მაშინ, როდესაც ისრაელსა და „ჰამასს“ შორის დროებითი ზავი დამყარდა, სირიელმა ამბოხებულებმა მოულოდნელად შეუტიეს ბაშარ ალ-ასადის რეჟიმს (ცნობისთვის: სირიის ტერიტორიას კოლონიალიზმის არც თუ შორეულ პერიოდში საფრანგეთი აკონტროლებდა, ხოლო თანამედროვე თურქეთი იმავე ტერიტორიას ოსმალეთის იმპერიის ნაწილად მიიჩნევს და მოაზრებულიც აქვთ ნეოოსმალური დოქტრინით). და, თუმცა ირანმა მაშინვე გამოთქვა მზადყოფნა, დახმარებოდა ასადის რეჟიმს, თითქოს მხოლოდ თხოვნას ელოდებოდა, ხოლო, მეორე მხრივ, ივარაუდებოდა, რომ რუსეთიც არ დაიშურებდა ძალას სირიის დიქტატორად შერიცხული ასადის მხარდასაჭერად (რუსეთის ფედერაციის ერთადერთი სამხედრო ბაზა სწორედ ასადის მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე იყო განთავსებული), სისხლიანი ეპოპეა მხოლოდ ათიოდ დღეს გაგრძელდა.

და დასრულდა იმით, რომ ასადის არმიამ, რომელიც 300 000 ჯარისკაცს ითვლიდა, ამ ბრძოლებში მხოლოდ 300 სამხედრო მოსამსახურე დაკარგა: ამბოხებულებმა უპრობლემოდ დაიკავეს როგორც სხვა ქალაქები, ასევე, დედაქალაქი - დამასკო.

დამასკოს დაკავებამდე ბაშარ ალ-ასადმა ამერიკის შეერთებულ შტატებს მიმართა და მზადყოფნა გამოთქვა მოლაპარაკებებისთვის, მაგრამ, როგორც აღმოჩნდა, ეს შეთავაზება დაგვიანებული იყო. ამბოხებულები სირიის დედაქალაქში შევიდნენ, ხოლოდ ბაშარ ალ-ასადი ოჯახთან ერთად თვითმფრინავით გაიქცა. გავრცელებული, მაგრამ, დაუზუსტებელი ინფორმაციით, მისი თვითმფრინავი ჩამოაგდეს, საბოლოოდ კი, გაირკვა, რომ ასადი ოჯახთან ერთად უსაფრთხო ადგილას, კერძოდ, მოსკოვშია.

დაზუსტებით მარტო ის არის ცნობილი, ასადის რეჟიმის წინააღმდეგ იბრძოდნენ სხვადასხვა ისლამისტური დაჯგუფებები (აქ საკვანძო სიტყვაა - ისლამისტური, ანუ რადიკალური ისლამური ძალები), მათ შორის, სირიასა და ლევანტში ალ-ქაიდას ფილიალის მებრძოლები.

სირიის ლიდერი აბუ მუჰამად ალ-ჯულანი გახდა (ვიცი, ეს სახელი და გვარი არაფერს ეუბნება ჩვენს მკითხველს), ორგანიზაცია  „ჰაიათ თაჰრირ ალ-შამის“ ლიდერი.

ირანისტ ვასილ პაპავას თქმით, „ჰაიათ თაჰრირ ალ-შამი“ სუნიტური ისლამისტური ორგანიზაციაა და მათ უკვე მოასწრეს ბაშარ ალ-ასადის ბიძაშვილის სიკვდილით დასჯა: ამმარ ალ-ასადი მოედანზე ჩამოახრჩვეს.

იგივე ბედი ელით ასადის ნათესავებსა და მასთან დაახლოებულ პირებს. ამასობაში კი, რუსეთის სამხედრო ნაწილები სირიას ტოვებენ. აქვე შეგახსენებთ, რომ ამბოხებულების გამოჩენისთანავე ერაყის ხელისუფლებამ ბაშარ ალ-ასადის დასახმარებლად ერაყის სამხედრო შენაერთები გაგზავნა, თუმცა ამჟამად მათ შესახებ ინფორმაცია არ ვრცელდება.

იმის გათვალისწინებით, რომ ამბოხებულებს საკმაოდ ქმედითად ეხმარებოდა თურქეთი (უფრო ზუსტად, თავის სამხედრო-პოლიტიკურ ამოცანებს ასრულებდა), ისევე, როგორც ამერიკის შეერთებული შტატები, უნდა ვივარაუდოთ, რომ ამ კონკრეტულ მონაკვეთში და ადგილას მათი ინტერესები ერთმანეთს დაემთხვა და შესაძლოა, ამას უკავშირდებოდეს ბოლო პერიოდში ერდოღანის საეჭვო დუმილი, რომელიც ცოტა ხნის წინათ ბრიქსის სამიტს დაესწრო ყაზანში და ბრიქსში გაწევრიანებაც კი მოითხოვა. საინტერესოა, რომ სირიაში საომარი მოქმედებების დაწყების შემდეგ, კერძოდ, დამასკოდან ასადის გაქცევამდე ორიოდე დღით ადრე თურქეთის სახელმწიფო სააგენტომ გაავრცელა ინფორმაცია, რომ სულ მალე დაიკავებენ ალეპოსა და დამასკოს, სხვა ქალაქებსაც და მათ კანონიერ მფლობელს დაუბრუნებენ (ინფორმაციაში არ იყო მინიშნებული, ვინ იგულისხმებოდა კანონიერ მფლობელად, თუმცა იოლი მისახვედრია, რომ ოსმალეთის იმპერიის სამართალმემკვიდრე თურქეთის რესპუბლიკა) და ამის შემდეგ ისინი მოვლენ ზანგეზურში. და სწორედ აქ იწყება ჩვენთვის საინტერესო ამბავი:

ზანგეზურის დერეფანი, მოგეხსენებათ, სომხეთის ტერიტორიაზე გადის. სომხეთ-აზერბაიჯანის ბოლო ომის შემდეგ, რის შედეგადაც ბაქომ აღადგინა კონტროლი ყარაბაღის ავტონომიასა და სომხეთის მიერ მიტაცებულ აზერბაიჯანის არაავტონომიურ ხუთ რაიონზე, დაპირისპირების მორიგ საგნად ლაჩინისა და ზანგეზურის დერეფნები იქცა. აქვე ვიტყვი, რომ ლაჩინის დერეფნით ყარაბაღის ავტონომია უკავშირდება სომხეთს, ხოლო ზანგეზურის დერეფნით - აზერბაიჯანი თავის ავტონომია ნახიჭევანსა და თურქეთს. ანუ ზანგეზურის დერეფნის კონტროლი სასიცოცხლოდაა აუცილებელი როგორც ბაქოსთვის, ისე ანკარისთვის, ვინაიდან სწორედ ზანგეზურით უკავშირდება თურქეთი აზერბაიჯანსაც და შუა აზიის ოთხ ქვეყანასაც, რომლებშიც (ტაჯიკეთის გარდა) თურქმანული ხალხები ცხოვრობენ, ანუ აუცილებელი გზაა თურქეთის პროექტის: ექვსი სახელმწიფო - ერთი ხალხის - განსახორციელებლად.

მეორე მხრივ, ზანგეზურის დერეფნის გარშემო დაძაბულობის შექმნისთანავე ირანმა გამოთქვა მზადყოფნა, დაიცვას ზანგეზურის დერეფანი, რომ ის დარჩეს სომხეთის შემადგენლობაში (ხსენებული დერეფანი სომხეთის ტერიტორიაა) და ამ მიზნის მისაღწევად, მზადაა, იომოს კიდეც.

ჩვენ ისევ „ჰაიათ თაჰრირ ალ-შამის“ დავუბრუნდეთ, სირიის ამჟამინდელ მმართველებს: ვასილ პაპავას განმარტებით, ეს ისლამისტური დაჯგუფება 2017 წელს შეიქმნა, რამდენიმე ისლამისტური დაჯგუფების გაერთიანების შედეგად. ზემოთქმული, სავარაუდოდ, ნიშნავს, რომ რეგიონში, ავღანეთის შემდეგ, ტერორისტების მორიგი ნავსაყუდელი შეიქმნება.

ირანისა და რუსეთის პასიურობა სირიაში მიმდინარე მოვლენებში ბადებს ეჭვს, რომ სირიის შესახებ მხარეები გარიგდნენ (პირდაპირ თუ ირიბად) და ეს გამოჩნდება მაშინვე, როგორც კი მხარეები სირიის ტერიტორიას გადაინაწილებენ.

ფაქტია, ალავიტებს, ანუ იმ რელიგიურ უმცირესობას, რომლებსაც ბაშარ ალ-ასადი წარმოადგენდა, კარგი დღეები არ ელით, მაგრამ, ასევე, ბუნდოვანია ქურთების ბედი, რომელთა განადგურება თურქეთის სახელმწიფო ინტერესია. ეს სწორედ ის წერტილია, სადაც აშშ-სა და თურქეთის ინტერესები ერთმანეთს ეწინააღმდეგება.

საბოლოოდ, რჩება შთაბეჭდილება, რომ დიდი გარიგება განხორციელებულია და ამის შედეგებს სულ მალე ვიხილავთ, მაგრამ მანამდე თურქეთს, როგორც გითხარით, კიდევ ერთი ამოცანა - ქურთების პრობლემა აქვს გადასაჭრელი. შესაბამისად, თურქეთისა და აშშ-ს, ასევე, ისრაელის მხარდაჭერის შემდეგ თურქეთისა და პროთურქული დაჯგუფების ძალები გეგმავენ შეტევას ქურთების მიერ დაკავებულ ტერიტორიაზე. აი, აქ თურქეთისა და აშშ-ს ინტერესები უკვე ერთმანეთს უპირისპირდება, იმიტომ რომ ქურთები აშშ-ს მფარველობის ქვეშ არიან, რაც მიანიშნებს, რომ საერთო მიზნის - ასადის ჩამოგდების - აქამდე ერთი ინტერესით მოქმედი ძალები უკვე თავიანთი ინტერესებით იმოქმედებენ და შესაძლოა, ერთმანეთის წინააღმდეგაც. ხოლო, თუ გავითვალისწინებთ, რომ სირიაში არა მხოლოდ აშშ-სა და თურქეთის ინტერესები იკვეთება, სავარაუდოა, რომ ახლო აღმოსავლეთში დიდი და სისხლისმღვრელი ომი გარდაუვალია, რომელიც, ადრე თუ გვიან, მოადგება კავკასიასაც, ვინაიდან მსოფლიოში დღეს მიმდინარე დაპირისპირებების მიზანი გავლენის სფეროების გაფართოება და მოპოვებაა, რაც გულისხმობს კომუნიკაციების, ანუ გზების კონტროლს, სამხრეთ კავკასია და საქართველო კი ამ გზების ორგანული შემადგენელი ნაწილია.

სურათის უკეთ დანახვისა და მოსალოდნელი საფრთხეები გაანალიზების მიზნით ოდნავ უკან გადავინაცვლოთ: სირიასა და, ზოგადად, აღმოსავლეთში ჩაუქრობელი ცეცხლის დანთების სათავეებთან.

ამერიკელი პროფესორი ჯეფრი საქსი აცხადებს, რომ აშშ-მა სირიაში კონფლიქტი დაგეგმა მას შემდეგ, რაც დაამტკიცა პროგრამა, რის მიზანიც არა მხოლოდ სირიაში, არამედ ახლო აღმოსავლეთის კიდევ 6 სახელმწიფოში ხელისუფლებების ჩამოგდება იყო და ამ პროექტის ინიციატორებად ის ისრაელის სახელმწიფოს ასახელებს. იხსენებს ნეთანიაჰუს, რომელიც პალესტინის სახელმწიფოს შექმნის კატეგორიული წინააღმდეგია, წინა 17-წლიან პრემიერობას და მის თეორიას: ჩვენ შევინარჩუნებთ რეგიონს და მზად უნდა ვიყოთ, ჩამოვაგდოთ ნებისმიერი სახელმწიფოს მთავრობა, რომელიც ეწინააღმდეგება ჩვენს მიზნებსა და ქმედებებს. საქსის თქმით, აშშ-ში ისრაელის ლობი მხარს უჭერდა ამ პროექტს და ამტკიცებს, რომ 2001 წლის 11 სექტემბრის ტერაქტის შემდეგ დაიგეგმა მომდევნო 5 წლის განმავლობაში 7 ქვეყანაში მთავრობის დამხობა. ესენია: სირია, ლიბანი, ლიბია, ერაყი, ირანი, სუდანი და სომალი. „პირველი მერცხალი“ 2003 წელს ერაყის ომი აღმოჩნდა, რომელიც, პროექტის ავტორთა მტკიცებით, მალე დასრულდებოდა, რის შემდეგაც იგივე პროცესები გადაინაცვლებდა სირიაში, ლიბანში, ირანში და ასე შემდეგ.

ბუნებრივია, იბადება კითხვა, რატომ შეირჩა პიონერად მაინცდამაიც ერაყი?!

ჯეფრი საქსი განმარტავს, რომ 1998 წელს პრეზიდენტმა კლინტონმა და აშშ-ს კონგრესმა მიიღეს კანონი, რომელიც გულისხმობდა, არც მეტი, არც ნაკლები, ერაყის გათავისუფლებას. ვიცი, რომ უცნაური მოსასმენია, მაგრამ ეს კანონი ინტერნეტშიც კი იძებნება.

ხოლო, რაკი 2003 წელს აშშ და კოალიცია ერაყში ომში „გაიჭედა“, ვერ მოხერხდა ომის სირიაში დაწყება. ჯეფრი საქსი ამატებს: „2011 წელს მოვიდა ობამას ჯერი, რომ მიეხედა სიის შემდეგი ქვეყნისთვის და 2011 წელს ობამა და მისი სახელმწიფო მდივანი ჰილარი კლინტონი მოულოდნელად იწყებენ ლაპარაკს, რომ დროა, ჩამოაგდონ სირიელი ლიდერი ბაშარ ალ-ასადი. აშშ ისევ აცხადებს, რომ ჩვენ უნდა გადავწყვიტოთ, ვინ უნდა მართოს შენი ქვეყანა. ობამამ ხელი მოაწერა პრეზიდენტის საიდუმლო წერილს, რომლითაც ცენტრალურ სადაზვერვო სამსახურს დაავალა საუდის არაბეთთან და სხვა რეგიონულ რეჟიმებთან თანამშრომლობა, რომ მათ შეაიარაღონ ძალები, რომლებიც დაუპირისპირდებიან სირიის მთავრობას. ამ პროგრამის სახელწოდებაა  Timber Sycamore. ამერიკულ მედიას ეს არ გაუშუქებია, „ნიუ იორკ თაიმსმა“ მხოლოდ სამჯერ დაწერა ამის შესახებ ბოლო 10 წელიწადში. ამ ფაქტებს უმალავენ ამერიკელ ხალხს, იმიტომ რომ ასე მუშაობს ცენტრალური სადაზვერვო სამსახური. ის მოქმედებს ფარულად და ამიტომ არ აქვს პასუხისმგებლობა“.

ჯეფრი საქსის ვარაუდით, თუმცა სირიაში ომი ბოლო 13 წლის განმავლობაში გრძელდება, რაც ახლახან მოხდა, სწორედ ამ პროგრამის ნაწილია: რამდენიმე დღის წინათ ისრაელმა საგრძნობლად დაასუსტა „ჰესბოლა“, ირანის მდგომარეობა გართულდა. რუსეთი ომობს უკრაინაში, ამიტომ ვაშინგტონში და, ალბათ, ანკარაშიც, დაზუსტებით კი - ისრაელში გადაწყვიტეს, რომ სწორედ ახლაა შესაფერისი დრო ასადის ჩამოსაგდებად. ჯეფრი საქსი დარწმუნებულია, რომ ახლო აღმოსავლეთში ომი ისრაელის მითითებით გრძელდება, რასაც ბოლო 20 წელია, არაფერი მოუტანია გარდა ქაოსისა, მაშინ, როდესაც აშშ-მა სამი ტრილიონი დოლარი დახარჯა. ომია ლიბანში, ომია სირიაში, ომია სომალიში, ომია სუდანში, ლიბიაში კი, დესტაბილიზაციაა. ჩვენ დესტაბილიზაცია გამოვიწვიეთ ამ დიდ რეგიონში, მაგრამ სწორედ ამაზეა აგებული თამაში, - აცხადებს ის.

ჯეფრი საქსი იქვე დასძენს, რომ არც სირიაში ომის განახლებაა შემთხვევითი და არც არეულობები რუსეთის პერიფერიაზე და ასახელებს საქართველოს, რუმინეთსა და მოლდოვას. „ეს ბაიდენის ადმინისტრაციის გამოსამშვიდობებელი გასროლაა, რუსეთის საზღვრებთან აშშ ატარებს აქტიური საიდუმლო ოპერაციებს და იყენებს დემოკრატიის ნაციონალურ ფონდს რუსეთისთვის პრობლემების შესაქმნელად.“

ფაქტია, რომ ახალი მსოფლიო წესრიგის შექმნა მოითხოვს მსხვერპლს და ამ მსხვერპლის გაღება უწევთ მცირე სახელმწიფოებს, რომლებზეც დიდი სახელმწიფოების სასიცოცხლო ინტერესები გადის (ამის დასტურია, რომ ასადის ჩამოგდების შემდეგ ისევ შეიძინა აქტუალობა გაზსადენის მშენებლობამ კატარიდან, თურქეთის გავლით, ევროპისკენ). ერთ-ერთი დერეფანი საქართველოცააა: რთული სათქმელია, მიაღწევს თუ არა მიზანს, როგორც ჯეფრი საქსი ამბობს „ბაიდენის ადმინისტრაციის საკონტროლო გასროლა“, თუმცა, ნებისმიერ შემთხვევაში, კონკრეტულად საქართველო საზარბაზნე ხორცობისთვისაა განწირული და იმდენად აქტიურობს ამ როლის მოსარგებად (არაადეკვატური და მსოფლიოში მიმდინარე პროცესების კონტექსტიდან ამოვარდნილი ლოზუნგებით), რომ მისი „ზარბაზნებში“ საზარბაზნე ხორცად დაბანდების მსურველი ბევრია, რაც, საბოლოოდ, შესაძლოა, საქართველოს დღევანდელ დე-ფაქტო ტერიტორიას რამდენიმე სახელმწიფოს შორის დანაწევრებად დაუჯდეს, რომ დიდებმა და ძლიერებმა უპრობლემოდ აკონტროლონ გზები, როგორც მათი ძალაუფლებისა და გამდიდრების სტაბილური წყარო.