შესაძლებელია თუ არა ჩინეთმა საქართველოსა და რუსეთს შორის ოკუპირებულ ტერიტორებთან მოლაპარაკების მხრივ შუამავლის როლი იკისროს? - ეს კითხვა მას შემდეგ გახდა აქტუალური, რაც საქართველომ გასულ წელს ჩინეთთან სტრატეგიულ პარტნიორობას ხელი მოაწერა. ჩინეთს მსგავსი გამოცდილება უკვე ირანი-საუდის არაბეთს შორის მედიატორის როლის შესრულების დროს აქვს. ასევე, ის ცდილობს, რომ ღაზის კონფლიქტის რეზოლუციაში აქტიურად იყოს ჩართული.

რაც შეეხება ჩინეთის პოზიციას საქართველოსთან მიმართებაში, 2023 წლის აპრილში ჩინეთის ელჩმა საქართველოში, ჭოუ ციენიმ ქართულ მედიასთან საუბარში განაცხადა, რომ ჯერჯერობით არც საქართველოს და არც რუსეთს ამასთან დაკავშირებით ჩინეთისთვის არ მიუმართავს. ზოგმა ელჩის სიტყვები აღიქვა ასე, რომ თუკი მსგავსი მიმართვა იქნება, მაშინ ჩინეთი მედიატორის როლს იკისრებს.

„ამ დრომდე არც ქართული მხარისგან და არც რუსული მხარისგან არ მიგვიღია რამე თხოვნა იმასთან დაკავშირებით, რომ ჩინეთმა იშუამავლოს ამ საკითხის მოგვარებაში. საქართველოს მთავრობა დღეს აქცენტს აკეთებს, რომ ქვეყნის გაერთიანება და ტერიტორიული პრობლემის მოგვარება უნდა მოხდეს მშვიდობიანი გზით. ჩვენ ვფიქრობთ, რომ ეს არის სწორი მიმართულება და ძალიან დიდი იმედი გვაქვს, რომ სწორედ მშვიდობის გზით გადაწყდება ეს საკითხი“, - ამბობს ჩინეთის ელჩი საქართველოში.

„იქიდან გამომდინარე, რომ ჩინეთი ჩვენი სტრატეგიული პარტნიორი გახდა და ცალსახად მომხრეა საქართველოს ერთიანობას, ხომ არ ჯობს ჟენევის ფორმატის პარალელურად მეორე ფორმატიც იყოს, სადაც ჩინეთი მიიღებს მონაწილეობას?!“ - „ევროპელი სოციალისტების“ დეპუტატმა ფრიდონ ინჯიამ საგარეო საქმეთა მინისტრს ილია დარჩიაშვილს პარლამენტში მიმართა.

როგორც ფრიდონ ინჯიამ განმარტა, საგარეო საქმეთა სამინისტრომ უნდა გაააქტიუროს და სტრატეგიულ პროექტებში უნდა ჩართოს ჩინეთი.

საგარეო საქმეთა მინისტრმა ილია დარჩიაშვილმა კი ფრიდონ ინჯიას უპასუხა, რომ ჟენევის დისკუსიების ფორმატის შენარჩუნება აუცილებელია, ჩინეთთან კი, სტრატეგიული პარტნიორობის გაღრმავება იგეგმება.

დარჩიაშვილის თქმით, ჟენევის ფორმატში, გარდა ამერიკის შეერთებული შტატებისა, ჩართულია ევროკავშირი, ეუთო და გაერო.

„ჩვენი მთავარი მიზანია, შევეცადოთ, მინიმუმ, ჰუმანიტარული საკითხები გადავწყვიტოთ ამ დიალოგის ფარგლებში. ჩინეთთან ორმხრივი ურთიერთობების გაძლიერება და სტრატეგიულ დონემდე აყვანა იქნება ერთ-ერთი პრიორიტეტი. ეს დაეხმარება ჩვენს ქვეყანას, უფრო მეტად მოახდინოს გეოგრაფიული მდებარეობის რეალიზება“, - განაცხადა დარჩიაშვილმა.

მინისტრის განმარტებით, თუ „შუა დერეფნის“ წარმატება გვსურს, ჩინეთის ურთიერთობები კიდევ უფრო გასაძლიერებელია.

დარჩიაშვილმა აღნიშნა, რომ ჩინეთი მხარს უჭერს და აღიარებს საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობას და სუვერენიტეტს.

 სამხედრო ანალიტიკოსი და ჩინოლოგი ვახტან მაისაია for.ge-სთან ამბობს, რომ ამ ეტაპზე, ჯერჯერობით, ღიად იმაზე საუბარი, რომ შესაძლოა, რუსეთთან ჩინეთმა ოკუპირებულ ტერიტორიებთან დაკავშირებით შუამავლის როლი იკისროს, არ ყოფილა, თუმცა არ გამორიცახვს, რომ კულაურულად ამაზე საუბარი მიდიოდეს.

„ჯერჯერობით, ღიად ამაზე საუბარი არ მსმენია, თუმცა არ გამოვრიცხავ, რომ შიდა წყაროებით, სამთავრობო კომუნიკაციის დრონეზე, ამაზე მსჯელობა მიდიოდეს. ვფიქრობ, ეს შესაძლოა მაშინ დადგეს უკვე ღიად, როცა ეს ურთიერთობა უფრო სერიოზულ პარტნიორობაში გადაიზრდება და მეგაპროექტები განხორციელდება, თუნდაც ანაკლიის ღრმაწყლოვანი პორტის.

ჩინეთი, ალბათ, ამით უკვე დაინტერესდება იმ შემთხვევაში, თუკი ანაკლიის პორტიის უასფრთხოების საკითხი გააქტიურდება. ჩინეთს კი ბატონო, ახლო აღმოსავლეთში ირანი-საუდის არაბეთის შემთხვევაში უკვე აქვს ასეთი გამოცდილება, როცა მედიატორის ფუნქცია შეითავსა. ახლაც არის მისი მხრიდან მცდელობები ღაზის კონფლიქტის რეზოლუციაში. პერსპექტივაში, ალბათ, მისი შუამავლობა შეიძლება, მაგრამ ჯერ ისე მსხვილად ვერ არის ჩვენს რეგიონში წარმოდგენილი, რომ ასეთი მოლოდინები გაგვიჩნდეს, მაგრამ რადგან ეს თემა დღის წერიგში უკვე დადგა, არაფერია გამორიცხული“, - ამბობს მაისაია.

რაც შეეხება ჟენევის ფორმატს, მაისაია ამბობს, რომ ახლა, ამერიკასა და რუსეთს შორის დაძაბული ურთიერთობის ფონზე არ უნდა გვქონდეს იმის დიდი მოლოდინი, რომ ჟენევის ფორმატი რაიმე სერიოზულ შედეგს მოიტანს. ამასთანავე მაისაია ამბობს, რომ საქართველოს ხელისუფლება, პირდაპირ რომ ვთქვათ, უფრო პროევროპული ხაზის გამტარებელია, ვიდრე პროამერიკული, ამიტომ ამ ფორმატს მნიშვნელობა უკვე დიდი ხანია დაკარგული აქვს.

„პირდაპირ რომ ვთქვათ, საქართველოს, რუსეთის და ამერიკის, ჟენევის მოლაპარაკების ფორმატმა დიდი ვერაფერი მოგვცა. ამ 15 წლის განმავლობაში რაიმე ხელშესახები ჯერ არაფერი ყოფილა, მით უმეტეს ახლა, როცა ამერიკის და რუსეთის ურთიერთობა ძალიან გაფუჭებულია. მეორეც, საქართველოს ხელისუფლება უფრო პროევროპულია და არა პროამერიკული, განსხვავებით წინა ხელისუფლებისგან.

ამიტომ არ არის გამორიცხული, რომ ამ ფორმატის პარალელურად მსგავსი ფორმატი შეიქნმას. თუკი, ანაკლიის პორტის უსაფრთხოების კუთხით, ჩინეთი ამას საჭიროდ ჩათვლის, ვფიქრობ, ამ მოლაპარაკებაში ჩართვის სურვილს გამოთქვამს. ჩვენი რეგიონით ნამდვილად არის დაინტერესებული და თუკი ამ პრობლემის გადაჭრაში დაგვეხმარებიან, ეს ცუდი რატომ უნდა იყოს. მე ვფიქრობ, პრემეირ ღარიბაშვილის ხელმოწერა სტრატეგიულ პარტნიორობასთან დაკავშირებით ჩინეთთან, სწორედ ამ კონტექსტშიც უნდა იყოს განხილული“, - ამბობს მაისაია.

ანალიტიკოსი და „ხალხის ძალის“ წევრი ზურაბ ქადაგიძე კი ამბობს, რომ საქართველო-რუსეთის ერთი-ერთზე ყოფნა ყოველთვის საფრთხეს წარმოადგენს. ქადაგიძე for.ge-სთან ამბობს, რომ როდესაც საქართველოსთან ერთად მედიაციის როლს შეასრულებს ძლიერი აქტორი, რომელიც საქართველოს პოზიციას დაიჭერს, დეოკუპაციის საკითხის მოგვარების შანსები იზრდება.

„აქედან გამომდინარე, რა თქმა უნდა, ისეთი გეოპოლიტიკური პარტნიორი, როგორიც ჩინეთია, რომელიც საქართველოს სტარტეგიული პარტნიორია, თუ მედიაციის როლს შეასრულებს, ჩვენი ქვეყნისთვის ძალიან მომგებიანი იქნება. უბრალოდ, ეს პროცესი უნდა დაიწყოს. რადგან ჩინეთის ელჩი ამაზე ასეთი მინიშნებებით საუბრობს, ე.ი. არის ამაზე საუბარი და მზაობა, რომ ჩინეთმა იკისროს გარკვეული შუამავლის როლი რუსეთთან. მათი მხრიდან ფაქტია მზადყოფნა და მოლოდინი არსებობს. ჩინეთის ელჩი, რომელიც ძალიან მკაცრი პროტოკლით მოქმედებს, ასე ჰაერზე სიტყვებს არ ისვრის. ე.ი. ელჩმა იცის რა განცხადება უნდა გააკეთოს და არის თუ არა ამ პროცესის დაწყების საშუალება. ჩინეთი თუ ამ როლს შეასრულებს, რატომაც არა, ეს არის ძალიან კარგი და გამოსაყენებელი ამბავი“, - ამბობს ქადაგიძე.

მისივე თქმით, თუკი რომელიმე კონკრეტული ფორმატი, რუსეთთან მოლაპარკების მხრივ არ იძლევა ხელშესახებ შედეგს უკვე წლებია, მაშინ ის სხვა ფორმტით უნდა ჩანაცვლდეს.

„თუ კონკრეტულმა ფორმატმა ერთხელ უკვე არ მოგვცა შედეგი და წლებია ასე გრძელდება, მაშინ მისი საერთოდ არსებობის აუცილებლობა კითხვის ქვეშ უნდა დადგეს. აქ უფრო დიპლომატებმა და სპეციალისტებმა მოიფიქრონ, როგორ უნდა ჩაერთოს თუნდაც იგივე ფორმატში სხვა უფრო ძლიერი მედიატორი, ვისაც ამის მოგვარების ძალა შესწევს. ასე ხელის აღებითაც ვერ ვიტყვით, რომ მოდი ჟენევის ფორმატი არ მუშაობს და ამერიკა აქედან ამოვაგდოთ.

ამის ასე, ერთი ხელის მოსმით გაუქმებაც არ შეიძლება. საქართველოს როლი რეგიონში განსაკუთრებულად გაიზარდა, აქედან გამომდინარე, ეს ისტორიული შანსი უნდა გამოვიყენოთ, სანამ ამის საშუალება გვაქვს. თუ საქართველო დღეს ხედავს საჭიროებას იმისას, რომ რუსეთთან მოლაპარაკებაში ისეთი ძლიერი აქტორის მონაწილეობაა აუცილებელი, როგორიც ჩინეთია, მაშინ უნდა ჩართოს“, - ამბობს ქადაგიძე.