მსოფლიოს გეოპოლიტიკური კონტურების შეცვლის პროცესი - ეს არის მოკლე შეფასება, პროცესებისა, რაც უკრაინაში ხდება. შეიძლება ითქვას, დასავლური სამყარო რუსეთთან ურთიერთობის გადალაგებით არის დაკავებული, თუმცა საბოლოოდ როგორ სახეს მიიღებს გადათამაშება მსოფლიო პოლიტიკურ რუკაზე ჯერჯერობით უცნობია. ფიგურანტები ფრთხილობენ, თუმცა, შესაძლოა, პროცესები დაიძაბოს კიდეც. ასეთ შემთხვევაში განსაკუთრებით საინტერესოა ამერიკის, როგორც ევროატლანტიკური პოლიტიკური ცენტრის ლიდერის პოზიცია.
For.ge-მ ისარგებლა შემთხვევით და უსაფრთხოების საკითხებში ექსპერტსა და „საქართველოს ევროპულ ღირებულებათა ინსტიტუტის“ თანადამფუძნებელს ხათუნა ლაგაზიძეს სთხოვა მიმდინარე პროცესების შეფასება, რომელიც ამჟამად აშშ-ში იმყოფება სახელმწიფო დეპარტამენტის პროგრამის ფარგლებში.
პროგრამა მოიცავს უსაფრთხოების, როგორც თეორიულ, ასევე პრაქტიკულ საკითხებს. შეხვედრები იმართება ყველა იმ სტრუქტურების წარმომადგენლებთან, რომლებიც მუშაობენ კავკასიასა და საქართველოზე.
„ეს იყო რეალური ამერიკული ხედვების გაცნობის უნიკალური საშუალება, რაც მიმდინარე პროცესებში გარკვევისთვის გაცილებით ფართო ველს გიშლის“, - განაცხადა ხათუნა ლაგაზიძემ For.ge-სთან საუბრისას.
ქალბატონო ხათუნა, შეხვედრებისას რა ხედვა გამოიკვეთა, რომელიც თქვენი აზრით, მნიშვნელოვანია ჩვენი ქვეყნისთვის? იყო ის გზავნილები რაც უნდა გავითვალისწინოთ?
- ამერიკის პოლიტიკური ელიტა ძალზე მრავალფეროვანია, ის ინსტიტუტები და ადამიანები, რომლებიც საქართველოსთან მიმართებაში პოლიტიკას აყალიბებენ, არ არიან მორგებული ერთ კლიშეს, როგორც საქართველოსთან, ასევე, ზოგადად, ამ რეგიონთან მიმართებაში. თუმცა არიან ძალზე რეალისტები.
მოვისმინე შეხედულებათა საკმაოდ ფართე სპექტრი ყველა იმ ინსტიტუტსა თუ სახელმწიფო დაწესებულებაში, სადაც შეხვედრები გაიმართა. ყველა შეხვედრაზე ჩემთვის მნიშვნელოვანი იყო, მიმეღო პასუხი კითხვაზე: იმ შემთხვევაში, თუ რუსეთი საქართველოში გახსნის მეორე ფრონტს, უკრაინის პარალელურად, (არ ვგულისხმობ მაინცდამაინც საბრძოლო მოქმედებებს), რა სახის დახმარების იმედი შეიძლება გვქონდეს ამერიკისგან.
მიიღეთ ამ კითხვაზე პასუხი?
- შეხედულებების სპექტრი არის საკმაოდ ფართო. დაწყებული იქიდან, რომ საქართველოს არ ემუქრება რაღაც განსაკუთრებული ზეწოლა რუსეთისგან ამ მოკლე პერიოდში; რომ საქართველოს განსაკუთრებული ხელისშემშლელი ფაქტორები ასოცირების ხელშეკრულების ხელმოწერის კუთხით არ ელოდება - დამთავრებული იმით, რომ დიახ, საქართველო უნდა ელოდოს ზეწოლის სხვადასხვა ფორმებსა და მეთოდებს და ქვეყანა ამისთვის უნდა ემზადოს.
ამ პოზიციებს თუ შევაჯერებთ, შეიძლება დავასკვნათ, რომ მთლიანობაში, საქართველომ რუსეთის მხრიდან ზეწოლის შემთხვევაში, მასთან გამკლავების რეზერვი თავად უნდა გამონახოს. ეს ძალზე მნიშვნელოვანი და რეალისტური მესიჯია - ამერიკელებს რაც გამოარჩევთ, არის ის, რომ ისინი ყოველთვის პირდაპირები არიან.
მეორე და ძალზე მნიშვნელოვანი მესიჯი გერმანიასთან დამოკიდებულებას შეეხება. თითქმის ყველა შეხვედრაზე გაესვა ხაზი, რომ გერმანია ასრულებს პირველი ვიოლინოს როლს საქართველოსთან მიმართებაში და შემდგომი ინტეგრაცია ევროატლანტიკურ სტრუქტურებში პირდაპირ არის მიბმული გერმანიაზე; რომ, თუ საქართველოს რუსეთთან ურთიერთობაში შუამავალი სჭირდება, გერმანიასთან ურთიერთობაში შუამავალი არ უნდა სჭირდებოდეს.
აქედან გამომდინარე, ქართული დიპლომატიის პირველი ამოცანა უნდა იყოს გააქტიურება გერმანიის მიმართულებით - მათი ისევე დაინტერესება საქართველოთი, როგორადაც ამერიკაა დაინტერესებული. რთული იქნება, მაგრამ მიუღწეველი არაფერია.
რთული იქნება იმიტომაც, რომ ლობიზმის ინსტიტუტი, რომელიც გაცილებით აიოლებს ამერიკაში ნებისმიერი საკითხის მომზადებასა და გატანას, გერმანიაში არ არსებობს. იქ უფრო დახვეწილი ნაბიჯები და მეტი შრომა იქნება საჭირო გერმანიის ხელისუფლებასთან ისეთივე კონტაქტების ასაწყობად, როგორიც ამერიკასთან გვაქვს.
ალბათ, გერმანიასთან ურთიერთობების აწყობის თემა სიახლე არ არის. როგორ ფიქრობთ, სააკაშვილის ხელისუფლებისთვის გერმანიასთან ურთიერთობა პრიორიტეტი არ იყო, თუ ვერ შეძლო და დღევანდელ ხელისუფლებას დაუტოვა მემკვიდრეობად?
- გერმანიასთან ურთიერთობა ყოველთვის ძალიან რთული იყო, მისი ხელისუფლების რუსეთთან ფრთხილი დამოკიდებულებიდან გამომდინარე. მისთვის ყოველთვის გაურკვეველი იყო რადიკალური და ემოციებზე დაფუძნებული პროვოკაციული პოლიტიკა საქართველოს ხელისუფლებისა რუსეთთან მიმართებაში. აქედან გამომდინარე, ის ყოველთვის თავს არიდებდა საქართველოსთან ურთიერიობებს.
როგორც ჩანს, გერმანია მიიჩნევდა, რომ სხადასხვა ენაზე ლაპარაკობდნენ მაშინ ის და საქართველოს ხელისუფლება. თუმცა, არ მგონია, რომ დღესაც ადვილი იყოს ამ კონტაქტების დამყარება ისე, რომ ჩვენთვის სასურველი იერი შეიძინოს - ყოველ შემთხვევაში, ეს არის აუცილებლად გასაჭრელი გზა.
კიდევ ერთი საინტერესო ხედვა, რაც მოვისმინე, იყო საქართველოს ახალ რეგიონალურ როლთან დაკავშირებით - საქართველომ უნდა მოახერხოს თავისი რეგიონალური კონტაქტების დივერსიფიცირება იმისათვის, რომ ნაკლებად მოწყვლადი გახდეს რუსეთისგან. იგულისხმებოდა, ძალიან აქტიური კონტაქტები საქართველოსი აზერბაიჯანთან, თურქეთთან და რა გასაკვირიც არ უნდა იყოს, ირანთან.
თუმცა, იმის ხაზგასმით, რომ ირანთან უნდა ვიყოთ აუცილებლად ძალიან ფრთხილად. შთაბეჭდილება დამრჩა, რომ ამერიკის გარკვეულ წრეებში საქართველოს განიხილავენ ირანთან ურთიერთობის ხიდად, უფრო რაციონალური ურთიერთობების დასაწყებად - რაც უფრო მეტი რაოდენობა ირანელებისა ეზიარება იმ კულტურას, რომელიც დღეს საქართველოშია, ვგულისხმობ ამ შემთხვევაში დასავლურ კულტურას, მით უფრო გაადვილდება ეს პროცესი.
შესაძლოა, ქართული დემოკრატია უფრო ადვილად მისაღები იყოს ირანელებისთვის, ვიდრე დასავლეთიდან მიწოდებული ნებისმიერი იდეა, რაც შესაძლოა, პირდაპირ დიდ წინააღმდეგობას წააწყდეს. ვფიქრობ, განსაკუთრებით საინტერესოა საქართველოს როლის ამ თვალსაზრისით განხილვა და საქართველოს საჭიროება.
ამ კონტექსტში, ალბათ, სავაჭრო-ეკონომიკური ურთიერთობები იგულისხმება? სხვა შემთხვევაში ქართული დემოკრატიის ირანში შტანა, ალბათ, რთულად წარმოსადგენია...
- რა თქმა უნდა, ეკონომიკასა და ტურიზმს მიიჩნევენ საშუალებად, მაგრამ როგორც მოგახსენეთ, ეს არის ერთ-ერთი ხედვა, სრულიად ახალი. თუმცა, მგონია, რომ ეს ხედვა საქართველოს ხელისუფლებამ მხედველობაში უნდა მიიღოს, რადგან მნიშვნელოვან პერსპექტივებს ითვალისწინებს. თუმცა ხაზგასმული იყო, რომ მაქსიმალურად ფრთხილები უნდა ვიყოთ ირანთან ურთიერთობაში.
ბუნებრივია, გვერდს ვერ აუვლიდით უკრაინის თემას...
- ჩვენთვის მნიშვნელოვანია და საკმაოდ ბევრი კვლევითი ინსტიტუტის მოსაზრება იყო, რომ რაც უკრაინაში ხდება, არის ამერიკისა და ევროპის გამოფხიზლებისათვის ძალიან მნიშვნელოვანი და შეიძლება, ასევე სერიოზულად წაადგეს საქართველოს. შეიძლება ცუდი ნათქვამია, მაგრამ მინიშნება იყო, ამ მომენტით თქვენც ისარგებლეთო - ანუ გამოვიყენოთ ის, რაც ჩვენი უსაფრთხოებისთვის იქნება მნიშვნელოვანი.
საქართველოს ახალი ხელისუფლების მიმართ უკვე არსებობს ასე თუ ისე, გამოკვეთილი პოზიცია?
- ძალზე დადებითად შეფასდა საქართველოს პრემიერ-მინისტრის ამერიკული ვიზიტი, თუმცა ითქვა, რომ ქართულ-ამერიკული ურთიერთობები ამ ვიზიტამდე ძალზე შენელებული იყო.
ძალიან მნიშვნელოვანია ამ კუთხით ჩვენი აქტიურობა, ძალზე დიდი შესაძლებლობები არსებობს, რომელთა გამოყენებაც რეალურია. ძალზე მნიშვნელოვანია თვითონ ჩვენს მიერ შეთავაზებული ხედვები, ამაზეც გამახვილდა ყურადღება შეხვედრების დროს.
რაც შეეხება უკრაინას, საინტერესო იქნებოდა ამ ქვეყანაში განვითარებული მოვლენების შეფასება ამერიკის სხვადასხვა ინსტიტუტების მხრიდან...
- უკრაინასთან დაკავშირებითაც მრავალფეროვანი მოსაზრებებია, თუმცა მაინც ერთ პრიზმაში იყრის თავს - თუ დღეს მოხდა უკრაინაში რუსეთის უპირობო გამარჯვება, რუსეთი ამაზე არ გაჩერდება.
ფაქტობრივად, უკრაინაში რუსეთმა გადალახა ის წითელი ხაზი, რომლითაც აჩვენა მთელ მსოფლიოს, რომ ყოფილი საბჭოთა კავშირის ადგილზე ახალი სტრუქტურის ფორმირების საშიშროება რეალურად არსებობს. არავინ არ არის დაზღვეული, ბალტიის ქვეყნები თუ ვარშავის ბლოკის ქვეყნები, რაღაც ფორმით რუსული გავლენის გაძლიერებისგან.
დღეს უკრაინაში განვითარებულმა მოვლენებმა მსოფლიოში მიმდინარე გეოპოლიტიკური ტენდენციები ამოიტანა ზედაპირზე. ფაქტია, რომ უკრაინაში ორი ძალა, ევროატლანტიკური და რუსული დიდი ხანია ემზადებოდა იმ პროცესისთვის რაც ვიხილეთ.
გასაგებია უკრაინელი ხალხის აქტივობა და სურვილები, რომელიც ასევე არ არის ერთიანი, როგორც ამ პროცესებმა გვაჩვენა, მაგრამ ფაქტია, რომ გარე აქტივობა იყო ძალზე მნიშვნელოვანი როგორც ერთი, ასევე მეორე მხრიდან.
ერთი მხრიდან პროდასავლური, ხოლო მეორე მხრიდან პრორუსული ძალების ზემოქმედება წლების განმავლობაში მიმდინარე პროცესია.
რუსულ ფაქტორს რაც შეეხება, ძალზე ნათელია - იქიდან გამომდინარე, რაც უკრაინის ჯარში ხდება, როგორც ჩანს, პუტინი მთელი 10 წელი (რაც ხელისუფლებაშია), ემზადებოდა სწორედ ამ მომენტისთვის. ეს როდის მოხდებოდა არავინ იცის მაგრამ ცხადია, რომ უკრაინის ჯარში პუტინს აქვს მადესტაბილიზირებელი ფაქტორები და დასაყრდენი. წინააღმდეგ შემთხვევაში, შეუძლებელია, ეს პროცესები მასობრივად მომართულიყო ერთი კვირის, ან ბოლო ერთი თვის განმავლობაში.
შეგვიძლია ვთქვათ, რომ რუსეთს აქვს გეგმა, რომელსაც მიჰყვება და მისი ჩარევა უკრაინის მოვლენებში არის სწორედ ამ გეგმის ნაწილი, თუ ის იძულებული გახდა, თავისი სიტყვა ეთქვა?
- რეალურად გვაქვს ის სიტუაცია, როდესაც რუსეთი ცდილობს აღადგინოს 20 წლის წინანდელი ბალანსი, ანუ ერთპოლარული სამყაროდან სამყარო გადაიყვანოს ორპოლარული სამყაროს რეჟიმში. ისიც საინტერესოა, რამ შეუქმნა პუტინს ასეთი ამბიციების გაჩენის საფუძველი - უპირველეს ყოვლისა, ბოლო პერიოდში სირიასა და ირანში მოპოვებულმა ტაქტიკურმა გამარჯვებამ. როდესაც დასავლეთმა ფაქტობრივად, ტაიმაუტი აიღო ამ მიმართულებით, ორივე შემთხვევაში რუსეთმა შეასრულა გადამწყვეტი როლი.
დღეს რუსეთი ცდილობს, რომ მისთვის არის ხელსაყრელი მომენტი, რომ კვლავ განაცხადოს პრეტენზია აღმოსავლური სამყაროს ლიდერის როლზე. რუსულ მედიაში გამოქვეყნებულ ხედვებშიც სწორედ ის არის ხაზგასმული, რომ რაკი დღეს მუსლიმანური სამყარო გამოკვეთილი ლიდერის გარეშეა, რუსეთს აქვს შესაძლებლობა, მოიპოვოს და იტვირთოს ლიდერის როლი.
უკრაინა არის სწორედ მნიშვნელოვანი ტესტი - გადავა მსოფლიო ორპოლარულ რეჟიმში თუ დარჩება ისევ ევროატლანტუიკური ჰეგემონიის ფარგლებში.
ასეთ შემთხვევაში რუსეთს რისი იმედი შეიძლება ჰქონდეს?
- გარდა აღმოსავლეში მიღწეული წარმატებისა, მას აქვს იმედი, რომ ევროპა არ არის ისე ერთიანი, როგორიც იყო ცივ ომამდე რუსეთთან ურთიერთობაში.
ამჯერად უკვე ევროპულ მედიას თუ დავეყრდნობით, სადაც უფრო კულუარული მომენტებია-ხოლმე ამოტანილი, ვიდრე პოლიტიკოსთა განცხადებები და ამდენად უფრო ინფორმაციულია, იქაც არის მნიშვნელოვანი მინიშნებები.
მაგალითად, საინტერესო იყო ბრიტანეთის პოზიცია - ბოლო მომენტამდე თავი შეიკავოს შეუერთდეს რუსეთის მიმართ დაწესებულ სანქციებს. როგორც ჩანს, ბრიტანეთი ანგარიშს უწევს გერმანიის პოზიციას, რადგან რუსეთთან მიმართებაში გერმანიის პოზიცია არის ძალზე მნიშვნელოვანი.
სწორედ ამაზე წერენ და საუბრობენ რუსები, რომ მათი იმედის და ამბიციის საფუძველი არის სწორედ ეს აზრთა სხვადასხვაობა ევროკავშირში და თავისათავად, ნატო-ში.
მეორე მხრივ, ნათელია, რომ დასავლეთისთვისაც ეს არის ტესტი - თუ მოხდა რუსეთის აშკარა გამარჯვება მიმდინარე პროცესებში, მაშინ ამერიკაც და ევროპაზე აღარაფერს ვამბობ, როგორც პოლიტიკური, ასევე ეკონომიკური უსაფრთხოების ინტერესების გარანტის მთავარ ხიბლს დაკარგავს.
გარდა დემოკრატიისა, ეს არის დღეს ამერიკის მთავარი ხიბლი - თუ ვერ დაიცვა ამერიკამ თავისი პარტნიორების ინტერესები მსოფლიოს ნებისმიერ წერტილში, ვერ დაიცვა მათი სახელმწიფოებრიობა და ტერიტორიული მთლიანობა (არ ვგულისხმობ სამხედრო ჩარევას), ის თავის ფუნქციას კარგავს.
ასეთ შემთხვევაში, დემოკრატიაზეც ვეღარ იქნება საუბარი, თუკი ეს ქვეყნები კვლავ რუსეთის პროტექტორატის ქვეშ მოექცევიან. აქედან გამომდინარე, ამერიკის როგორც გლობალური ძალის იმიჯი მსოფლიოში უმნიშვნელოვანესად შეირყევა.
ასე რომ, ძალზე საინტერესო პროცესების მოწმენი ვხდებით - ვსაუბრობ ორ უკიდურეს სცენარზე - ევროატლანტუკური სამყაროს წარმატებით დასრულდება პროცესები თუ რუსეთის.
რუსეთს რაც შეეხება, უკრაინის შემთხვევაში პუტინი კედელთან აღმოჩნდა მიყენებული. როგორც ჩანს, დასავლეთი გარკვეულწილად იმედოვნებდა, რომ როგორც თავის დროზე ნარინჯისფერი რევოლუცია გადაყლაპა რუსეთმა და თვალი დახუჭა, ასეთივე შეიძლებოდა ყოფილიყო მისი რეაქცია ახლაც.
სხვა სცენარიც შეიძლება განვიხილოთ, რომლის მიხედვითაც დღეს დასავლეთი ფაქტობრივად ვა-ბანკზე მიდის, რადგან უკრაინაში დღეს წყდება არა მარტო მსოფლიოს გეოპოლიტიკური გიგანტების, არამედ არსებულ ტერიტორიულ ფარგლებში რუსეთის ბედიც.
შეიძლება, სწორედაც ვა-ბანკზეც წავიდა დასავლეთი, რომ რუსეთი დასუსტდეს - ესეც არ არის გამორიცხული - ესეც რეალური ვერსიაა იმ პროცესებისა რაც დღეს ხდება.
რა შეიძლება ელოდეს რუსეთს თამაშის წაგების შემთხვევაში? ახსენეთ მისი დღევანდელი ტეროტორიული ფარგლები, თუმცა ეს იდეა დღეს მსოფლიოს ნაკლებად უნდა აწყობდეს...
- თუ რუსეთის მრავალფეროვანმა მოსახლეობამ უკრაინაში განვითარებული მოვლენები აღიქვა რუსეთისა და პუტინის მარცხად, ეს უკვე დომინოს პრინციპით გამოიწვევს რუსეთში ცენტრიდანულ პროცესებს. არც თუ შორეულ პერსპექტივაში შესაძლოა, რუსეთის, როგორც ამ ფარგლებში არსებული სახელმწიფოს ბედი დადგეს კითხვის ნიშნის ქვეშ.
თუმცა, ამ პერსპექტივას ამერიკის გარკვეული წრეები დიდი სიფრთხილით უყურებენ, რადგან ეს არის ის რეგიონი, სადაც პროცესების მშვიდობიან ფარგლებში განვითარება უკვე შეუძლებელი იქნება.
ამას ამერიკელები ძალიან კარგად ხედავენ და ამ სცენარს, როგორც წესი, არ განიხილავენ-ხოლმე. თუმცა არის ჯგუფები, რომლებიც ამ სცენარის კულტივირებას ახდენენ.
გაცილებით უფრო დიდი ნაწილი, განსაკუთრებით ამერიკის დღევანდელი ადმინისტრაცია საერთოდ არ განიხილავს ამ სცენარს - ერთია, რას განიხილავენ ამერიკაში, თუმცა ცხადია, რომ რუსეთმა და პუტინმა ეს ყველაფერი საკუთარი სასიცოცხლო ინტერესების საფრთხედ აღიქვა.
არის კიდევ ერთი ხედვა, რომლის თანახმადაც, ღია აგრესიის გამოხატვით რუსეთი ახდენს იმ ქვეყნების რადიკალიზაციას რადიკალურ პროდასავლურ კურსზე აყენებს იმ ქვეყნებს, რომლის მიმართაც ასეთი რადიკალური აგრესია განახორციელა. თუმცა მნიშვნელოვანია რის ფასად უჯდება ეს ყველაფერი უკრაინას.
ერთ-ერთი სცენარი, რაც უკრაინასთან მიმართებაში განიხილება, არის უკრაინის ფედერალიზაცია, რომელსაც ითხოვს რუსეთი. რუსეთიც კარგად აცნობიერებს, რომ თუ პირდაპირ სამხედრო ინტერვენციას მიმართავს, ეს შეიძლება აღმოჩნდეს ევროპისა და ამერიკის გამაერთიანებელი.
დასავლეთს კარგად ესმის, რომ რუსეთის წარმატების შემდეგ ევროპის რომელ დედაქალაქში გავიგონებთ რუსულ მარშს, უკვე აღარავინ იცის. ამიტომ, ვფიქრობ, ორივე მხარე შეეცდება მოძებნოს კომპრომისი.
როგორი იქნება ეს კომპრომისი, უშუალოდ უკრაინისთვის ძალზე მნიშვნელოვანია. თუ უშუალოდ ფედერალიზაციაზე, წავიდა საუბარი, უნდა დავსვათ კითხვა: თანახმა იქნება თუ არა დასავლეთი, ამ დამანგრეველი კონფრონტაციის თავიდან ასაცილებლად წავიდეს იმ სცენარზე, რომელიც არის დღეს საქართველოში? თუმცა, მეორეა, რამდენად არის მზად უკრაინა, მიიღოს ეს სცენარი, თუმცა, ამ ეტაპზე, ღიად ამაზე არავინ ისაუბრებს.
საინტერესოა რუსი პოლიტოლოგების ის მოსაზრებებიც, რომლებიც მათ წამოაყენეს დასავლეთის მხრიდან მოსალოდნელი სავაჭრო-ეკონომიკური სანქციების საპირისპიროდ. მათ თქვეს, რომ ერთ-ერთ ვერსიად განიხილავენ (სხვათა შორის, ამ იდეას დიდი ხანია განიხილავენ, თუმცა რალობისგან საკმაოდ შორს დგას), რეგიონალური სავალუტო ზონის ფორმირებას - რუსები როგორც ამბობენ, დოლარს როგორც საერთაშორისო ვალუტას ბრუნვიდან ამოიღებენ. აღარაფერს ვამბობ იმ განცხადებაზე, რომლის თანახმადაც, ამერიკას ვალებს არ დაუბრუნებენ.
დღეს რუსეთი იმ კონდიციაშია, როდესაც მისი ხელისუფლების გადმოსახედიდან საკუთარ მთლიანობას, საკუთარი სახელმწიფოს არსებობას იცავს. ასეთი რუსეთი გაცილებით უფრო საშიშია და გაცილებით ბევრ რამეზეა წამსვლელი.
რაც შეეხება საქართველოსა და მოლდოვას, როგორ ფიქრობთ, ამ შემთხვევაში უკრაინა გარკვეული მეხამრიდის როლს შეასრულებს, თუ მისგან ეს ქვეყნები კიდევ უარესს უნდა ელოდონ?
- ამასთან დაკავშირებით აზრები იყოფა, თუმცა ყველაფერი დამოკიდებულია იმაზე, მოლაპარაკებები როგორ წარიმართება დასავლეთსა და რუსეთს შორის.
რუსეთს ძალიან ეშინია საკუთარი ტერიტორიული მთლიანობის რღვევის და იმ პროცესების გავრცელების, რომელიც დღეს უკრაინაში ხდება და, რომელიც პროდასავლური დემოკრატიზაციისკენ არის მიმართული. ანუ, მოკლედ რომ ვთქვათ, რევოლუციის ეშინია. თუ მას უკრაინაში უკანდახევა მოუხდა, ის შეეცდება რევანში აიღოს სხვა რეგიონებში, ამ შემთხვევაში, მოლდოვასა და საქართველოში.
მეორე სცენარია, რომ უკრაინაში მიმდინარე პროცესები აღმოჩნდეს სწორედ ფარი საქართველოსთვის, ანუ აქ ვეღარ გაბედოს ასეთი მასირებული და თვალსაჩინო ზეწოლა.
სწორედ ამ მოსაზრებაზე მოგახსენეთ ზემოთ, როდესაც აღვნიშნე, რომ როგორც ამერიკულ წრეებში ფიქრობენ, ასეთ შემთხვევაში, შესაძლოა, საქართველოს დაცვის კუთხითაც გააქტიურდეს დასავლური სამყარო და უშუალოდ აშშ.
ანუ შესაძლოა, დასავლეთისთვის ჩვენმა ფასმა აიწიოს, მაგრამ ასევე შესაძლებელია, ამ ფასმა რუსეთისთვისაც აიწიოს. მთავარია, ეს მოლაპარაკებები როგორ დასრულდება, რა იქნება მიღწეული და რის ფასად. ფაქტია, რომ ორივე მხარემ რაღაც უნდა დათმოს. რა იქნება ეს, ეს არის ძალზე მნიშვნელოვანი.
ასევე ძალზე მნიშვნელოვანი იქნება საქართველოს ხელისუფლების აქტიურობა - საქართველოსთან მიმართებაში განიხილება ორი ერთმანეთისგან განსხვავებული სცენარი, ერთი, რომელიც გააჟღერა „ვაშინგტონ პოსტში“ დეიმონ იულსონმა, რომელიც გახლავთ ატლანტიკური საბჭოს ვიცე-პრეზიდენტი და უძღვებოდა ირაკლი ღარიბაშვილთან შეხვედრას.
საუბარია ძალზე კონკრეტულ ნაბიჯებზე ევროატლანტიკური სტრუქტურების მხრიდან - ეს არის საქართველოსთვის მაპ-ის მინიჭება, სამივე ქვეყანასთან სასწრაფოდ ასოცირების ხელშეკრულების გაფორმება და მათი წევრობის პერსპექტივის დაფიქსირება.
ასევე უკრაინისთვის 2008 წლის ბუქარესტის სამიტის დაპირების გამეორება, რომ უკრაინისთვის ნატო-ს კარი ღიაა.
მეორე ხედვის თანახმად, ევროკავშირთან ასიცირების ხელშეკრულების ხელმოწერაზე რუსეთი უფრო მარტივად დახუჭავს თვალს, ვიდრე მაპ-ის ფორსირფებაზე. ამ მიმართულებით ამერიკული ხედვები ძალზე განსხვავებულია.
ამერიკის ხელისუფლების სიფრთხილე დღეს კრიტიკის საგანია და ბევრი მიიჩნევს, რომ რუსეთის ამბიცია, სამყაროს მეორე ცენტრი გახდეს, სწორედ ამერიკის დღევანდელი ადმინისტრაციის სიფრთხილემ და სისუსტემ განაპირობა.
მაგრამ, ვფიქრობ, რომ ასეთ კრიტიკულ სიტუაციებში ფრთხილი დამოკიდებულება გაცილებით მნიშვნელოვანია, რადგან ალტერნატიულმა ხედვამ შესაძლოა, მიგვიყვანოს სამხედრო ესკალაციამდე.
სამხედრო ესკალაცია და მესამე მსოფლიო ომის ინსპირირება ატომური და ბირთვული სახელმწიფოების არსებობის პირობებში ისეთი თემაა, რომელზეც საუბარი არც ღირს.
არც ის უნდა გამოვრიცხოთ, რომ უკრაინის პროცესებმა არა მარტო გააიოლოს საქართველოსთვის ასოცირების ხელშეკრულების გაფორმება, არამედ ახალი პერსპექტივებიც გამოაჩინოს, როგორც ევროკავშირში გაწევრიანების შემოთავაზება, ისევე მაპ-ის მინიჭება.
მაგრამ, არც ის გამოვრიცხოთ, რომ მსოფლიოს გადარჩენისთვის შეიძლება, ეს პროცესები შეფერხდეს. შესაძლოა, მაპ-თან დაკავშირებით ისიც კი გადაწყდეს, რომ ამ ეტაპზე ამ სტატუსის, როგორც რუსეთისთვის დამატებითი გამაღიზიანებლის წამოტივტივება არც ღირდეს.
თვით ამ პროცესში მოთამაშე ქვეყნების პირველ პირებსაც კი გაუჭირდებათ პროგნოზირება, ეს პროცესები საბოლოოდ რა კონტურებს მიიღებს. რუსებსაც აქვთ ძალიან ბევრი ბერკეტი - უპირველეს ყოვლისა, ის თავხედობა, როგორც შეიჭრა ყირიმში და შემდეგ უკვე პირდაპირ აცხადებდნენ, მოდით და გვესროლეთო.
რუსეთი თვლის, რომ მას დღეს დასაკარგი არაფერი აქვს - უკრაინის დაკარგვით კარგავენ რუსეთს - ეს არის დღეს რუსული ხედვა. აქედან გამომდინარე, დასავლურ სამყაროს მაქსიმალური გონიერება მართებს და ასეც იქცევიან, იმიტომ, რომ კედელთან მიყენებული რუსული დათვისგან მოსალოდნელია ყველაფერი.
თუ რუსეთი მიიჩნევს, რომ უკრაინის დაკარგვით კარგავს რუსეთს არსებულ ფარგლებში, ასეთ შემთხვევაში, ის ყველაფერზე წავა. ამ გადმოსახედიდან გასაგებია ამერიკისა და ევროპის სიფრთხილე, მითუმეტეს იმ უზარმაზარი ეკონომიკური პრობლემების ფონზე, რომელიც დღეს აქვს ევროატლანტიკურ სამყაროს.
თუმცა, ამასთანავე ამერიკისთვის ისიც გასაგებია, ამაზე ბევრი იწერება და ბევრი საუბრობს - დღევანდელ მოვლენებს ადარებენ 1938 წელს, როდესაც გერმანიის ქმედებებზე თვალის დახუჭვამ მეორე მსოფლიო ომამდე მიგვიყვანა.
ამასაც ამბობენ, რომ თუ რუსეთის ქმედებებზე ახლა თვალს დავხუჭავთ, მალე, შესაძლოა, ევროპის დედაქალაქებში ვნახოთ რუსული ჩექმა.
ამ პოზიციების შეჯერების შედეგად მივიღებთ ახალ რეალობას ევროპის შუაგულში და მათ შორის საქართველოშიც.
ძალიან მნიშვნელოვან ეტაპზე იმყოფება დღეს მსოფლიო და ვნახოთ, რა იქნება გამოსავალი - ამ წუთას მზა რეცეპტი სიტუაციიდან გამოსვლის არავის არ აქვს.
დღეს არსებული მსოფლიო წესრიგი და საერთაშორისო სამართალი მნიშვნელოვანი დარტყმის წინაშე დგას. როგორც ცნობილია, როდესაც უკრაინამ დათმო ატომური იარაღი, სწორედ ბრიტანეთი და ამერიკა გამოვიდნენ უკრაინის ტერიტორიული მთლიანობის გარანტორებად, რუსეთთან ხელშეკრულებით. თუ ეს გადაიხედა და უკრაინის მთლიანობა დაირღვა და ეს უმნიშვნელოვანესი ხელშეკრუკლება აღმოჩნდა ფარატინა ქარალდი, ასეთ შემთხვევაში, ფასი ეკარგება ყველა საერთაშორისო ხელშეკრულებას.
შესაძლოა, ისეთი ტერიტორიული პრეტენზიები წამოვიდეს მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნებისგან ერთმანეთის მიმართ, რომ საერთო სამხედრო ესკალაცია და მსოფლიო ქაოსი დაიწყოს.
იგივე ირანთან მიმართებაში, როგორც ამერიკელები ამბობენ, ახლა ძალზე მნიშვნელოვანი მომენტია ირანთან ურთიერთობაში გასათვალისწინებელი - თუ ჩვენ გარანტორები არ აღმოვჩნდით იმ ხელშეკრულების დაცვის, მაშინ ირანს როგორღა დავარწმუნებთ, რომ მასთან დადებული ხელშეკრულების დაცვის გარანტორები აღმოვჩნდებითო - ესეც ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ასპექტია, რომელსაც, ალბათ, გაითვალისწინებენ პოლიტიკური ელიტები რუსეთთან მოლაპარაკების პროცესში საბოლოო პოზიციის ჩამოყალიბებისას.
რაც შეეხება საქართველოს ხელისუფლების მხრიდან პოზიციის დაფიქსირებას უკრაინასთან მიმართებაში, როგორ ფიქრობთ, რა იქნებოდა ჩვენთვის სასარგებლო და გონივრული?
- არავინ იცის, რა იქნება საბოლოოდ რუსეთისა და დასავლეთის საბოლოო მოლაპარაკების საგანი. შესაძლოა მოხდეს ყველა იმ პროცესის დეესკალაცია, რამაც შეიძლება გააღიზიანოს რუსეთი. აქედან გამომდინარე, ძალიან კარგად მესმის საქართველოს დღევანდელი ხელისუფლების მაქსიმალურად ფრთხილი დამოკიდებულება ამ პროცესების მიმართ. ასეც უნდა გაგრძელდეს, თუ არ სურს, საქართველომ საკუთარ თავს ხარაკირი გაუკეთოს. მეორე მხრივ, საქართველოს ხელისუფლება სრულიად ღიად და გასაგებად აფიქსირებს საკუთარ პოზიციებს როგორც უკრაინასთან, ასევე დასავლეთთან მიმართებაში.
საუბარი იმაზე, რომ საქართველოს პრემიერი ქართულ ბატალიონებს ჩაუდგეს სათავეში უკრაინაში საბრძოლველად, არასერიოზულია, ამას მტრის გარდა არავინ გვირჩევს.
როგორც გითხარით, დღეს საქართველოს ხელისუფლებას შეუძლია, შეეცადოს მაქსიმალურად მეტი მიიღოს ამ სიტუაციიდან. მაგალითად, ცოტა ხნის წინ ამერიკულ მედიაში ატყდა ხმაური, რომ ავღანეთის პრეზიდენტმა უარი განაცხადა ამერიკასთან სტრატეგიული თანამშრომლობის ხელშეკრულების ხელმოწერაზე, რომლის თანახმადაც ამერიკამ მთლიანად უნდა გამოიყვანოს ჯარები 2014 წლის ბოლომდე.
ამ ხელშეკრულებას თუ მოეწერებოდა ხელი, ამერიკული კონტიგენტის გარკვეული ნაწილი რჩებოდა ავღანეთში სწავლების თუ სხვა საბაბით. ასეთ შემთხვევაში ერთ-ერთი კორიდორი კეთდებოდა რუსეთის გავლით და ულიანოვსკში ეწყობოდა დროებითი სატრანზიტო ბაზა. თუ ეს გზა ჩაიკეტება, რისი ალბათობაც არსებობს, რატომ არ შეიძლება საქართველო განვიხილოთ ასეთ დროებით ბაზად? თუ რუსეთთან ურთიერთობა დაიძაბა, მან შეიძლება ჩაკეტოს ეს კორიდორი და თუ საქართველოში განლაგდება დროებითი სატრანზიტო ბაზები, ეს საქართველოსთვის იქნება უსაფრთხოების მნიშვნელოვანი გარანტი.
სხვათა შორის, 2008 წლამდე იყო ამ თემაზე საუბარი, თუმცა აგვისტოს ომის შემდეგ სატრანზიტო ფუნქცია რუსეთმა იტვირთა...
- ამით იმის თქმა მინდა, რომ მსოფლიოში არსებული ყველაზე კრიტიკული სიტუაციიდანაც კი შეიძლება შენთვის მნიშვნელოვანი მომენტი გამოძებნო და გამოიყენო. ეს, რა თქმა უნდა, ერთ-ერთი ვერსიაა, თუმცა ვიმეორებ, არავინ იცის, რა იქნება რუსეთისა და დასავლეთის გარიგების საგანი და როგორ გადალაგდება პროცესები.
