რუსეთი ახალ გზას ეძებს, რომ სანქციების პირობებში ტვირთების გადატანა შეძლოს. ამის პირდაპირ დასტურად ანალიტიკოსები for.ge-სთან კრემლთან დაახლოვებული რუსი ბიზნესმენის დავით ხიდაშელის და „ოცნების“ წევრის გია ვოლსკის შეხვედრას მიიჩნევენ. მათი აზრით, კრემლი ეძებს გარკვეულ გზას იმისთვის, რომ საქართველოს ხელისუფლებასთან ამ თემაზე კომუნიკაცია შედგეს და მიაჩნიათ, რომ ხიდაშელი ვოლსკისთან ვიღაცის მიერ იყო გამოგზავნილი. მათი აზრით, ამაში ცუდი არაფერია, რადგან დერეფანზე, რომელზეც საუბარია, 2011 წლის ხელშეკრულებით არის შეთანხმებული. თუკი ამ ხელშეკრულების პირობებით ეს დერეფანი აღდგება, პირიქით, საქართველოს ოკუპირებულ ტერიტორიაზე მცხოვრებ ჩვენს მოქალაქეებთან კომუნიკაციაში დაეხმარება და ეს დეოკუპაციის პრობლემის გადასაჭრელი ერთ-ერთი გზა შესაძლოა გახდეს.

ხელშეკრულება, რომლის თაობაზეც არის საუბარი, 2011 წლის 9 ნოემბერს გაფორმდა საქართველოსა და რუსეთს შორის, ვაჭრობის მსოფლიო ორაგანიზაციაში რუსეთის გაწევრიანებისას, შვეიცარიის შუამავლობით მიმდინარე მოლაპარაკებების ფარგლებში. ის მოიცავს შეთანხმებას საბაჟო ადმინისტრირებისა და სასაქონლო ბრუნვის მონიტორინგის მექანიზმის ძირითადი პრინციპების შესახებ და ურთიერთგაგების მემორანდუმს, რომელიც შვეიცარიის, როგორც ნეიტრალური მესამე მხარის, როლს განამტკიცებს.

„ეს არის ორმხრივი ქართულ-რუსული შეთანხმება. ეს შეთანხმება ითვალისწინებს სავაჭრო კორიდორების შექმნას, რომლის თავსა და ბოლოში იქნება ტერმინალები და, შესაბამისად, შვეიცარიული კომპანიის მონიტორები, რომლებიც განახორციელებენ მხოლოდ აღრიცხვას იმ ტვირთისა, რაც ამ სავაჭრო კორიდორში გაივლის“, - აცხადებს პრემიერ-მინისტრის სპეციალური წარმომადგენელი რუსეთთან ურთიერთობების საკითხებში, ზურაბ აბაშიძე.

რუსეთის აქტიურობა

პარალელურად, ცხინვალის საოკუპაციო რეჟიმი ახალ სატრანზიტო გზაზე ალაპარაკდა. ჯამბულატ თედეევი, რომელიც საოკუპაციო რეჟიმის არაღიარებული პარლამენტის წევრია, ამბობს, რომ ახალი გზის გაჭრა სარგებელს მოიტანს.

რაც შეეხება ხიდაშელი-ვოლსკის შეხვედრას, ვოლსკი ადასტურებს, რომ ამ შეხვედრაზე ოკუპირებული აფხაზეთის საკითხის განხილვა მოხდა. ის არ მალავს, რომ დავით ხიდაშელს აფხაზეთთან სატრანზიტო მიმოსვლის შესახებ ესაუბრებოდა.

პარლამენტის ვიცე-სპიკერის მტკიცებით, დავით ხიდაშელის ინიციატივა იყო, მათ შორის აუდიენცია შემდგარიყო. მისი თქმით, მხარეებმა შეხვედრაზე საქართველოსა და ოკუპირებული აფხაზეთის დე ფაქტო მთავრობასთან ურთიერთობების გაღრმავება მიმოიხილეს.

„ხიდაშელს არც ანტიდასავლური, არც პრორუსული და მით უმეტეს, არც ანტიქართული იდეა არ გამოუმჟღავნებია“, - ამბობს ვოლსკი.

რას მისცემს საქრათველოს ეს დერეფანი?

ყოფილი სახელმწიფო მინისტრი პაატა ზაქარეიშვილი for.ge-სთან მიიჩნევს, რომ გზა, რომელზეც არაღიარებული პარლამენტის წევრი თედეევი საუბრობს, რეალურად თბილისი-მოსკოვის შეთანხმების ნაწილია. ზაქარეიშვილის თქმით, 2011 წელს რუსეთსა და საქართველოს შორის დაიდო ხელშეკრულება სატრანზიტო დერეფანზე, რომელიც ოკუპირაბეული ტერიტორიების გავლით უნდა მომხდარიყო. კონფლიქტოლოგის ინფორმაციით, საინტერესო ისაა, რომ ამ ხელშეკრულებაში აფხაზეთი და სამხრეთ ოსეთი როგორც ე.წ. სახელმწიფოები არ არიან მოხსენიებული. აქ მხოლოდ დერეფნებზეა საუბარი. ამიტომ თედევიის განცახდება ეხება ამ შეთანხმების შესრულებას, თუმცა ე.წ. ცხინვალის ხელისუფლების როლის გაზრდით.

„ეს დერეფანი, რომელზეც ე.წ. პარლამენტის წევრი საუბრობს, უკვე არსებობს თუმცა, მისი ფუნქციონირება და გამოყენება არ ხდება. ეს არის 2011 წლის ხელშეკრულებით შეთანხმებული ამბავი. ამ დერეფნების გასაკონტროლებლად, რუსეთმა და საქართველომ შვეიცარიული კომპანიაც კი დაიქირავეს. რამდენად გასაკვირიც არ უნდა იყოს, ამ კომპანიას ორივე ქვეყანა დღემდე ფულს უხდის. აქ არ არის საუბარი რკინიგზის აღდგენასა და საჰაერო მიმოსვლაზე. აქ, უბრალოდ, საუბარია მხოლოდ სახმელეთო გზაზე, რომელსაც არც აშენება და არც აღდგენა არ სჭირდება. ამას სჭირდება ორივე ქვეყნიდან სურვილი. მე არ ვიცი აქამდე რუსეთმა ამის აღდგენაზე რატომ არ დაიწყო საუბარი, რატომ არა აქვს ამის სურვილი. თუმცა ის ფაქტი, რომ ამაზე საუბრობს, ვიღაც არაღიარებული პარლამენტის დეპუტატი, არ მგონია, რომ რუსეთის პოზიციას ახმოვანებდეს. რუსეთს თუ უნდა ამას თავად იტყვის, ისევე, როგორც ეს ფრენების და უვიზო მიმოსვლის აღგდენის შემთხვევაში გააკეთა“, - ამბობს ზაქარეიშვილი.

მისივე თქმით, ამ დერეფნის აღდგენა კარასინი-აბაშიძის მოლაპარაკების ფორმატშიც შედის. ამიტომ მისთვის უცნობია ამ კუთხით მოსკოვი-თბილისის დონეზე რა მოლაპარაკება მიდის. რაც შეეხება ბიზნესმენ დავით ხიდაშელის და გია ვოლსკის შეხვედრას, ზაქარეიშვილი ამბობს, რომ ეს არ უნდა აღვიქვათ, როგორც რუსეთის მხრიდან ოფიციალურ ინტერესის გამოხატვა, ვინაიდან ხიდაშელი არ არის კომპეტენტური პირი, რომელიც ამ ხელშეკრულების შინაარსში ერკვევა.

„მე როგორც გავიგე, ხიდაშელი რკინიგზის აღდგენასა და ასეთ რაღაცებზე საუბრობს. კიდევ ერთხელ ვამბობ, ეს ხელშეკრულება რკინიგზის აღდგენას არ გულისხმობს. მეორეც, მე სულაც არ ვფიქრობ, რომ თუკი რუსეთიდან ამაზე შემოთავაზება იქნება, ხელისუფლებამ უარი უნდა თქვას. ჩვენ ეს დერეფანი გვჭირდება. ამის კი რამდენიმე მიზეზი არსებობს. პირველი ის არის, რომ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე მცოხვრებ ჩვენს თანამოქალაქეებთან კომუნიკაცია გვექნება და ეკონომიკური ურთიერთობა აღდგება. მათთან ამ ფორმით ურთიერთობა უკვე წინ გადადგმული ნაბიჯია. მეორეც, ლარსი უკვე ძალიან გადატვირთულია და მისი განტვირთვა უნდა მოხდეს. ამ ყინვაში და უბედურებაში გვიწევს სატვირთოს მძღოლების გაჩერება, როცა თურქეთიდან ოკუპირებული აფხაზეთის გავლით გატარება თავისუფლად შესაძლებელია. ამიტომ მე მომხრე ვარ და მივესალმები, თუკი ეს საკითხი სერიოზული განხილვის თემა იქნება“, - ამბობს ზაქარეიშვილი.

რაც შეეხება დასავლეთიდან წამოსულ რეაქციას, ყოფილი სახელმწიფო მინისტრი მიიჩნევს, რომ თუკი ტერიტორიის კონტროლი მკაცრად მოხდება, აქ პრობლემა არ უნდა იყოს. ჩვენმა ქვეყანამ დასავლეთს უნდა აუხსნას, რომ ეს დერეფანი საქართველოსთვის საჭირო და მნიშვნელოვანია.

„თუმცა, აქ ჩნდება კიდევ ერთი სამართლებრივი პრობლემა, რომელიც ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ კანონს ეხება.

საქმე ისაა, რომ აქ ჩნდება დილემა, სატვირთოს მძღოლი, რომელიც ამ დერეფანს გაივლის, ჩაითვლება თუ არა ამ კანონის დამრღვევად ანუ შეგვეძლება თუ არა მისი დაპატიმრება. ეს კანონი ამ შემთხვევაში ხელს ბევრ რამეში შეგვიშლის. ამიტომ ეს საკითხიც მოსაგვარებელია“, - ამბობს ზაქარეიშვილი.

კონფლიქტოლოგი ზურაბ ბენდიანიშვილი for.ge-სთან მიიჩნევს, რომ ამ დერეფნის გახსნის წინააღმდეგი საქართველო არასდროს ყოფილა და თუ მისი ფუნქციონირება მოხდება, ეს პირიქით, ქართველებსა და ოკუპირებულ ტერიტორიებზე მცხოვრებ ჩვენს მოქალაქეებს შორის ინტეგრაციას ხელს შეუწყობს.

„არ ვიცი რუსეთის დაინტერესება ამ დერეფნის აღდგენასთან დაკავშირებით აქამდე რატომ არ იყო, მაგრამ არ არის გამორიცხული, ახლა გაჩნდეს. ვიცით, რომ ტვირთების გადატანასთან დაკავშირებით გარკვეული პრობლემები არსებობს. საბაჟოს კონტროლი თუკი მკაცრად მოხდება, ამაში არაფერი საგანგაშო არ არის. საქართველო ამ დერეფნის აღდგენის წინააღმდეგი არასდროს ყოფილა, მაგრამ ე.წ. ცხინვალის ხელისფლება აქ რა შუაშია ესაა საკითხავი.

როგორც ჩანს, ისინი, ამ ხელშეკრულებაში თავიანთი ჩართულობის უფრო გაზრდას ითხოვენ. რეალურად კი, მათ არავინ არაფერს ეკითხება. მე ვიცი, რომ ე.წ. ერგნეთის ბაზრობის ტერიტრიის გაკეთება ხდება და გარვეული მოლაპარაკებები სურთ საქართველოს ხელისუფლებასთან ამ თემაზეც. როგორც ჩანს, გრკვეული აქტივობა და მოძრაობები დაწყებულია, თუმცა აქ რამდენად არის კრემლიც ჩართული, გამოჩნდება. შესაძლოა, ეს იყოს ისევ იმ პოლიტკის ნაწილი, რომ აი, რუსეთი საქართველოს მიმართ ლოიალობას იჩენს და ა.შ. მიუხედავად ამისა, ვფიქრობ, საქართველომ ამ გზის აღდგენაზე უარი არ უნდა თქვას, თუკი იმ ხელშეკრულებით გათვალისწინებული პირობებით მოხდება. ამით შევძლებთ და ოკუპირებულ ტერიტორიაზე მცხოვრებ მოსახლეობასთან ინტეგრეციას, რაც ამდენი ხნის გაუცხოვებას შეცვლის“, - ამბობს კონფლიქტოლოგი.