ამ ასოციაციის პრეზიდენტი გიორგი ჭირაქაძე თქმით, ევროში შესყიდული წამლების ფასი არ უნდა გაძვირებულიყო, მაგრამ მას არც ის მიაჩნია ამ ეტაპზე გონივრულად, რომ ამდენი თანხებისა, თუ საგრეო კრედიტების ხარჯვა გზების მშენებლობაზე ხდება. მსოფლიო ეკონომიკური კრიზისი რბილად რომ გადავიტანოთ, ბიზნესმენების აზრით, ბიუჯეტიდან თანხების არამიზნობრივი ხარჯვა არ უნდა ხდებოდეს.

გუშინ ბიზნესმენებმა თავისი მოსაზრებები პრემიერ-მინისტრის მრჩეველს ვატო ლეჟავას გააცნეს. რა უთხრეს მათ პრემიერის მთავარ მრჩეველს დახურულ სხდომაზე, ამას ინტერვიუდან შეიტყობთ.

თქვენი აზრით, მედიკამენტებზე ფასის მომატება რამდენად მართებულად მოხდა?
გიორგი ჭირაქაძე: იცით, რა არის იმპორტირებული საქონელი, რომელიც დოლარში შემოდის, გაძვირდებოდა, რომელიც ევროში შემოდის, არ უნდა გაძვირებულიყო. ევროში ცვლილება არ ყოფილა. რაც საქართველოშია წარმოებული, იქ, ფაქტობრივად, არ უნდა იყოს ცვლილება. რა ხდება, იცი, ინფლაციის მოლოდინია და ყველას ჰგონია, რომ ევროც გაძვირდება და უმატებენ ფასს. ბევრ ბიზნესს ეშინია, ხვალ კურსი 1/3-თან არ გახდეს და მოდი, ცოტას მოვამატებ, რომ მერე არ ვიზარალოო. სტაბილურობის შეგრძნება აქ ძალიან მნიშვნელოვანა.

სტაბილურობის შეგრძნება მნიშვნელოვანია ინვესტიციებისთვისაც, რომელთა შემოდინება შემცირდა, ჩავარდა პრივატიზაციის პროცესი. რატომ მოხდა ასე, მთავრობისადმი ნდობა არ არის, თუ საინვესტიციო გარემო არ მოსწონთ ინვესტორებს?
-ერთ-ერთი ყველაზე დიდი პრობლემა რაც არის და სამწუხაროდ, ეს პრობლემა არ არის ჩვენზე დამოკიდებული: მსოფლიო-ეკონომიკური კრიზისია. ჩვენს მეზობლებს შევხედოთ: პოლონეთში, ბულგარეთში, თურქეთში, საბერძნეთში ძალიან სერიოზული კრიზისებია. ზოგადად, მთავრობების მიმართ ნდობა კლებულობს. საბერძნეთს რა დაემართა, ხო? იმდენი კრედიტი აიღო, რომ იმის გასტუმრება აღარ შეუძლია და ესაა დღეს მისი მთავარი პრობლემა. კრედიტს აღარავინ აძლევს, თუ აძლევენ ძალიან მაღალი პროცენტით. ახლა ხელფასები უნდა შეამცირონ, გადასახადები გაზარდონ, ხალხი სამსახურებიდან გაუშვან.

ჩვენ საბერძნეთთან შედარებით, გაცილებით უკეთეს მდგომარეობაში ვართ. დღეს შეხვედრაზე ვთქვი, მიხარია, საბერძნეთში რომ არ ვცხოვრობ-მეთქი. ის აღმავალი ქვეყნები, რომლებიც ვითომდა კარგად ვითარდებოდნენ, ისეთ კრიზისში არიან, რომელიც ჩვენთან ნამდვილად არ არის. იმიტომ, რომ ჩვენ ძალიან ახალგაზრდა ქვეყანა ვართ და ვერ მოვასწარით ამდენი საერთაშორისო ვალების დაგროვება. იმათ 50 წელი აგროვეს, ჩვენ კი - 5 წელია, რაც ვალების აღების საშუალება მოგვცეს.

თუმცა, ამბობენ, რომ საქართველოს საგარეო ვალები ძალიან ბევრია…
-არის, მაგრამ ისეთი არა, რაც საბერძნეთშია. ჩვენთან სამჯერ ნაკლებია, მაგრამ თუ ასე გავაგრძელებთ საგარეო ვალების აღებას, საბერძნეთამდე 10 წელიწადში მივალთ. ჩვენი ჩინოვნიკები ამას ხვდებიან, რომ ასეთი რაღაცა არ უნდა გააკეთონ. დეფიციტი რომ უნდა შევამციროთ ქვეყანაში და ამ მიმართულებით სამუშაოა, იციან.

საბერძნეთს 10-12%-იანი დეფიციტი აქვს, ვერ ამცირებს. ჩვენ 6%-ზე ჩამოვედით. ჩვენთან გაცილებით მარტივია, რომ ეს დეფიციტი შევამციროთ. რომ მოვინდომოთ, ბიუჯეტის დეფიციტს ერთ წელიწადში 3%-მდე დავიყვანთ. საბერძნეთს ამის შანსი არ აქვს. მას ძალიან დიდი საპენსიო და სოციალური ვალდებულებები აქვს. ჩვენ რომ ესენი გვქონდეს, დავიღუპებოდით. ძალიან მარტივია კრიტიკა, მაგრამ ხელისუფლების რეფორმებმა რაღაც შედეგი გამოიღო.

ეს უთხარით პრემიერ-მინისტრის მრჩეველს?
-დიახ. ერთ-ერთი მთავარი საკითხი რაც იყო საუბრის დროს, ეს ბიუჯეტის დეფიციტია. ხარჯვის ნაწილი უნდა შემცირდეს. ბიუჯეტი 6 მილიარდი 700 მილიონი, აქედან 700 მილიონი კრედიტებია. ეს ნაწილი უნდა შევამციროთ, რადგან არ შეიძლება, სახელმწიფო დამატებით ვალებს იღებდეს. ხარჯვა უნდა შევამციროთ. ნაკლები გზა უნდა გავკეთოთ. არ გვაქვს იმის თავი, დღეს რასაც ვაკეთებთ. სახელმწიფომ უნდა უზრუნველყოს ის, რომ რისი თავიც აქვს, იმდენი ხარჯოს.

დეფიციტის ნაწილი უნდა შემცირდეს. მრჩეველი დაგვეთანხმა და თქვა, რომ მთავრობა ამას აკეთებს. არამარტო ჩინოვნიკებისა და ხელფასების შემცირებაზეა საუბარი, ბიუჯეტი რომ ავიღოთ, იქ ძალიან ბევრი ისეთი ნაწილია, რომელიც უნდა ამოვიღოთ. თავდაცვა ვიცით, რომ შემცირდა. გზა კარგია, მაგრამ რისი საშუალებაც გაქვს, ის უნდა გააკეთო. მთავრობამ იმდენი უნდა ხარჯოს, რის საშუალებასაც გადასახადები აძლევს. ამაზე დაგვეთანხმნენ. დეფიციტის შემცირება მთავრობაზეა დამოკიდებული, ხარჯებს თუ გაზრდის, ვერაფერსაც ვერ შეამცირებს, მაგრამ შემცირების რესურსი ნამდვილად არის.

გაიზრდება თუ არა ინვესტიციების ოდენობა უახლოესი ერთი წლის მანძილზე?
-მეეჭვება. ძალიან ბევრი რამეა დამოკიდებული აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებში არსებულ სიტუაციებზე. პრეზიდნტისა და მთავრობის მცდელობა ძალიან კარგია, მაგრამ ბევრი რამ მათზე არ არის დამოკიდებული. დამოკიდებულია იმაზე, ინვესტორს აქვს, თუ არა ფული. თუ ეკონომიკური პრობლემებია, ინვესტორს ურჩევნია, ფული მუთაქაში შეინახოს, რასც აზიელები აკეთებენ, ვიდრე ინვესტიციები ჩადოს საქართველოში. მოდი, ეს კითხვა ბიზნესმენებსაც დაუსვით, რა: რამდენად უმარტივდებათ მათ საკუთარ ბიზნესებში ინვესტორების შემოყვანა?

ადრე, 2007-2008 წლებში ბევრი ჩემი კოლეგისთვის უმარტივესი იყო ინვესტორების მოძიება. ვერ აუდიოდნენ, იმდენი ინვესტორი იყო. დღეს მათი 90% გაქრა. რისი ბრალია? საქართველოსი? არ არის ეს ჩვენი ბრალი. ინვესტორებს ინვესტიციების განხორციელების სურვილი არსად აქვთ. ამერიკაში და აღმოსავლეთ ევროპაშია შემცირებული ინვესტიციები. თუ სიტუაცია გაუმჯობესდება, მაშინ ძალიან დიდი პერსპექტივა გვაქვს.

თუ ევროკავშირის მოთხოვნა შესრულდება და შრომის კოდექსი შეიცვლება, რა გავლენას იქონიებს ეს ინვესტიციების შემოდინებაზე?
-შრომის კოდექსის გამკაცრება გამოიწვევს კიდევ უფრო მეტ პრობლემას ინვესტიციების შემოდინების თვალსაზრისით. ესპანეთი ალაპარაკდა იმაზე, ამ ქვეყანაში 20%-იანი უმუშევრობა რომაა, სწორედ, შრომის კოდექსია ამაში “დამნაშავე”. როგორც კი შრომის კოდექსს გავამკაცრებთ, საერთოდ აღარ შემოვა აქ ინვესტიციები. რომელი კომპანია გადაწყვეტს, რომ საფრანგეთში ჩადოს ინვესტიცია? იქ ადამიანს სამსახურიდან ვერ უშვებს სასამართლოს გარეშე.

საერთოდ, ჩვენთან ინვესტიციების მოზიდვა ადვილი არ არის. აზიაში ბევრი უფრო მიმზიდველი ქვეყანაა. მუშაობა მიდის, მაგრამ ყევლაფერი დამოკიდებულია მთავრობასა და გარე ეკონომიკურ სიტუაციებზე. ჩვენ რომელიმე ინვესტორი გვყავდა, რომელიც მარტო საქართველოში დებდა ფულს? მულტინაციონალი ინვესტორები გვყავდა, რომლებიც ჩვენთანაც, აზერბაიჯანშიც და სომხეთშიც დებდნენ ფულს. თუ ინვესტორს ფული არ ექნება, ან ცოტა ექნება, რას ჩადებს? ძალიან მაბნევს ხოლმე ბევრი კომენტარი, რომელიც ამ თემაზე კეთდება.

ამ ბოლო დროს მთავრობის წევრებისა და ბიზნესმენების ღია შეხვედრები გახშირდა. რა პროცესებმა გამოიწვია ეს?
-ალბათ, ყველაზე მნიშვნელოვანი ისაა, რომ ბიზნესმა და ჩვენმა ასოციაციამ დავანახვეთ მათ, რომ არ ვართ პოლიტიკური ორგანიზაცია, რომელსაც გვინდა, გამოვიდეთ ქუჩაში და ვაფრიალოთ დროშები, კრიტიკის ობიექტად გავხადოთ მთავრობა. საერთოდ, საზოგადოებრივ ორგანიზაციებსა და ბიზნესებს ასე უყურებენ და აფასებენ - მთავრობის მხარდამჭერი ხარ, თუ მოწინააღმდეგე? ნებისმიერი ბიზნესი თავიდანვეა მთავრობის მხარდამჭერი, რომელი მთავრობაც არ უნდა იყოს. რატომ? იმიტომ, რომ ბიზნესმა თუ მთავრობასთან ვერ შეძლო კეთილგანწყობილი ურთიერთობა დაამყაროს, ის ვერ შეძლებს, თავისი კონკრეტული გეგმები და მიზნები გაატაროს და დაალობიროს მთავრობაში…

აქ აუცილებლად გაჩნდება კითხვა ე.წ. “წილებზე”, რომელიც მთავრობაში მიდის ხოლმე.
-ჩვენ ახლა “წილებზე” არ ვსაუბრობთ. აქ საუბარი იმაზეა, ბიზნესმენმა მკაფიოდ დაანახოს მთავრობას, რომ ბიზნესს კონკრეტული პრობლემები აქვს. ეს პრობლემები ქვეყანაზე აისახება, ჩვენ ვასაქმებთ ათობით და ათასობით ადამიანს, რომლებიც ხელფასს იღებენ და ოჯახს არჩენენ. თუ ბიზნესი იქნება ცუდად, მთელი ქვეყანა იქნება ცუდად. მეორეს მხრივ, ბიზნესი არ არის უნიკალურ მდგომარეობაში, თუმცა, როგორც შევარდნაძის დროს იყო მონოპოლიური კომპანიები, ახლა ისე აღარ არის. თითქმის, ყველა დარგში კონკურენციაა.

შაქრის ბიზნესში არის კონკურენცია?
-მოდით, ყველა სექტორს კონკრეტულად ნუ შევეხებით. კონკურენცია თითქმის, ყველა სექტორშია. ერთი კომპანიითა და მარტო მისი ინტერესებით ძალიან ძნელია, რაღაცა გააკეთო. ბიზნესი თუ წინ წაიწევს, ეს ძალიან მნიშვნელოვანია ქვეყნისთვის. ამიტომ მთავრობამ უნდა იცოდეს ის პრობლემები, რაც აქვს ბიზნესს. ჩვენ დავანახეთ მთავრობას, რომ გვინდა ვიყოთ მათი კარგი პარტნიორები.

ჩვენ მათ მხარეზე ვართ, არა პოლიტიკური გუნდისა და პარტიის, არამედ მთავრობის, ანუ იმ ორგანიზმის, რომელმაც ქვეყნის წინსვლაზე უნდა იფიქროს. აქ არ არის საუბარი კონკრეტულ ადამიანებზე, არამედ მთავრობაზე. მე არ ვარ პოლიტიკოსი და პოლიტიკაც არ მაინტერესებს. მე ერთი რამე ვიცი, თუ ბიზნესს უნდა წარმატებას მიაღწიოს, მან უნდა შესძლოს, საერთო ენა გამონახოს მთავრობასთან.

ჩვენ ვიცით, რომ დღევანდელ მთავრობაში ძალიან ბევრი ამბიციური ახალგაზრდაა. ყველასთან ინდივიდუალური გზაა საპოვნელი, მაგრამ ბევრი სწორ მიდგომას იმსახურებს. ჩვენ მაქსიმალურად ვცდილობთ, გავაგებინოთ და ჩვენი დასაბუთებული პოზიცია დავანახოთ. ის კი არა, რომ მე რაღაც მინდა და შენ მეტი შეგხვდება აქედან…

კი, დიდი დრო დაგვჭირდა აქამდე რომ მივსულიყავით რივე მხარე. იმიტომ, რომ ნდობა არ იყო. ეჭვები ჩნდებოდა, რომამ ბიზნესის უკან ვინ არის? თქვენ გახსოვთ, სხვადასხვა ბიზნეს- ასოციაციები. ძალიან ხშირად, ყველა პოლიტიზირებული იყო. ჩვენთან ყველანაირი ბიზნესია გაერთიანებული და ჩვენი მთავარი ინტერესი ისაა, ჩვენი წევრების ბიზნეს-ინტერსები დავიცვათ. ამის დაჯერება და დასაბუთება ძალიან რთულია. თან ბიზნესი ზოგადად ისეთი ორგანიზმია, რომელიც მაქსიმალურად ცდილობს, თავისი ინტერესების დაცვაში, პრობლემებზე ღიად ისაუბროს.

მთავრობასთან კომუნიკაციის მისაღწევად ძალიან დიდი ძალისხმევა დაგვჭირდა. ვერ ვიტყვი, რომ ყველასთან მივაღწიეთ ამას. ზოგ სამინისტროსთან და მინისტრთან გაცილებით წარმატებულად ვმუშაობთ, ზოგთან – არა. ყველაზე წარმატებულად, ფინანსთა სამინისტროსთან და ეროვნულ ბანკთან ვთანამშრომლობთ. მათი მხრიდანაც დადებით და სერიოზულ დამოკიდებულებას ვხედავთ. არიან სამინისტროები, რომლებთანაც ჩვენ არ გამოგვივიდა ურთიერთობა.

ეკონომიკის სამინისტროსთან როგორი ურთიერთობა გაქვთ?
-ეკონომიკის სამინისტროსთანაც ვცდილობთ.. განსხვავება ისაა, რომ მათთან უფრო ახლად დაწყებული კომუნიკაცია გვაქვს. პირდაპირ გეტყვით, რომ ამ სამინისტროსთან ასოციაციას არ აქვს ისეთივე აწყობილი ურთიერთობა, ან იმდენი არ გაგვიკეთებია, რამდენიც ფინანსთა სამინისტროსთან და ეროვნულ ბანკთან ერთად. ეს არ ნიშნავს, რომ მათთან ცუდი ურთიერთობა გვაქვს. ეს იმას ნიშნავს, პრობლემა რომ გვიჩნდება, შესაბამის უწყებასთან გვიწევს მოგვარება.

ზოგი მინისტრი უკეთესად გამოდის კომუნიკაციაზე, ზოგი უფრო ნაკლებად. ფინანსთა სამინისტრო ყევლაზე მნიშვნელოვანი სამინისტროა ბიზნესისთვის და ჩვენც ვცდილობთ, რომ მაქსიმალურად გვქონდეს მასთან კავშირი. ძალიან კმაყოფილი ვარ ფინანსთა მინისტრისა და მისი აპარატის ჩვენდამი დამოკიდებულებით. მაგალითად, ერთ-ერთი ყველაზე სერიოზული პრობლემა, რაც ბიზნესს ჰქონდა, მრავალი წლის მანძილზე სვამდა ფინანსთა სამინისტროს წინაშე ეს იყო: ძალიან ბევრი პუნქტის წაკითხვა ხდებოდა ორმხრივად. ვერავინ განგიმარტავდა სწორად. რომც განემარტა, ამას არავითარი ძალა არ ჰქონდა. ახალ საგადასახადო კოდექსში ეს პრობლემა გათვალისწინებულია.

ამ კოდექსშიც ბევრია მათი ინიციატივებიც, რაც ჩვენ არც კი წარმოგვედგინა, რომ მთავრობა მათ განხორცილებდა. ბევრი რამ არ მინდა, გითხრათ, ჯერ მაინც სამუშაო რეჟიმია. პროგრესი არის იმაში, რომ დღეს მთავრობა არ იღებს ისეთ გადაწყვეტილებას, როცა არ აინტერსებს ბიზნესის აზრი. ბიზნესის ჩართულობა ამ ეტაპზე მაღალია, მაგრამ მეორე თემაა, იმ შედეგს გამოიღებს თუ არა, რაც ჩვენ გვინდა.

რატომ წამოვიდა მთავრობა ამ კომუნიკაციაზე, იმიტომ, რომ მსოფლიოში ეკონომიკური კრიზისია, იმიტომ, რომ ბიზნესი არ არის მაღალი გადახდისუნარიანი, თუ იმიტომ, რომ საქართველოს მთავრობაზე საერთაშორისო ზეწოლა იყო?
-იცით რა, ჩემი აზრით, ეს იქიდან წამოვიდა, რომ მთავრობამ დაინახა, ბიზნესი არ არის მტერი. მტერში იმას ვგულისხმობ, რომ ბიზნესი არ არის სხვა მხარე და მთავრობა – სხვა. ბიზნესი მთავრობის პარტნიორია. მოდით, ასე ვთქვათ, მთავრობა ჩვენი გადასახადების ხარჯზე მუშაობს.

დაწყებული პრეზიდენტით, პრემიერ-მინისტრით, მინისტრებით და სხვა ჩინოვნიკებით, ჩვენგან ფინანსდებიან, ვუხდით გადასახადებს და ხელფასებს. ჩვენი მეშვეობით არიან ისინი თავიანთ სავარძლებში. უნდა ესმოდეთ, რომ ჩვენი კეთილდღეობა მათთვის არის უკეთესი, მათი კეთილდღეობა კი - ჩვენთვის.

თქვენი საუბარი იმას ხომ არ ნიშნავს, რომ ხელისუფლებამ ბიზნესი საბოლოოდ მოაქცია მისთვის სასურველ ჩარჩოში?
-პოლიტიკური თემები და ბიზნესი ერთმანეთისგან უნდა გავყოთ. გეთანხმებით, ადამიანები ვართ და პოლიტიკური სიმპათიები გვაქვს. პოლიტიკური სურვილები და რაღაც დაფინანსება ყველას აქვს. ვიცით, რომ განვითარებულ ქვეყნებში მსხვილი კომპანიები აფინანსებენ სხვადასხვა პოლიტიკოსებს.

როგორც ბიზნესმენისთვის, ჩემი ინტერესი ბიზნესია, როგორც ადამიანი, მე ჩემს არჩევანს არჩევნებში გავაკეთებ. საერთოდ არ მაინტერესებს პოლიტიკა და არც მიმაჩნია, რომ ბევრი მესმის პოლიტიკის. თუმცა, მეორე მხრივ, ჩვენ ვართ მთავრობის მხარდამჭერები და ყოველთვის ვიქნებით, რა მთავრობაც არ უნდა იყოს მომავალში.

როგორც კი რომელიმე ბიზნეს-ასოციაცია დააფიქსირებს, რომ მთავრობას მხარს არ უჭერს, ის ბიზნეს-ასოციაცია აღარ იქნება, რადგან თავისი წევრების ინტერესებს ვერ დაიცავს. კომუნისტური მთავრობა რომ გვყავდეს, მე იმ მთავრობის მხარდამჭერი ვიქნები. მხარდაჭერა ნიშნავს იმას, რომ გინდა, მასთან იმუშაო, ზედმეტად არ გააღიზიანო, რის შემდეგაც მას შენთან კომუნიკაციის სურვილი არ ექნება. რატომ? იმიტომ შენი პრობლემები სხვანარად ვერ გადაწყდება. ნეიტრალურობით ბევრი საქმის გაკეთება შეიძლება.