აპირებს თუ არა ხელისუფლება მედიის შეზღუდვას ან მის გაკონტროელებას, ამ თემაზე საუბარი დიდი ხანია დაიწყო ოპოზიციის მხრიდან, თუმცა მედიაზე ზეწოლის კონკრეტული მაგალითების მოძიება გარდა ყოფილი პრემიერის ხისტი განცხადებებისა, ჯერჯერობით სახეზე არ გვაქვს.

რამდენიმე დღის წინ ივანიშვილმა მედიის მიმართ კვლავ გამოთქვა საკუთარი მოსაზრება: „ძალიან ხშირად მიმიღია საყვედური, რომ ვბედავდი და მედიას ვსაყვედურობდი, მაგრამ მედია ვერ იქნება ტაბუდადებული თემა. მედიაში მომუშავე ადამიანები არიან ჩვეულებრივი ადამიანები - საზოგადოების წევრები და ისინიც უნდა ექვემდებარებოდნენ კონტროლსა და, თუ გნებავთ, კრიტიკას. როგორც ჩემ დროს, როცა ვახერხებდი კრიტიკული აზრი გამომეთქვა, ისე დღეს, თუკი დღევანდელი მთავრობიდან ამას ვინმე მოახერხებს, მიდის საშინელი აჟიოტაჟი, რომ ხდება მედიაზე ძალადობა და ა.შ.

რა თქმა უნდა, მე ყველაფერს გავაკეთებ იმისთვის, რომ მედია თავისუფალი იყოს ხელისუფლებისგან (რადგან ყველაზე მეტად საშიშია, თუ ხელისუფლება ერევა და ძალადობს მედიაზე), მაგრამ ის, რომ ამ თემას ტაბუ დაადო - მედიას არ შეეხო და არ გააკრიტიკო, ეს ვერ მოხდება.

მე ძალიან ხშირად შევეხები ამ თემას - ახლავე ვაფრთხილებ ჟურნალისტებს, შეიძლება სპეციალური გადაცემა და საათებიც მივუძღვნა იმის ანალიზს, როგორია დღევანდელი მედია, ვინ არიან მეპატრონეები, თუ ჟურნალისტები. მე ამას არ მოვერიდები. ეს განწყობა ახლავე მიიღონ და შეეგუონ ჟურნალისტები, რომ ისინი არ არიან რაღაც განსაკუთრებული ხალხი, არიან საზოგადოების ჩვეულებრივი წევრები, მათაც შეიძლება შეეშალოთ და იმ სურათს ნუ დახატავენ, რასაც სააკაშვილი აკეთებს, რომ არის პოლიტიკურად დევნილი“, - აცხადებს ივანიშვილი.

რამდენად სჭირდება მედიას კრიტიკა, რა შეიძლება იგულისხმებოდეს გარკვეულ კონტროლში, ან არის თუ არა დღევანდელ პირობებში შესაძლებელი მედიაზე კონტროლის მოპოვება ამ თემაზე ექსპერტი, ვახტანგ ძაბირაძე გვესაუბრება.

ვახტანგ ძაბირაძე: ნებისმიერ ადამიანს, მათ შორის, ბიძინა ივანიშვილს, აქვს უფლება, საკუთარი შეხედულება და აზრი გამოთქვას, ჟურნალისტიკასა და მედიასთან მიმართებაში. მაგრამ არსებობს მეორე მხარე და მეორე ნაწილი - სხვაა, როდესაც საკუთარ შეხედულებას გამოთქვამს მოქალაქე, სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენელი და სრულიად სხვა, როდესაც ამას ამბობს სახელმწიფო ხელისუფლების წარმომადგენელი. ამ შემთხვევაში არ ვგულისხმობ ივანიშვილს, მაგრამ ვგულისხმობ იმ გუნდს, რომელიც მან მოიყვანა ხელისუფლებაში da ამ ადამიანებს უნდათ თუ არა, მისდამი განიცდიან როგორც მორიდებას, ასევე მადლიერებას.

პრობლემა ის კი არ არის, ივანიშვილის შეხედულებები რამდენად ემთხვევა ან არ ემთხვევა საზოგადოებაში გავრცელებულ აზრს, როდესაც საქმე ეხება ხელისუფლებას, აქ პრობლემა სხვა კუთხით დგება. როდესაც ხელისუფლების წარმომადგენელი ფიქრობს და ლაპარაკობს იმაზე, რომ საჭიროა მედიის კრიტიკა და კონტროლი, ეს შეიძლება აღქმული იქნას როგორც ცენზურა.

როდესაც ბიძინა ივანიშვილი აკეთებს განცხადებას, ეს არ არის პრობლემა, პრობლემა გაჩნდება მაშინ, თუ ხელისუფლება ჩათვლის, რომ ეს არის გარკვეული დირექტივა, ან ვინმეს მოუნდება, რომ მას თავი მოაწონოს და დაიწყებს რაღაც ქმედებების განხორციელებას. ამაში არ ვგულისხმობ საჯარო კონტროლს, არამედ იმას, რასაც ადრე ცენზურა და მედიის მოთვინიერება ერქვა.

ჩვენ ასეთი რამეები უკვე ვნახეთ ამ კონტროლისა და სხვა მიზეზთა გამო იყო „იმედში“ შევარდნა, მედიასაშუალებების დახურვა და ა.შ. ხიფათი ამაშია და როდესაც ივანიშვილი ლაპარაკობს, ანგარიში უნდა გაუწიოს, რომ მისი ამგვარი მოსაზრებები არა საზოგადოებამ, არამედ ხელისუფლებამ სხვაგვარად არ აღიქვას და სხვაგვარი გადაწყვეტილებები არ მიიღოს. ესაა პრობლემა და არა ის, თუ რას ამბობს ივანიშვილი.

ვეთანხმები, კრიტიკა აუცილებელია, მაგრამ კონტროლში რას გულისხმობს, ეს არ ვიცი. კონტროლი არის საზოგადოების შეხედულება, მედია არის თავისუფალი, ადამიანს უნდა მოუსმენს, უნდა - არ მოუსმენს. თუ ეს არ არის, რა თქმა უნდა, საერთაშორისო ნორმების დარღვევა, შუღლის გაღვივება, ომის მოწოდება, პორნო და ა.შ. დანარჩენზე სხვაგვარი კონტროლი როგორ უნდა დაუწესო მედიას, ეს უბრალოდ არ ვიცი. არსებობს საზოგადოებრივი აზრი, რომელიც თვითონ აკონტროლებს მედიასაშუალებას.

ივანიშვილი ამბობს, მთავრობის წევრის მხრიდან მედიასაშუალების გაკრიტიკება მის სიძლიერედ შეიძლება ჩავთვალოთ, თუმცა როდესაც მთავრობა მედიის კრიტიკას იწყებს, ეს მის სისუსტედ ხომ არ შეიძლება მივიჩნიოთ? თუნდაც ეს იყოს, მაგალითად, „რუსთავი 2“, რომელსაც აქვს საკუთარი პოზიცია და ეს სულაც არ არის მთავრობის მხარდაჭერა...

- როდესაც მთავრობას აქვს საზოგადოებრივი მაუწყებელი, რომელსაც აფინანსებს და ის ვერ უშვებს ისეთ პროდუქციას, რომ კონკურენცია გაუწიოს „რუსთავი2“-ს, მაშინ აქ ლაპარაკი სხვა რამეზე უნდა იყოს და არა იმაზე, თუ რა მოუხერხონ „რუსთავი2“-ს. საზოგადოებამ აშკარა მხარდაჭერა გმოხატა „ქართული ოცნებისა“ და მისი ხელისუფლების მიმართ. ბოლო მხარდაჭერა ეს იყო ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნები, სადაც „ქართულმა ოცნებამ“ გაიმარჯვა თითქმის ყველა რეგიონში და თითქმის ყველგან უმრავლესობაშია. სხვა რა მხარდაჭერა უნდა ჰქონდეს? თუ „რუსთავი 2“-ს უყურებენ და „რუსთავი 2“ ჩასაფრებულ პოზიციაშია ხელისუფლების მიმართ, ვიცით, რომ ეს ტელეკომპანია ახმოვანებს სხვა პოლიტიკურ ძალას. ეს იცის ივანიშვილმაც და საქართველოში ყველამ. თუ მაინც უყურებენ „რუსთავი 2“-ს ეს ნიშნავს, რომ მის მიერ გამოშვებული პროდუქცია უფრო ხარისხიანია, ვიდრე ის, რომელსაც უშვებენ სხვა ტელეარხები.

ამიტომ, უნდა მიხედონ სხვა ტელეარხებს და მთავრობა იმით უნდა იყოს დაკავებული, რომ თავისი საქმიანობა უფრო პოპულარული გახადოს, უფრო მეტად იყოს ორიენტირებული საკუთარ პიარზე და არა იმაზე, თუ რას აკეთებს „რუსთავი 2“.

„ქართულ ოცნებას“ რომ პიარი არ აქვს სათანადო დონეზე, ამაზეა საუბარი 2011 წლიდან, როდესაც ივანიშვილმა გააკეთა პირველი განცხადება. კი ბატონო, მეც ვიცი, რომ „რუსთავი2“ მიკერძოებულია, მაგრამ მერე რა აქედან?!

თუ მხარდამჭერ ტელვიზიებზე ან თუნდაც პროფესიონალიზმზეა საუბარი, არსებობდა „მეცხრე არხი“, სადაც შეიძლებოდა იმ ყველაფრის განხორციელება, როგორ მედიასაშუალებაზეც „ოცნებობს“ ივანიშვილი. თუ მედიაზე კონტროლის მოპოვება სურდა, როგორ ფიქრობთ რატომ დახურა „მეცხრე არხი“?

- მაშინ ნუ აქვს პრეტენზიები სხვა ტელევიზიებთან. სიმართლე რომ გითხრათ, მგონია, რომ ხელისუფლებამ უნდა იზრუნოს არა საკუთარი ტელევიზიის შექმნაზე, არამედ პიარზე, ხოლო საზოგადოებრივი მაუწყებელი უნდა იყოს ცოტა სხვანაირი, ვიდრე არის - ეს ჩემი პირადი მოსაზრებაა. საზოგადოებრივი მაუწყებელი, რომელსაც აქვს ვეებერთელა დაფინანსება, უნდა მუშაობდეს საზოგადოებაზე. თუ ვერ ახერხებს საზოგადოებრივი მაუწყებელი შექმნას ისეთი პროდუქცია, რომელიც იქნება მიმზიდველი მაყურებლისთვის, გამოდის, რომ ის მუშაობს ცუდად. ყველამ იცის, რით იზომება მედიასაშუალების კარგად ან ცუდად მუშაობა, ეს არის მისი რეიტინგი.

ამიტომ საკუთარი ტელევიზიის შექმნაზე კი არ უნდა იზრუნოს მთავრობამ, (არ ვამბობ პერსონალურად ბიძინა ივანიშვილზე, რადგან ის არ არის ხელისუფლებაში), არამედ საკუთარ პიარზე.

არ აკეთებენ ამას და სხვას რას ერჩიან? ეს არის პოლიტიკური ბრძოლა, რომლის შემადგენელი ნაწილი არის პიარი და თუ სხვანაირი აზროვნება ან ბრძოლის სხვა მეთოდები გვსურს დავამკვიდროთ პოლიტიკაში, ეს ცალკე საკითხია. მაშინ უნდა ითქვას, რომ მთავრობა ამას არ აკეთებს, უარს ამბობს და დავამთავროთ ამაზე კამათი. მაშინ არც პრეტენზიები არ უნდა გვქონდეს სხვა ტელევიზიებთან, რომლებიც იმას აკეთებენ, რაც სწორად მიაჩნიათ.

როგორ ფიქრობთ, რას მიანიშნებს ასეთი განცხადებები, ხელისუფლების პრობლემების გადაფარვას ამით ცდილობს ივანიშვილი თუ რა უნდა ვიფიქროთ?

- ივანიშვილის ასეთი განცხადებები მედიასთან მიმართებაში, ამ ტონის და ამ შინაარსის, პირველი ხომ არ არის?! მას ასე მიაჩნდა, მაშინ, როდესაც პრემიერი იყო და ასე მიაჩნია ახლაც, როდესაც აღარ არის ხელისუფლებაში. მას აზრი არ შეუცვლია, მაგრამ ეს არ ნიშნავს იმას, რომ საზოგადოება ამ აზრს იზიარებს. რთული სათქმელია რისთვის ამბობს ამას, შესაძლოა მას სხვანაირი მედია უნდა და თუ ეს ასეა, მაშინ შეიძლება მივადგეთ „მეცხრე არხს“. ფინანსები აქვს და გააკეთოს ისეთი ტელევიზია, როგორიც უნდა რომ იყოს. ეს არ ვარგაო, ის კი არ თქვას, არამედ, როგორი ვარგა, გააკეთოს და გვაჩვენოს. ეს იქნება ყველაზე კარგი და არგუმენტირებული პასუხი ყველასთვის.

საინტერესოა ერთი მომენტიც - ივანიშვილი ამბობს, რომ ის არის ერთი ჩვეულებრივი არასამთავრობო ორგნიზაციის ხელმძღვანელი, მაგალითად, ისეთის როგორიც არის თუნდაც საია, და საიას ხელმძღვანელმა რომ გამოთქვას საკუთარი მოსაზრება, როგორც მას არ მიიღებს მინიშნებად და ინსტრუქციად მთავრობა, ისე არ უნდა გაითვალისწინოს მისი მოსაზრებებიც და სამოქმედო გეგმად არ უნდა გაიხადოს. ეს მიდგომა სწორია, თუმცა ვნახეთ, რაც მოხდა პრეზიდენტის შემთხვევაში, როდესაც ივანიშვილის მოსაზრების გამო მას მთავრობის ერთმა ნაწილმა ზურგი აქცია...

- რამდენიც არ უნდა თქვას ივანიშვილმა, რომ ის არის ერთი, ჩვეულებრივი არასამთავრობო ორგანიზაციის წევრი თუ თავმჯდომარე, ასე არ არის. საქართველოში ჩვეულებრივი ადამიანები მილიარდერები არ არიან. საზოგადოება ამას სხვაგვარად აღიქვამს. ღმერთმა ქნას, რომ ბევრი ასეთი, ჩვეულებრივი მოქალქე გვყავდეს, მაგრამ სამწუხაროდ, საქართველოში მის გარდა სხვა ოფიციალური მილიარდერი არ გვყავს. ყოველ შემთხვევში ისეთი, ვისაც სურს აქტიურად მონაწილეობდეს საზოგადოებრივ და პოლიტიკურ ცხოვრებაში, პლუს - სახელისუფლებო გუნდი მის მიერ არის მოყვანილი.

ამიტომ მას ვერ გააიგივებ რომელიმე არასამთავრობოს ხელმძღვანელთან რომელსაც გრანტის მოპოვება ესიზმრება დღე და ღამე. მითუმეტეს, ამას ვერ მოახერხებს ხელისუფლება, რომელიც მისი მოყვანილია, რომელმაც იცის, რომ არა ივანიშვილი, ის ამ ადგილზე ვერ იქნებოდა. ამიტომ ივანიშვილის ნებსმიერი განცხადება მისი მხრიდან საკმაოდ ფაქიზად გასაკეთებელია.

საინტერსოა, ამას როგორ გამოიყენებს „ნაციონალური მოძრაობა“, რომელიც სწორედ ხელისუფლების შეცდომებზე ცდილობს ბონუსების მოპოვებას... შესაძლოა, აქციებიც კი მოაწყონ მედიის გათავისუფლების მოთხოვნით, თუ ის წერილები, რაც უგულავას სახელით გამოქვეყნდა, მართლაც რეალურია...

- „ნაციონალური მოძრაობა“ ეცდება ყველა შეცდომა, რასაც დაუშვებს „ქართული ოცნება“, გამოიყენოს თავის სასარგებლოდ. მიუხედავად იმისა, რომ არ ვარ ნაციონალების მომხრე და არც ვყოფილვარ, ეს არის პოლიტიკური ცხოვრების შემადგენელი ერთ-ერთი ნაწილი. ამიტომ ის ამას გამოიყენებს.

რაც შეეხება იმ 500-კაციან ჯგუფებს, რომელთაც თითქოს პროვოკაციების მოწყობა ევალებათ - ხომ აქვს ივანიშვილს „მოქალაქე“, ხომ ჰყავს სპეციალისტები, რატომ არ აკეთებენ ასეთი განცხადებების ექსპერტირებას, ანალიზს და არ დადებს დასკვას, ეს პიარია და ბლეფია, თუ რეალურად არსებობს საფუძველი, რომ მათ ეს მართლაც განახორციელონ? თუ ეს პროვოკაციაა, მაშინ ხელისუფლებამ უნდა იზრუნოს იმაზე, რომ ამ პროვოკაციას არ წამოეგოს.

გულწრფელად შემიძლია ვთქვა, რომ რაც არ უნდა გააკეთოს „ქართულმა ოცნებამ“, „ნაციონალურ მოძრაობას“ შანსი არ აქვს 2016 წელს ხელისუფლებაში არჩევნების გზით მოსვლის. შესაძლოა ხელისუფლების მიმართ უკმაყოფილება გაიზარდოს და მისი რეიტინგი შემცირდეს, მაგრამ ამის ხარჯზე ნაციონალების რეიტინგი ვერ მოიმატებს. რა იქნება 2020-ში, ამას ვერ გეტყვით.

როგორ ფიქრობთ, დღევანდელი მთავრობა ივანიშვილის დამოკიდებულებას მედიის მიმართ სათავისოდ გაიგებს და შეეცდება კონტროლის დამყარებას მედიაზე? კონტროლში ვგულისხმობ იმას, რაც წინა ხელისუფლების პირობებში ხდებოდა.

- ამისი რეალიზება გაჭირდება. რაც გააკეთა „ნაციონალურმა მოძრაობამ“ ამას ვერ და არც გააკეთებენ, ამაში დარწმუნებული ვარ, მითუმეტეს, რომ „ნაციონალურმა მოძრაობამაც“ ვერ განახორციელა მედიაზე სრული კონტროლი. დღეს საინფორმაციო ფონი ისეთია, რომ სიტყვის თავისუფლებაზე კონტროლის დაწესება სრულიად წარმოუდგენელია. ამიტომ ამ მხრივ არც უნდა იფიქრონ, რომ რეპრესიული თუ სხვა მეთოდებით მედია მოაქციონ კონტროლქვეშ - ვერ მოაქცევენ, უკვე სხვა განზომილებაში ვართ. თუმცა არ გამოვრიცხავ, იყოს არააფიშირებული მცდელობები, რადგან ხელისუფლებაში სხვადასხვა წარსულის, ზნეობის და ფილოსოფიის ადამიანები არიან. ვინ როგორ მიიღებს ამ განცხადებას, სხვა თემაა, მაგრამ ეს ვერ იქნება სამთავრობო პოზიცია. შესაძლოა, მეორე-მესამე დონის ჩინოვნიკმა რაღაც მოინდომოს, მაგრამ არ მგონია ამას სერიოზული გართულებები მოჰყვეს. თუმცა, იმასაც ყველა ეცდება რომ ივანიშვილის ამ მოსაზრებას აშკარად არ დაუპირისპირდეს.