გასული კვირის განმავლობაში უკრაინაში სამშვიდობო დარეგულირების ირგვლივ განვითარებული მოვლენები განსაცვიფრებელი სისწრაფით დაიწყო. მიუნხენის უსაფრთხოების კონფერენციაზე, რომელიც გასულ შაბათ-კვირას გაიმართა, უკრაინის მშვიდობიანი მოგვარების თემა ერთ-ერთი მთავარი თემა გახდა. ამის შემდეგ, უკრაინაში სამშვიდობო ისტორიის განვითარება არ შეჩერებულა - ევროპის ქვეყნების ლიდერებმა ეს განიხილეს პარიზში, რუსეთის და ამერიკის დელეგაციები პირველად შეხვდნენ საუდის არაბეთში ომის დაწყების შემდეგ.

მიუნხენის კონფერენციის ფარგლებში, BBC ესაუბრა დმიტრო კულებას, რომელიც ომის დაწყების დროს საგარეო საქმეთა მინისტრის პოსტს იკავებდა და თანამდებობა გასული წლის სექტემბერში დატოვა. დმიტრო კულებამ, BBC-თან ინტერვიუს დროს ისაუბრა შეუძლია თუ არა დონალდ ტრამპის გუნდს ომის დასრულება და შეძლებს თუ არა უკრაინა თავისი ცხოვრების აღდგენას ისრაელის მოდელის მიხედვით.

BBC: უკრაინის გზა გამარჯვებისკენ მიდის?

დმიტრო კულება: 2023 წლის იანვარში ჯერ კიდევ მოდური იყო უკრაინის გამარჯვებაზე საუბარი. სამწუხაროდ, ეს სიტყვა ახლა გაქრა პოლიტიკური ლექსიკონებიდან და ეს პრობლემაა არა მარტო უკრაინისთვის, არამედ ევროპისა და მსოფლიოსათვისაც პრობლემად იქცა. შესაძლებელია თუ არა უკრაინის გამარჯვება? არა, რადგან საკვანძო კაპიტალებმა დაიწყეს თამაში არა გამარჯვებისთვის, არამედ ომის დასასრულისთვის. და ომის დასრულება შეიძლება სხვადასხვა გზით მოხდეს. თუმცა, აქ მთავარი ფაქტორი უკრაინაა. ჩვენ დავკარგავთ გამარჯვების შანსს, როდესაც თავად შევწყვეტთ ამის რწმენას. ამიტომ, მე, მაგალითად, ჩემს ლექსიკონში ვინახავ ამ სიტყვას.

ირგვლივ ყველა განიხილავს რაიმე სახის ზავს, თითქოს ეს უკვე მოხდა. ახლა, ვოლოდიმირ ზელენსკის სიტყვებით, მშვიდობასთან ახლოს ხართ, ვიდრე ოდესმე? და რატომ შეიძლება იყოს რუსეთი დაინტერესებული რაიმე ზავის დათანხმებით, თუ ბრძოლის ველზე სიტუაცია, გულწრფელად რომ ვთქვათ, მისთვის უფრო ხელსაყრელია?

- ვფიქრობ, რომ უფრო სწორია საუბარი ცეცხლის შეწყვეტაზე - ეს არის ზავის წინა ფაზა. ახლა, თუ მოუსმენთ ტრამპს და მის ხალხს, ისინი საუბრობენ კონკრეტულად ცეცხლის შეწყვეტაზე. ჩვენ ისე შორს ვართ ზავისგან, როგორც პარიზისგან. მშვიდობა ახლა ჰორიზონტზეც კი არ არის, ერთი მარტივი მიზეზის გამო - იმიტომ, რომ პუტინს ჯერ კიდევ სჯერა, რომ მას შეუძლია ყველას აჯობოს. დრო მის მხარეზეა, ბედი მის მხარეზეა, დასავლეთი უკან იხევს, ამერიკა წინ მიდის, ევროპას არ ძალუძს მოედანზე ამერიკის ადგილი დაიკავოს. დიახ, ახლა მთავარი კითხვაა, სად არის პუტინი ამ სქემაში? ჩემი აზრით, ის ფიქრობს, რომ გაიმარჯვებს. მისთვის გამარჯვება მთელ უკრაინას ნიშნავს. ის არ მოსულა მიწის ნაკვეთისთვის.

ამ ლოგიკით, შეიძლება თუ არა ცეცხლის შეწყვეტა პუტინის სასარგებლოდ მოხდეს?

- ვინ სარგებლობს პაუზით, ეს არის დისკუსია, რომელიც 2022 წლის ბოლოდან მიმდინარეობს. მაგალითად, 2022-2023 წლებში პასუხი ნათელი იყო: პაუზა რუსეთის ხელში იქნებოდა. 2024 წლის დასაწყისში ჩვენმა პარტნიორებმა დაიწყეს იმის თქმა, რომ ჩვენც გვჭირდებოდა პაუზა. ფაქტობრივად, პაუზა ორივე მხარეს შეუძლია გამოიყენოს საკუთარი თავის გასაძლიერებლად და ომის ახალი აქტიური ეტაპისთვის მოსამზადებლად. ჩვენი მთავარი რისკი ის არის, რომ პაუზამ შეიძლება დემოტივაცია მოახდინოს ჩვენს პარტნიორებზე, ეს კი შეასუსტებს უკრაინის შესაძლებლობებს. მაგრამ, საბოლოო ჯამში, პაუზის საკითხი ისაა, თუ ვინ უფრო ეფექტურად გამოიყენებს, ეს სახელმწიფო მანქანის ეფექტურობის საკითხია, რუსული თუ უკრაინული.

ვინ არის უფრო ეფექტური?

- თქვენს კითხვაზე პასუხის გაცემისას, ჩვენ უნდა ვიყოთ პატრიოტი და ვთქვათ, რომ, რა თქმა უნდა, ყველაზე წინ ვართ. მაგრამ, რუსულ სამხედრო მანქანას აშკარა უპირატესობები აქვს. დღევანდელი ძალების ბალანსის პირობებში, მჯერა, რომ პაუზა უფრო მომგებიანი იქნება რუსეთის ფედერაციისთვის.

რუსეთი აგროვებს წარმოუდგენელ რაოდენობის ახალ ჯარს, რომელსაც განათავსებს ბელარუსში და სულაც არ არის მოულოდნელ ის, რომ ისინი იქიდან უკრაინაში წავლენ. როგორ ფიქრობთ, მუშაობს მოტივაციის ეს მეთოდი?

- აშშ-ს ვიცე-პრეზიდენტის ვენსის მიუნხენის გამოსვლაში, მან საკმაოდ ღიად და მკაცრად შეუტია ევროპას. მისი წყალობით ევროპელებმა დაინახეს, რომ ამერიკამ არა მხოლოდ რადიკალურად შეცვალა პოზიცია უკრაინის მიმართ, არამედ შეცვალა პოზიცია ევროპის მიმართაც. რაც შეეხება რუსული არმიის მომზადებას, ამაზე მხოლოდ უკრაინა არ საუბრობს. დაზვერვა და სამხედრო ჩინოვნიკები ევროპის ბევრ ქვეყანაში ხედავენ, რომ რუსეთი ემზადება უფრო დიდი კონფლიქტისთვის, ვიდრე უკრაინის ომია. მაგრამ, პოლიტიკოსები ეუბნებიან მათ: დაჯექით და გაჩუმდით, არ შეაშინოთ ამომრჩევლები.

თქვენ გაიხსენეთ აშშ-ს ვიცე-პრეზიდენტის ვენსის გამოსვლა. შეიძლება კიევი დადგეს არჩევანის წინაშე ევროპულ ღირებულებებსა ახალ ამერიკულ ღირებულებებს შორის? და თუ ასეა, ვის აირჩევს კიევი?

- იმისთვის, რომ კიევი მიჰყვეს ამერიკულ ღირებულებებს, ეს ღირებულებები უნდა დაეხმაროს უკრაინას ომის მოგებაში. ახლა გადარჩენის საკითხია და გადარჩენისთვის შეიძლება ნებისმიერი ნაბიჯის გადადგმა. მაგრამ, მე ჯერ ვერ ვხედავ რაიმე მოძრაობას ამ მიმართულებით. ვენსს აქვს კიდევ ერთი რამ, რაც, ჩემი აზრით, ბევრად უფრო საშიშია. სიტყვა „ცივილიზაცია“ მან თავის გამოსვლაში რამდენჯერმე გამოიყენა და ეს ძალიან სერიოზულია. დღევანდელი აშშ-ს ადმინისტრაცია უტევს არა აბსტრაქტულ ევროპას, არამედ კონკრეტულად ევროპის ამჟამინდელ პოლიტიკურ ელიტას. ისინი არსებითად ამბობენ: ყველა თქვენ, ვინც ახლა ხართ ხელისუფლებაში, არ უნდა იყოთ ხელისუფლებაში. თქვენ უნდა დაუთმოთ ძალა მათ, ვინც ჩვენს ცივილიზაციას ეკუთვნის.

მოკლედ რომ მივყვეთ გასული კვირის მოვლენებს, აღმოჩნდება, რომ ტრამპმა მოულოდნელად დაურეკა პუტინს და ახლა კიევი და ევროპა შიშობენ, რომ ამ საუბრის შედეგად რაიმე გეგმა გაჩნდება, რომლითაც ისინი არ იქნებიან კმაყოფილები. როგორ ფიქრობთ, შეუძლია თუ არა კიევს თქვას „არა“ იმ გეგმაზე, რომელსაც დონალდ ტრამპი და ვლადიმერ პუტინი რაღაც მომენტში შექმნიან?

- არსებითად, ჩვენი სტრატეგია უნდა იყოს ტრამპის გრძელვადიან თამაშში ჩართვა და არა იმ სწრაფ ბიძგზე დათმობა. რაც შეეხება ზარებს და სხვა კონტაქტებს ტრამპსა და პუტინს შორის - თამაში შორს არის დასრულებამდე. ჯერ კიდევ ბევრი, ბევრი ბრძოლა და ბევრი მანევრი გველის წინ. მე ყოველთვის ვამბობ: ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ გასროლამდე არ დაეცე, მაგრამ კიდევ უფრო მნიშვნელოვანია, რომ გასროლის შემდეგ არ დავარდე. მიმაჩნია, რომ უკრაინამ ამ წესით უნდა იხელმძღვანელოს.

რა იქნება იმის ნიშანი, რომ თამაში დაიწყო?

- როდესაც ამერიკელები ჩამოაყალიბებენ რაიმე სახის ჰოლისტურ ხედვას და დადებენ მას მაგიდაზე. ახლა გვესმის განსხვავებული განცხადებები, რომლებმაც ბოლო 48 საათის განმავლობაში უკრაინის საკითხზე ამერიკული მხრიდან გაკეთდა და ხანდახან ეწინააღმდეგებოდნენ ერთმანეთს. უპირველეს ყოვლისა, უნდა ვიფიქროთ იმაზე, თუ როგორ არ დავუშვათ შეცდომები - როგორც ქვეყნის შიგნით, ასევე დიპლომატიაში.

ელჩი კიტ კელოგი ჩავიდა უკრაინაში, შემდეგ კი თავისი იდეებით ტრამპთან დაბრუნდა და სტივ ვიტკოფთან ერთად შეადგენს რაღაც ჩარჩოს, ანუ გამოჩნდება სწორედ „ტრამპის გეგმა“. ამ შემთხვევაში რას იზამს უკრაინა?

- ჩვენ უნდა ავიღოთ ეს გეგმა და ვთქვათ: „გმადლობთ, ჩვენ ამაზე მოვიფიქრებთ“. დიპლომატიაში ერთი მარტივი წესია. შესაძლებელია გარიგების დადება ერთი დაინტერესებული მხარის ან ერთი ძირითადი მოთამაშის გარეშე, მაგრამ შეუძლებელია გარიგების განხორციელება ამ მოთამაშის გარეშე. ამიტომ, პუტინს და ტრამპს თეორიულად ყველაფერზე შეუძლიათ შეთანხმდნენ. მაგრამ სანამ უკრაინა და ევროკავშირი არ მიიღებენ ამ წესებს, იქამდე ეს არ იმუშავებს.

თვლით თუ არა ამერიკას ევროპის დაინტერესებულ მხარედ?

- საკმარისია სამიტები, საკმარისია დისკუსია სტრატეგიებისა და სამოქმედო გეგმების შესახებ. ჩვენ უნდა ვიმოქმედოთ. ამერიკა, რა თქმა უნდა, ევროპას მოთამაშედ მიიჩნევს. ევროკავშირს ახლა ორი ძირითადი ძალაუფლება აქვს ხელში. პირველი არის იარაღის წარმოება. მეორე - ყველას უკვე მობეზრდა - არის ეს იშვიათი მიწიერი მინერალები თუ მასალები, მათ სხვადასხვა სახელს უწოდებენ. შეხედეთ, ტრამპი ახლა, ასე ვთქვათ, ამბობს: ჩემი იარაღისა და ჩემი მაკროფინანსური მხარდაჭერის გარეშე, თქვენ ვერ გადარჩებით, ამიტომ დათმობაზე წასვლა გჭირდებათ. ამავდროულად, მომეცი შენი იშვიათი დედამიწის რესურსები, რათა მექნება მოტივაცია, მოგაწოდო იარაღი და მაკრო-ფინანსური მხარდაჭერა. პლიუს, ჯერ კიდევ უნდა შევთანხმდეთ რუსებთან ცეცხლის შეწყვეტაზე და სხვა რამეზე და მერე ყველაფერი გამოვა.

ტრამპის გუნდი ამბობს, რომ უკრაინა არ შეუერთდება ნატოს…

- კეიტ კელოგის მოადგილემ თქვა, რომ ნატოს ვარიანტი ჯერ კიდევ მაგიდაზეა. მათი განცხადებები იმის თაობაზე, რომ უკრაინა ნატოში არ გაწევრიანდება და ტერიტორიულ მთლიანობას არ აღადგენს, არის ორი ყველაზე დიდი შეცდომა, რაც მათ დაუშვეს. პუტინმა არ იცის რას ფიქრობს ტრამპი ტერიტორიებზე და ნატოზე. მაგრამ ყველაფრის ასე ღიად გაჟონვა შეცდომაა. მაგრამ, ტრამპს ან მის ხალხს არაფერი უთქვამს ახალი უკრაინის ნატოში გაწევრიანების პერსპექტივაზე. პრეზიდენტ ბაიდენის პოზიცია ამასთან დაკავშირებით იგივე იყო. ტრამპს არ მოეწონებოდა ეს განცხადება, მაგრამ ის არსებითად აგრძელებს პრეზიდენტ ბაიდენის ხაზს, მხოლოდ ღია, პირდაპირი ფორმით.

შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ ეს იქნება მითითებული ჰიპოთეტურ ზავის ან სამშვიდობო შეთანხმებაში?

- არა. ვერასოდეს ვერ შეძლებს უკრაინის პრეზიდენტი ან რომელიმე წარმომადგენელი მოაწეროს ხელი დოკუმენტს, რომელიც მიუთითებს უკრაინის ტერიტორიიაზე უარის თქმას ნატოში გაწევრიანების სანაცვლოდ. ეს არის უკრაინის კონსტიტუციის დარღვევა, ეს არის სახელმწიფო ღალატი.

როდესაც ამერიკელები ამბობენ, რომ მდგრადი მშვიდობა შესაძლებელია მხოლოდ მაშინ, როდესაც კონფლიქტის ორივე მხარე დათმობებსა და კომპრომისებს მიდის, მეტ-ნაკლებად გვესმის უკრაინის დათმობებისა და კომპრომისების სია. რაც შეეხება რუსეთს? რა დათმობებზე შეიძლება წავიდეს რუსეთი, ან რა დათმობები შეიძლება სთხოვონ ან აიძულონ მას ამერიკელებმა?

- უკრაინის ტერიტორიიდან გასვლა, უკრაინის დამოუკიდებელ სახელმწიფოდ და დასავლეთის ნაწილად აღიარება, რაც შემდგომში დამოკიდებული იქნება უკრაინის მიერ ევროკავშირსა და ნატოში გაწევრიანებაზე. ასევე ეკონომიკური ზიანის ანაზღაურება.

ფაქტობრივად, უკრაინა უკვე შეეგუა თავისი ტერიტორიის ნაწილის ოკუპაციას…

- ამიტომ ვამბობ, რომ ჩვენი სახელმწიფო პირველ რიგში ჩვენ თვითონ გვჭირდება. სახელმწიფო აგებს მაშინ, როცა ხალხი დაიღლება მისი დასაცავად, ფართო გაგებით - არა მხოლოდ ფრონტზე, არამედ პრინციპში, როცა საქმე ეხება მათი სახელმწიფოსთვის ბრძოლას. ჯერ სახელმწიფოს ვკარგავთ, მერე მოდის ოკუპანტი და გვინგრევს.

ამ შემთხვევაში აზრი აქვს უკრაინის ხელისუფლების განცხადებებს, რომ უსაფრთხოების საუკეთესო გარანტია ნატო კი არ არის, არამედ უკრაინის ძლიერი შეიარაღებული ძალები. ისინი კონკრეტულ ციფრებსაც კი ასახელებენ: თუ რუსეთს ჰყავს მილიონნახევრიანი არმია, მაშინ უკრაინასაც უნდა ჰყავდეს მილიონნახევარი არმია.

- ეს არის ისრაელის მოდელი. ეს სამუშაო ამბავია. ის მხოლოდ მაშინ იწყებს კოჭლობას, როდესაც გადადის მათემატიკის სფეროში. რამდენი დაჯდება ეს ყველაფერი? რადგან ეს ყველაფერი ძალიან მოკლე დროში უნდა გაკეთდეს. ეს ნიშნავს, რომ ჯარში მილიონნახევარი ადამიანის შენახვა დაგვჭირდება. არსებითად, მთელი ქვეყანა უნდა დაექვემდებაროს ბაიონეტის ზეწოლას, რადგან ჩვენ ვნახეთ ეს გათვლები: ერთ ჯარისკაცს მხარს უჭერს ხუთი, ექვსი, რვა - არა უშავს, მთავარი ის არის, რომ მრავალჯერ მეტი მშვიდობიანი მოქალაქეა.

წყარო: https://www.bbc.com/russian/articles/cn8x8nvy4gjo