საუდის არაბეთი ემზადება მაღალი რანგის სტუმრების დასახვედრად. როგორც მედიამ გაარკვია, რუსეთისა და შეერთებული შტატების წარმომადგენლები რიადში სამშაბათს ჩავლენ. ამერიკულ დელეგაციას უხელმძღვანელებენ სახელმწიფო მდივანი მარკო რუბიო, ეროვნული უსაფრთხოების მრჩეველი მაიკ უოლცი და სპეციალური წარმომადგენელი ახლო აღმოსავლეთში სტივ ვიტკოფი. რუსულ მხარეს წარმოადგენენ პრეზიდენტის თანაშემწე იური უშაკოვი და საგარეო საქმეთა მინისტრი სერგეი ლავროვი.

მოახლოებული მოლაპარაკებები ორი ქვეყნის ლიდერების, დონალდ ტრამპისა და ვლადიმერ პუტინის პირადი შეხვედრისთვის მზადებაა, ამბობს პოლიტოლოგი კირილ მოლჩანოვი TRT-თან. მისი თქმით, დიპლომატიური ელჩები უნდა შეთანხმდნენ დღის წესრიგზე და წინასწარ კომუნიკაციაზე, რომელიც შემდეგ პრეზიდენტებს შორის შეთანხმების საფუძველი გახდება.

ექსპერტ დენის დენისოვის თქმით, მოლაპარაკებები შეიძლება დაიყოს რამდენიმე ნაწილად. რა თქმა უნდა, დღის წესრიგის მთავარი თემა უკრაინის ომი და მისი მოგვარების შესაძლო პარამეტრები იქნება. მხარეები ჩამოაყალიბებენ თავიანთ პოზიციებს, შესაძლო კომპრომისებს, დათმობებსა თუ სურვილებს.

„მეორე ნაწილი შეიცავს რუსეთსა და შეერთებულ შტატებს შორის დიალოგის ტრადიციულ საკითხებს: სტრატეგიული სტაბილურობა, ბირთვული უსაფრთხოება, რაკეტების განლაგება. ეს ის ბილიკებია, რომლებზეც მოლაპარაკებები ათწლეულების განმავლობაში მიმდინარეობდა, მაგრამ ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში გაყინული იყო“ - ამბობს დენისოვი.

მისივე თქმით, რუსეთის დელეგაციამ შესაძლოა სანქციების საკითხი დააყენოს. მოსკოვი შეეცდება გაიგოს, გაუქმდება თუ არა ისინი, როგორი შეიძლება იყოს შეზღუდვების მოხსნის ალგორითმი და არის თუ არა პრინციპში ასეთი პოლიტიკური განწყობა. „იმ განცხადებებიდან გამომდინარე, რომლებიც ჩვენ გვესმის ვაშინგტონიდან, არის გარკვეული განწყობა. მაგრამ ვიცით, რომ ხშირად ცხადდება მიზნები, რომელთა მიღწევაც წინასწარ შეუძლებელია“, - აღნიშნავს პოლიტოლოგი.

შეხვედრის ინტრიგა ის არის, იქნება თუ არა მასზე უკრაინული მხარე წარმოდგენილი. უკრაინის პრეზიდენტმა, ვოლოდიმერ ზელენსკიმ დაადასტურა, რომ კიევი ოფიციალურად არ იყო მიწვეული მოლაპარაკებებზე, ამიტომ დელეგაცია არ გაიგზავნება. ნაკლებად სავარაუდოა, რომ ეს ვიზიტი შემთხვევით დაემთხვა რუსულ-ამერიკულ მოლაპარაკებებს.

ნეიტრალური მიწა

„საუდის არაბეთი ლოგიკური არჩევანია ტრამპისა და პუტინის შეხვედრისთვის, რადგან ის ნეიტრალური ადგილია“, - თქვა პოლ სალემმა, ახლო აღმოსავლეთის ინსტიტუტის ვიცე-პრეზიდენტმა ვაშინგტონში.

სალემი აღნიშნავს, რომ შეხვედრის გამართვა ევროპულ ქვეყანაში შეუძლებელია უკრაინის ომის მიმართ ევროპის მკაცრი პოზიციის გამო. „ტრადიციულად, ასეთი სამიტებისთვის ირჩევდნენ ნეიტრალურ ადგილებს, როგორიცაა ჟენევა. თუმცა, რუსეთის ურთიერთობების გაუარესებამ შვეიცარიასთან და ევროპის სხვა ქვეყნებთან, ალბათ, ამ ალტერნატიულ არჩევანამდე მიგვიყვანა“, - ამბობს საერთაშორისო ურთიერთობების პროფესორი დოქტორი ხათარ აბუ დეები.

ის ხაზს უსვამს, რომ საუდის არაბეთმა მოახერხა პუტინთან ნდობის ურთიერთობის დამყარება და ასევე არ ცნობს ჰააგის საერთაშორისო სისხლის სამართლის სასამართლოს იურისდიქციას, რომელმაც 2023 წელს გამოსცა რუსეთის ლიდერის დაპატიმრების ორდერი უკრაინაში ომის დანაშაულებში. პუტინს შეუძლია თავისუფლად ეწვიოს საუდის არაბეთს დაპატიმრების რისკის გარეშე.

შუამავლის როლი

საუდის არაბეთი ასრულებდა შუამავალის როლს რუსეთსა და უკრაინას შორის პატიმრების გაცვლაში, რაც დაეხმარა მას ორივე მხარის ნდობის მოპოვებაში. ბოლოდროინდელი პატიმრების გაცვლისას, რომელიც ასევე შუამავლობდა რიადი, რუსეთმა გაათავისუფლა ამერიკელი მასწავლებელი მარკ ვოგელი.

ახლო აღმოსავლეთში აშშ-ს სპეციალური წარმომადგენლის, სტივ ვიტკოფის თქმით, საუდის არაბეთის მემკვიდრე პრინცმა მუჰამედ ბინ სალმანმა გადამწყვეტი როლი ითამაშა ფოგელის გათავისუფლებაში, რომელიც ციხეში სამ წელზე მეტი იყო.

საუდის არაბეთმა არაერთხელ უმასპინძლა ზელენსკის და პუტინს და მხარს უჭერდა ქვეყნებს შორის მდგრადი სამშვიდობო შეთანხმებას. 2023 წლის ზაფხულში რიადმა მოაწყო საერთაშორისო შეხვედრა ჯედაში რამდენიმე ქვეყნის წარმომადგენლების მონაწილეობით.

2023 წლის დეკემბერში პუტინის ერ-რიადში ვიზიტის დროს, პრინცმა მუჰამედ ბინ სალმანმა მას უწოდა "საუდის არაბეთის განსაკუთრებული და უაღრესად პატივსაცემი სტუმარი - როგორც სახელმწიფო, ისე საზოგადოებრივ დონეზე".

ზეთის ფაქტორი

შეერთებული შტატები ნავთობის უმსხვილესი მწარმოებელია მსოფლიოში, შემდეგ მოდის საუდის არაბეთი და რუსეთი.

რუსეთის სრულმასშტაბიანმა შეჭრამ უკრაინაში გავლენა მოახდინა გლობალურ ენერგეტიკულ ბაზრებზე და ექსპერტების თქმით, საუდის არაბეთმა დიდი როლი ითამაშა ნავთობის ფასების სტაბილიზაციაში.

აბდულა ბააბუდი აღნიშნავს, რომ საუდის არაბეთს და რუსეთს აქვთ საერთო ინტერესები, როგორც ნავთობის მთავარი მწარმოებელი ქვეყნები. ექსპერტი თვლის, რომ ტრამპისა და პუტინის სამიტზე განიხილება არა მხოლოდ უკრაინაში ომის დასრულება, არამედ მსოფლიოში ნავთობი ფასები და ეკონომიკური თანამშრომლობა.

როგორც ბააბუდი შეგვახსენებს, ტრამპის პრიორიტეტად რჩება ქვანახშირის, ნავთობისა და გაზის მრეწველობის განვითარება და არა „მწვანე ენერგია“, რაც შეესაბამება საუდის არაბეთის, როგორც ნავთობის მთავარი ექსპორტიორის როლს.

სტრატეგიული ინტერესები

ტრამპის პირველი ოფიციალური ვიზიტი, როგორც პრეზიდენტის 2017 წელს, საუდის არაბეთში იყო, რამაც სამეფოს დიპლომატიური პროფილი მსოფლიო ასპარეზზე აამაღლა.

ტრამპმა უკვე მიანიშნა, რომ პირველი უცხო ქვეყანა, რომელსაც მეორე ვადით ეწვევა, შესაძლოა კვლავ იყოს საუდის არაბეთი. „საუდის არაბეთს რომ სურდეს 450 მილიარდი ან 500 მილიარდი დოლარის [ჩვენი პროდუქციის] ყიდვა... ვფიქრობ, რომ წავიდოდი“, - განუცხადა მან ჟურნალისტებს ოვალურ კაბინეტში გასულ თვეში.

რამდენიმე დღის შემდეგ, საუდის არაბეთის მეფისნაცვალმა თქვა, რომ სამეფო გეგმავს 600 მილიარდი დოლარის ინვესტირებას აშშ-ში მომდევნო ოთხი წლის განმავლობაში.

„მაგრამ მე ვაპირებ გვირგვინოსან პრინცს ვთხოვო, რომელიც მშვენიერი ბიჭია, დაამრგვალოს იგი 1 ტრილიონ დოლარამდე“, - თქვა ტრამპმა ცოტა ხნის შემდეგ. „ვფიქრობ, ისინი დათანხმდებიან, რადგან ჩვენ ძალიან კეთილგანწყობილი ვიყავით მათ მიმართ“, - დასძინა მან.

დოქტორი ნიდალ შუკაირი თვლის, რომ ტრამპი საუდის არაბეთს მთავარ სტრატეგიულ და ეკონომიკურ პარტნიორად განიხილავს.

პროფესორ ხათარ აბუ დიბის თქმით, ტრამპი ასევე ცდილობს გააძლიეროს აშშ-ის გავლენა საუდის არაბეთში და მთლიანად რეგიონში, როგორც ვაშინგტონის ჩინეთთან სტრატეგიული მეტოქეობის ნაწილი.

მიუხედავად იმისა, რომ საუდის არაბეთს აკრიტიკებენ ადამიანის უფლებების დაცვის გამო, აბუ დიბი და შუკაირი ამტკიცებენ, რომ სამეფოს ბოლოდროინდელმა რეფორმებმა, როგორიცაა რელიგიური პოლიციის გაუქმება და ქალების მართვის უფლება, გააუმჯობესა მისი საერთაშორისო იმიჯი, რაც მას ნაკლებად დაუცველს გახდის ტრამპის ადმინისტრაციის პოლიტიკური ზეწოლის მიმართ.

წყაროები: https://www.bbc.com/russian/articles/cy0p07kkxn5o

https://www.trtrussian.com/politika/vojna-v-ukraine-konchitsya-v-aravii-18265911