საქართველოში არსებული საზოგადოებრივი და პოლიტიკური პროცესები ნათლად ცხადყოფენ რომ ე.წ. ვირტუალური სახელმწიფო უკიდურესად რთულ მდგომარეობაში იმყოფება. მორალურ და სამართლებრივ ღირებულებათა და ნორმათა მუდმივი და დაუსაბუთებელი, ალოგიკური ცვლა პოლიტიკური“ელიტის” მიერ, მისი წარმომადგენლების პირადი ინტერესების თუ აბსურდულად ამოჩემებული იდეების განხორციელების მიზნით, ანგრევს იმ ძირითად საფუძველს, რაზედაც დემოკრატიული სახელმწიფო უნდა იყოს დაფუძნებული. ამ საფუძველთა ფუნდამენტურ ქვაკუთხედს კი სამართლის უზენაესობა წარმოადგენს.

წინა ხელისუფლება, ანუ ახლანდელი ოპოზიცია, ძირითადად, ამ ცნებით ოპერირებს. პირველნი აცხადებენ, რომ მათ მთავარ მიზანს, მათ მიერვე ახალი სახელმწიფოს შექმნის მომენტიდან (2003 წელი), კანონზე დაფუძნებული სამართლებრივი სახელმწიფოს აშენება წარმოადგენს და ამას ისინი იმ სამართლებრივი ნორმების საშუალებით ახორციელებენ, რომლებსაც თავად, საზოგადოებისგან დამოუკიდებლად ჰქმნიან და თავადვე მოიხმარენ, ძირითადად საზოგადოებრიობის ინტერესთა სრული იგნორირებით.

იმავდროულად, ოპოზიციის, ნებისმიერი პოლიტიკური პარტიის წარმომადგენელი აცხადებს, რომ მისი (მათი) მიზანი სწორედაც რომ სამართლებრივი სახელმწიფოს აშენებაა, და რომ სამართლის უზენაესობა ეს ის საბოლოო მიზანია, რის უზრუნველყოფისთვისაც ისინი დღენიადაგ იბრძვიან.

ორივე შემთხვევაში ცნება “სამართლის უზენაესობა” საზოგადოების რიგითი წარმომადგენლებისათვის აბსტრაქტულ, მითიურ სიტყვებად რჩება. ძალაუფლების მპყრობნი მუდმივად იმის მტკიცებით არიან დაკავებულნი, რომ მათ უკვე ააშენეს სამართლის უზენაესობაზე, დასავლეთის დემოკრატიულ ღირებულებებზე დაფუძნებული სახელმწიფო, რომელიც სხვა ერებისათვის მაგალითს, “შუქურას” წარმოადგენს.

ძალზედ სამწუხაროა, მაგრამ ფაქტია, რომ 21-ე საუკუნეში, საქართველოს მოსახლეობისთვის რეალურად კვლავაც მიუღწეველ ოცნებად რჩება “სამართლებრივი სახელმწიფოს” შექმნის და მასში ცხოვრების შესაძლებლობა. ამის მთავარი მიზეზი კი იმ გაუკუღმართებულ იდეოლოგიაში, აგიტაცია-პროპაგანდასა და რეალურ ქმედებებშია რასაც ყოფილი მმართველი ელიტა ეფუძნებოდა, ეწეოდა და სჩადიოდა, მხოლოდ და მხოლოდ პირადი გამორჩენის მიზნით.

ყოველივე ეს საქართველოში ხდება იმ ფონზე, როდესაც დასავლეთში, რომლის ღირებულებებისადმი ფორმალურად გაცხადებულია ქვეყნის სწრაფვა, უკვე რამოდენიმე საუკუნეა დაასრულეს ბჭობა იმის თაობაზე, თუ რას ნიშნავს “სამართლის უზენაესობა”.

დასავლეთში, “სამართლის უზენაესობა”, დემოკრატიული მმართველობის ყველაზე მნიშვნელოვან, ძირითად ასპექტთა ერთობლიობის სიმბოლოდ არის მიჩნეული. მისი არსი მდგომარეობს იმაში, რომ სამართლებრივი აქტები და მათ საფუძველზე განხორციელებული სახელისუფლებო გადაწყვეტილებები ეფუძნებიან ხალხის ნებას და მათ თანხმობას. ეს სამართლებრივი აქტები უნდა ხორციელდებოდნენ სახელმწიფო ორგანოების მიერ, ასევე კანონით განსაზღვრული პროცედურების საფუძველზე, რათა აღიკვეთოს ინდივიდთა თვითნებობა და ერთმანეთის უფლებათა ხელყოფა, ან სახელმწიფოს ტირანია, დაცულ იქნას ფუნდამენტალური უფლებები და თავისუფლებები დამოუკიდებელი სასამართლოს მიერ, რომელსაც გამოაქვს განაჩენები და გადაწყვეტილებები, რომლებიც ასევე დაფუძნებულია კანონზე. ამგვარად, აღიკვეთება ისეთი ქმედებები, რომლებიც დაფუძნებულია უხეშ ძალაზე, თვითნებურ სამთავრობო გადაწყვეტილებებზე, პოლიტიკურ სარგებელზე ან პირადი გამორჩენის მიღებაზე.

გამოჩენილი ინგლისელი კონსტიტუციონალისტი ალბერტ დისეი “სამართლის უზენაესობის“ მის საყოველთაოდ აღიარებულ განსაზღვრებაში, ნათლად აყალიბებს ამ ცნების სამ ძირითად პრინციპს : 1. ჩვეულებრივი კანონების აბსოლუტური უზენაესობა და მათი უპირობო უპირატესობა დესპოტური ძალაუფლების საპირწონედ; 2. Uუკლებლივ ყველას თანაბარი მორჩილება ჩვეულებრივი კანონებისადმი, რომლებიც ადმინისტრირდება სასამართლოთა მიერ; 3. მოქალაქეთა თავისუფლებების დაცვა ჩვეულებრივი კანონებით, ვიდრე აბსტრაქტული კონსტიტუციური დეკლარაციებით.

დასავლეთში აქსიომატურ ჭეშმარიტებადაა მიჩნეული ხელისუფლების დანაწილების პრინციპი საკანონმდებლო, აღმასრულებელ და სასამართლო ხელისუფლებათა შორის. ჯერ კიდევ 1748 წელს, მონტესკიე, ნაშრომში “კანონის არსი” წერდა: “როდესაც საკანონმდებლო და აღმასრულებელი ძალები გაერთიანებულია ერთსა და იმავე ადამიანში, ან მაგისტრატურის ერთსა და იმავე ორგანოში, თავისუფლება შეუძლებელია, რადგანაც შეიძლება წარმოიშვას იმის საფრთხე, რომ თვით ამ მონარქმა ან სენატმა შესძლოს შემოიღოს ტირანული კანონები, გამოიყენოს ისინი ტირანულად. და კიდევ, თავისუფლება არ არსებობს, თუკი სასამართლო ხელისუფლება არ არის გამიჯნული საკანონმდებლო და აღმასრულებელი ხელისუფლებისაგან. თუკი იგი გაერთიანებულია საკანონმდებლო ხელისუფლებასთან, სუბიექტის სიცოცხლე და თავისუფლება დაექვემდებარება იძულებლით კონტროლს. მოსამართლე კანონმდებლად გარდაიქმნება, თუკი იგი გაერთიანებულია აღმასრულებელ ხელისუფლებასთან და მას შეუძლია მოიქცეს მტარვალის მთელი სისასტიკით”.

შეერთებული შტატების მეოთხე პრეზიდენტი ჯეიმს მედისონი წერდა: “მთელი საკანონმდებლო, აღმასრულებელი და სასამართლო ძალაუფლების თავმოყრა ერთ ხელში, არა აქვს მნიშვნელობა ერთი ადამიანის თუ რამდენიმე ან მრავალი ადამიანის ხელში, ხელისუფლების მიღება მემკვიდრეობით, თვითდაპყრობით ან არჩევნების შედეგად, შეიძლება თავისუფლად ჩაითვალოს იმად, რასაც მცნება “ტირანიის” განმარტება მოიცავს”

ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, უნდა დავასკვნათ, რომ ვინაიდან საქართველოში უგულველყოფილია ხელისუფლების დანაწილების პრინციპი, რაც ყველა სხვა უბედურებასთან ერთად მოქალაქეთა სრულ ინდიფერენტულობასა და სამართლებრივ ნიჰილიზმში ჰპოვებს ასახვას, არავის, თუნდაც მათ ვისაც უშუალოდ შეეხება კანონი და მისი დაცვა, ან აღსრულება, არ აინტერესებს თუ როგორ მიიღება იგი, რა წერია მასში და რა შედეგი შეიძლება მოჰყვეს ამას კონკრეტული პირისათვის. ამას ემატება ის მიუღებელი და აბსურდული გარემოება, რომ კანონებს სრულიად უვიცი, უპრინციპო და არაპროფესიონალი, ეგრეთწოდებული დეპუტატები იღებენ, ხოლო მანქურთი აღმასრულებლები აღასრულებენ.

არსებულ მდგომარეობას კიდევ უფრო ამძიმებს ის გარემოება, რომ უცხო სახელმწიფოთა და მრავალ საერთაშორისო ორგანიზაციათა წარმომადგენლები მაღალი ანაზღაურების ფასად პერმანენტულად ჩართული არიან საქართველოს კანონმდებლობის “სრულყოფაში” და საერთოდ არად დაგიდევენ, რამდენად ადეკვატური და სიცოცხლისუნარიანია მათი “დახმარებით” შექმნილი კანონმდებლობა. ამ მიზნით, მათი სახელმწიფოების თუ ორგანიზაციების მიერ გაღებული ათეულობით მილიონები, კი მათსავე ბიუროკრატიული აპარატების მოხელეთა და ქართველ დაქირავებულთა ჯიბეებში ილექება. ამას ნათლად ცხადყოფს ნებისმიერი საკანონმდებლო აქტის ქართული და ინგლისური ტექსტების მხოლოდ ზედაპირული შედარებაც კი, რომლებიც, უმეტესწილად, სრულიად შეუსაბამონი არიან.

კანონისადმი ერთ-ერთი უპირველესი მოთხოვნაა, რომ იგი გასაგები ენით უნდა იყოს დაწერილი, იყოს ლოგიკური და კონკრეტული, ემსახურებოდეს სახელმწიფოს, საზოგადოების, თავისუფალი მოქალაქის ინტერესებს.

ამერიკული დემოკრატიის ერთ-ერთი ფუძემდებელი თომას ჯეფერსონი წერდა: ”კანონები იწერება ჩვეულებრივი ადამიანებისთვის, ამიტომაც ისინი უნდა ეფუძნებოდნენ საღი აზრის უბრალო წესებს”.

კანონისადმი ეს მოთხოვნები განსაკუთრებით ეხება საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსს, რომლის მიზანიცაა “დანაშაულებრივი ხელყოფის თავიდან აცილება და მართლწესრიგის დაცვა” და რაც მთავარია, ”კოდექსი ადგენს სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობის საფუძველს, განსაზღვრავს თუ რომელი ქმედებაა დანაშაულებრივი და აწესებს შესაბამის სასჯელს ან სხვა სახის სისხლის სამართლებრივ ღონისძიებას.” (სსკ პირველი მუხლი). აღნიშნულთან უშუალო კავშირშია სსკ მე-7 მუხლის პირველი პუნქტი, რომელიც ადგენს რომ “სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობის საფუძველია დანაშაული, ესე იგი ამ კოდექსით გათვალისწინებული მართლსაწინააღმდეგო და ბრალეული ქმედება”.

კოდექსის მხოლოდ ზედაპირული გაცნობა ტოვებს იმ შთაბეჭდილებას, რომ მისი შემქმნელებისთვის უცხოა,როგორც სისხლის სამართალი,ასევე ლოგიკა და საუბედუროდ ქართული ენაც. ამაში ნათლად ვრწმუნდებით შემდეგ ფაქტობრივ მონაცემთა გაანალიზებისას:

ალოგიკურობისა და სრული სამართლებრივი უვიცობის ნათელი მაგალითია სისხლის სამართლის კოდექსის 25-ე მუხლის მე-4 პუნქტი, რომელიც ამსრულებლის და თანამონაწილის პასუხისმგებლობას ეხება. მასში დაფიქსირებულია შემდეგი: “როცა ამსრულებლის ან თანამონაწილის მხარეს არის ისეთი ნიშანი, რომელიც ახასიათებს მართლსაწინააღმდეგო ქმედებას, მაშინ ეს ნიშანი შეერაცხება სხვა ამსრულებელს ან თანამონაწილეს, რომლის მხარესაც იგი არ არსებობდა, თუ მას ეს ნიშანი შეცნობილი ჰქონდა”.

იმისათვის, რათა ჩვეულებრივმა მოკვდავმა გაიგოს, თუ ვინ არის ამსრულებელი ან თანამონაწილე, მან ლოგიკურად სსკ 22-ე და 23-ე მუხლებს უნდა მიმართოს, სადაც ეს ტერმინებია შესაბამისად განმარტებული: “ამსრულებელია ის, ვინც უშუალოდ ჩაიდინა დანაშაული ან სხვასთან (თანაამსრულებელთან) ერთად უშუალოდ მონაწილეობდა მის ჩადენაში”. ტერმინი “დანაშაულში თანამონაწილე” კოდექსში არ არის განმარტებული. 23-ე მუხლი განმარტავს “დანაშაულში თანამონაწილეობას”, როგორც ორი ან მეტი პირის განზრახ ერთობლივ მონაწილეობას განზრახი დანაშაულის ჩადენაში”. ლოგიკურად, თანამონაწილე შეიძლება იყოს დანაშაულის ორგანიზატორი, წამქეზებელი და დამხმარე, ისევე როგორც ამსრულებელი.

ამდენად, 24-ე მუხლის ანალიზით, თუკი ეს საღი გონებისათვის შესაძლებელია, ვადგენთ შემდეგს:”კანონმდებელი” მიიჩნევს და ადგენს,რომ როცა ამსრულებლის ან თანამონაწილის (ორგანიზატორი, წამქეზებელი, დამხმარე, ამსრულებელი) მხარეს არის ისეთი ნიშანი, რომელიც ახასიათებს მართლსაწინააღმდეგო ქმედებას, მაშინ ეს ნიშანი შეერაცხება სხვა ამსრულებელს ან თანამონაწილეს, რომლის მხარესაც იგი არ არსებობდა. ისმის კითხვა - თუკი ასეთი ნიშანი არის პირველად დასახელებული ამსრულებლის ან თანამონაწილის მხარეს, როგორ შეერაცხება ეს ნიშანი სხვა ამსრულებელს ან თანამონაწილეს, რომლის მხარესაც იგი არ არსებობდა, ან როგორ შეიძლება მათ (ამსრულებელს და თანამონაწილეს) ჰქონოდათ შეცნობილი ეს ნიშანი, თუკი მათ მხარეს ეს ნიშანი არ არსებობდა?

ეს მუხლი პირდაპირ ხელყოფს სისხლის სამართლის კოდექსის არსს, ამავე კოდექსის პირველ მუხლს, რომელიც ადგენს,რომ სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის საფუძველია დანაშაულებრივი ქმედება და არა რაიმეს შეცნობადობა.

ყურადსაღებია ის ფაქტი, რომ კოდექსის 25-ე.4 მუხლი ინგლისურად ნათარგმნია შემდეგნაირად: “სადაც უშუალო ამსრულებლის ან დამხმარის მხარეს არსებობს ნიშანი,რომელიც მართლსაწინააღმდეგო ქმედებას ახასიათებს, მაშინ ეს ნიშანი შეეფარდება სხვა უშუალო ამსრულებელს ან დამხმარეს, მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როდესაც ეს უკანასკნელი აღიარებს ამ ნიშანს“.

თარგმანში, რომელიც ორიგინალს არ შეესაბამება,გამოტოვებულია ფრაზა - „რომლის მხარესაც ის არ არსებობდა“, რაც მთარგმნელის გონიერებაზე მიუთითებს, ვინაიდან ქართულ ორიგინალში ამ ფრაზის არსებობა საერთოდ აბსურდულს ხდის მითითებული მუხლის ლოგიკას.

ძირითადი საფრთხე, რასაც ეს მუხლი შეიცავს, მდგომარეობს იმაში, რომ საგამოძიებო და სასამართლო ორგანოებს სრული თავისუფლება ენიჭებათ იმის განსჯისა და გადაწყვეტისთვის, თუ ვის შერაცხონ ბრალი გაურკვეველი „შეცნობადობის“ საფუძველზე, ან საერთოდაც სულ სხვა პირს შერაცხონ ბრალი მხოლოდ იმიტომ, რომ ამ პირს შეცნობილი ჰქონდა რაიმე დანაშაულის ნიშანი.

კანონში დაუშვებელია რაიმე უზუსტობის ან შეცდომის არსებობა, მით უმეტეს, ეს სსკ-ს ეხება, ვინაიდან მასში ერთმა მძიმემ ან წერტილმა შეიძლება გადაწყვიტოს ადამიანის ბედი. ამის გათვალისწინებით, მოქმედი კოდექსი დაუდევრად შედგენილ დებულებათა კრებულს წარმოადგენს. მასში ხშირადაა მითითებული არარსებულ,გაუქმებულ მუხლებსა და პარაგრაფებზეც კი. მაგალითად, კოდექსის 74-ე მუხლში, რომელიც დასათაურებულია, როგორც „სასჯელისაგან გათავისუფლება ავადმყოფობის ან ხანდაზმულობის ასაკის გამო“ მე-6 პუნქტში დაფიქსირებულია, რომ: “სასჯელისგან გათავისუფლების ამ მუხლით დადგენილი საფუძვლები არ ვრცელდება ამ კოდექსის მე-40 მუხლის „კ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ სასჯელზე“. ჯერ ერთი, „ხანდაზმულობის ასაკი“ ქართულ ენაში არ არსებობს, მეორე და მთავარი, კოდექსის მე-40 პუნქტში „კ“ ქვეპუნქტი არ არსებობს. ეს მუხლი “ი” ქვეპუნქტით მთავრდება.

საგულისხმოა, რომ კოდექსის ინგლისურ ვერსიაში 74-ე მუხლის არც მე-5 და არც მე-6 პუნქტი არ არსებობს. 

სსკ 53-ე მუხლის მეორე ნაწილში მითითებულია, რომ ამ კოდექსის კერძო ნაწილის შესაბამისი მუხლით გათვალისწინებულზე უფრო მკაცრი სასჯელი შეიძლება დაენიშნოს დანაშაულთა ერთობლიობითა და განაჩენთა ერთობლიობით ამავე კოდექსის 59-ე და მე-60 მუხლების მიხედვით.

მე-60 მუხლი კოდექსიდან ამოღებულია, რაც გამორიცხავს მის მითითებას 53-ე მუხლის მეორე ნაწილში.

შემდგომ, მუხლობრივად იქნება განხილული სსკ-ს ზოგადი ნაწილი, რათა შეფასებულ იქნას მისი ფორმა და არსი, იმ აქსიომის მხედველობაში მიღებით, რომ კოდექსში შეცდომის, უზუსტობის, ალოგიკურობის არსებობა დაუშვებელია.

კოდექსის მე-2 მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, დანაშაულის „შედეგის დადგომის დროს მნიშვნელობა არა აქვს“. ვისთვის, რისთვის ან რატომ არ აქვს დანაშაულის შედეგის დადგომის დროს მნიშვნელობა, კოდექსში განმარტებული არ არის.

ამ დებულების ჭეშმარიტება დიდად საეჭვოა, ვინაიდან დროისა და ვადების ფაქტორს სისხლის სამართალში უმნიშვნელოვანესი ადგილი უჭირავს. მაგალითად, ამავე კოდექსის 71-ე მუხლი ადგენს სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობისაგან გათავისუფლების ვადებს ხანდაზმულობის ვადის გასვლის გამო. ამ მუხლის „ა“, „ბ“, „გ“, „გ-1“ პუნქტებში განსაზღვრულია ის ვადები, რომელთა გასვლაც ჩადენის მომენტიდან გამორიცხავს პირის სისხლის სამართლებრივ პასუხისმგებლობას.

კოდექსის 3-ე მუხლი ქართულ ენაში ახალ ტერმინს - „უკუძალას“ ამკვიდრებს,ნაცვლად ადრე არსებული იურიდიული ტერმინისა „უკუქცევითი ძალა“. ტერმინი „უკუძალა“ ქართულ ენაში არ არსებობს. 

ამავე მუხლის 3-ე პუნქტში სსკ ამკვიდრებს ახალ ცნებას, „მსუბუქი კანონის“ სახით,რაც აშკარა შეცდომაა. ამ ლოგიკით უნდა არსებობდეს „მძიმე“, “ნაკლებად მძიმე“, „ზემძიმე“, ან „უმძიმესი“ კანონი, რასაც არც ქართული და არც უცხოური კანონმდებლობა არ იცნობს.

ამ პუნქტის ინგლისურ თარგმანში „მსუბუქი კანონი“ ნათარგმნია, როგორც „შესაბამისი კანონი“.

ძალზედ საეჭვოა სსკ მე-4 მუხლის მე-3 პუნქტის რეალურად ასრულების საკითხი, რომლის თანახმადაც, „მას, ვინც დანაშაული ჩაიდინა ხომალდზე, რომელიც უფლებამოსილია ისარგებლოს საქართველოს სახელმწიფო ალმით, ან ამოსაცნობი ნიშნით, ანდა ასეთი ხომალდის წინააღმდეგ, სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობა დაეკისრება ამ კოდექსით, თუ საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული“.

საქართველოს სახელმწიფო ალმით დაცურავს უცხოელთა კუთვნილი უამრავი საზღვაო ხომალდი. მათზე საქართველოს დროშის ტარების საფასურს - მილიონობით დოლარს, საქართველოში, გაურკვეველია ვინ და როგორ იღებს. ამ გემთა უმეტესობა გაურკვეველ მფლობელთა საკუთრებაა და ასევე დაკომპლექტებულია გაურკვეველი წარმომავლობის ეკიპაჟებით. ასეთ პირობებში, ამ გემებზე და მათ ეკიპაჟებზე საქართველოს სსკ-ს მოქმედების გავრცელება ალოგიკური და საფუძველს მოკლებულია.

კოდექსის მე-6 მუხლის მე-2 და მე-3 პუნქტებში „კანონმდებელს“ ახალი სამართლებრივი კატეგორია „დანაშაულის ჩამდენი მოქალაქე“ და „დანაშაულის ჩამდენი პირი“ შემოაქვს, მაშინ, როდესაც ასეთ ცნებას სისხლის სამართალი არ ცნობს.

პირი იმ მომენტამდე,სანამ მის მიმართ განაჩენი არ არის დამდგარი, არ შეიძლება დანაშაულის ჩამდენად იწოდებოდეს. განაჩენით, დამნაშავედ ცნობილი პირი კი მსჯავრდებულია. ამდენად, ლოგიკურად „დანაშაულის ჩამდენი პირი“ მოყვანილ კონტექსტში სამართლებრივ აზრს მოკლებული მცნებაა.

კოდექსის ამ მუხლის ინგლისურ თარგმანში ტერმინი „დანაშაულის ჩამდენი“ ნახსენები არ არის.

სისხლის სამართლის კოდექსის პირველ მუხლში დაფიქსირებულია, რომ კოდექსი განსაზღვრავს მხოლოდ იმას,თუ რომელი ქმედებაა დანაშაულებრივი. იმავდროულად, სსკ მე-7 მუხლის მე-2 ნაწილი განმარტავს, თუ რა შეიძლება არ წარმოადგენდეს დანაშაულს. კოდექსის ეს მუხლი აშკარად და დაუფარავად ანიჭებს მოსამართლეებს, თუ საგამოძიებო ორგანოებს იმის უფლებას, რათა მათ თავისი სუბიექტური შეხედულებით განსაზღვრონ ჰქონდა თუ არა ადგილი დანაშაულის ჩადენას. მუხლი „ორიგინალურადაა“ ჩამოყალიბებული და შემდეგი შინაარსისაა: “დანაშაულს არ წარმოადგენს ისეთი ქმედება, რომელიც თუმცა ფორმალურად შეიცავს ამ კოდექსით გათვალისწინებული რომელი ქმედების ნიშნებს, მაგრამ მცირე მნიშვნელობის გამო არ გამოუწვევია ისეთი ზიანი, რომელიც აუცილებელს გახდიდა მისი ჩამდენის სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობას, ან არ შეუქმნია ასეთი ზიანის საფრთხე“.

ეს მუხლი არსებითად ეწინააღმდეგება სსკ-ს პირველ მუხლს, ვინაიდან დანაშაულის არსებობა-არარსებობის უმნიშვნელოვანესი საკითხი ობიექტური კრიტერიუმიდან, რასაც ფორმალურად მაინც ადგენს სსკ, გადაჰყავს სუბიექტური შეფასების სფეროში, რაც ყოვლად მიუღებელია.

კოდექსის მე-8 მუხლის მე-2 პუნქტში დაფიქსირებულია შემდეგი: “მიზეზობრივი კავშირი არსებობს მაშინ,როდესაც ქმედება წარმოადგენდა ამ კოდექსის შესაბამისი მუხლით გათვალისწინებული მართლსაწინააღმდეგო შედეგის ან კონკრეტული საფრთხის აუცილებელ პირობას, ურომლისოდაც ამჯერად ეს შედეგი არ განხორციელდებოდა ან ასეთი საფრთხე არ შეიქმნებოდა“.მუხლში სრულიად უადგილოდაა ნახმარი სიტყვა - „ამჯერად“. არასწორია ასევე ტერმინი „შედეგის განხორციელება“,ვინაიდან „შედეგი“ ქართულ ენაზე დგება და არა ხორციელდება.

იგივე შენიშვნა ეხება სსკ მე-9 მუხლის პირველ პუნქტს, რომელშიც დაფიქსირებულია „შედეგის განხორციელების გარდუვალობის“ ცნება.

სსკ 10.2 მუხლს სიახლე შემოაქვს სისხლის სამართალში. მასში დაფიქსირებულია, რომ ქმედება თვითიმედოვნებით ან დაუდევრობითაა ჩადენილი, თუ პირს გაცნობიერებული ჰქონდა „წინდახედულობის ნორმით აკრძალული ქმედება“. “ნორმა” ქართულ ენაში ნიშნავს დაკანონებულ, სავალდებულო წესს.

თუკი არსებობს რაიმე ნორმა, ამის შესახებ იმ პირმა, ვისაც იგი ეხება, გარკვევით უნდა იცოდეს. სისხლის სამართლებრივ დოკუმენტებში არავითარი ინფორმაცია წინდახედულობის ნორმის შესახებ არ არსებობს.

ლინგვისტური, ისევე როგორც სამართლებრივი თვალსაზრისით, სრულიად გაუმართავია სსკ მე-11 მუხლის პირველი პუნქტი: “თუ სისხლის სამართლის კანონი ითვალისწინებს სასჯელის გადიდებას იმ თანმდევი შედეგის დადგომის გამო, რომელსაც არ მოიცავდა დამნაშავის განზრახვა, მაშინ ასეთი გადიდება შესაძლებელია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როდესაც პირმა ეს შედეგი გაუფრთხილებლობით განახორციელა, ასეთი დანაშაული განზრახ დანაშაულად ჩაითვლება”.

ქართულ ენაზე სასჯელი შეიძლება გაიზარდოს ან შემცირდეს. მისი „გადიდება“ და „დაპატარავება“ ქართულად არ არის გამართული. ამასთან გაურკვეველია, როგორ შეიძლება კანონი ითვალისწინებდეს ამ „გადიდებას“. სსკ ითვალისწინებს სასჯელთა შეკრებას (რაც ასევე მიუღებლად უნდა იქნეს მიჩნეული, ვინაიდან ჯერ კიდევ რომაულმა სამართალმა დაამკვიდრა პრინციპი „Poena Major Absorbet Minorem“ - უფრო დიდი სასჯელი შთანთქავს უფრო მცირეს). ამ შემთხვევაში, საბოლოოდ მისჯილი სასჯელის ვადა ან სახე შეიძლება იყოს უფრო ხანგრძლივი ან მკაცრი, ამა თუ იმ ქმედებისათვის სსკ შესაბამისი მუხლით განსაზღვრული სანქციის ფარგლებში. ამდენად, უშუალოდ ძირითადი დანაშაულისთვის მსჯავრდების ვადა ვერც გაიზრდება და ვერც შემცირდება, ვინაიდან თანმდევი დანაშაული დამოუკიდებელი სამართლებრივი შეფასების საგანია.

სრულიად გაუგებარი და ალოგიკურია ამ მუხლში დაფიქსირებული ის დებულება,რომ „როდესაც პირმა ეს შედეგი გაუფრთხილებლობით გადახორციელა, ასეთი დანაშაული განზრახ დანაშაულად ჩაითვლება“.

განზახი და გაუფრთხილებლობითი დანაშაულის განმარტებები (სსკ მე-9 და მე-10 მუხლები) ამის უფლებას არ იძლევა ვინაიდან ეს მუხლები დანაშაულს ორ ძირითად კატეგორიად ჰყოფს, რომელთა აღრევაც დაუშვებელია.

გაუგებარია ასევე თუ რომელ ან რა მაკვალიფიცირებელ ნიშანზეა მსჯელობა სსკ მე-11 მუხლის მე-2 ნაწილში: “განზრახი დანაშაულის სხვა მაკვალიფიცირებელი ნიშანი პირს ბრალად შეერაცხება მხოლოდ მაშინ,როდესაც ამ ნიშანს მოიცავდა მისი განზრახვა“.

სრულიად მიუღებელი და აბსურდულია სსკ-ს მე-12 მუხლის („დანაშაულის კატეგორიები“) შინაარსი. ეს მუხლი თეორიულად და პრაქტიკულადაც სსკ-ს ქვაკუთხედს უნდა წარმოადგენდეს,ვინაიდან იგი ყველა დანაშაულს ეხება,რომელიც ამ კოდექსშია დაფიქსირებული.ამ დროს კი, სსკ მე-12 მუხლის 1 პუნქტი იძლევა შემდეგ განმარტებას: “ამ კოდექსის მუხლით, ან მუხლის ნაწილით სასჯელად გათვალისწინებული თავისუფლების აღკვეთის მაქსიმალური ვადის მიხედვით დანაშაული 3 კატეგორიისაა: ა) ნაკლებად მძიმე დანაშაული ბ) მძიმე დანაშაული გ) განსაკუთრებით მძიმე დანაშაული.

ამავე დროს, სსკ 40-ე მუხლში ჩამოთვლილია სასჯელი შემდეგი 9 სახეობა: ჯარიმა, თანამდებობის დაკავების ან საქმიანობის უფლების ჩამორთმევა, საზოგადოებისთვის სასარგებლო შრომა, გამასწორებელი სამუშაო, სამხედრო პირის სამსახურეობრივი შეზღუდვა. თავისუფლების შეზღუდვა, ვადიანი თავისუფლების აღკვეთა, უვადო თავისუფლების აღკვეთა და ქონების ჩამორთმევა.

ამათგან სსკ 41-ე მუხლის მიხედვით: საზოგადოებრივად სასარგებლო შრომა, გამასწორებელი სამუშაო, სამხედრო პირის სამსახურებრივი შეზღუდვა, თავისუფლების შეზღუდვა, ვადიანი თავისუფლების აღკვეთა და უვადო თავისუფლების აღკვეთა შეიძლება დაინიშნოს მხოლოდ ძირითად სასჯელად (პუნქტი 1). ჯარიმა და თანამდებობის დაკავების ან საქმიანობის უფლების ჩამორთმევა შეიძლება დაენიშნოს როგორც ძირითად, ისე დამატებით სასჯელად.

სსკ მე-12 მუხლის არსებული რედაქციის მიხედვით თუ ვიმსჯელებთ, დანაშაულად ითვლება მხოლოდ ის ქმედება, რომლისთვისაც კოდექსით სასჯელად თავისუფლების აღკვეთაა გათვალისწინებული. სხვა დანარჩენი სასჯელშეფარდებული ქმედებები ამ მუხლის და ზოგადად კოდექსის მიხედვით დანაშაულად არ ითვლება, ვინაიდან ისინი ამავე კოდექსის თანახმად დანაშაულის კატეგორიას არ განეკუთვნებიან.

თავისთავად, დიდ ეჭვს იწვევს მისჯილი სასჯელის ზომის მიხედვით დანაშაულთა კატეგორიებად დაყოფის ლოგიკურობა. დანაშაულის კატეგორიებად დაყოფა უნდა ეფუძნებოდეს ისეთ კრიტერიუმებს, როგორებიცაა მოქალაქის, საზოგადოების და სახელმწიფოს ინტერესები. აღნიშნული საკითხი სისხლის სამართლის ფუნდამენტურ საკითხთა რიგს განეკუთვნება და როდესმე ცალკე შეფასებისა და გადაფასების საგანი უნდა გახდეს. წინააღმდეგ შემთხვევაში კვლავაც ადგილი ექნება იმ აბსურდს,როდესაც საერთოდ იგნორირებულია ღირებულებითი კრიტერიუმებით მიდგომა კონკრეტული დანაშაულებრივი ქმედებებისადმი, მათ მიერ ხელყოფილ ფასეულობათა სრული უგულველყოფით. მაგალითად, სსკ 259-ე მუხლით ცხოველისადმი სასტიკი მოპყრობისათვის სასჯელად გათვალისწინებულია თავისუფლების აღკვეთა 2 წლამდე. იმავე დროს, გარყვნილი ქმედება 16 წლის ასაკს მიუღწეველთან ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით 2 წლამდე (141-ე მუხლი) ან კიდევ სქესობრივი კავშირის, მამათმავლობის, ლესბოსელობის ან სხვაგვარი სექსუალური კონტაქტის იძულება... ისჯება მაქსიმუმ 2 წლამდე თავისუფლების აღკვეთით (139-ე მუხლის პირველი ნაწილი).

სავარაუდოა, რომ საქართველოში საკანონმდებლო დონეზე მაინც უნდა არსებობდეს რაიმე ღირებულებითი სხვაობა ადამიანთა და ცხოველთა შორის.

სსკ მე-13 მუხლში გაურკვეველი მიზნით და უადგილოდ არის ნახმარი სიტყვა „ერთი“.

მუხლი შემდეგი შინაარსისაა: „დენადია ამ კოდექსის ერთი მუხლით ან მუხლის ნაწილით გათვალისწინებული დანაშაული...” თავისთავად „მუხლის “ მხოლობით რიცხვში ხსენება ნიშნავს იმას, რომ საკითხი ეხება კოდექსის რომელიმე ერთ მუხლს.

იგივე შენიშვნა ეხება სსკ მე-14 მუხლს.

სსკ მე-5 თავი არასწორად არის დასათაურებული - „დანაშაულის სიმრავლე“. ერთ დანაშაულს სიმრავლე არ შეიძლება გააჩნდეს.სწორია დანაშაულთა სიმრავლე ან მრავლობითი დანაშაული.

გაუმართავია 171-ე მუხლის შინაარსი მასში ნათქვამია, რომ „რეკეტი არის... საქმიანობა, რომელიც დაკავშირებულია განზრახი დანაშაულის ჩადენასთან... თუ იგი განხორციელდა ორჯერ მაინც ხუთი კალენდარული წლის განმავლობაში, რომელშიც არ შედის რეკეტირის დაპატიმრებისა და სასჯელის მოხდის ვადა“. სრულიად გაუგებარი და მიუღებელია “დაპატიმრების ვადის” დაფიქსირება ამ მუხლში, ვინაიდან ამ ცნებას არც კოდექსი ცნობს და იგი სამართალშიც საერთოდ არ არსებობს.

სრულიად გაუგებარია, რატომ არის ეს მუხლი განთავსებული სსკ ზოგად ნაწილში, ვინაიდან რეკეტი არსობრივად იგივე გამოძალვაა, რომლისთვისაც პასუხისმგებლობას ადგენს სსკ განსაკუთრებული ნაწილის 181-ე მუხლი.

კოდექსის მე-18 მუხლის - „დანაშაულის მომზადება“ დებულებათა უმრავლესობა ბუნდოვანია და სამართლებრივ ლოგიკას არ ექვემდებარება.

ჯერ ერთი და მთავარი, განვითარებულ სახელმწიფოთა უმრავლესობის სისხლის სამართლის კანონმდებლობა საერთოდ არ აწესებს პასუხისმგებლობას დანაშაულის მომზადებისთვის. ეს არ ნიშნავს, რომ ზოგადად დანაშაულს სტადიები, მათ შორის მომზადების სტადია არ გააჩნია, მაგრამ თუ თავისთავად დანაშაულის მზადების სტადიაზე არ იქნა ჩადენილი ისეთი ქმედება, რაც თავისთავად დანაშაულია, ამ „მზადების“ შერაცხვა დანაშაულად დაუშვებელია, ვინაიდან ამავე კოდექსის მე-7 მუხლი ადგენს, რომ სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობის საფუძველია დანაშაული, ე.ი. - ბრალეული ქმედება.

დანაშაულის მზადების, როგორც ცალკე დანაშაულის მიჩნევის არამართებულობაზე მიუთითებს მაგალითად ის კონკრეტული ფაქტი, რომ მე-18 მუხლი ადგენს პასუხისმგებლობას ზემოქმედების განხორციელებისათვის მოწმეზე, დაზარალებულზე, ექსპერტზე ან თარჯიმანზე. (სსკ 372.1 მუხლი). მასში დაფიქსირებულია, რომ მიმართვა ზემოთჩამოთვლილი პირებისადმი ან მათი დაყოლიება ცრუ ჩვენების ან ყალბი დასკვნის მიცემისათვის, ან ჩვენების მიცემაზე უარის თქმისთვის, ანდა არასწორად თარგმნისთვის, ან მის მიერ მიცემული ჩვენების ან დასკვნის შეცვლისთვის დასჯადია.

თავისთავად ზემოთ აღნიშნული ქმედებები დანაშაულებრივია, მაგრამ წარმოუდგენელია ამ ქმედებათა მომზადებისთვის რა შეიძლება მიჩნეულ იქნას მათ მზადებად. აღნიშნულ პირებს ობიექტურად შეიძლება მხოლოდ მიემართოს, რაც უკვე დანაშაულია. ვერც შუამავლის ძებნა მათ გასაცნობად და ვერც ამ პირთა მისამართების თუ სატელეფონო ნომრის დადგენა დანაშაულად ვერ მიიჩნევა.

ამავე მუხლის მეორე პუნქტში დაფიქსირებულია, რომ „სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობა დაწესებულია მხოლოდ მძიმე და განსაკუთრებით მძიმე დანაშაულის მომზადებისთვის“. ნორმალური კანონმორჩილი გამოძიების პირობებშიც კი ძალზე ძნელი დასადგენია მიზეზობრივი კავშირის არსებობა დანაშაულის საბოლოო შედეგს და მისი მიღწევისთვის მზადებას შორის. დავუშვათ, პირი განზრახ მკვლელობის მიზნით, უკანონოდ იძენს ცეცხლსასროლ იარაღს. იარაღის შეძენით იგი არღვევს სსკ 236-ე მუხლის პირველ პუნქტს, რისთვისაც სასჯელის ზომად განსაზღვრულია მაქსიმუმ სამ წლამდე თავისუფლების აღკვეთა. იარაღის შეძენის მომენტში პირს აკავებენ. ძალზედ ძნელი იმის სამართლებრივად მტკიცებაა, რომ სჩადის რა რეალურად 236-ე მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებულ ქმედებას (იძენს იარაღს) პირი ამზადებს განზრახ მკვლელობას. მისი ამ განზრახვის რეალური გამოვლინება შეიძლება იყოს მხოლოდ ამ იარაღის აღნიშნული მიზნისთვის გამოყენება, ან ასეთის მცდელობა. ამ შემთხვევაში რეალურად შეიძლება მსჯელობა დანაშაულის მზადებაზე, რაც სავარაუდოა, რომ დამამძიმებელ გარემოებად უნდა იქნეს მიჩნეული. სხვა შემთხვევაში, როდესაც დანაშაულის ჩადენისთვის მზადება მის დროში განსაზღვრულ მცდელობასთან არ არის დაკავშირებული, ძნელად სამტკიცებელია, რომ ადგილი ჰქონდა ასეთი ქმედების მზადებას, ე.ი. დანაშაულს.

სსკ 19-ე მუხლის „დანაშაულის მცდელობა“, პირველი პუნქტი ბადებს კითხვას, თუ რამდენად სწორად არის იგი ჩამოყალიბებული. მასში დაფიქსირებულია, რომ დანაშაულის მცდელობად ითვლება განზრახი ქმედება, რომელიც თუმცა მიმართული იყო დანაშაულის ჩასადენად, მაგრამ დანაშაული ბოლომდე არ იქნა მიყვანილი. სავარაუდოა, რომ „არ იქნასთან“ ერთად ამ წინადადებაში დაფიქსირებული უნდა იყოს „ვერ იქნა“-ც. „არ“ და „ვერ“ იქნას შორის ის არსებითი სხვაობაა, რომ „არ იქნას“ შემთხვევაში პირმა შესაძლებელია მიიღოს გადაწყვეტილება, არ დაასრულოს დანაშაულებრივი ქმედება და თავად აიღოს ხელი დანაშაულის საბოლოო სახით ჩადენაზე. “ვერ იქნას“ შემთხვევაში საქმე გვაქვს დანაშაულის დაუსრულებლობასთან ობიექტურ გარემოებათა გამოც, მაგალითად ისეთის, როგორიცაა დაუძლეველი წინააღმდეგობის ვერ გადალახვა, გარე საფრთხის გამო ქმედების მცდელობის შეწყვეტა და სხვა. ამ ორ ცნებას შორის არსებითი სხვაობაა. “არ იქნას“ შემთხვევაში მცდელობა ნაკლებად საშიშია, ვიდრე „ვერ იქნას“ შემთხვევაში, ვინაიდან ეს უკანასკნელი ძირითადად გარე ფაქტორებით არის განპირობებული.

სსკ მე-20 მუხლის სათაური „პასუხისმებლობისაგან გათავისუფლება დაუმთავრებელი დანაშაულისათვის“,ცდება და არ ემთხვევა ამავე მუხლის შინაარსს.

მუხლში დაფიქსირებულია, რომ „პირს არ დაეკისრება სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობა დანაშაულის მომზადებისთვის ან მცდელობისთვის, თუ მისი უმეცრების ან სხვა პიროვნული ნაკლის გამო დანაშაულის ჩასადენად გამოყენებული საშუალებით არ შეიძლებოდა მიღწეულიყო შესაბამისი მართლსაწინააღმდეგო შედეგი“.

კოდექსის მე-20 მუხლის სათაური ზემოაღნიშნულ ქმედებას დაუმთავრებელ,მაგრამ მაინც დანაშაულად მიიჩნევს, რომლისთვისაც არ წესდება პასუხისმგებლობა „უმეცრებისა და სხვა პიროვნული ნაკლის“ გამო, რადგან დანაშაულის ჩასადენად გამოყენებული საშუალებით არ შეიძლებოდა მიღწეულიყო შესაბამისი მართლსაწინააღმდეგო შედეგი.

გაურკვეველი სამართლებრივი დატვირთვა ეძლევა მცნებებს - „უმეცარი“ და „პიროვნული ნაკლის“ მქონე პირი, რაც განმარტებას საჭიროებს.

მაგალითად, პირი დაჟანგული ლურსმნით ცდილობს მოსაპარი მანქანის კარების გაღებას, რასაც ობიექტურად იგი ვერასდროს შესძლებს. მისი განზრახვა და სურვილია ამ მანქანის დაუფლება. ამ დროს მას აკავებენ. ამ მუხლის მიხედვით, იგი „უმეცრების“ გამო პასუხისმგებლობიდან თავისუფლდება, რაც ვერავითარ ლოგიკურ, ისევე როგორც სამართლებრივ ჩარჩოებში ვერ ექცევა.

დანაშაულზე ნებაყოფლობითი ხელის აღება (მუხლი 21). საფუძვლიან ეჭვს იწვევს 21-ე მუხლში „დაუმთავრებელ დანაშაულზე“ მსჯელობის სისწორე. კერძოდ, ამ მუხლის პირველ პუნქტში დაფიქსირებულია,რომ „პირს არ დაეკისრება სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობა, თუ მან დანაშაულის დამთავრებაზე ნებაყოფლობით და საბოლოოდ აიღო ხელი“. იგივე „დამთავრების შესაძლებლობაზეა“ მსჯელობა ამ მუხლის მესამე პუნქტში. ორივე შემთხვევაში დაფიქსირებული უნდა იყოს „დანაშაულის ჩადენა“, ვინაიდან დანაშაულის დამთავრებამდე მას სხვა სტადია შეიძლება გააჩნდეს, როგორიცაა სსკ-თი გათვალისწინებული დანაშაულის მომზადება და დანაშაულის მცდელობა.

ამავე მუხლის მე-4 პუნქტში,კოდექსის ავტორებს „ფსიქიკური დამხმარის“ ცნება შემოაქვთ ისე, რომ არ განმარტავენ, თუ რას ნიშნავს იგი.

ალოგიკურია 21-ე მუხლის მე-5 პუნქტიც, რომელშიც დაფიქსირებულია: „სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობა არ დაეკისრება აგრეთვე მას, ვინც დანაშაულის შემადგენლობის შესაბამისი განხორციელებისთვის ყველაფერი გააკეთა, რაც მასზე იყო დამოკიდებული, მაგრამ შემდეგ თავისი ნებაყოფლობითი ქმედებით თავიდან აიცილა ეს შედეგი“.

მაგალითად, პირმა გაქურდა ბინა,დაისაკუთრა კონკრეტული ნივთი. გარკვეული დროის შემდეგ იგი სინდისმა შეაწუხა და განიზრახა ნებაყოფლობით ამ ნივთის დაბრუნება და დააბრუნა კიდეც. მე-5 პუნქტის მიხედვით, ამ პირს სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობა არ დაეკისრება, რაც ალოგიკურად და უკანონოდ უნდა იქნას მიჩნეული, რადგან ობიექტურად დანაშაული უკვე ჩადენილი იყო.

სამართლებრივად გაუმართავია სსკ 23-ე მუხლი, რომელშიც დაფიქსირებულია, რომ „დანაშაულში თანამონაწილეობა ნიშნავს ორი ან მეტი პირის განზრახ, ერთობლივ მონაწილეობას განზრახი დანაშაულის ჩადენაში“.

ორი ან მეტი პირი შეიძლება ერთობლივად მონაწილეობდეს გაუფრთხილებლობით ჩადენილ დანაშაულში. ჯერ კიდევ რომაულმა სამართალმა დაამკვიდრა მცნება „Concurus Accidentalis“ - შემთხვევითი თანამონაწილეობა (თანამონაწილეობა წინასწარ შეუთანხმებლად).

ქართული ენის დამახინჯებით არის შედგენილი სსკ 24-ე მუხლის პირველი პუნქტი, სადაც დაფიქსირებულია, რომ ორგანიზატორია ის, ვინც მოაწყო დანაშაულის ჩადენა“. „დანაშაულის ჩადენის მოწყობა“ ენობრივად გაუმართავია.

სამართლებრივად და ლოგიკურადაც არასწორია 27-ე მუხლის პირველი პუნქტი, სადაც დაფიქსირებულია, რომ „დანაშაული ჯგუფის მიერაა ჩადენილი, თუ მის განხორციელებაში წინასწარ შეუთანხმებლად, ერთობლივად მონაწილეობდა ორი ან მეტი ამსრულებელი“. თანაამსრულებელი ამ პუნქტში ნახსენები არაა, რაც მის აშკარა გაუმართავობაზე მეტყველებს.

ასევე გაუმართავია 27-ე მუხლის მე-4 პუნქტი, სადაც დაფიქსირებულია, რომ „ორგანიზებული ჯგუფის სხვა მონაწილე პასუხს აგებს ჯგუფის მონაწილეობისათვის ამ კოდექსის შესაბამისი მუხლით გათვალისწინებულ შემთხვევაში“. პირმა პასუხი შეიძლება აგოს არა ჯგუფის მონაწილეობისათვის, არამედ ჯგუფში თანამონაწილეობისათვის.

(დასასრული იქნება)