ვანო მერაბიშვილის მიმართ წარმოებული ათთვიანი სასამართლო პროცესი დასრულებულია. ყოფილ პრემიერს ნაციონალების სიმბოლოდ ქცეული „5“ წელი მიესაჯა. მოსამართლე ნათია ბარბაქაძის მიერ გამოტანილ განაჩენს, უმცირესობა პოლიტიკურ ზეწოლად აფასებს, მმართველი ძალა კი, სასამართლოს გადაწყვეტილებას პატივს სცემს.

თუ რატომ ჭიანურდება ე.წ. სამართლიანობის აღდგენა? - ამ საკითხზე for.ge ადამიანის უფლებათა დაცვის კომიტეტის თავმჯდომარის მოადგილეს, გედევან ფოფხაძეს ესაუბრა:

ქუთაისის საქალაქო სასამართლომ ვანო მერაბიშვილს ხუთი წლით პატიმრობა მიუსაჯა, ზურაბ ჭიაბერაშვილს კი 50 ათასი ლარის გირაოს გადახდა დაუწესა. როგორ აფასებთ მოსამართლის გადაწყვეტილებას?

- ამ კონკრეტულ შემთხვევაში, არ მიმაჩნია, რომ სასამართლოზე იყო ზეწოლა. ცხრა წლის მანძილზე, სხვა ბევრი რაღაც ხდებოდა, რაც ვანო მერაბიშვილთან იყო დაკავშირებული. ხდებოდა როგორც ტერორი, ძალადობა, ასევე ფინანსების პარტიული რესურსისთვის გამოყენება. სასამართლომ ვანო მერაბიშვილი დამნაშავედ ამ კონკრეტულ ეპიზოდში ცნო, პოლიტიკოსები კი, მას ვადანაშაულებთ პოლიტიკურ საქმიანობაში ჩადენილ გადაცდომებზე, რადგან ის თავის თანამდებობრივ მდგომარეობას იყენებდა და ხელს უწყობდა ნაციონალების მხრიდან ძალაუფლების უზურპაციას. ასევე ახდენდა პოლიტიკური ოპონენტების დევნას და პოლიტიკურ და საარჩევნო პროცესებში ერეოდა. ვანო მერაბიშვილის მიმართ გამოტანილი გადაწყვეტილება უნდა შეფასდეს არა როგორც პოლიტიკოსის საქმე, არამედ თანამდებობის პირის, რომელმაც უფლებამოსილების გამოყენების მხრივ, დანაშაული ჩაიდინა და თუ ეს სასამართლომ დაადასტურა, საკითხის პოლიტიზირება აღარ უნდა მოხდეს.

თუმცა, თქვენი ოპონენტები აცხადებენ, რომ მოსამართლემ გადაწყვეტილება ხელისუფლების წნეხის ქვეშ მიიღო. გიგი უგულავამ აღნიშნა, რომ „ეს იყო ივანიშვილის შურისძიება მერაბიშვილზე“, ხოლო გიგა ბოკერიამ პოლიტიკურ ზეწოლაზე გაამახვილა ყურადღება...

- გუნდური პრინციპებიდან გამომდინარე, შეიძლება, აღნიშნულ პირებს მერაბიშვილთან რაიმე ვალდებულება აქვთ, რომ ის უნდა დაიცვან, მაგრამ თუ გუნდის წევრი დანაშაულს ჩადის და მას გუნდი არ ემიჯნება, მათ პოლიტიკური განცხადებების კეთების გარდა არაფერი დარჩენიათ. ეს ხომ ის მოსამართლეები არიან, რომლებსაც განაჩენები ნაციონალების დროსაც გამოჰქონდათ და თუ ისინი ჩვენი ზეწოლის ქვეშ ექცევიან, მაშინ ცხრა წლის მანძილზე, ამ ადამიანების მიერ გამოტანილი განაჩენები საერთოდ კითხვის ნიშნის ქვეშ უნდა დავაყენოთ! როცა ვიღაც ამბობს, რომ მერაბიშვილის მიმართ განაჩენი ზეწოლის შედეგად გამოიტანეს, ეს რითი გავაბათილოთ? ნაციონალები ამბობენ, რომ საქმეები გამოძიეთ და ბრალი დაგვიმტკიცეთო, მაგრამ თუ დაუმტკიცდათ, მერე გამოდის, რომ განაჩენი ზეწოლის შედეგია? აბა, ობიექტურად როგორ გავასამართლოთ ის ადამიანი, ვინც დანაშუალი ჩაიდინა? რა ფორმით უნდა დავარწმუნოთ ბოკერია, რომ მერაბიშვილი დამნაშავეა? თუ ბოკერიას შინაგანი რწმენა აქვს, რომ მერაბიშვილი უდანაშაულოა, მას ამ აზრს ვერ შევუცვლით, მაგრამ ის ციხეში ჩაჯდება და ბოკერიას შეუძლია, მას ტორტებით და ყვავილებით ციხესთან დახვდეს და უთხრას, კარგი კაცი ხარო. იმის გამორიცხვა, რომ მერაბიშვილმა დანაშაული არ ჩაიდინა, ეს იმას ნიშნავს, რომ სასამართლოს არ ვენდობით.

დაცვის მხარე პროკურატურას კვალიფიკაციას უწუნებს და მიიჩნევს, რომ მტკიცებულებები გაუმყარებელია. პირადად თქვენ, პროკურატურის საქმიანობით კმაყოფილი ხართ?

- მერაბიშვილთან მიმართებაში სასამართლო პროცესი შეჯიბრობითობის პრინციპით წარიმართა და დაცვის მხარემ რომ თქვას, პროკურატურამ როგორ კარგად დაასაბუთა მტკიცებულებაო, ეს აბსურდია. დაცვის მხარის სტრატეგიაა, მტკიცებულებები გააბათილოს და მუხლები სადაო გახადოს. ეს ხომ ის დრო არ არის, როცა პროკურორს საქმე შემოჰქონდა და მოსამართლეს არავინ არაფერს ეკითხებოდა. ნაციონალების დროს, ისეთი წლები იყო, როცა 99 პროცენტი გამამტყუნებელი განაჩენი დგებოდა. პროკურატურის საბრალდებო დასკვნაში კი, არაფერი იცვლებოდა და მოსამართლეს განაჩენი ერთი-ერთზე გამოჰქონდა. მართალი გითხრათ, თუ მოსამართლე იტყოდა, რომ მერაბიშვილი უდანაშაულო არისო, უკმარისობის გრძნობა დამრჩებოდა, მაგრამ ეს იქნებოდა მოსამართლის გადაწყვეტილება. ჩვენს წრეში არიან ადამიანები, რომელთა შორის არის განწყობა - რა ვქნათ ნაციონალებს ლინჩის წესით ხომ არ გავასამართლებთო, მეორე ნაწილი კი, მის დასჯას ითხოვს. პროკურატურას ამ ქეისთან დაკავშირებით, შეფასებას არ ვაძლევ, მაგრამ ზოგადად, პროკურატურის მუშაობა არ არის ეფექტური, რასაც ობიექტური მიზეზი აქვს, რაც იმაში მდგომარეობს, რომ პროკურატურას ცხრა წლის მანძლზე კარტბლანში ჰქონდა და სამართლიანი თამაშის პრინციპებს გადაჩვეული იყო. ასევე პროკურატურისთვის სასამართლო პროფესიონალური ზრდის ასპარეზი არ იყო, უბრალოდ, მისი ნების გაფორმების ინსტანცია იყო, რამაც პროკურატურას პეწი და ხიბლი დაუკარგა.

პროკურატურაში არსებულ პრობლემებზე საუბრობთ, სტრუქტურის გაჯანსაღების პროცესი კბილაშვილ-ნაცვლიშვილის საქმიანობამაც დააზარალა, მაგრამ ამ დრომდე ჭიანურდება, ე.წ. სამართლიანობის აღდგენა, არადა ქართული საზოგადოების დიდმა ნაწილმა „ქართულ ოცნებას“ მხარი შელახული უფლებების აღდგენისთვის და წართმეული ქონების დაბრუნებისთვისაც დაუჭირა. სამართლიანობის აღდგენა ვანო მერაბიშვილის და ბაჩო ახალაიას დაკავებაა?

- რაც იყო გაფუჭებული, იმ ყველაფრის აღდგენა ვერ მოხერხდა და დროში ბევრი რაღაცა ჭიანურდება, რაც მინუსია, რადგან რაც დრო გავა, პრობლემური საკითხები მით ვერ მოგვარდება. კბილაშვილზე გეტყვით, რომ აჩიკო კარგი იურისტი და პატიოსანი ადამიანია, ნაცვლიშვილს კი არ ვიცნობ, მაგრამ მისი მონაწილეობის ხარისხის თვალსაზრისით, რა ხმებიც იყო, ის ჩემთვის დადებითად არ ხასიათდება. რაც შეეხება წართმეულ ქონებას, პროკურატურას ეს საკითხები ელემენტარულ დონეზე უნდა გადაეწყვიტა და სახელმიწფოს პოლიტიკა უნდა ყოფილიყო, რომ სადაც იყო საშუალება პატრონს ქონება უკან უნდა დაბრუნებოდა, ხოლო სადაც არ იყო საშუალება, ადამიანს საბუთი უნდა მიეღო, რომ მას ქონებრივი პრეტენზია აქვს და როცა სახლემწიფოს საშუალება ექნება, მას ეს ქონება დაუბრუნდება. ამ ყველაფერს ვაცნობიერებ და ვხვდები, მაგრამ ამის შეუსრულებლობა დიდ უბედურებად არ უნდა მიიჩნიონ და „ქართულ ოცნებას“ არ უნდა აუმხედრდნენ, რადგან ქვეყანაში უსამართლობის პროცესი შეწყდა და 1-ელ ოქტომბერს ტოტალური ტერორი დამთავრდა. 1-ელი ოქტომბერი ვისთვისაც ღირებულია, იმ ადამიანებმა ყველაფერი უნდა გააკეთონ, რომ ეს დღე ხალხის გამარჯვებად დარჩეს.

თუმცა, ყველა პიროვნული საკუთარი ინტერესიდან გამომდინარე მოქმედებს და 1-ელი ოქტომბრის მადლიერნი ის ადამიანები ვერ იქნებიან, რომლებიც წართმეულ ქონებას ვერ იბრუნებენ. ხელისუფლებაში თქვენ ხართ, ნაციონალებმა მათ ქონება წაართვეს. ამ ადამიანებმა ვის მიმართონ?

- სადაც შეიძლება, ამ ადამიანებს ქონება უნდა დავუბრუნოთ.

რატომ არ უბრუნებთ?

- ამის მექანიზმი არ არსებობს. ქონებრივი პრეტენზიების დროს, ამნისტიას ვერ შემოვიღებთ და ამ სტანდარტით ვერ ვიხელმძღვანელებთ. საკითხის შესწავლა უნდა მოხდეს - ამ ადამიანს საიდან ჰქონდა ქონება და რატომ ჩამოართვეს. თუ ერთ დღეში, ადამიანი ქონებას სახლემწიფოს ჩუქნის, ეს კითხვას იწვევს, მაგრამ პატიმრებისგან განსხვავებით, ამნისტია ვერ იქნება შემოღებული. წესით, ეს დავა სასამართლომ უნდა გადაწყვიტოს, მაგრამ ამით სასამართლოში შესვლას ვერ ვბედავთ, რადგან სასამართლოს მიმართ ნდობა არ არის მაღალი და მას ეფექტი არ ექნება. თუ დავები სასამართლოში შევა, ქვეყანაში დაძაბული ვითარება იქნება, მაგრამ სამართლიანობა მოითხოვს ეს პროცესი დაიწყოს და ჭიდილი გავბედოთ. სწორი პროცედურა უნდა შემოვიღოთ და ეს პროცესი დავიწყოთ.

რაც შეეხება პარლამენტში პრეზიდენტის მოსვლას, ნაციონალები ქვეყნის პირველ პირს მკაცრად აკრიტიკებენ და აცხადებენ, რომ მისი ადგილი გუნდშიც არ არის განსაზღვრული. გიორგი მარგველაშვილისგან, რის მოსმენას ელით?

- პრეზიდენტის წლიური მოხსენება ის პოლიტიკური მოვლენა აღარ არის, რაც ძველი კონსტიტუციით იყო. ამას გარდა, პრეზიდენტის არჩევის ვადა ისეთი ხანგძლივი არ არის, რომ მას მწვავე კითხვებით თავი მოვაბეზროთ. გიორგი მარგველაშვილი დიდი პატივით უნდა მივიღოთ და მისი განწყობები მოვისმინოთ.

რეგლამენტის მიხედვით, მთავრობას უფლება აქვს პარლამენტში პრეზიდენტის გამოსვლას დაესწროს, თუმცა, მინისტრთა კაბინეტს ამის ვალდებულება არ აქვს. გიორგი მარგველაშვილის მოხსენების წარდგენას, მინისტრებიც დაესწრებიან?

- ვერ გეტყვით, თუმცა, ალბათ, თუ ყველა არა, ცალკეული მინისტრები მოვლენ.

მათ შორის, პრემიერ-მინისტრიც?

- თუ საზოგადოებრივი მოთხოვნა იქნება, ღარიბაშვილი გონიერი ადამიანია და ის ადეკვატურად მოიქცევა.