[როზი ჯღამაია]

16 თებერვალს, ამერიკის ნაციონალური დაზვერვის ხელმძღვანელი ჯეიმს კლაპერი შეერთებული შტატების სპეცსამსახურების მიერ გლობალური საფრთხეებისა და გამოწვევების შესახებ მომზადებული ყოველწლიური ანგარიშით წარსდგა  სენატის დაზვერვის კომიტეტის წინაშე. მოხსენებაში ნათქვამია, რომ ვაშინგტონი 2013 წელს საქართველოში, ხოლო 2011 და 2012 წლებში რუსეთის ხელისუფლებაში მნიშვნელოვან ცვლილებებს არ  ელის.

„მართალია მიხეილ სააკაშვილი საკუთარ სამომავლო გეგმებს არ განსაზღვრავს, მაგრამ ახალი კონსტიტუციით მისთვის ხელმისაწვდომია ყველა პარამეტრი, რომელიც მას 2013 წელს საპრეზიდენტო ვადის ამოწურვის შემდეგ, კვლავ ხელისუფლებაში დარჩენის შესაძლებლობას აძლევს, ამჯერად - პრემიერ-მინისტრის რანგში“, – ნათქვმია ანგარიშში.

ჩვენი ინტერვიუც ამ კითხვით დავიწყეთ თუმცა, თემამ თავისთავად მოიტანა ყველა იმ აქტუალურ საკითხზე საუბარიც, რაც დღეს მნიშვნელოვანია საქართველოსთვის.

შიდადა გარე ფაქტორების გავლენა, პოლიტიკური პარტიებისა და საზოგადოების როლი ქართულ პოლიტიკაში, თავისუფლების სენი, საერთო ტენდენციები და ბოლოს, დათმობს თუ არა მიხეილ სააკაშვილი ხელისუფლებას.

პრესაგე.ტვ–ის ყველა ამ კითხვას პასუხობს „რესპუბლიკური პარტიის“ თავმჯდომარე დავით უსუფაშვილი.  

–მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოსა და რუსეთში რეჟიმები გარეგნულად ბევრ რამეში გვანან ერთმანეთს, ეს იქნება მათი ავტორიტარიზმისკენ, სუპერ–ცენტრალიზაციისკენ მიდრეკილება და ბევრი სხვა რამ, ამ რჟიმების განმაპირობებელი ფაქტორები სრულიად სხვადასხვაა. მე ვერაფერს ვიტყვი რუსეთის და მისი ხელისუფლების მომავალზე, მაგრამ მგონია, რომ იქ ხელისუფლების ცვლილება სერიოზული საქმეა. არა იმიტომ, რომ რუსეთის დღევანდელი ხელისუფლება უკეთ აკონტროლებს სიტუაციას, არამედ პროექტი – „დემოკრატუიული რუსეთი“ რას ნიშნავს ესაა რთული საქმე და დღევანდელი რუსეთის სახელმწიფო შემძლეა თუ არა, რომ დემოკრატიული იყოს, ეს საკითხი დიდი კითხვის ნიშნის ქვეშ დგას.

რაც შეეხება საქართველოს, აქ, მგონი პრიქითაა, საქართველოში ავტორიტარიზმი არის ხელოვნური, ხელისუფლებაში მყოფი ადამიანების მიერ მოტანილი უბედურება ქვეყნისათვის. ამიტომ, სააკაშვილის შესაძლო სურვილისა, რომ დარჩეს ხელისუფლებაში, თუმცა, ამას ცოტა სხვაგვარად დავაფორმულირებდი – ალბათ, იმის გამო, რომ სააკაშვილი თავისი ცხოვრების გაგრძელებას ვერ ხედავს სხვა მიმართულებით, ვიდრე იყოს ამ ქვეყნის ლიდერი, მოვლენათა განვითარების ლიგიკა გვკარნახობს, რომ 2012–ში იქნება, თუ მანამდე ცოტა გვიან, სააკაშვილის მმართველობის ხანა იწურება. ეს ავტომატურად არ ნიშნავს, რომ იწურება მისი გუნდის ხანაც, ეს ცალკე თემაა და ჩემი აზრით, მნიშვნელოვანია ამ თემაზე ფიქრი.

რა ფაქტორები მიუთითებს, რომ სააკაშვილის მმართველობის ხანა იწურება?

–იწურება ბევრი  ფაქტორის გამო, ვგულისხმობ, როგორც საშინაო, ისე საგარეო ფაქტორებს და ერთადერთი, რამაც შესაძლოა სააკაშვილი დატოვის ქვეყნის სათავეში, ეს არის გეოპოლიტიკური და შიდაპოლიტიკური კატაკლიზმები, რომლის ფონზე, შესაძლოა ქართველი ხალხის სერიოზულმა ნაწილმა და საერთაშორისო საზოგადოებამ ჩათვალოს, რომ საქართველოში საგანგებო მდგომარეობაა და ამ პირობებში ხელისუფლების ცვლა და ახალი ძალის მოსვლა არ უნდა მოხდეს, რომელიც შესაძლოა, ვერ გაუმკლავდეს გამოწვევებს. ამ ფონზე, სააკაშვილმა შესაძლოა, მოახერხოს ხელისუფლებაში დარჩენა.

როგორ ფიქრობთ, შეუძლია თუ არა თავად სააკაშვილს ხელოვნურად გამოიწვიოს ქვეყნის შიგნით კატაკლიზმები, მითუმეტეს, რომ  ქვეყნის გარეთ, 2008 წელს მან ლამის, ბიძგი მისცა გეოპოლიტიკურ კატაკლიზმებსაც?

–კრიზისები და კატაკლიზმები უმიზეზოდ არ ხდება. მე ვეჭვობ, რომ სააკაშვილმა გეოპოლიტიკური კრიზისის გამოწვევა შეძლოს. 2008 წელს მის მიერ, ნებსით თუ უნებლიედ, გადაგმული ნაბიჯებით, ფაქტია, რომ მან ეს შეძლო, მაგრამ მგონია, რომ ამ ტიპის კრიზისის გამოწვევა, ანუ, რუსეთთან იმ ტიპის კონფროტაციამდე მივიდეს, სააკაშვილს აღარ შეუძლია.

2008 წლამდე საერთაშორისო საზოგადოება იყო შეშფოთებული, მაგრამ იმ დონეზე არა, რომ საქართველოს ხელისუფლებისგან მოეთხოვა შეიარაღებულ კონფლიქტში არ ჩართვისთვის იმ ტიპის გარანტიები, რაც 2008 წლის აგვისტოს შემდეგ არის მოთხოვნილი.

აქ არის ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისია, არის ყოველდღიური, სერიოზული მონიტორინგი საქართველოს შეიარაღებული ძალების მდგომარეობაზე და სააკაშვილი იძულებული გახდა უარი განეცხადებინა ცალმხრივად უარი ეთქვა ძალის გამოყენებაზე, სამწუხაროდ, დაგვიანებით. მოკლედ, ომის გამჩაღებელი სააკაშვილი არ ჩანს.

ქვეყნის შიგნით უფრო მყარი პოზიციები აქვს?

–ეს უფრო სახიფათო თემაა. თუ შევხედავთ ბოლო სამი წლის მოვლენებს, მაგალითად, 2007 წლის ნოემბერში სააკაშვილი მოიქცა სხვაგვარად – ის გადავიდა შეტევაზე, ხოლო 2009 წელს მან იგნორირების პოლიტიკით მიიყვანა საქმე მისთვის სასურველ შედეგამდე – როდესაც გაილია საპროტესატო აქციები. თუ მომავალში, რაიმე მიზეზის გამო,  ვინმეს მიერ, კვლავ იქნა მომწიფებული ამ ტიპის საპროტესტო აქცია, ვფიქრობ, სააკაშვილი მის გალევას აღარ დაელოდება და მისი ტაქტიკა იქნება შეტევითი.

ეს გამოიწვევს საზოგადოების შიგნით სერიოზულ დაპირისპირებას და სააკაშვილიც სახელმწიფო უსაფრთხოების დასაცავად, ქვეყნის მთლიანობის, სტაბილურობის ეკონომიკის და ა.შ. დასაცავად შეტევაზე გადავა. მითუმეტეს, მას ხელთ აქვს იარაღი, არა მხოლოდ ავტომატური, არამედ პოლიტიკური და სამართლებრივი, ისეთი როგორიცაა საგანგებო მდგომარეობის გამოცხადება, ან მორიგი ჯაშუშური ქსელის აღმოჩენა, რომ მერე თქვს: აი, ოპოზიციის ნაწილი, რომელსაც ადრეც ვადანაშაულებდი დესტაბილიზაციის მოწყობაში, ტერორზე გადავიდა და ამ ფონზე, ის ხდება ქვეყნის დამჭერი ძალა.

ეს საფრთხე გაცილებით რეალურია და აქედან ყველამ შესაბამისი დასკვნა უნდა გააკეთოს. თუმცა მე არ ველი, რომ ეს ყველაფერი მოსალოდნელი იყოს უახლოეს თვეებში. ამას უფრო საარჩევნო ციკლების – საპარლამენტო არჩევნებამდე რამდენიმე თვით ადრე, ან საპრეზიდენტო არჩევნებამდე ველი. დღეს ამის გაკეთებამ შესაძლოა, სააკაშვილისთვის უკუეფექტი მოიტანოს, ისე, როგორც 7 ნოემბერმა გრძელვადიან პერსპექტივაში დააზარალა იგი. თუმცა, მაშინ, სააკაშვილმა, მოკლე ხანში, რაღაცეების დალაგება სათავისოდ მაინც მოახერხა.

ამიტომ, მეეჭვება სახალხო მღელვარების გამოწვევა სააკაშვილის გადასადგომად  იყოს ეფექტური გზა, ან მისი გადაყენების შემდეგ ქვეყნის განვითარებისთვის. ცვლილებები უნდა მოხდეს არჩევნების გზით.

სააკაშვილმა თუ მოინდომა ქვეყნის შიგნით ახალი კრიზისის გამოწვევა, ოპოზიცია აბსოლუტურად უუნაროა, რომ წინ აღუდგეს სააკაშვილის სურვილს?

ოპოზიცია რას გააკეთებს, –ზოგჯერ სწორია ამ ტერმინით ოპერირება, მაგრამ ზოგჯერ ასე მსჯელობა შინაარსს მოკლებულია. ოპოზიციურ ძალებში ბევრი მიმდინარეობაა, ბევრი სხვადასხვა სტილის, ტაქტიკის და ღირებულების ადამიანები და ძალები არიან თავმოყრილი. მე ვთვლი, რომ ნორმალური ქვეყნისთვის ზედმეტად გაფანტული და დაწვრილმანებულია პოლიტიკური სპექტრი და ამიტომ, ერთიანად რისი შემძლეა პოლიტიკრი სპექტრი, მე ამაზე მიჭირს საუბარი. ყოფილა შემთხევები, როცა ხელისუფლებას უფრო მეტად უსარგებლია ამა თუ იმ პოზიციური ძალის მოქმედებებით, ვიდრე ოპოზიციას, როგორც ასეთს.

2008 წლის აგვისტოს შემდეგ, დაახლოებით, 2 თვე გაგრძელდა ქვეყანაში კონფლიქტური სინდრომი, იმის მიუხედავად, რომ ყველაფერი აშკარა იყო (სააკაშვილმა ვერც ომის აცილება მოახერხა და ვერც ქვეყნის ტერიტორიების დაცვა და საწყის პოზიციებზე გაცილებით უკან დავიხიეთ, როგორც ნატოსთან ინტეგრაციაში, ისე აფხაზებთან და ოსებთან ურთიერთობაში. ბოლო–ბოლო, რუსეთიც იძულებული გახდა ეღიარებინა ამ ტერიტორიების დამოუკიდებლობა) სააკაშვილის პოპულარობა სწრაფად გაიზარდა, რაც ხდებოდა რუსეთისადმი ერთ ნაწილში მეტი გაღიზიანების ფონზე, ხოლო მოსახლეობის სერიოზულ ნაწილში რაღაც სხვა განწყობების გამოწვევის (რომ რუსეთს იქნებ მოვურიგდეთ, არ შევიდეთ ნატოში და იქნებ, დაგვანებოს თავი) ფონზე, ეს ორი სინდრომი ერთდროულად ვითარდებოდა, მაგრამ 2008 წლის ოქტომბრიდან სააკაშვილის პოპულარობის რეიტინგი კატასტროფულად წავიდა ქვევით, როგორც ქვეყნის შიგნით, ისე ქვეყნის გარეთ, რასაც ვერ ვიტყვით 2007 წლამდე პერიოდზე, როცა შიდა რეიტინგი ქვევით მიდიოდა, მაგრამ ქვეყნის გარეთ მისი რეიტინგი ან უცვლელი იყო, ან ზევით მიდიოდა.

ეს პროცესი შექცევადი გახადა 2009 წლის გაზაფხულზე დაწყებულმა საპროტესტო აქციებმა. ფიგურალურად რომ ვთქვათ, სააკაშვილი და მისი გუნდი იმყოფებოდნენ ისეთ ვითარებაში, რომ პერმანენტული, ფოკუსირებული და ბევრ ადგილზე მსუბუქი მიწოლით შეიძლებოდა მისი განელება. ამის ნაცვლად, ისევ ფიგურალურად რომ ვთვქათ, ოპოზიცია ისევ ნაჯახით მიადგა და ამ ვითარებაში, სააკაშვილმა შეძლო სიტუაციიდან გამოსვლა.

მე ვფიქრობ, ის ოპოზიციური ძალები, რომლებიც მიზანმიმართულ, ფოკუსირებულ,  მრავალფრონტიან ბრძოლას გაუმართავენ ხელისუფდლებას, ისინი მიაღწევენ შედეგს. მაგრამ, თუ ისევ იმძლავრა მეთოდმა, რომ შევიკრიბებით თუ არა 2 საათში სააკაშვილის გადადგომა უნდა მოვითხოვოთ, მაშინ, ის ისევ მოახერხებს პოზიციების გაძლიერებას. ამიტომ, ასე ვერ დავსვამდი საკითხს, ოპოზიცია მთლიანად რისი შემძლეა და რისი – ვერა. გააჩნია ვინ რა გზას აიჩევს.

ცოტა ხნით ადრე, ალბათ, ვერავინ იფიქრებდა, ტუნისში, ეგვიპტეში, ირანში და ა.შ. რომ მოვლენები ასე განვითარდებოდა და ეს ყველაფერი საზოგადოებამ გააკეთა. საქართველოში თუ იგრძნობა, რომ საზოგადოებას შეუძლია მოვლენები ამ მიმართულებით წაიყვანოს?

–საზოგადოება გაცილებით რთული მოვლენაა, ვიდრე პოლიტიკური პარტიები. საზოგადოება ისეთი ფენომენია, რომ შეუძლებელია იყოს ჰომოგენური, შეუძლებელია, გარდა ზოგადი სტრატეგიული ამოცანებისა, ერთიანი პოზიციები ჰქონდეს საკითხებზე. როცა საზოგადოება ამ ტიპის აქტივობებში ერთვება, იქ ყოველთვის არის 2–3 მხარე და გააჩნია რომელი იმძლავრებს.

ეგვიპტის ხელისუფლების მთავარი არგუმენტი იმ პროცესებში ასეთი იყო: აქ 20–30 ათასი კაცია შეკრებილი და იქ კი, 80 მლნ ადამიანი სახლში ზის და მათ არაფრის შეცვლა არ უნდათო. ეს ილუზია ბევრ ავტორიტარს ახასითებს. საზოგადოების პოზიციების გამომხატველი კი, როგრც ჩანს, ის აქტიური ხალხია, რომელიც რაღაცისთვის ბრძოლას იწყებს.

რა არის ის ღირებულებები და მოტივი, რაც ბიძგს მისცემს ჩვენს საზოგადოებას რთული სათქმელია. აქ გასათვალისწინებელია ერთი მოვლენა, რომელიც ვერ დავიჩემებ, რომ კარგად მაქვს გაანალიზებული გლობალურ მასშტაბებში, მაგრამ მგონია, რომ თავისუფლება, როგორც ასეთი, და ლიბერალიზმი, როგორც ფართო მცნება, საზოგადოებებში გზას დამოუკიდებლად იკვალავს საინფორმაციო ტექნოლოგიური, საკომუნიკაციო საშუალებების მეშვეობით.

მგონია, რომ ადამიანებს, რომლებასც შეუძლიათ თავად გადაწყვიტონ ვის დაუკავშირდნენ, ან ამა თუ იმ საკითხზე აზრი გაუცვალონ ერთმანეთს და საიდან რა ინფორმაცია მიიღონ, იმის მიუხედავად რა რეპრესიული რეჟიმში უხდებათ ცხოვრება, თავისუფლების სიო თითოეულ მათგანში შემოიჭრება. ამას იმიტომ ვამბობ, რომ პროცესების ასეთი განვითარება იმ რეგიონებში, რაზეც საუბრობთ, მგონია არ არის მხოლოდ სოციალური ან რელიგიური თემები.

ანუ, კაცობრიობა მისი განვითარებს ახალ ეტაპზე გადადის?

–მთავარია, რომ ადამიანებს თვითგამოხატვის საშუალება მიეცათ და ამან შესაძლოა შეცვალოს ძალიან ბევრი რამ. ეს მოვლენა ჩვენთვის, „რესპუბლიკელებისთვის“ ძალიან მნიშვნელოვანი მოვლენაა. წლებია ჩვენ ვამბობთ, რომ გვჯერა ლიბერალიზმის, ჩვენ, რომ  ადამიანი არის მთავარი ღირებულება, რომ თუ თავისუფლებაზე არაა დაფუძნებული პოლიტიკა თუ კონცეფცია, ის არასწორ შედეგამდე მიგვიყვანს. თავისუფლების შეზღუდვის ხარჯზე მხოლოდ დროებითი კეთილდღეობა მიიღწევა.

რამ შეიძლება თვისობრივი გარდატეხა მოახდინოს საზოგადოებაში, რომ რუსთაველზე არჩევნებზე, ან დემონსტრაციაზე მომავალი მოქალაქე მოდის, როგორც თავისუფალი ადამიანი, რომელსაც არ შეუძლია იყოს არც სახელისუფლებო და არც ოპოზიციური მასის და ბრბოს ნაწილი, ესრთული სათქმელია. ასეთ შემთხვევაშია, რომ მერე ეს ციფრები აზრს კარგავს. შეიძლება 10 ადამიანია, რომელმაც სწორი თქვა და დანარჩენ 10 მლნ ადამიანს გაუღვივა რაღაცის კეთების სურვილი. ეს თემა სცილდება მერაბიშვილებს, უგულავებს, თარგამაძეებს და მათ მიერ ხელში ჩაგდებულ მედიას და გაკონტროლებულ ბიზნესებს.

შესაძლოა, ეს ტალღა ამ მიმართულებით წავიდეს, თუმცა მთლად იმასაც ვერ დაველოდებით, ეს ტალღა როდის იქნება. ჩემი აზრით, პოლიტიკურმა ძალებმა ეს უნდა გაიაზრონ. ერთ მაგალითს გეტყვით, ჩვენ, „რესპუბლიკელებს“ უკვე რამდენი წელია პრობლემა გვაქვს კონტროლირებად მედიასთან და სულ ვიბრძვით. ვხედავთ, რომ პრაქტიკულად, ეს შეუძლებელია, მაგრამ აქვე, ჩვენს ოფისში გაკეთდა „რესპუბლიკელების“ ტელევიზია, რომელიც ყოველდღიურად, 1–2 საათით გავა ეთერში. წინა კვირას გვქონდა შეხვედრა, რომელსაც ინტერნეტით 5 ათასი ადამიანი უყურებდა და ამ ტიპის კომუნიკაციის საშუალებების გამოყენება შესაძლოა აღმოჩნდეს გარდამტეხი საზოგადოების აქტივობაში.

მე ძალიან სერიოზულ განსხვავებას ვხედავ საზოგადოებასა და გაბრაზებულ ხალხში. საზოგადოება საქართველოში ძალიან იშვიათად გამოჩენილა ასპარეზზე. არა იმიტომ, რომ მე თავად თანავუგრძნობდი 2002–03 წლების საპროტესტო ტალღებს, მაგრამ მგონია, რომ მაშინ იყო ორწლიანი პერიოდი, როდსაც მე დავინახე ამ ტიპის მოძრაობის რაღაცა კონტურები.

მხედველობაში მაქვს ის, რომ ჟურნალისტური კორპუსის ნაწილი ჟურნალისტობდა, არასამთავრობო ორგანიზაციები სერიოზული ნაწილი ამას აკეთებდა, ცნობად სახეებს რომ ვეძახით – ადამიანები, რომელთაც რაღაც ავტოტრიტეტი ჰქონდათ, აქტიურობდნენ და ცდილობდნენ რაღაცის შეცვლას. სააკაშვილმა, რომ ხმათა 95% მიიღო, მე ამ ციფრით არ ვზომავ საზოგადოებრივ განწყობებს.

პრინციპში, მაშინ, სააკაშვილმა გამოაცოცხლა საზოგადოება... 

–სააკაშვილს სერიოზული დამსახურება აქვს იმ მიძინების თუ უძრაობის პროცესის შეცვლაში. მან გააათმაგა პოლიტიკური ცხოვრების ტემპი, ახალი ენერგიები შემოიტანა, მაგრამ მე საზოგადოების აქტიურობა, უფრო, 2003 წლის 2 ნოემბრის არჩევნების დროს მახსოვს. „მოქალაქეთა კავშირს“, რომ საზოგადოებამ უარი უთხრა და 20%–ზე მეტი მხარდაჭერა ვერ მიიღო, მაშინ გამოჩნდა ამ ყველაფრის კონტურები.

სხვათაშორის, ეს იყო ერთ–ერთი მიზეზი, 21 ნოემბრამდე, როცა ლოზუნგი იყო „გადადექი“ და მე კითხვას მისვამდნენ – ვპასუხობდი: კი არ უნდა გადადგეს, სამართლიანი შედეგები უნდა აღიაროს, რომ ეს ძალები შევიდნენ პარლამენტში და ქვეყნის ნორმალური განვითარება უნდა გაგრძელდეს–თქო. თუმცა, რევოლუციურმა პროცესებმა და 95%–მა პრეზდენტმა ის კონტურები, რაზეც ვსაუბრობ, სხვა მიმართულებით წაიყვანა.

(გაგრძელება იქნება)