„ვერ გავჩუმდებოდი და შეიძლება, უბედური შემთხვევის მსხვერპლი გავმხდარიყავი!“ - რატომ დაურეკა ნინო ბურჯანაძემ ირაკლი ალსანიას და რა უთხრა ნანა დევდარიანმა გიგი წერეთელსა და გია ბარამიძეს
...არა-ჩვეულებრივი ინტერვიუს დღევანდელი სტუმარი 2003 წლის ნოემბრის მოვლენების ერთ-ერთი მთავარი ფიგურანტია. არა, რევოლუციონერი ან, სულაც, რევოლუციის გულშემატკივარი არ ყოფილა, მაგრამ მაშინ, როცა ქართული პოლიტიკა ვარდებმა ,,წალეკა'', ყველაზე ხშირად მის გვარს ახსენებდნენ და ეს გასაკვირიც არ იყო, რამეთუ მაშინდელ ცესკო-ს ხელმძღვანელობდა... 8 ოქტომბრის არჩევნების შემდეგაც არაერთხელ გაიხსენეს. მოკლედ, ალბათ, მიხვდით, პატრიარქ დავით მეხუთის შვილიშვილზე, ყოფილ ომბუდსმენზე, ჟურნალისტ ნანაზე გელაპარაკებით, დევდარიანზე, რომელიც წლევანდელ არჩევნებში ნინო ბურჯანაძის საარჩევნო სიის მეექვსე ნომერი იყო... შეიძლება, ზოგმა სხვანაირად გაიგოს, მაგრამ ჩვენი პოლიტიკური შეხედულებების მიუხედავად - ნანა უბლოკო სტატუსის მომხრეა, მე კი მგონია, რომ საქართველოს მომავალი ევროატლანტიკური ალიანსია, - ჩემს რესპოდენტს, როგორც ჭკვიან და ძლიერ ქალს, პატივს ვცემ... საერთოდ, ნანა საინტერესო მოსაუბრე და არაერთი პოლიტიკური მოვლენის მომსწრე და თანამონაწილეა, შესაბამისად, ბევრი რამ იცის... ვერ ვიტყვი, ყველაფერს-მეთქი, მაგრამ ამ ,,ბევრი რამიდან'' მნიშვნელოვან დეტალებს ნანა დევდარიანი საჯაროდ პირველად ,,ვერსიასთან'' საუბრისას იხსენებს.
- ნანა, 8 ოქტომბრის მერე ძალიან ბევრს გაახსენდი. სოცქსელებში დაწერეს კიდეც, ის, რაც დღევანდელმა ცესკო-მ გააკეთა, თავის დროზე ნანასაც არ გაუკეთებია, დევდარიანსო. ჰოდა, ვიდრე გავარკვევ, რა გააკეთე, მითხარი, პოსტსაარჩევნო ეპოქაში თავს როგორ გრძნობ?
- მადლობა, ვანო, არც ჯანმრთელობას ვუჩივი, არც - საბრძოლო მუხტსა და განწყობას, თუმცა ჯერ პოსტსაარჩევნო პერიოდი არაა, რადგან არჩევნები არ დამთავრებულა.
- ,,ბეზ პიტი მინუტ'' დამთავრდება - ერთ კვირაში მეორე ტურები ჩატარდება და ,,ვსიო''...
- არჩევნები მაშინ დამთავრდება, როცა მეორე ტურები ჩატარდება და შემაჯამებელი ოქმები დაიდება.
- კანონით შეიძლება ასეა, მაგრამ რა, იმედოვნებ, რომ მეორე ტურები რამეს შეცვლის და ,,ოცნებას'' საკონსტიტუციო უმრავლესობა არ ექნება?
- მაჟორიტარული არჩევნების შედეგს ვერავინ იწინასწარმეტყველებს, რადგან მოულოდნელობის მომენტი ყოველთვის არსებობს, თან იმასაც გააჩნია, არჩევნებზე მისვლა ვის ამომრჩეველს დაეზარება. ამდენად, საბოლოო შედეგზე ანუ პარლამენტში მანდატების განაწილებაზე მეორე ტურს გავლენს მოხდენა შეუძლია.
რაც შეეხება საკონსტიტუციო უმრავლესობას, თუ გავითვალისწინებთ, ,,ოცნებაში'' რამდენი პორტირებული ნაციონალია და მეორე ტურით პარლამენტში რამდენი შევა, საკონსტიტუციო უმრავლესობის განჭვრეტა ძალიან რთულია. საერთოდ, ,,ქართულ ოცნებას'' ამომრჩეველი, ჩემი ჩათვლით, იმას ედავება, რომ მკვდარი ნაცმოძრაობა გააცოცხლა, ოთხი წელი ინტენსიურ თერაპიაზე ამყოფა, ამ არჩევნებისთვის შეინახა და ნაციონალებს ახლა უკვე პრეტენზიები აქვთ, არჩევნები გაგვიყალბესო და ეს მაშინ, როცა არსებობს დასაბუთებული ეჭვი, რომ ნაციონალებმა არჩევნების შედეგებზე ზეგავლენის მოხდენა ოპოზიციიდანაც მოახერხეს.
- მგონი, ცოტა სასაცილოა, რომ არჩევნები ოპოზიციამ გააყალბოს...
- სასაცილო აბსოლუტურად არაა... ყველამ ვიცით, რომ ნაციონალების კუდი ყველა სამსახურშია დარჩენილი - ძალოვანი სტრუქტურებით დაწყებული უნივერსიტეტით დამთავრებული. როცა დამნაშავე პარტიას ებრძვი და 2012 წლის პირველ ოქტომბერს ისტორიულ გამარჯვებას მოიპოვებ, მაგრამ საქმეს ბოლომდე არ მიიყვან, ყველაფერი ასე სწორედ ამიტომაც მთავრდება.
- ,,დამნაშავე პარტია'' ჰიპოთეტურად ნათქვამია, თორემ ნაცმოძრაობის, როგორც პარტიის დამნაშავეობა სამართლებრივად არავის უღიარებია!
- ლაპარაკიც სწორედ ამაზეა, რომ სამართლებრივად არ დაამტკიცეს, მაგრამ როცა გაუჭირდებათ, ისევ 9-წლიან პირსისხლიან რეჟიმზე ლაპარაკობენ ხოლმე. სისხლის წყურვილი არ მალაპარაკებს და ვინმეს მაინცდამაინც არც დაჭერა მინდა - საქართველოს მოსახლეობის უდიდესი უმრავლესობის მსგავსად, შურისმაძიებელი არც მე ვარ, მაგრამ დამნაშავეს დამნაშავეს რომ არ დაარქმევ და დანაშაულს არ დაასაბუთებ, ხვალ ამ ადამიანთა ჯგუფი მოგიბრუნდება და გეტყვის, კი, მაგრამ აბა, გამამტყუნებელი განაჩენი სადააო.
- ნანა, სიმართლე გითხრა, ამ თემაზე ლაპარაკს არ ვაპირებდი, მაგრამ სიტყვამ მოიტანა და, იმ ადამიანის გვერდით დგახარ, რომელიც ნაცხელისუფლების წევრი 2008 წლის გაზაფხულამდე იყო. მეტიც, სხვას თუ არა, მე და შენ მაინც გვახსოვს, ნაცმოძრაობის ყრილობაზე ნინო ბურჯანაძეს მიშამ ყველა ფოლადზე გამძლე ფოლადი რომ უწოდა და ამ დროს, სხვათა შორის, გირგვლიანიც უკვე მოკლული იყო და 7 ნოემბერიც მომხდარი. ისე, 7 ნოემბრიდან ორი დღის შემდეგ, ქალბატონმა ბურჯანაძემ განაცხადა, სახელმწიფო შედგაო. მოკლედ, იმის თქმა მინდა, რომ ბურჯანაძე შეიძლება, არაპირდაპირ, მაგრამ ნაცების პოზიციას ამაგრებდა და ამ ადამიანთან რა საერთო გაქვს?
- აგიხსნი... ჩვენ მოვლენებსმოწყვეტლი და მიამიტი ხალხი არ ვართ...
- დიახ, არ ვართ, მაგრამ ეს რა შუაშია?
- რევოლუციას არც მაშინ მივესალმებოდი და არც ახლა მივესალმები, მაგრამ რევოლუციური ტრიადიდან ჟვანია, ბურჯანაძე და სააკაშვილი მკვეთრად უნდა გავმიჯნოთ. იმით, რაც მაშინ მოხდა, რამდენადაც უკმაყოფილო უნდა ვიყოთ, თუ ობიექტურად შევაფასებ, ჟვანია და ბურჯანაძე სააკაშვილის შემაკავებლები იყვნენ, მაგრამ როგორც კი ჟვანია მოიშორეს, სააკაშვილს ხელ-ფეხი გაეხსნა. ჟვანია პრემიერი იყო და მასთან შედარებით პარლამენტის თავმჯდომარეს აღმასრულებელ ხელისუფლებაზე შემაკავებელი ბერკეტები არ აქვს.
- ეს ვიცი, მაგრამ ბურჯანაძე, ოფიციალურად, ქვეყნის მეორე პირი იყო...
- დიახ, მაგრამ ვანო, ძალიან გაგიჭირდება, ამიხსნა, ჩვენს სახელმწიფოში დღეს პირველი და მეორე პირი ვინ არის ანუ ეს პოლიტიკური ტექნოლოგიების საკითხია... როგორც კი ჟვანია მოიშორეს, ძალიან ბევრ საკითხში სააკაშვილმა თავი სრულიად აიშვა. იგივე, 2007 და 2008 წლებში, სააკაშვილს ცხინვალის შტურმით აღების სურვილი არაერთხელ ჰქონდა და ერთადერთი, ვინც აკავებდა, ბურჯანაძე იყო. 2008 წლის საპარლამენტო არჩევნების წინ, როგორც კი ბურჯანაძე წამოვიდა...
- ბურჯანაძე სააკაშვილს იმიტომ გაემიჯნა, რომ საპარლამენტო სიაში მისი ხალხი არ ,,ჩასვეს''...
- ეს არც სირცხვილია და არც უხერხული სალაპარაკო: პოლიტიკოსი, რომელსაც უნდა, მოვლენებზე გავლენა ჰქონდეს და რწმუნდება, რომ მარტო ვერაფერს ხდება, სურს, პარლამენტში გუნდით შევიდეს. თუ პოლიტიკოსს პარლამენტში მოხვედრა არ უნდა, მაშინ პოლიტიკოსი არ არის და თუ პარლამენტში შესვლა უნდა, ეს ნიშნავს, რომ თავისი პოლიტიკური მიზნების განხორციელებას ცდილობს. როცა ნინო დარწმუნდა, რომ გამორიცხულია, პარლამენტში თავის გუნდით შევიდეს, მოდის და ორი თვის შემდეგ, სააკაშვილი იმას აკეთებს, რაც ბურჯანაძემ რამდენჯერმე არ გააკეთებინა - ცხინვალში შედის. ამ საკითხებზე ნინოსთან ძალიან ბევრჯერ მილაპარაკია. იცი, ნინოში რა მომწონს? - ეს არის პოლიტიკოსი, რომელიც უკიდურესი მდგომარეობის მიუხედავად, იმის მსგავსად, კაცი სიტყვას რომ არ გატეხს, გარეთ იმას არ გამოიტანს, რაც გამოსატანი არაა ანუ საჯაროდ იმას არ იტყვის, რაც ქვეყანას დააზარალებს. საუბედუროდ, ყველზე სისხლიანი მომენტები 2007 წლის აქციების შემდეგ ,,წამოვიდა''...
- ნანა, ბურჯანაძისთვის არ გიკითხავს, პარლამენტის თავმჯდომარეობიდან თუნდაც სისხლიანი 7 ნოემბრის დღეებში რატომ არ გადადგა?
- პოლიტიკიდან წასვლასაც თავისი დრო აქვს ანუ არის სიტუაციები, როცა წასვლით არაფერს ამბობ, გარდა იმისა, რომ შინ მიდიხარ. სხვათა შორის, ეს ითქმის ალასანიაზე - ის, რაც ალასანიამ ამ არჩევნების შემდეგ განაცხადა, ჩემი აზრით, სრულიად გაუმართლებელია! კაცს პრეზიდენტობის პრეტენზია ჰქონდა, შეიძლება, მომავალშიც ჰქონდეს და პოლიტიკიდან მაშინ წასვლა, როცა ბარიერის გადასალახად 0,3 პროცენტი გაკლდება, ძალიან ცუდია!
- ნანა, ალასანიას ადვოკატად არ გამოვდგები, მაგრამ ვფიქრობ, ირაკლი, დიახაც, კაცურად მოიქცა - ზოგიერთი ყოფილი თანაპარტიელის ღალატზე ლაპარაკს, პოლიტიკიდან დროებით წასვლა ამჯობინა!
- პოლიტიკაში ხდება, როცა ვიღაც დაგაღალატებს, ვიღაც ზურგში დანას ჩაგარტყამს, მაგრამ ლიდერი იმიტომ ხარ, რომ შენი პასუხისმგებლობა განუზომლად დიდია, ვიდრე, ვთქვათ, ბუკა პეტრიაშვილის! სხვათა შორის, როგორც კი გავიგეთ, პოლიტიკიდან წასვლას აპირებდა, ნინომ მაშინვე დაურეკა და უთხრა, ეს ცუდი პოლიტიკური პროცესისთვის იქნებაო.
- რას ამბობ, ბურჯანაძე ალასანიას დასანახად ვერ იტანს და დაურეკა?
- დიახ, დაურეკა და უთხრა, ის მაინც თქვი, რომ პოლიტიკურ პაუზას იღებო. ვანო, მოდი, იგივე შეცდომას ნუ დაუშვებ, რომ ჰგონიათ, აი, ეს პოლიტიკოსი იმას არ ელაპარაკებაო, ერთმანეთს ყველა პოლიტიკოსი ელაპარაკება!
- შეცდომას კი არ ვუშვებ, არამედ, შენც ხომ იცი, რომ ალასანია-ბურჯანაძის ურთიერთობაზე რიგით ობივატელზე ცოტა მეტი ინფორმაცია მაქვს...
- ირაკლის რომ ჰკითხო, დაგიდასტურებს, რომ ასეთი საუბარი შედგა!
სხვათა შორის, ეს იცი, როდის დამემართა? - 1993 წელია, ჟიული შარტავა დახვრიტეს, სოხუმი დაეცა, აფხაზეთი, პრაქტიკულად, დაკარგულია...
- ისე, ჟიულისთან ერთად, ირაკლის მამა, მამია ალასანიაც დახვრიტეს...
- დიახ... ვაჟა ლორთქიფანიძესთან კაბინეტში შევდივარ და ვისმენ, არძინბას ცხედრების გადმოცემაზე ელაპარაკება, რას აკეთებთ, კაცები არ ხართო?! კინაღამ გავგიჟდი, ომია და ეს არძინბას ტელეფონზე ელაპარაკება-მეთქი, მაგრამ პოლიტიკა სხვანაირად წარმოუდგენელია. ეს ყოფითი სიტუაცია არაა, როცა მეზობელი რაღაცას გაგიფუჭებს და აღარ დაელაპარაკები...
- ამ ლოგიკით, ბურჯანაძე შესაძლოა, სააკაშვილსაც დაელაპარაკოს, არა?
- სააკაშვილთან რამეზე ლაპარაკს გამოვრიცხავ, რადგან ეს კაცი პოლიტიკის ზღვარს გადავიდა - ის, რასაც აკეთებს, პოლიტიკის თამაშის წესებში აღარ წერია! სააკაშვილი არაკეთილსინდისიერი და უსუფთაო მეთოდებით მოქმედი კაცია, რომელიც ქართული პოლიტიკური ცხოვრების ნაწილად არ მოიაზრება და როგორც უცხო ქვეყნის მოქალაქე, ყველანაირ დაუწერელ და დაწერილ კანონს არღვევს - საარჩევნო პროცესში ერევა, მაგრამ ასეთი ხელისუფლება გვყავს, რომელმაც საქმე აქამდე მიიყვანა.
- მოკლედ, ნანა, ბურჯანაძისთვის არასოდეს გიკითხავს, პარლამენტის თავმჯდომარეობა გირგვლიანის მკვლელობის თუ არა, 7 ნოემბრის მერე მაინც რატომ არ დატოვა ან დევნილებს მოღალატეებს რატომ ეძახდა?
- ძალიან ბევრი კითხვა დავუსვი და ძალიან ბევრი პასუხიც მივიღე. საერთოდ, იმ ადამიანებს, რომლებიც იზრდებიან, ვაფასებ და მას შემდეგ, რაც გავიცანი, ნინო ბურჯანაძე ისეა გაზრდილი, როგორც ცა და დედამიწა. ზურა ჟვანიასაც უზომო პატივს ვცემდი, რადგან საკუთარი თავი, როგორც პოლიტიკოსი, თვითონ შექმნა.
- სიტყვამ მოიტანა და, ბურჯანაძე, როგორც პოლიტიკოსი, სწორედ ჟვანიამ შექმნა...
- კი... საკუთარ თავზე ნინომაც ძალიან ბევრი იმუშავა - გაიზარდა. ასევე, პატივს ვცემ ვახტანგ რჩეულიშვილს - ბავშვს ისეთი რამ რომ ეთქვა, რაშიც სიმართლის მარცვალი იყო, დაფიქრდებოდა და იტყოდა, მართალიაო. თუ ეს თვისება არ გაქვს, გაყინული რჩები და ასეთი გაყინული პოლიტიკოსები მრავლად გვინახავს... არის რაღაცები, რასაც საზოგადოება გადაჭარბებულად აფასებს, თან ჩვენი საზოგადოება ქალს პოლიტიკაში მისხალს არ აპატიებს, მამაკაცს კი ცოდვით დატვირთულ ურემსაც აპატიებს. ეს მენტალური პრობლემაა...
- პოლიტიკაში, ჩემი აზრით, სქესს მნიშვნელობა არ აქვს და თავის დროზე ეს ,,ტრენდი'' შენ დაამკვიდრე, თუმცა ბურჯანაძეს, მგონი, იმას არ პატიობენ, შეძლებული ოჯახის შვილი რომაა, ხალხს ის ცუდი ხორბალიც ახსოვს, რომელიც მამამისს უკავშირდება...
- ნინო ბურჯანაძეს ბიძინა ივანიშვილზე კარგი ცხოვრება არასოდეს ჰქონია, მაგრამ ეს პრეტენზია ბიძინას მიმართ არ არის. მოკლედ, ჩვენში წარმატებული ქალი არ უყვართ! ჩემი ქმარი ამბობს ხოლმე, მამაკაცი, რომელსაც ჭკვიანი ქალის ეშინია, არასრულფასოვანიაო და ეს შიში დიდწილად არსებობს...
- ამ შიშის მსხვერპლი 2003 წელს შენც გახდი, არა?
- კი, როგორ არა და ყველაფერი ეს გავლილი რომ მაქვს, ბევრ რაღაცას სხვანაირად ამიტომ ვაფასებ. გარედან მაყურებლისთვის ხანდახან რთული აღსაქმელია, პოლიტიკოსმა შეცდომა სად დაუშვა და სად შეგნებული ნაბიჯი გადადგა. მოდი, დღევანდელობას თავი დავანებოთ და ვთქვათ: 2003 წელს, შევარდნაძემ შეცდომა დაუშვა თუ პირიქით, ქვეყანა სისხლისღვრას გადაარჩინა?
- შენ როგორ ფიქრობ?
- ძალიან კარგად გახსოვს, შევარდნაძე რომ ჩამოვიდა, საქართველოში როგორი ვითარება იყო - რამდენიმე წელი დასჭირდა, რომ ქუჩაში იარაღიანი ხალხის თარეში აღკვეთლიყო და ელემენტარული პრობლემები მოგვარებულიყო... 2003-ში რომ არ წასულიყო, ყველაფერი სამოქალაქო დაპირისპირებაში გადავიდოდა, რაც შევარდნაძეს დარჩენად არ უღირდა, რადგან ერთი დაპირისპირება ქვეყანას, შენც ხომ ატყობ, დღემდე არ აქვს მონელებული. სხვათა შორის, კუჩმას გზაც არსებობდა და ზოგიერთი პოლიტიკოსისგან მომისმენია, კუჩმამ თვეები იბრძოლა, თავისი ხალხი გადაარჩინა, სიტუაცია, ასე თუ ისე, დაალაგა და მერე წავიდა. შევარდნაძემ კი ყველა ,,გადააგდო'', მათ შორის, თავისი ხალხიც და ისე წავიდაო, მაგრამ ნურავის დაავიწყდება, რომ ჟვანიას გუნდი, რომელსაც მერე სააკაშვილი გამოეყო და ნაცმოძრაობა გააკეთა, რომლის თანათავმჯდომარეც თავის დროზე ლევან ბერძენიშვილი იყო, შევარდნაძემ გაზარდა. ამიტომ, მისთვის უფრო მტკივნეული იყო, რომ თავისი გაზრდილები დაუპირისპირდნენ.
- ნანა, ყველაფერი ეს გასაგებია, მაგრამ ერთი რაღაც უნდა გკითხო და გულწრფელად მიპასუხე: 2003-ში ნაცმოძრაობას მაღალი რეიტინგი ჰქონდა. ჰოდა, შევარდნაძემ დირექტივა მოგცა, პირველ ადგილზე აუცილებლად მოქკავშირი უნდა გავიდესო?
- უი, არა, კაცო, შევარდნაძის მხრიდან დირექტივა კი არა, ჩარევაც არ ყოფილა, ამას არც მკადრებდა! მთელი საარჩევნო ადმინისტრაციისთვის ნათქვამი მქონდა, ყველაფერი კოდექსის ფარგლებში იყოს და ვინც მოიგებს, მოიგოს, ეს ჩვენ საქმე არაა-მეთქი.
ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ადგილებზე ვიღაცამ რაღაც არ სცადა ან მოვლენებზე ზემოქმედების ბერკეტი არ გამოიყენა, მაგრამ ვანო, გახსოვს? - რევოლუციიდან ორი თვის მერე ჩემთან ინტერვიუ ჩაწერე და რამდენჯერმე მკითხე, არ გეშინია, დაგიჭირონო? გიპასუხე, არ მეშინია, რადგან ყველაფერი კანონის დაცვითაა გაკეთებული და კანონის ერთი მუხლიც არ დამირღვევია-მეთქი.
- კანონი, შეიძლება, არ დაგირღვევია, მაგრამ შენს წინააღმდეგ აქცია-აქციაზე იმართებოდა...
- ვანო, ერთ ეპიზოდს მოგიყვები და ყველაფერი ნათელი გახდება: არჩევნების შემდეგ, ერთ დღეს, დილით, ცესკო-ს სხდომა ჩავატარე და კონკრეტული გადაწყვეტილება მივიღეთ. მაშინ მთელი პოლიტიკური პროცესის რეჟისურა ,,კურიერის'' რეჟიმით ხდებოდა. ჰოდა, 3-საათიან ,,კურიერში'' ვხედავ, სააკაშვილი მაშინდელი ,,იმელის'' წინ, სადაც ცესკო იყო, დგას და ჟურნალისტებს ეუბნება, ახლა შევალ და ცესკო-ს თავმჯდომარეს კატეგორიულად მოვთხოვ, ეს და ეს გადაწყვეტილება მიიღოსო. არადა, ეს გადაწყვეტილება დილით უკვე მიღებული მქონდა. ათი, ოცი წუთი გავიდა და ველოდები, სააკაშვილი როდის შემოვა, მაგრამ არ ჩანს... ისევ ,,კურიერია'' და სააკაშვილი აცხადებს, ცესკო-ს თავმჯდომარე ვაიძულე, ჩვენს მოთხოვნას დათანხმებულიყოო ანუ ეს მთლიანად მანიპულირება იყო.
- მანიპულირება შენც შეგეძლო...
- ჯერ ერთი, სიმართლეს მანიპულირება არ სჭირდება. მეორეც, ,,რუსთავი 2''-ზე, თუ არ ვცდები, ეკა ხოფერიასთან ჩართვა მქონდა. აი, იმ ეკა ხოფერიასთან, შევარდნაძის მომხრეები სანთლითაც რომ ვერ იპოვა. მოკლედ, რაც მკითხა, ვუპასუხე, მერე, ადგა, ჩემი ყველა ნათქვამი უკუღმა თქვა და ჩართვიდან გამიყვანა ანუ ეს იყო ბრძოლა წესების გარეშე.
რაც შეეხება ამომრჩევლის სიებს, რომელშიც 1801 წელს დაბადებულებიც იყვნენ, ეს სიები ეროსი კიწმარიშვილის კომპანია ,,ჯორჯია ონლაინმა'' შეადგინა.
- ყველაფერ ამაზე საჯარო განცხადებებს რატომ არ აკეთებდი?
- ვაკეთებდი და მე და კობა ნარჩემაშვილმა ისიც ვთქვით, რომ ყველაფერ ამის უკან ერთ-ერთი ოპოზიციური ძალა იდგა. ამის მერე მივიღე გადაწყვეტილება, რომ არჩევნები ამ სიებით ვერ ჩატარდებოდა და საოცარი რაღაც აღმოვაჩინე - პროგრამა, რომლითაც ამომრჩევლის ერთიანი სია დგებოდა, მემორანდუმით, ამერიკული საერთაშორისო ორგანიზაციის საკუთრება იყო ანუ პროგრამას, რომლითაც ამომრჩევლის სია გაყალბდა, ვერ მოვითხოვდით...
- ნანა, გრძნობდი, რომ რევოლუცია ,,მოდიოდა''?
- არა, მაინც არ ვუშვებდი, რომ ყველაფერი რევოლუციამდე მივიდოდა, რადგან არ მეგონა, ხალხი ტყუილს თუ დაიჯერებდა!
- სხვათა შორის, 2003 წელს, რევოლუციის საბაბი პროპორციული არჩევნების შედეგები გახდა, მაჟორიტარული არჩევნები კი არავინ გააპროტესტა...
- დიახ და არც რეფერენდუმის შედეგები გააპროტესტეს, რომელიც პარლამენტის წევრთა 150-მდე შემცირებას ეხებოდა.
- ჰოდა, გამაგებინე მაჟორიტარული არჩევნები რატომ არ ,,გააყალბე''?
- არჩევნების შემდეგ ერთი ასეთი ეპიზოდი იყო, რომელიც საჯაროდ არასოდეს მომიყოლია: გადატრიალების მეორე საღამოს გივი თარგამაძემ დამირეკა და მკითხა, სამსახურში გამოხვალთო? გივი საბურთალოზე მაჟორიტარული არჩევნების მეორე ტურში გავიდა, ჩემი მიამიტობით ჩავთვალე, ალბათ, დოკუმენტები სჭირდება-მეთქი და ვუპასუხე, სულელები ხომ არ ხართ, ქვეყანა თავზე იმ მოტივით დაიმხეთ, თითქოს არჩევნები გაყალბდა და ახლა, მოვალ და ვიმუშავებ?! მეგობარს გამოვაგზავნი და ჩემს ნივთებს ის წამოიღებს-მეთქი.
- ნანა, ეს ხომ ერთგვარი გაქცევა იყო?
- არავითარი გაქცევა! სხვათა შორის, არჩევნების ყველა დოკუმენტი მქონდა და ვფიქრობდი, თუ გაყალბდა, სასამართლო რომ გაიმართება, ამ დოკუმენტებს დავდებ და ციფრებს რას უზამენ-მეთქი. მოკლედ, ტელევიზორი ჩავრთე და ვხედავ: უზენაეს სასამართლოში პროპორციული არჩევნების გაყალბებაზე პროცესი მიმდინარეობს და ცესკო-ს სახელით მოპასუხე რიგითი იურისტი ელზა გულიაშვილია, რომელსაც მოსამართლემ არც რწმუნება მოსთხოვა, არც - მინდობილობა და რომელიც ამბობს, დიახ, პროპორციული არჩევნები გავაყალბეთო. ჯერ ერთი, ამ საკითხზე უზენაეს კი არა, საკონსტიტუციო სასამართლოს უნდა ემსჯელა. მეორეც, ვანო, მეტსაც გეტყვი: 2003 წლის არჩევნების შედეგები სამართლებრივად დღემდე არავის გაუუქმებია, რადგან ამ საკითხზე არაუფლებამოსილმა უწყებამ - უზენაესმა სასამართლომ იმსჯელა!
- ნანა, იცი, წეღან დირექტივაზე რატომ გკითხე? - არსებობს მოსაზრება, რომ ცხონებულ შევარდნაძეს ხელისუფლების ამ ფორმით გადაბარება აწყობდა...
- არა, არა... გადაბარება სხვანაირად ხდება. ვერაფრით გავიზიარებ მოსაზრებას, რომ შევარდნაძეს წასვლა უნდოდა და ამ ფორმით წავიდა - ეს ძალიან ღრმა კონსპიროლოგიაა!
- ასეა თუ ისე, ფაქტია: 2003 წლის ნოემბრის მოვლენები ერთგვარად შეთქმულება იყო, ვცდები?
- ვანო, შეგიძლია ის დაარქვა, რაც გინდა, მაგრამ მაშინ ასეთი ვითარება იყო: შევარდნაძის ხელისუფლებისგან ხალხიც დაიღალა და ცვლილების მოთხოვნა არსებობდა. საერთოდ, რევოლუციური სიტუაცია ბევრი კომპონენტისგან ყალიბდება...
- და ამ რევოლუციურ პროცესში ბურჯანაძეს რა როლი ჰქონდა?
- ამაზე ბევრი მიფიქრია...
- მოდი, ვაღიაროთ, რომ ის, რაც 22 თუ 23 ნოემბერს მოხდა, სწორედ ბურჯანაძემ, როგორც პარლამენტის თავმჯდომარემ ,,გააპრავა''...
- კი, მაგრამ დავუკვირდეთ, ბურჯანაძე რომ არ ყოფილიყო და კონფლიქტი კიდევ უფრო გაღრმავებულიყო...
- ეს რა შუაშია?
- მაშინ თუ არა, დღეს მაინც ხომ ყველა ხვდება, რომ სააკაშვილი ფსიქიკურად გაუწონასწორებელი, ავანტიურისტი და ყველაფერზე წამსვლელი კაცია. ჰოდა, ყველაფერი სისხლიან ფორმებში გადავიდოდა. სხვათა შორის, ის, რომ აჭარის 2004 წლის 6 მაისის რევოლუცია უსისხლოდ დამთავრდა, ბურჯანაძის დამსახურებაა, თორემ სააკაშვილი ყველაფრისთვის მზად იყო.
- ისე, ჩვენში დარჩეს და, ბურჯანაძემ სააკაშვილი 2007 წელსაც ,,გააპრავა'', როცა სისხლიანი 7 ნოემბრის მერე, მიშა პრეზიდენტობიდან გადადგა... ასევე, ბურჯანაძემ, როგორც პრეზიდენტობის მოვალეობის შემსრულებელმა, 2008 წლის იანვრის საპრეზიდენტო არჩევნების შედეგებიც აღიარა, არადა, მაშინდელი გაერთიანებული ოპოზიცია ამტკიცებდა, არჩევნები გაყალბდა, თორემ პრეზიდენტი, რეალურად, ლევან გაჩეჩილაძე გახდაო...
- რამდენიმე ეპიზოდი ძალიან ცუდად მახსენდება: 2009 წელს, რუსთაველიდან საკნები ვინ ააღებინა, ან სტადიონიდან ხალხი სამებისკენ ვინ წაიყვანა და იგივე საპრეზიდენტო არჩევნებში პირველ ადგილზე გასულმა გაჩეჩილაძემ რატომ არაფერი მოიმოქმედა? ეს იმას ხომ არ ნიშნავს, ყველაფერი ბურჯანაძეს დავაბრალოთ, სხვები კი კოხტა, სუფთა და თეთრ ხელთათმანიანები არიან? არც უსამართლობა მიყვარს და არც - ჭორებზე ლაპარაკი, ვინ რაში რამდენი აიღო, მაგრამ უახლოეს ორ თვეშიც გამოჩნდება, ვინ რაში რა აიღო! მართლაც, ანეკდოტური სიტუაციაა: პატრიოტთა ალიანსი, რომელიც იძახდა, თითქმის 30-პროცენტიანი მხარდაჭერა მაქვსო, 5,01 პროცენტზე დაკმაყოფილდა და ორი კვირა ხმა არ ამოიღო.
- სხვათა შორის, ცესკო-ში პატრიოტებთან დაკავშირებით განაცხადეს, ციფრებს კომპიუტერი თვითო ამრგვალებსო...
- არა, კაცო, რა კომპიუტერი ამრგვალებს, რა სისულელეა? ეს იგივეა, რომ თქვა, კალკულატორმა დაამრგვალაო. მოკლედ, 0.3 თავისუფალ დემოკრატებს დააკლდათ, მაგრამ მხოლოდ ჩვენ ვჩივივართ.
- ჰო, მართლა: აჭარაში გაგიყვანეს და რაღას ჩივიხართ?
- არავის გავუყვანივართ და, ვანო, აბსურდია, აჭარაში 7 პროცენტზე მეტი გქონდეს, დანარჩენ საქართველოში კი - 3, 5.
- პრორუსული განწყობა, როგორც ჩანს, აჭარაში უფრო ძლიერია და ბურჯანაძესაც მეტი მხარდამჭერი ამიტომ ჰყავს...
- ასე, ყველაფრის რაღაცით ახსნა შეიძლება, თან პრორუსული განწყობა სხვაგანაცაა, მაგრამ აქ სხვა რაღაც მოხდა.
- მაინც?
- ახლავე გეტყვი: მოდი, ყველაფერი ისევ 2003 წელთან დავაპარალელოთ, როცა ამომრჩეველთა სიაში 3 მილიონ 200 ათასი ადამიანი იყო და მაშინ მთელი ოპოზიცია ყვიროდა, სია გაბერილიაო. არაერთხელ ავხსენი, სიაში უცხოეთში წასულებიც არიან, რომელთა ამოღების უფლებაც კანონით არ გვაქვს, რადგან ეს ადამიანები საქართველოში შეიძლება, არჩევნების დღეს ჩამოვიდნენ და სიაში თავიანთი თავს რომ ვერ ნახავენ, გვიჩივლებენ-მეთქი. მას შემდეგ საქართველოდან კიდევ უფრო მეტი ადამიანი წავიდა და ირკვევა, რომ 3 მილიონ 500 ათასი ამომრჩეველი გვყავს. ჯერ ერთი, ასე არაა. მეორეც, ,,ქართულმა ოცნებამ'' საარჩევნო კოდექსში ის ცვლილებები, რისთვისაც თავის დროზე იბრძოდა, არ შეიტანა.
გარდა ამისა, ცესკო-ში გამორიცხულია, მაგრამ უბნებზე გარიგება ძალიან იოლია.
- ნანა, ,,ჩაანალიზებისთვის'' უნდა აღინიშნოს, რომ წლებია, ცესკო ოლქებიდან მიღებულ ოქმებს კედელზე აღარ კიდებდა, 8 ოქტომბერს კი, ამ მხრივ წარსულში დავბრუნდით...
- დიახ... უბნებიდან გვაქვს ოქმები, სადაც სხვა რამ წერია, ცესკო-ში კი სხვა ოქმებია, რასაც თავისი ახსნა აქვს - კანონით გათვალისწინებულია, როცა ბალანსი არ დგება, ოქმის შესწორება შეიძლება და შესწორების ოქმიც დგება, მაგრამ იცი, უბედურება რა არის? - ერთ საუბნო ოქმს შესწორების ოთხი ოქმი ახლავს, მაგრამ ბალანსი მაინც არ გამოდის და ეჭვსაც ეს ბადებს, რომ არჩევნების შედეგები მანიპულირებულია... ორი პარტია, რომელსაც კომისიებში ყველაზე მეტი წარმომადგენლობა ჰყავს, გარიგდა. პლუს, კომისიის წევრები იყიდეს და ესეც ცნობილია.
- კომისიის წევრები ,,ოცნებამაც'' იყიდა და ნაცმოძრაობამაც?
- დიახ.
- რა თანხად?
- სხვადასხვა თანხა სახელდება. მოკლედ, ამ არჩევნებზე ფულმა სერიოზული როლი შეასრულა! საერთოდ, არჩევნებში ფული ყოველთვის დიდ როლს თამაშობს, მაგრამ ახლა ლაპარაკი ძალიან დიდ ფულზეა!
- ნანა, იზიარებ მოსაზრებას, რომ საარჩევნო ადმინისტრაციის თანამშრომლები მოუმზადებლები და დილეტანტები იყვნენ?
- რიგ შემთხვევაში, დილეტანტიზმი იყო, რიგ შემთხვევაში - გარიგება...
- ...ნანა, ბევრის მნახველი ხარ... არის ისეთი რამ, რაც არასოდეს გითქვამს?
- ძალიან ბევრი რამ ვიცი, მაგრამ ყველაფერი რომ მეთქვა, ვერ გეტყვი, დღეს სად ვიქნებოდი!
- ნაციონალები ხელისუფლებაში აღარ არიან და ვისიღა გეშინია?
- შენ გგონია, რამის თქმისგან თავს შიშის გამო ვიკავებდი?
- აბა?
- არსებობს პოლიტიკური მიზანშეწონილობა, როცა რაღაც უნდა თქვა და რაღაც არ უნდა თქვა! ვანო, შეუმჩნეველი არ დაგრჩენია: 2003 წლის რევოლუციის მერე პოლიტიკიდან საერთოდ წავედი, წიგნი დავწერე და ვეცადე, გამეანალიზებინა, რა მოხდა. ჩემს თავს ვუთხარი: თუ არჩევნები გაყალბდა, პირველი, ვინც უნდა დაისაჯოს, მე უნდა ვიყო-მეთქი, მაგრამ ყველამ ძალიან კარგად იცოდა, რომ ეს რევოლუციისთვის საბაბი იყო. სხვათა შორის, თავდაპირველად ჩემზე ყველაზე მეტს ისინი ყვიროდნენ, ვინც წინა დღეს შევარდნაძის პარტიის შტაბში ისხდნენ.
- მაგალითად?
- მაგალითად, გოგა ხაინდრავა, რომელიც წინა დღეს მთაწმინდაზე შევარდნაძის პარტიის მაჟორიტარობის კანდიდატის, ზურა ბიბილეიშვილის შტაბის უფროსი იყო, რევოლუციის მეორე დღეს კი ტელევიზიით განაცხადა, რომ მორალური უფლება არ მქონდა, ცესკო-ს თავმჯდომარედ დავრჩენილიყავი. ხაინდრავას არ ვეკითხებოდი და არც ახლა ვეკითხები, რისი უფლება მაქვს და რისი - არა. მოკლედ, ამ თემაზე ლაპარაკი ძალიან მალე დამთავრდა და თუ გახსოვს, იმ წლების განმავლობაში ჩემი გვარიც არ უხსენებიათ. ერთადერთი, გეტყვი, ვისაც ვაჟკაცობა ეყო, მიშა მაჭავარიანი იყო, რომელმაც გადატრიალების დღეებში, ტელევიზიით თქვა, ნანა დევდარიანის მისამართით ასეთ განცხადებებს კატეგორიულად ვერ დავეთანხმები და რომ არა ქალბატონი ნანა, დღეს მაჟორიტარი არ ვიქნებოდიო ანუ ყველა პარტიაში კაცებიც არიან და არაკაცებიც! არაერთი პიროვნება ვიცი, რომელიც ხან კომკავშირში იყო, ხან - ეროვნულ მოძრაობაში, ხან ჯიბეში მხედრიონის ,,ქსივა'' ედო და ხანაც - მოქკავშირის. ეს ერთი და იგივე ხალხია, რომელიც ყოველთვის გამარჯვებულ ძალას ეწებება და ყველა გამარჯვებული ძალისთვის ყველაზე დიდი პრობლემა ისაა, როცა აეტორღიალებიან!
- ნანა, ყველაზე არაკაცურად ვინ მოგექცა?
- საშუალება არავისთვის მიმიცია, რომ არაკაცურად მომქცეოდა და ჩემი ხასიათი იცი, პასუხზეც უკან არასოდეს დამიხევია!
- დღევანდელი გადასახედიდან, შეცდომა ხომ არ დაუშვი, როცა სახალხო დამცველობიდან ცესკოს- თავმჯდომარედ წახვედი? ისე, ყველა აღიარებს, რომ კარგი ომბუდსმენი იყავი...
- არა, შეცდომა არ დამიშვია... შემეძლო, მეთქვა, არსად მივდივარ და სახალხო დამცველად ვრჩები-მეთქი, მაგრამ ასე რომ გამეკეთებინა, საბანი უნდა წამეფარებინა და ვითომ ვერ ვხდებოდი, ქვეყანაში რა ხდებოდა ანუ გავრიდებოდი, მაგრამ ასეთი ხასიათი არ მაქვს და დამკვირვებლის პოზაში ყოფნას, პრაქტიკულად, ბრძოლაში შესვლა ვამჯობინე... რევოლუციის მერე მაია ნიკოლეიშვილმა, რომელიც დიდი ხანია, მიცნობს, მითხრა, ალბათ, შევარდნაძეს შენზე რაღაც კომპრომატი ჰქონდა და ამით გაიძულა, ცესკო-ს თავმჯდომარედ წასულიყავიო, მაგრამ გეტყვი, ცესკო-სთან დაკავშირებით ეს ნაბიჯი რატომაც გადავდგი: ცესკო-ს თავმჯდომარედ სამი კანდიდატურა იყო დასახელებული, მათ შორის, ჩემი და დათო უსუფაშვილის. ამ დროს საქართველოში ეუთო-ს სპეციალური ელჩი ლივიუ ბოტა ჩამოვიდა, რომელიც 80 წელს იყო მიტანებული. შევხვდი, დიდხანს ვილაპარაკეთ და ბოლოს, მითხრა, ეს 80 წელს მიტანებული კაცი საქართველოში ჩამოვფრინდი, რამე ცუდი რომ არ მოხდეს, თქვენ კი შეგიძლიათ, ის, რაც თქვენს ქვეყანაში ხდება, ასე ადვილად გაატაროთო?! ვანო, ელემენტარულად, შემრცხვა ანუ კაცი მამუნათებდა... სხვათა შორის, კულუარულად ვიცი, რომ ჟვანია ძალიან უკმაყოფილო იყო, რადგან იმედი ჰქონდა, რომ თუკი ცესკო-ს თავმჯდომარე სხვა იქნებოდა, უკეთეს მდგომარეობაში აღმოჩნდებოდა... დავუშვათ, სახალხო დამცველად დავრჩენილიყავი, მაგრამ ვანო, ამდენი წელია, მიცნობ და იცი, ყველაფერ იმაზე, რაც მოხდა, ვერ გავჩუმდებოდი, ერთ ამბავს ავტეხდი და ყველაფერს თავი რომ დავანებოთ, შეიძლება, უბედური შემთხვევის მსხვერპლი გავმხდარიყავი!
სხვათა შორის, რევოლუციის შემდეგ, სასტუმრო ,,მეტეხში'', ერთ-ერთ მიღებაზე გიგი წერეთელი და გია ბარამიძე შემხვდნენ - სახელებს და გვარებს ვამბობ იმიტომ, რომ ეს თვითონაც ახსოვთ და მაშინ ვუთხარი, გაჩუმებული იმიტომ კი არ ვარ, რომ მიშასი მეშინია, არამედ, ხალხს ჯერ კიდევ ჰგონია, რომ ,,კაი ტიპები'' ხართ, მაგრამ ძალიან მალე მიხვდება, ვინც ხართ და მერე ავლაპარაკებდი-მეთქი.
- და ალაპარაკების დრო დადგა?
- ვანო, დღესაც ბევრი ისეთი რამ გითხარი, რაც შენმა კითხვებმა გამახსენა!
- მართალია, რევოლუციისთვის კრიტიკული მასა არ არსებობს, მაგრამ ერთი ვერსიით, ბურჯანაძის პარტიამ შესაძლოა, ქუჩის დაკავება სცადოს და ამაში დიდი ფულიც ჩაიდოს... ეს სცენარი უტოპიაა?
- ერთადერთი პოლიტიკური ძალა, რომელიც ამის გაკეთებას დააპირებს, თეორიულად, შეიძლება, ნაცმოძრაობა იყოს და მეტი არავინ! ჩვენ იმიტომ კი არ ვჩივივართ, რომ ამით ქუჩის გამოსვლებისთვის ფონს ვქმნითო. ამოცანა ისაა, რომ დარღვევასა და გაყალბებას, რაც ცუდია, თავისი სახელი დაერქვას, თორემ ვერავინ დამაჯერებს, რომ ნაცმოძრაობას ხმა ნახევარმა მილიონმა ადამიანმა მისცა ანუ ეს ციფრი მთლიანად ,,ქართული ოცნების'' კისერზეა! ამის ართქმა მხოლოდ საკუთარი კი არა, ქვეყნის წინაშეც დანაშაულია! საუბედუროდ, ეს ორი პარტია გარიგდა...
- ...ნანა, ტრადიციას არც ამჯერად დავარღვევ და ბოლო კითხვის დასმის პრეროგატივას მოგცემ...
- ვანო, ის შედეგი, რაც არჩევნებით მივიღეთ, მოგწონს?
- არა!
- მეც არ მომწონს და ეს კითხვა იმიტომ დაგისვი, მაინტერესებდა, ჩვენი აზრები დაემთხვეოდა თუ არა...
