აქტი იყო? ამიტომ, მისი საავადმყოფოში დარჩენა ექიმების მოვალეობაა და არა  რაღაც სამედიცინო აქტების პოლიტიკურად წერა. იმის მიუხედავად, რომ, როგორც საადვოკატო საქმიანობის მქონე პირს, პალატაში შესვლისა და მისი ნახვის უფლება მქონდა, მასთან არ შემიშვეს, რაც კანონის უხეში დარღვევაა.                   

სოსო ჯაჭვლიანის მეუღლის, ირინე ჯაჭვლიანის მცდელობა, მიმართვა დაეწერა და ქმრისთვის შიმშილობის შეწყვეტა ეთხოვა, მარტივი არ აღმოჩნდა. რეჟისორებმა და ცნობილმა ადამიანებმა ხელმოწერებისგან თავი შეიკავეს. როგორ ახსნით ამას?

- სხვათაშორის, ახლახანს ნინელი ჭანკვეტაძე მესაუბრა. მან თქვა, რომ ბევრი ადამიანი მზად არის, მხარდაჭერა გამოუცხადოს სოსო ჯაჭვლიანს და ხელმოწერებს აგროვებენ. ყოველ შემთხვევაში, ასეთი მზაობა გამოთქვა ნინელი ჭანკვეტაძემ და არა მარტო მან. ვფიქრობ, ეს ტესტი ძალიან კარგად წარმოაჩენს, რა მდგომარეობაშია საზოგადოება.

თუ დღეს ვინმეს გაუჭირდება სოსო ჯაჭვლიანის გათავისუფლების მოთხოვნას ხელი მოაწეროს,  ეს მაფიქრებინებს, რომ გაცილებით უფრო მძიმე სენითაა შეპყრობილი საზოგადოების ეს ნაწილი, ვიდრე ჩვენ გვგონია. თუ ამას ჩვენ ვერ მოვერევით, ცხადია, დიდ დაბრკოლებასაც ვერ დავძლევთ. მაშინ არ უნდა გვიკვირდეს, რომ ასეთი მოძალადე ხელისუფლება გვეყოლება. ეს ხომ მინიმუმია, რაც ადამიანმა შეიძლება გააკეთოს?

როგორ გგონიათ, 26 მაისის შემდეგ ხელისუფლებამ მიზანს მიაღწია, როცა გადაწყვიტა, დაეშინებინა საკუთარი მოსახლეობა?

- ერთგვარად, ახლა ასე  ჩანს, თითქოს, დიდმა შიშმა დაისადგურა, რადგან პოსტტრავმული მდგომარეობაა. თუმცა, საზოგადოება აქედან გამოვა. ახლა დიდი შოკია, დიდი ემოციური დარტყმაა, ტკივილია, განცდაა, მაგრამ ეს არის პროცესი, რომელიც საბოლოოდ დაანგრევს ამ ხელისუფლებას. ამასთან, ეს პროცესი დარჩენილი ზედმეტი ელემენტისგან გაწმენდს პოლიტიკურ ველს. პროცესი აუცილებლად მოითხოვს ახალი სისხლის გადასხმას, რადგან ის, ვინც დღეს პოლიტიკურ არენაზე დარჩა, საზოგადოებისთვის საკმარისი არ არის.

საინტერესო პროცესია დაწყებული. მინდა აღვნიშნო, რომ 26 მაისს დაკავებულთა მიმართ არნახული სისასტიკე და ძალადობა გამოიჩინეს. ასეთი სისასტიკე არასდროს მახსოვს. ბოლო წლებში, რაც დარბევები ყოფილა, ყველაფრის მონაწილე ვარ, მაგრამ მსგავსი არაფერი მინახავს. როგორც ჩანს, ეს სხვა ხარისხის პოლიტიკური შურისძიების აქტი იყო, განსხვავებით 7 ნოემბრისა და 6 მაისისგან - ეს ყველაფერი ერთად აღებული იყო. მასში ჩადებული იყო პირადი განწყობა, შურისძიებისა და ზიზღის ყველაზე დიდი მასშტაბი.

თქვენ აცხადებთ, რომ ეს პროცესი საბოლოოდ დაანგრევს ხელისუფლებას, მაგრამ რას გულისხმობთ ქუჩის აქციებს თუ „რვიანის“ ფორმატს?

- ცალ-ცალკე ვერცერთი გზით ვერ მივაღწევთ წარმატებას. ეს უნდა იყოს კომბინაცია, რომელიც გონივრულად იქნება წარმოებული.

აქამდე თქვენ უფრო რევოლუციური ქმედებების მომხრე იყავით, ამჯერად „რვიანის“ პოზიციას რამდენად იზიარებთ?

- მე გამოცხადებულ რევოლუციას არ ვიზიარებდი, რადგან 21 მაისს დაწყებული საპროტესტო გამოსვლა ნამდვილად არ იყო რევოლუციური პროცესი. სულ ვამბობდი, რომ რევოლუცია დაანონსებით, კონკრეტული თარიღის გამოცხადებით არ ხდება. რევოლუცია ხდება ბუნებრივად, თავისთავად, ნატურალურად, ყოველგვარი თარიღების გარეშე.

მაშინ რა ვერ გათვალა ნინო ბურჯანაძემ? რისთვის გამოიყვანა ხალხი და რატომ მოუწოდებდა საზოგადოებას, დამატებითი ძალებით შეერთებოდნენ მათ აქციას?

- როგორც ჩანს, მან ჩათვალა, რომ მეტი ლოდინის დრო აღარ იყო, მეტად ვეღარ მოიცდიდა. ალბათ, სხვა გზა არ ჰქონდა, უკვე იმდენჯერ იყო დაანონსებული თარიღები, რომ თავისთავად, ამ განცხადებების ტყვეობაში აღმოჩნდა. ფაქტია, რომ წარუმატებლობას ბევრი მიზეზი ჰქონდა, პროცესი არ იყო მომზადებული. ეს გამოვლინდა ორგანიზაციულ მხარეში. გარდა ამისა, საზოგადოებრივი მხარდაჭერა არ ჰქონდა. როგორც ჩანს, ვერ გავექცევით ნდობის ფაქტორს და მეხსიერებაში რჩება გარკვეული მოვლენები, რაც მერე საზოგადოებას ინერტულს ხდის.

სწორი გათვლა არ იყო გაკეთებული. ამდენად, პროცესს პერსპექტივა არ ექნებოდა. წინა დღეებში თავს ვიკავებდი, მკვეთრი არ ვყოფილიყავი და პროცესისთვის ხელი არ შემეშალა, თუმცა ძალიან კარგად ვხედავდი, რომ შედეგი  სწორედ ასეთი იქნებოდა.

ბურჯანაძის ნაცვლად, შემდგომში სხვა ოპოზიციონრებმა რომ დაუძახონ  მოსახლეობას, ხალხი გამოვა?

- ხომ ნახეთ, 28 მაისს რამდენი ადამიანი გამოვიდა ქუჩაში? ჩვენ მაშინ მარტივად მივიღეთ გადაწყვეტილება. გამოვედით რამდენიმე უფლებადამცველი და ვთქვით: მოდი, გავიდეთ და დუმილის პროტესტი მოვაწყოთ. ამის შემდეგ ქუჩაში იმაზე მეტი ადამიანი გამოვიდა, ვიდრე ამ აქციების დროს.

ანუ სხვა ლიდერების შემთხვევაში, ხალხი გამოვა?

- როგორც ჩანს, ამას აქვს მნიშვნელობა. ნდობის ფაქტორი გასათვალისწინებელია. ეტყობა, საზოგადოება პირადი ინტერესებისგან თავისუფალ და ზოგად ფასეულობებთან მიახლოებული ხალხის კონსოლიდირებას ითხოვს. შესაძლოა, 14-ში კიდევ ერთი ღონისძიება დავგეგმოთ. ალბათ უპრიანია, კვლავაც შევიკრიბოთ და გამოვხატოთ პროტესტი, რათა 26 მაისის ქმედებებში დამნაშავე პირები დაისაჯონ და უდანაშაულო ადამიანები გათავისუფლდნენ. ვნახოთ, რამდენად მხარდაჭერილი იქნება ეს მოთხოვნა. სიმბოლური იქნება, თუკი ეს მოხდება ქართველი დედებისა და ქარველი ქალების მონაწილეობით. ამ იდეას რამდენიმე ადამიანს გავუზიარებ და კონკრეტულ ფორმატსაც მოვიფიქრებთ.

26 მაისის ქმედებებში დამნაშავე პირთა დასჯის მოთხოვნას რეალური შედეგი ჯერ არ მოჰყოლია. იმედი გაქვთ, რომ მომავალში მაინც დაისჯებიან?

- თუ საზოგადოება გაჩერდება, ჩვენს მოთხოვნას შედეგი არ მოჰყვება. თქვენ ხედავთ, რომ ხელისუფლების პოზა სრულიად გაუგონარი, ცინიკური, უპასუხისმგებლოა. ძალიან კომფორტულად გრძნობენ თავს, როდესაც პროტესტი იმ მასშტაბისა და სიმწვავის არ არის, როგორიც უნდა იყოს. ასეთ დროს არჩევანის წინაშე ვდგავართ - რას ვაკეთებთ, ამით ვამთავრებთ პროტესტს თუ ვაგრძელებთ? შედეგი რაკი არ დადგა, ეს თავისთავად გვკარნახობს, რომ ბრძოლა უნდა გავაგრძელოთ და მოთხოვნა არ უნდა მოიხსნას.

თუ 26 მაისთან დაკავშირებით საზოგადოება პასუხისმგებლობის საკითხის დაყენებას შეწყვეტს, ბუნებრივია, ხელისუფლება ამას არასდროს  მოინდომებს. ხოლო, როცა საერთაშორისო საზოგადოებაც ითხოვს გამოძიების ჩატარებას, დამნაშავეთა დასჯას, შესაბამისად, საქართველოშიც შიდა უფლებადაცვითი სექტორი და სამოქალაქო საზოგადოება გაცილებით აქტიური უნდა იყოს. საერთაშორისო ორგანიზაციების დამოკიდებულება ერთმნიშვნელოვანია. ისინი ითხოვენ, რომ გამოძიება, განსაკუთრებით, გარდაცვალების ფაქტებთან დაკავშირებით ჩატარდეს და დამნაშავეები  დაისაჯონ.

ჩვენ შევეჩვიეთ, რომ საერთაშორისო ორგანიზაციების მხრიდან მოთხოვნებს ხელისუფლება ზეწოლად მაინც არ მიიჩნევს.

- ვფიქრობ, ეს ძალიან მკაფიოდ ნათქვამი გზავნილი გამგებმა უნდა გაიგოს. თუ ბრმები და ყრუები არიან და ვერაფერს გრძნობენ, ეს მუბარაქიზაციის გზაა. დღეს ამ როლშია ხელისუფლება, იზოლაციაშია ჩაკეტილი, ქვეყნის შიგნით თუ გარეთ ყველა განწყობისა და პასუხისმგებლობისგან თავს ითავისუფლებს.

ხელისუფლება სახელმწიფო გადატრიალებაზე საუბრობს. ამის მიუხედავად,  გადატრიალების „ორგანიზატორები“ საკუთარ ოჯახებში რჩებიან, მაშინ, როცა აქციის მონაწილეებს სასტიკად გაუსწორდნენ და დააპატიმრეს. როგორ გგონიათ, რა მექანიზმს ამუშავებს ხელისუფლება?

- სქემა მარტივია. მიუხედავად იმისა, რომ ხელისუფლება აპელირებს, თითქოს, დანაშაული მოხდა, იგი არ აპატიმრებს ორგანიზატორებს. რა თქმა უნდა, არ ვეთანხმები იმ ვერსიას, რომელსაც გვთავაზობენ და ამისთვის ბევრი არგუმენტი გამაჩნია. თუმცა, თუ ხელისუფლება გვაიძულებს, დავუჯეროთ, რომ დანაშაული მზადდებოდა და ხელისუფლების გადატრიალების მცდელობა იყო, რიგითი ადამიანების დაკავება სამართლებრივი კონტექსტიდან აბსოლუტურად ამოვარდნილია.

თუ „დამნაშავე“ ორგანიზატორის პასუხისმგებლობის საკითხი არ დგება, ეს ნიშნავს, რომ ხელისუფლება ცრუობს, რაც ისევ და ისევ პროპაგანდისა და პიარ-პროექტების შემადგენელი ნაწილია.

იმ დროს, როცა ცალკეული ოპოზიციური ჯგუფი მოსახლეობას კვლავაც ქუჩაში გასვლისკენ მოუწოდებს, საზოგადოება ხომ არ დაიბნევა? ხალხი ოპოზიციური „რვიანის“ შეთავაზებაში ჩაერთვება თუ ისევ ქუჩის აქციებს ამჯობინებს?

- თუ ოპოზიციური „რვიანი“ საზოგადოების მხარდაჭერის მოპოვებას შეძლებს და მათ დაარწმუნებს, რომ ეს მნიშვნელოვანი პროცესია, შესაბამისად, საზოგადოება ჩაერთვება. თუ ასეთი მხარდაჭერა არ იქნება, მათი გზა უპერსპექტივო აღმოჩნდება. რა ძალა აქვს იმ პოლიტიკურ პროცესს, რომელსაც საზოგადოება მხარს არ უჭერს? ასეთი პროცესი ფუჭია. ეს ნიშნავს, რომ პასიურობის გამო ხალხი კი არ უნდა დავადანაშულოთ, არამედ პოლიტიკური გადაწყვეტილება ხალხის განწყობას დავამთხვიოთ.

დღეს საარჩევნო პროცესისა და ხელისუფლებასთან დიალოგის მიმართ ნიჰილიზმია გამეფებული, რაც ობიექტური ფაქტორებითაა გამოწვეული. ამიტომ ოპოზიციურმა „რვიანმა“ უნდა მოიფიქროს, როგორ მიაწოდოს და როგორი შიგთავსი ჩადოს იმ განცხადებაში, რაც საზოგადოების მხარდაჭერას განაპირობებს.  

დღეს ვერავინ იტყვის, რომ საარჩევნო გარემო არ უნდა შეიცვალოს. ზოგადად, იდეა მისაღებია, მაგრამ პირველ რიგში, „რვიანს“ უნდა ჰქონდეს ძალიან პრინციპული პოზიცია 26 მაისთან დაკავშირებით. ეს მოთხოვნები უნდა დადგეს დღის წესრიგში. გარდა ამისა, „რვიანმა“ საკუთარი გადაწყვეტილების საზოგადოებამდე მიტანის დრო უნდა შეარჩიოს.

ეს პროცესი დროში გაიწელება?

- რა თქმა უნდა. ფაქტია, რომ ხელისუფლებამ დიალოგის კომპრომენტირება მოახდინა.

ხელისუფლებას სურს, წარმოაჩინოს, რომ ქუჩის აქციებმა თავისი დრო ამოწურა და ეს დაბალი კულტურის მანიშნებელია.

- აქცია უკულტურობის მანიშნებელი არ არის. ეს არის აზრის გამოხატვის ცივილიზებული ფორმა. ფრანგები, ინგლისელები ან გერმანელები დღესაც ქუჩაში რომ გამოდიან, უკულტუროები კი არ არიან. პირიქით, აზრის გამოხატვის თავისუფლების ხარისხი მაღალი აქვთ. როგორც ჩანს, ჩვენ წარსულში დავბრუნდით, რადგან ქაშუეთის ეკლესიის წინ მდგომ ლაშა ჩხარტიშვილს ან ირინა ბათიაშვილს  მხოლოდ ამისთვის აპატიმრებენ. ეს უკულტურობისა და უკანონობის მანიშნებელია.  ვფიქრობ, საზოგადოება ნელ-ნელა, მაგრამ შესამჩნევად იზრდება.

26 მაისის შემდეგ ხალხი შოკშია. ასეთი მდგომარეობიდან გამოსვლას რეაბილიტაციის პროცესი სჭირდება. ადამიანებს გონს მოსვლა უნდა დავაცადოთ. ისინი არ არიან მზად, მიიღონ ისეთი ტიპის პოლიტიკური პროდუქტები, რომელიც მათთვის მთლად კარგად აღქმული და გასაგები არ არის. ამიტომ მგონია, რომ გარკვეულ საფეხურებს კი არ უნდა გადავახტეთ, ჯერ ცალკეული ეტაპები უნდა გავიაროთ. პირველ ეტაპზე ეს გულისხმობს ხალხის დახმარებას, სოლიდარობას, მხარდაჭერას, დამნაშავეებისთვის პასუხისმგებლობის მოთხოვნას და შემდეგ ეტაპზე კი გადავალთ საარჩევნო გარემოსთვის მოლაპარაკების სტადიაზე.

ზოგიერთები თვლიან, რომ ნინო ბურჯანაძემ გამოიყენა ცნობილი ადამიანების -  ნონა გაფრინდაშვილის, ასევე, რეჟისორებისა და მსახიობების ფაქტორი.

_ დღეს ბურჯანაძეზე საუბრისგან თავს შევიკავებ, რადგან ის საკმაოდ რთულ სიტუაციაშია. შესაძლოა, ბევრი სკეპტიკური მოსაზრება გამოითქვას მის მიმართ, მაგრამ, როდესაც ადამიანი ასეთი დარტყმის ქვეშაა, მისი ოჯახის წევრები პასუხისგებაში არიან მიცემულნი და საკმაოდ მძიმე ემოციური და სამართლებრივი ფონია, ჩემს თავს უფლებას არ მივცემ, მასზე  კრიტიკულ ფორმატში ვისაუბრო.  პირადად მეც გავიარე ის გზა, როდესაც ჩემი ოჯახის წევრები პოლიტიკურ მძევლებად იქცნენ.

ქუჩის ოპოზიციის ლიდერები ხალხს პირდებოდნენ, რომ  ბოლომდე მედგრად  დადგებოდნენ და ხალხს განსაცდელში არ მიატოვებდნენ. თუმცა საზოგადოებაში ასეთი აზრიცაა, რომ ტრაგიკულ ღამეს ირაკლი ბათიაშვილი კინოთეატრ „რუსთაველის“ სახურავზე იმყოფებოდა, ბურჯანაძე კი პირველი გარბოდა. ისიც ითქვა, რომ ბურჯანაძე ცდილობდა ჟანა დარკის როლი ეთამაშა, თუმცა მანტიის მორგება არ გამოუვიდა.

- ზოგადად ვიტყვი, რომ პოლიტიკური ლიდერები, რომლებიც პროცესს მართავენ, მორალურ თუ პოლიტიკურ პასუხისმგებლობას იღებენ საკუთარ თავზე. ამისგან თუ თავისუფლდები, ხვალ და ზეგ ხალხი აღარ გამოგყვება. ბუნებრივია, თუ შენ დღეს ყველანაირ პასუხისმგებლობას იხსნი, ხვალ რომ დამიძახო, გამიჭირდება მოსვლა. დღეს ქართულ პოლიტიკაში პასუხისმგებლობის პრობლემა დგას.

იმ ღამეს ლიდერებმა პასუხისმგებლობა მოიხსნეს?

- იყო ასეთი შეხედულება... მაგალითად, იმ დღეს მე რომ ვყოფილიყავი აქციის ორგანიზატორი, შემთხვევის ადგილს არ დავტოვებდი. ეს ჩემი პოზიციაა.

26 მაისს პოლიტიკურად გაკოტრდნენ რევოლუციის მომხრე ოპოზიციის ლიდერები?

- ძალიან კორექტულად ვიტყოდი. ამ პროცესებმა ბევრი რამ გადააფასა. შესაძლოა, მე ვფიქრობ ასე და სხვები სხვაგვარად მიიჩნევენ. ამიტომ, დაე, საზოგადოებას დავუტოვოთ არჩევანი და ყველანი დავინახავთ, რომ ამ პროცესების შემდეგ ხალხს ექნება სხვა მოთხოვნა, სხვა დამოკიდებულება პოლიტიკური ლიდერების მიმართ. აუცილებელია, რომ დასკვნა განსჯისა და ნააზრევის შემდეგ გავაკეთოთ.