Freedom House-ის პრეზიდენტი საქართველოს ყოფილი პრეზიდენტის მიხეილ სააკაშვილის სისხლის სამართლის პასუხისგებაში მიცემას „ამერიკის ხმასთან“ ინტერვიუში გამოეხმაურა. მისი თქმით, იქმნება შთაბეჭდილება, რომ სწორედ ასე იქცეოდა იანუკოვიჩი იულია ტიმოშენკოს წინააღმდეგ. თუ გავითვალისწინებთ, რომ დევიდ კრეიმერის განცხადება ყოფილ ხელისუფლებასთან დაკავშირებით არც პირველია და არც ერთადერთი, უნდა ვივარაუდოთ, რომ კარგად დაგეგმილ კამპანიასთან გვაქვს საქმე - ცოტა ხნის წინ შვედეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა კარლ ბილდტმა უამრავი განცხადება გააკეთა საქართველოს ხელისუფლების მისამართით, მათ შორის ერთ-ერთი ბოლო განცხადება ასეთი შინაარსის: „თუ საქართველოს პრემიერ-მინისტრს არ სურს მოუსმინოს მისი ქვეყნის საუკეთესო მეგობრებს ევროკავშირში, ეს მისი არჩევანია. ჩვენ ამას მხედველობაში მივიღებთ“.
ნიშნავს თუ არა საქართველოს მიმართ მსგავსი განცხადებების გავრცელება სუვერენული ქვეყნის შიდა საქმეებში ჩარევას, მაშინ, როდესაც სააკაშვილის და სხვა მაღალჩინოსნების წინააღმდეგ მხოლოდ და მხოლოდ სისხლის სამართლის საქმეა აღძრული და სასამართოს საბოლოო სიტყვა არ უთქვამს. რა არჩევანის წინაშეა ხელისუფლება, იმისათვის, რომ ერთი მხრივ, დასავლეთის მხარდაჭერა არ დაკარგოს, მეორე მხრივ კი -საკუთარი ხალხის, ამ თემაზე ექსპერტი რამაზ საყვარელიძე გვესაუბრება.
რამაზ საყვარელიძე: პედალირება „ნაციონალური მოძრაობის“ მხრიდან ხდება, რომ ეს პოლიტიკური დევნაა, შემდეგ მსოფლიოს გასაგონად ამ ფორმულას იმეორებენ ის პოლიტიკოსები. შეიძლება ვთქვათ, რომ ეს არის ზეწოლა, რადგან ვხედავთ, რომ აშკარად გავლენას ახდენს იმ პროცესზე, რასაც ჰქვია სამართლიანობის აღდგენა.
ეს რაკურსი, როგორც ჩანს, კარგად არის გააზრებული ნაციონალების მიერ, რომ ასეთი ჩარევა სხვა სახელმწიფოში დასაშვებია - ეს მხოლოდ უცხოელი პოლიტიკოსების ინიციატივა არ არის. ისინი ფაქტობრივად სამართალდარღვევისთვის პოლიტიკური ხელის დაფარებაში მონაწილეობენ, რაც საკმაოდ კარგად გააზრებული ოპერაციაა და არა შემთხვევითი პროცესი.
თუ ეს არის კარგად გააზრებული პროცესი, მიზანი საქართველოს სამართალდამცავ სისტემაზე ზეწოლაა?
- ყოველ შემთხვევაში, ნაციონალების მხარდაჭერა ნამდვილად არის. ნუ დაგვავიწყდება, რომ მთელი 10 წლის განმავლობაში, შეიძლება ცოტა ადრეც, შევარდნაძის დროს, დასავლელი პოლიტიკოსები მხარს უჭერდნენ ნაციონალებს სრულიად გულახდილად - ამ შემთხვევაში გულახდილობაზე რომ გავჩერდეთ - შესაძლოა, იყო კიდევ სხვა, ლობისტური ინტერესიც. თუნდაც იმიტომ, რომ ასეთი მხარდაჭერა მრავალი წლის განმავლობაში მსოფლიოს დასანახად უამრავჯერ აქვთ გამოხატული, ახლა უჭირთ იმის აღიარება, რომ დემოკრატიის შუქურად წოდებული პირი, რომელსაც აქამდე მხარს უჭერდნენ, სამართალდამრღვევი აღმოჩნდა.
შვედეთის საგარეო საქმეთა მინისტრისგან მოვისმინეთ მუქარისშემცველი განცხადებაც, რომ დასავლეთიც შესაბამის გადაწყვეტილებას მიიღებს - ამდენად არიან დასავლელი პოლიტიკოსები ნაციონალებისაგან დავალებული, რომ მსგავს ტონალობასაც არ ერიდებიან?
- ვიდრე არ გამოვლინდება კონკრეტული ფაქტები ასეთი დავალებულობისა, არაკანონიერი იქნება ასეთი ბრალდება, თუმცა შთაბეჭდილება ასეთი რჩება. ყველაზე რბილი ვარიანტიც არსებობს, რომ ეს არ არის შორსმჭვრეტელი პოლიტიკური წრეები. ევროპამ ძლიან ხშირად წააგო პოლიტიკა და ამ წაგების ერთ-ერთ შედეგს დღეს უკრაინელები იმკიან, სწორედ იმიტომ, რომ პოლიტიკურად წინდაუხედავ და გაუთვლელ ქმედებებს მოჰყვა ის ნაბიჯები, რომელიც თვითონ კი არ უნდოდათ, მაგრამ ვერ გათვალეს, შეშალათ.
მეორე მხრივ, გაერო მოითხოვს ძველი საქმეების გამოძიებას, რაც ყოფილი მაღალჩინოსნების პასუხისმგებლობის გარეშე ფქტობრივად, შეუძლებელი იქნება...
- არ ვიცი, ასეთ შემთხვევაში რა უნდა განხორციელდეს, მაგრამ არის ძალიან ბევრი სირთულე, რომელსაც უნდა გაეცეს პასუხი. მარტო ის, რომ ევროპაა თუ ამერიკაა, არ გამოდგება იმის არგუმენტად, უნდა შესრულდეს ყველაფერი, რაც ითქმება.
გასათვალისწინებელია ისიც, რომ იგივე ამერიკამ მოგვცა შორსმიმავალი პერსპექტივა და კონგრესის დონეზე გადაწყვიტა (ხელმოწერა აკლია), რუსეთისგან დაჩაგრულ ქვეყნებს მისცეს გარკვეული უპირატესობა.
მარტო იმიტომ, რომ დასავლეთმა გარკვეული პრეტენზიები წამოაყენა, ეს საკმარისი არ უნდა იყოს, მაგრამ ეს უკვე კონკრეტულმა პოლიტიკურმა წრეებმა თვითონ უნდა გადაწყვიტონ. საქართველო იქნება, უკრაინა თუ რუსეთი, ყველა წყვეტს თავისი თვალსაზრისით - რუსეთი, მაგალითად, დასავლეთის ნათქვამზე პირიქით იქცევა.
დავუშვათ აღმოჩნდა, რომ სააკაშვილს ჩადენილი აქვს დანაშაულები, რის ფასად შეიძლება, დებდნენ რისკზე ეს პოლიტიკოსები საკუთარ ავტორიტეტს? ხომ შეიძლება საკუთარი სიტყვების უკან წაღება მოუხდეთ?
- რატომ დაიჟინეს უკრაინის მიმართ, გინდა თუ არა, ტიმოშენკოს მოექეცი კარგად, წინააღმდეგ შემთხვევაში ევროპასთან ურთიერთობას ვერ დაალაგებო?- შედეგად მიიღეს ის, რაც მიიღეს. მათ ძალიან ხშირად, მნიშვნელოვანი და გრძელვადიანი პოლიტიკური შედეგები ეშლებათ იმ პოლიტიკურ მოთხოვნებში, რომელიც დემოკრატიისა თუ ადამიანის უფლებათა სახელით კეთდება.
მაგალითად, ალიევს ეჭიდავებოდნენ, რომ ადამიანის უფლებებს არღვევო. მერე მიხვდნენ, რომ ალიევთან ამ თემაზე ჭიდაობამ შესაძლოა, აზერბაიჯანი რუსეთის ორბიტაში მოაქციოს და დააშოროს ევროპისგან - ამის შემდეგ ცოტა შეამცირეს კრიტიკა.
რატომღაც არ ფიქრობენ, რომ უფრო მნიშვნელოვანი საკითხია გადასაწყვეტი ამ მომენტში - რუსეთის ორბიტის გაფართოება ყოფილი საბჭოთა თუ არასაბჭოთა ქვეყნების ხარჯზე, თუ იმის მოთხოვნა, რომ ამ ქვეყნებმა, რომელთაც პირზე დემოკრატიის რძე ჯერ კიდევ არ შეშრობიათ, დღესვე ყველა ის კრიტერიუმი დააკმაყოფილონ, რომელიც თვითონ დასავლეთშიც სულ ახლახან შევიდა ძალაში და არც ისე შორეულ წარსულში ხალხს არჩევანი არ ჰქონდა, ზოგიერთ ქვეყანაში კი ხეზე ჰკიდებდნენ განსხვავებული ფერის გამო.
ნიშნავს თუ არა ეს სუვერენული ქვეყნის შიდა საქმეებში ჩარევას?
- სუვერენული ქვეყნის შიდა საქმეებში ჩარევის შედეგი შეიძლება იყოს ის, რომ ამ ქვეყნის მოსახლეობამ გული აიცრუოს დასავლეთზე. ამას უკვე ვერ ხვდებიან, რომ მათმა გაუაზრებელმა განცხადებებმა, შესაძლოა, ანტიდასავლური განწყობები გააჩინოს საქართველოში. მითუმეტეს, რომ მათი ეს ნაბიჯები, თავისთავად, არ არის დემოკრატიის გამოხატულება.
როგორ ფიქრობთ, საფრანგეთს რატომ ვერ გაუბედეს მსგავსი კამპანიის წამოწყება?
- ისინი ამბობენ, რომ საფრანგეთის სასამართლოს ენდობიან, ქართულ სასამართლოს - არა. თუმცა სასამართლო სასამართლოა.
უცხოელი პროკურორების მოწვევა არაფერს არ ცვლის?
- ვფიქრობ, ეს სხვა პროცესია და პროკურორების თემის ხაზი უფრო გადის გაეროს გადაწყვეტილებისკენ. პოლიტიკური შეფასებები, რომელზეც ამ შემთხვევაშია საუბარი, უფრო მგონია, სხვა ხაზი და ჯერჯერობით, ეს ხაზები ერთმანეთთან დაკავშირებული არ არის. ვფიქრობ, სხვადასხვა ინერციის და შინაარსის კამპანიებთან გვაქვს საქმე.
საქართველოს ხელისუფლება და თვითონ საქართველო რა შემთხვევაში დარჩება მოგებული, თუ შეაჩერებს ამ პროცესს, ან პირიქით, ყველას დაუდასტურებს, რომ შერჩევითი სამართალი არ მოქმედებს ქვეყანაში და კანონის წინაშე ყველა თანასწორია?
- საქართველოს ხელისუფლებას აქვს რამდენიმე არჩევანი - ერთი, რომ დაყვეს პრონაციონალისტური პოლიტიკური ჯგუფების ზეწოლს და შეეშვას ნაციონალებს - თვითონ ნაციონალებს სურთ, რომ ხელისუფლება მიიყვანონ ამ კონდიციამდე. მაგრამ, მაშინ, ეს ხელისუფლება ხალხის მხარდაჭერას დაკარგავს - არც ამაზე არიან ნაციონალები უარზე.
არის მეორე ვერსია, საქართველოს ხელისუფლებამ გაატაროს სამართლიანობის აღდგენის კურსი ბოლომდე. აქაც ორი ვარიანტია - ამას გააკეთებს დამაჯერებლად თუ - არადამაჯერებლად.
რა თქმა უნდა, ხელისუფლებისთვის მომგებიანი იქნება, თუ ბრალდებები იქნება დამაჯერებელი. მაშინ დასავლეთიც დათანხმდება ხელისუფლების გადაწყვეტილებას. თუკი ეს მტკიცებულებები არ იქნება დამაჯერებელი, მაშინ მოსახლეობა მხარს დაუჭერს ხელისუფლებას, მაგრამ დასავლეთი იქნება კრიტიკული, რადგან არგუმენტებს არადამაჯერებლად შეაფასებს.
