რამდენიმე დრის წინ არასამთავრობო ორგანიზაცია „ახალგაზრდა ადვოკატებმა“  მონიტორინგის - „პოლიტიკოსების ქონებრივი დეკლარაცია და მათი ფარული ბიზნეს ინტერესები“ - შედეგები გამოაქვეყნა. რომლის თანახმადაც ამ ეტაპზე დაასრულეს თბილისის უფლებაშეჩერებული მერის, გიგი უგულავასა და პარლამენტის წევრის, გივი თარგამაძის ქონებრივი დეკლარაციის შესწავლა. მონიტორინგით გამოიკვეთა მათი ფარული ბიზნეს-ინტერესები და ოჯახის წარმომადგენელთა აქტიური მონაწილეობა ეკონომიკურად მომგებიან გარიგებებში.

განხორციელებული მონიტორინგის შედეგად ცნობილი ხდება, რომ გიგი უგულავასთან დაკავშირებულ კომპანიებსა და ფირმებს 13 მლნ ლარზე მეტი შემოსავალი აქვთ მიღებული, ხოლო გივი თარგამაძესთან დაკავშირებულ ფირმებს - 85 მლნ ლარამდე შემოსავალი. გიგი უგულავას შემთხვევაში, საუბარია ძმის, ბიძის, სიდედრის, ქვისლის, მამიდისა და სხვა ახლობლების ბიზნესში საქმიანობაზე და მათ კომპანიებზე, გივი თარგამაძის შემთხვევაში კი - მის ოჯახსა და ოჯახთან დაახლოებული პირებზე.

მსგავსი ინფორმაციის გამოქვეყნებასა და დასაბუთებას საზოგადოება დიდი ხანია, ხელისუფლებისგან ელოდება, თუმცა ხელისუფლება რატომღაც არ ჩქარობს. როგორც ჩანს, მსგავსი დეტალების მოკვლევა შესაძლებელია და თავის მართლება, რომ ყოფილმა ხელისუფლებამ დოკუმენტაციის განადგურება და საკუთარი ბიზნესინტერესების მიჩქმალვა მოასწრო, ბოლომდე რეალური არ არის. რატომ ფერხდება აღნიშნული პროცესი, ამ თემაზე ექსპერტი კახა კახიშვილი გვესაუბრება.

ბატონო კახა, როგორ ფიქრობთ, რატომ აგვიანებს ხელისუფლება, მაშინ, როცა არასამთავრობო სექტორისთვის ხელმისაწვდომია მსგავსი მასალების მოძიება?

- არა მხოლოდ არასამთავრობოები, ვფიქრობ, მთელი საზოგადოება ელოდება კონკრეტულ საკითხებს და სულაც არ მინდა საბოლოოდ მივიღოთ ისეთი სურათი, სადაც ხელისუფლება საზოგადოებას სანახაობას მოუწყობს ეტაპობრივად რამდენიმე ადამიანის პასუხისგებაში მიცემით.

როგორც ერთი წლის განმავლობაში იკვეთება, ხელისუფლება აპირებს, ფრაგმენტულად მიხედოს ამ საკითხს. როგორც სააკაშვილმა არაერთხელ განაცხადა, თურმე რაც ცუდი ხდებოდა, მეგის ქარდავას და ახალაიებს უკავშირდება. ხელისუფლებაც ფოკუსირებას ძირითადად აქეთკენ ახდენს.

ისეთი შთაბეჭდილება რჩება, ნაცმოძრაობამ ვიღაცეები გაწირა და რამდენიმე ადამიანზე მოხდება რეაგირება სამართალდამცავი ორგანოების მხრიდან. დანარჩენების მიმართ არც იქნება საკითხები შესწავლილი. ყოველ შემთხვევაში, დღევანდელი მოქმედებები ასეთ სურათს ქმნის.

ერთი რამ მინდა განვაცხადო - ასე დიდხანს ვერ გაგრძელდება. საზოგადოებას აქვს მოლოდინი, და თუ ეს მოლოდინი არ გამართლდება, ადამიანები, რომლებიც წლების განმავლობაში გახდნენ მსხვერპლი ხელისუფლების უკანონო მოქმედებისა, უკვე მოქმედ ხელისუფლებას აუცილებლად მოთხოვენ პასუხს.

რაც შეეხება ქონების შესწავლას, ცუდი არ იქნებოდა, რომ არა მხოლოდ წინა ხელისუფლების საქმიანობის შესწავლა მომხდარიყო, არამედ ახალი ხელისუფლების წარმომადგენელთა ქონებაც შეისწავლონ - ხელისუფლებაში მოსვლამდე რა ქონების პატრონები იყვნენ და ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ რა ქონების პატრონები იქნებნიან.

სამწუხაროდ, ჩვენს ქვეყანაში არ არსებობს სამსახური, რომელიც სისტემურად შეისწავლის თანამდებობის პირთა დეკლარაციებს. დღეს მოქმედებს საჯარო სამსახურის ბიურო, რომელიც მხოლოდ იმას აკონტროლებს, შეავსო თუ არა საჯარო მოხელემ დეკლარაცია. მაგრამ დეკლარაციის შინაარსს არავინ აკონტროლებს.

არაერთხელ მივმართე ყოფილ პრემიერ-მინისტრს, ბიძინა ივანიშვილს, რომ შეექმნა სპეციალური ანტიკორუფციული საბჭო, რომელიც შეისწავლიდა დეკლარაციებში ასახულ მონაცემებს, მაგრამ მან განაცხადა, რომ ეს პროკურატურის საქმეა. თუმცა არ ვეთანხმები - პროკურატურამ შეიძლება შეისწავლოს კონკრეტული დეკლარაცია კონკრეტული სისხლის სამართლის გამოძიების ფარგლებში, მაგრამ ვგულისხმობ ახალ სამსახურს; ან, თუნდაც, კონტროლის პალატას მიენიჭოს ფუნქცია, რომ შეისწავლოს ყველა ჩინოვნიკის დეკლარაციაში ასახული ქონმება და მისი დასაბუთება - და არა მხოლოდ ჩინოვნიკების.

ინიციატივითაც კი გამოვედი, რომ ხელისუფლებიდან წასვლის შემდეგ ჩინოვნიკებს ჰქონდეთ ვალდებულება, 5 წლის განმავლობაში შეავსონ დეკლარაცია, მაშინაც კი, როცა არ იქნებიან თანამდებობაზე. ეს საშუალებას მისცემს საზოგადოებას დააკვირდეს, ქონების დაგროვების გრაფიკს და ტენდენციას, რადგან ზოგიერთი ჩინოვნიკი დეკლარაციაში ნულებს წერს, სამსახურიდან წასვლის შემდეგ კი მილიონიანი ბიზნესის მფლობელი ხდება-ხოლმე.

რაც შეეხება კონკრეტულად სამართლიანობის აღდგენის საკითხს, ბოლო დროს პროკურატურა პრესკონფერენციებს ატარებს მხოლოდ მეგის ქარდავასა და ახალაიებზე  და არ იკვეთება სხვა კონკრეტული საქმეები. ძალიან ბევრი ადამიანია დღეს ქვეყანაში, ვინც ხელისუფლებისგან ელოდება სამართლის ნორმების შესრულებას. ასეთი ნორმები არსებობდა, მაგრამ არ სრულდებოდა და დღეს უნდა დაიწყოს ეტაპი, როდესაც მოქმედი სამართლის ნორმების შესრულება დაიწყება, რაც ნიშნავს, რომ კანონის წინაშე ყველა თანასწორია და ყველამ თანაბრად უნდა აგოს პასუხი.

ძველი ხელისუფლების პოზიცია გასაგებია, მაგრამ დღევანდელ ხელისუფლებას რაში აწყობს, რომ საჩვენებლად ერთი-ორი ჩინოვნიკი გაასამართლონ და ამით დასრულდეს ყველაფერი?

- შთაბეჭდილება მექმნება, რომ ნაცმოძრაობა ირეცხება და მივიღებთ ისეთ პარტიას, სადაც რამდენიმე ადამიანი გაიწირება და იქაც, დარწმუნებული ვარ, რომ მაინცდამაინც მაღალი სასჯელები არ იქნება.

შედეგად, მივიღებთ იმ ნაცმოძრაობას, რომელიც იქნება ცენტრალური ოპოზიციური პარტია ქვეყანაში და თუ საზოგადოება მოჰკითხავს, რომ თქვენ ხომ იყავით ხელისუფლებაში და ვნახეთ, რაც გააკეთეთ, ისინი ეტყვიან: „თუ ვიყავით, რატომ არ გამოიძიეთ ეს საქმეები?“

შთაბეჭდილება მექმნება, რომ ხელისუფლებას თავიდანვე ჰქონდა გააზრებული, შეექმნა ისეთი ფონი, თითქოს ნაცმოძრაობა არის ყველაზე ძლიერი და გააზრებული პარტია. როდესაც მნიშვნელოვანი პოლიტიკური საკითხების განხილვაში მხოლოდ ნაცმოძრაობა შემოგყავს და ყველა დანარჩენს იგნორს უკეთებ, ბუნებრივია, თავისდაუნებურად აძლიერებ ამ ძალას.

პარალელურად კი, იმ პარტიიდან რომელთანაც უამრავი ეჭვი არსებობს, სულ რამდენიმე ადამიანს დაუსვეს კითხვები და ისიც მათ, რომლებიც მაინცდამაინც მნიშვნელოვანი ფიგურები არ იყვნენ - ვგულისხმობ მეგის ქარდავას.

ვანო მერაბიშვილი უმნიშვნელო ფიგურა იყო?

- ვანო მერაბიშვილთან იმდენი კითხვა არსებობს, რომ ის ბრალი, რომელიც მას წარედგინა, არ ასახავს ბოლომდე იმ კითხვებზე პასუხს, რაც გააჩნია საზოგადოებას იმ პერიოდან დაკავშირებით.

ასეთ შემთხვევაში, რას მოიგებს „ქართული ოცნება“? თვითონაც კარგად იცის, რომ ხალხს ამისთვის არ აურჩევია და საზოგადოება მისგან მასშტაბურ ცვლილებებს მოელის...

- მოგებული არაფრით არ რჩება და ამის გამო მხოლოდ მხარდამჭერებს კარგავს. რეალურად „ქართულ ოცნებას“ ჰგონია, რომ ეს ტალღა დროთა განმავლობაში ჩაცხრება. ქართული ოცნება დღეს ცდილობს, რომ ეს პროცესი რაც შეიძლება გაწელოს. იქამდე, რომ ნელ-ნელა დაკარგოს აქტუალობა, მაგრამ ერთ რამეს ვერ ითვალისწინებენ...

ხელოვნურად როგორ წელავს ამ პროცესს, კონკრეტული ქმედება შეგიძლიათ მოიყვანოთ მაგალითისთვის?

- გახსოვთ, საკმაოდ დიდხანს იყო საუბარი სამართლიანობის მექანიზმების შემუშავებაზე. იუსტიციის მინისტრმა განაცხადა, რომ ხარვეზების დამდგენ კომისიას ქმნიდნენ და სწორედ ეს კომისია იქნებოდა სამართლიანობის აღდგენის ერთ-ერთი მექნიზმი. მიუხედავად იმისა, რომ ბევრი იურისტი წინააღმდეგი ვიყავით, მაინც იყო მოლოდინი - როგორ შეიქმნებოდა ეს კომისია, რა უფლებამოსილება და კომპეტენცია ექნებნოდა. ვნახეთ, რომ საბოლოოდ უარი განაცხადეს ამ კომისიის შექმნაზე. როგორც ჩანს, ფიქრობენ, რომ დროის გაწელვის შემდეგ ეს საკითხი ნაკლებად აქტუალური გახდება.

დარწმუნებული ვარ, რომ საზოგადოება მაინც მოითხოვს პროცესის დაწყებას - აქ საუბარი არ არის მხოლოდ იმ ჩინოვნიკების დასჯაზე, რომლებიც დაკავშირებული იყვნენ ძალადობასთან. აქ საუბარი იმაზეა, რომ ძალიან ბევრმა ჩვენმა თანამოქალაქემ პირდაპირ ან ირიბად განიცადა უსამართლობა ხელისუფლების მხრიდან. ვგულისხმობ, უკანონო პატიმრობას, საპატიმრო ადგილებში ძალიან მძიმე ვითარებას, ბიზნესების, ქონების წართმევას.

მესმის, რომ ძალიან ადვილია სხვის მაგივრად სხვას რაღაც აპატიო, მაგრამ არასამართლიანია. თუ ხელისუფლებამ გადაწყვიტა, რომ ვიღაცას სხვისი ბიზნესის ჩამორთმევა აპატიოს, ჯერ დაზარალებულთან უნდა იქონიოს კონტაქტი. თუ ხელისუფალმა მიიღე გადაწყვეტილება, რომ აპატიო იმას, ვინც ადამიანები უკანონოდ აყურყუტა ციხეში, ამ ადამიანებსაც იქნებ შესთავაზო გარკვეული კომპენსაცია, რომ მათ აპატიონ და არა შენ - სახელმწიფომ.

ბუნებრივია, ეს ყველაფერი საბოლოოდ მივა სახელმწიფო ინსტიტუტების მიმართ ნდობის დაკარგვამდე, რაც ძალზე საშიში იქნება ჩვენი ქვეყნისთვის. ჩვენი ქვეყნის მოსახლეობას აქვს ნდობა სახელმწიფო ინსტიტუციებისადმი, რომ ადრე თუ გვიან, ახლო მომავალში კონკრეტული ინსტიტუციები მიიღებენ გადაწყვეტილებას იმ საკთხებთან დაკავშირებით, რომელიც მათ აწუხებს.

თუ ეს ნდობა დაიკარგება და ადამიანები ნახავენ, რომ მათი განცხადებები რეაგირების გარეშე რჩება, საბოლოოდ დაიკარგება ნდობა ამ სახელმწიფო ინსტიტუტების მიმართ და გადავლენ თვითშემოქმედებაზე, რაც ძალიან მძიმე მდგომარეობაში ჩააგდებს ქვეყანას.

ეს არის ერთ-ერთი საფრთხე, მაგრამ ხელისუფლებას რაში აწყობს საკუთარი თავის დისკრედიტაცია?

- მე მოგახსენეთ, რომ ხელისუფლება თავიდანვე ცდილობდა, გადაერჩინა ის პოლიტიკური ძალა, რომლის სახელსაც ეს უკანონო გადაწყვეტილებები უკავშირდება. მიუხედავად იმისა, რომ უკვე ერთი წელი გავიდა და ძალიან ბევრი საქმის გამოძიების შესახებ საუბრობენ, რეალურად არც ერთი ორგანიზებული დანაშაული არ გამოკვეთილა.

ჩვენ ვნახეთ, რომ ყველა საქმის გამოძიება სრულდება მხოლოდ საშუალო რგოლის პასუხისგებაში მიცემით. ციხეების საქმესთან ან ძალადობის სხვა ფაქტებთან დაკავშირებით, რომელსაც ადგილი ჰქონდა პოლიციაში, კუდში და სოდში - ყველგან საშუალო რანგის ჩინოვნიკები ისჯებიან.

მაგრამ განა ვინმეს სჯერა, რომ ციხეებში დანაშაული მხოლოდ ციხის უფროსის გადაწყვეტილების საფუძველზე ხდებოდა? სხვა არავინ იყო საქმის კურსში? გჯერათ, რომ სექსუალური ძალადობის ფაქტები, რომელიც ხორციელდებოდა დაკავებულთა მიმართ ციხეებში, მხოლოდ ციხის უფროსის ნებას უკავშირდებოდა? ბიზნესების წართმევები და დილის 4 საათზე ნოტარიუსთან დაბარება მხოლოდ რამდენიმე საშუალო რგოლის ჩინოვნიკის გადაწყვეტილება იყო? გჯერათ, რომ 25 ათასზე მეტი მოსმენის ფაილი მხოლოდ მეგის ქარდავას უკავშირდება და მის ნებას რომ ვიღაცის პირად ცხოვრებას უთვალთვალოს?

მაგრამ, ამავდროულად, ვერ ვხედავთ მყისიერ ქმედებას ორგანიზებული დანაშაულის მიმართ. არა იმიტომ, რომ მაინცდამაინც ვიღაცას სწყურია, რომ მთელი პოლიტიკური შემადგენლობა იყოს პასუხისგებაში მიცემული, მაგრამ როგორც ფაქტი, არ იქნა შეფასებული ხელისუფლების მხრიდან.

შეიძლება ვიფიქროთ, რომ ამით ხელისუფლება საკუთარი თავისთვის გარკვეული გარანტიების შექმნას ცდილობს?

- თუ ნაცმოძრაობა დარჩა ერთადერთ ოპოზიციურ პოლიტიკურ ძალად ქვეყანაში და იმ ფორმულამ, რომ „შუა უნდა გაიკრიფოს“ იმუშავა, შორს ვერ წავალთ. შუა უნდა გაკრეფილიყო არჩევნების დროს და ამაში ვეთანხმებოდი ბიძინა ივანიშვილს, მაგრამ ეს ფორმულა არჩევნების შემდეგ უკვე გამოიხატება იმაში, რომ ნებისმიერ პოლიტიკურ გადაწყვეტილებაზე პასუხისმგებელია მხოლოდ ორი პოლიტიკური ძალა - ეს სწორედაც აძლიერებს ნაცმოძრაობას.

გეტყვით, რაშიც აწყობს ეს ხელისუფლებას. ერთი მხრივ, გვეუბნებიან, რომ ერთადერთი ოპოზიციური ძალა არის ნაციონალური მოძრაობა, მეორე მხრივ, იმავე ნაცმოძრაობას ეუბნებიან, რომ თქვენს კითხვებს პასუხს არ გავცემთ იმიტომ, რომ თქვენ დისკრედიტირებული ძალა ხართ.

ერთი წელია, კითხვაზე პასუხი არის, რომ „თქვენ ჩვენზე უარესები იყავით“. დღევანდელ ხელისუფლებას აკლია რეალურად ძლიერი ოპონენტი, რომელიც საშუალებას არ მისცემს, მიიღოს არასწორი გადაწყვეტილება. დღეს ასეთი ოპონენტი არ არსებობს და ხელოვნურად არ ხდება მისი წარმოჩენა.

დასავლეთის გავლენით ხომ არ ხდება ეს?

- როდესაც გყავს დისკრედიტირებული ოპონენტი, რომელმაც დისკრედიტაცია განიცადა მოსახლეობის 80%-თან, შენ, ბუნებრივია, ყოველთვის მომგებიან პოზიციაში ხარ, ნებისმიერ ფორმატში. ამავდროულად ეს არის დამღუპველი ქვეყნისთვის.

გასათვალისწინებელი არ არის, რომ ასე დიდხანს ვერ გაგრძელდება? ნუთუ ახალი ხელისუფლება ამას ვერ გრძნობს?

- აღვნიშნე კიდეც, რომ ამ პროცესებს ექნება გაგრძელება. ნურავინ იფიქრებს, რომ ეს პროცესები მიიჩქმალება და ვინმეს დაავიწყდება. მესმის, რომ დღეს ამ ხელისუფლებას არ სურს ამაზე საუბარი, მაგრამ ბუნებრივია, შედეგებს აუცილებლად იწვნევს, რასაკვირველია თუ არ აპირებს არჩევნების გაყალბებას.

დასჭირდება არჩევნების გაყალბება?

- ხომ ხედავთ, რა ტენდენციაა - თუნდაც ის, რომ ნაცმოძრაობა ძირითადი ოპონენტი იქნება და არ ხდება იმ თამაშის წესების დამკვიდრება, რომ ყველას ექნება თანაბარი სასტარტო პირობები. ეს ნიშნავს იმას, რომ ხელისუფლებას არ ეშინია არჩევნების - ის ძალა, რომელმაც მას შეიძლება ნამდვილი ოპონირება გაუწიოს არჩევნებში და მოუგოს, არ არსებობს; არ ხდება მისი წარმოჩენა. პარალელურად, ხდება იმ ძალის გაძლიერება, რომელიც ვერ მოუგებს ამ ხელისუფლებას არჩევნებში იმიტომ, რომ დისკრედიტირებულია.

შესაძლოა, ხელისუფლებას ამიტომაც არ ეშინია, რომ დაკარგავს ამომრჩეველს და ელექტორატს...

- მეტსაც გეტყვით, ხელისუფლება არჩევნების ჩატარებას ცდილობს იმ კოდექსით, რომელზედაც თვითონვე აცხადებდა, რომ მორგებული იყო მხოლოდ და მხოლოდ სახელისუფლებო პარტიაზე და რომელიც ნაცმოძრაობამ შექმნა ხელისუფლების მორგების ფორმულით.