ბელორუსი პრეზიდენტის ინაუგურაციისთვის, ევროპა კი, ბელორუსის პრეზიდენტის წინააღმდეგ ახალი შეზღუდვების დაწესებისთვის ემზადება.  ვიდრე ოფიციალური მინსკი 19 დეკემბერს დაკავებულ ოპოზიციის აქტივისტებს არ გაათავისუფლებს, ევროპარლამენტი ევროკავშირს ბელარუსის ხელისუფლების წარმომადგენელთა წინააღმდეგ სავიზო სანქციების გაგრძელებას ურჩევს. 

ჯერ უცნობია რა პოზიციას დაიკავებს ოფიციალურ თბილისი. როგორც პრეზიდენტის პრესსპიკერმა განაცხადა, მიხეილ სააკაშვილი ალექსანდრ ლუკაშენკოს ინაუგურაციას არ დაესწრება.  იჩქარა თუ არა საქართველოს პრეზიდენტმა, როდესაც ბელორუს კოლეგას არჩევნებში გამარჯვება მიულოცა - პრესაგე.ტვ პარლამენტის ევროინტეგრაციის კომიტეტის თავმჯდომარეს დავით დარჩიაშვილს ესაუბრა. 

დასავლეთი ბელორუსის საპრეზიდენტო არჩევნების შედეგებს არ აღიარებს და ოპოზიციის აქტივისტთა გათავისუფლებას ითხოვს. საქართველოს პრეზიდენტმა ხომ არ იჩქარა, როდესაც მას არჩევნებში გამარჯვება მიულოცა?

- საქართველოს პრეზიდენტმა ლუკაშჩენკოს გამარჯვება უშუალოდ არჩევნების დასრულების შემდეგ მიულოცა. ამ ნაბიჯისას ის გარკვეულწილად დასკვნას ეყრდნობოდა, რომელიც ჩვენ სწრაფად დავდეთ და არჩევნების შემდეგ განვითარებულ მოვლენებს არ ეხებოდა. 

მათ შორის არც მიტინგის ძალისმიერ დაშლას?

- დასკვნა რომ დავწერეთ, მიტინგი უკვე დაშლილი იყო და მე ამ პროცესის თვითმხილველი ვარ. იმ მომენტში, მოედანზე ბელორუსის სპეცდანაყოფები მეტად კორექტულად მოქმედებდნენ. ერთადერთი დაზარალებული ვინც დავინახეთ, ნატა მახვილაძე იყო, რომელიც წაიქცა და ტვინის შერყევა მიიღო. 

სპეცდანიშნულების რაზმი მოდიოდა ფარებზე ხელჯოხის დარტყმის ხმის ფონზე. ხალხი უკან იხევდა. ეს მას შემდეგ, რაც მოხდა კარების შემტვრევა და ფანჯრების ჩამტვრევა სახელმწიფო უწყებებში. თუმცა შემდეგ მოხდა დაჭერები, რამაც არაადეკვატური სახე მიიღო. 

ვინ აგებს მომხდარზე პასუხს, ეს რა თქმა უნდა გამოძიების დასადგენია და ევროკავშირი ამ პროცესების დეტალურ გამოძიებას ითხოვს, რაშიც  აბსოლუტურად ვეთანხმებით. 

მაგრამ, როდესაც ჩვენ დასკვნა დავწერეთ, ვითარება იყო ისეთი, რომ საქართველო-ბელორუსის სტრატეგიულ თანამშრომლობის მნიშვნელობის გათვალისწინებით, საქართველოს პრეზიდენტს აძლევდა საფუძველს ასეთი ნაბიჯი გადაედგა. 

ჩვენს დასკვნაში ეწერა, რომ მიუხედავად საერთაშორისო სტანდარტებიდან სერიოზული გადახვევებისა და ინფორმირებული არჩევანის დაბალი უზრუნველყოფისა, არჩევნებმა საზოგადოებრივ-პოლიტიკური ატიტუდები ადეკვატურად ასახა. ეს იყო ჩვენი შეფასება და შემდეგ იყო დარღვევების ჩამონათვალი. 

ეუთოს პირველადი შეფასება მთლად ჩვენი დასკვნის მსგავსი არ იყო. იქ ეწერა, რომ მიუხედავად გარკვეული გაუმჯობესებისა, მაინც... ჩვენი იყო - მიუხედავად დარღვევებისა, მაინც... მაგრამ შემდეგ მოვლენები იმგვარად განვითარდა, რასაც არ მოველოდით. მრავალრიცხოვან დაპატიმრებებს დასავლეთის მწვავე რეაქცია მოჰყვა. 

მახსოვს, ეშტონის პირველი განცხადებები ეხებოდა არა იმდენად არჩევნების შედეგებს, კომისიის დაკომპლექტების საკითხს და ხმის დათვლის პროცედურებს, არამედ დაკავებებს. 

ბუნებრივია, საქართველომ ამაზე მეორე დღესვე გააკეთა განცხადება. უკვე უშიშროების საბჭოს ამჟამინდელი მდივნის სახელით. სადაც ნათქვამი იყო, რომ შეშფოთებას გამოვთქვამთ შექმნილი ვითარების გამო და ვთვლით, რომ ის შესაცვლელია. ამ საკითხზე ევროპელებთან ერთად მსჯელობას, სულ ცოტა ხანში, ევრონესტის ბიუროს სხდომაზე ვაპირებთ. სტრასბურგშიც დადგება ეს საკითხი. 

ლუკაშენკომ არაერთხელ გააკეთა მინიშნება, რომ არჩევნების პერიოდში რუსეთი სიტუაციის დესტაბილიზაციას და მისთვის სასურველი კანდიდატის გაყვანას შეეცდებოდა. საქართველოს ნაჩქარევი მხარდაჭერა ამანც ხომ არ განაპირობა?

- რუსული კვალი ამ პროცესებში აშკარად არსებობდა. მაგრამ სხვა საკითხია, ამ კვალს როგორ, რა მეთოდების გამოყენებით ებრძვი. მაგრამ ვიმეორებ, რაც უნდა ხდებოდეს, ვფიქრობ ორ სახელმწიფოს შორის ურთიერთობები გასაგრძელებელია. ეს ჩვენს ქვეყანას სჭირდება ძალიან. საბოლო ჯამში ეს ბელორუს ხალხსაც სჭირდება, რადგან საქართველო შეიძლება არც თუ ძალიან ძლიერი, მაგრამ ერთ-ერთი  ძაფია ბელორუსისთვის, რომ ის რუსულმა იმპერიულმა მექანიზმმა არ გადაყლაპოს. ამ ძაფს გაფრთხილება სჭირდება. ჩვენთვისაც რამხელა მნიშვნელობა აქვს ამ ურთიერთობას, ალბათ გესმით. ამას არც სჭირდება ახსნა. 

გულისხმობთ საფრთხეს, რომ ბელორუსში არიან ძალები, რომელთაც შესაძლოა ივაჭრონ საქართველოს ოკუპირებული რეგიონების აღიარების თემით?

- დაუფარავად გეტყვით, ესეც ერთ-ერთი ფაქტორია. ვინ რა ურთიერთობას დაამყარებს ოკუპირებულ ტერიტორიებზე მოქმედ მარიონეტულ რეჟიმებთან, ჩვენთვის ბუნებრივია სულ ერთი არ არის. მაგრამ, პარტნიორობა ჩვენს ქვეყნებს შორის  არ ამოიწურება მხოლოდ ამ საკითხით. 

ბელორუსი თუ გადაწყვეტს გაწყვიტოს კავშირი ცივილიზებულ სამყაროსთან, ზურგი აქციოს ევროპას, საერთაშორისო ორგანიზაციებს და საკუთარი ნებით ჩაეწეროს იმ  ქვეყნების რიგებში, რომელიც საერთაშორისო სამართალს პატივს არ სცემენ, ეს მისი არჩევანი იქნება და ყველაზე რთული თავად ამ ქვეყნისთვის აღმოჩნდება. 

ჩემთვის არანაკლებ მნიშვნელოვანია ბრესტ-ლიტოვსკის პუნქტი კვლავ არ  გახდეს მოდერნიზებული საბჭოთა იმპერიის საზღვარი ევროკავშირთან. ეს პრობლემა იქნება არა მხოლოდ ჩემთვის, არამედ ზოგადად ევროპული სივრცისთვისაც. არ გვსურს, რუსეთის ავანტიურას პოსტსაბჭოთა სივრცეში თუნდაც ერთი მხარდამჭერი ჰყავდეს. ეს ხელს არ გვაძლევს არც ჩვენი ეროვნული ინტერესებიდან და არც საერთო რეგიონალური სტაბილურობიდან გამომდინარე. 

ლუკაშჩენკოსადმი დამოკიდებულება საქართველოში ბოლო ხანს რადიკალურად შეიცვალა. რას იზამს თბილისი თუ ევროკავშირი მას გარიყავს?

- ევროკავშირი ლუკაშჩენკოს თუ გარიყავს, ეს მეტად სამწუხარო იქნება. ჩვენ ვიმუშავებთ, რომ ხელი შევუწყოთ ცვლილებებს ბელორუსში, რათა მან ევროკავშირის მოთხოვნების დაკმაყოფილება შეძლოს და მეორე - შევეცდებით გავაგრძელოთ დიალოგი ევროპელ პარტნიორებთან და კოლეგებთან, რომ ერთად გამოინახოს ფორმები ბელორუსის პრობლემატიკაზე სამუშაოდ. იზოლაცია არ შეიძლება იყოს საუკეთესო გამოსავალი. თუმცა ამაში თავად ბელორუსმაც უნდა შეგვიწყოს ხელი. 

რაც შეეხება წარსულს, რომ ოდესღაც ვიღაცამ რაღაც თქვა ლუკაშჩენკოზე, როდესაც ამ სამსახურში ხარ, სახელმწიფო ინტერესი უფრო მაღლა დგას, ვიდრე პიროვნული სიმპათია ან ანტიპატია. 

დასავლეთში დადებითად არც ის მეთოდები შეუფასებიათ, რომელიც ჩვენმა ხელისუფლებამ 2007 წლის 7 ნოემბერს გამოიყენა. დასავლურ მედიაში მაშინ გაჩნდა შეფასებები, რომ საქართველომ კურსი ტოტალიტარიზმისკენ აიღო. ანალოგიური შეფასებები კეთდება ლუკაშჩენკოსთან დაკავშირებით.  ამ თანამშრომლობით „დიქტატორების ტანდემს“ ხომ არ მივიღებთ?

- 7 ნოემბრის შემდეგ საქართველოზე ვინმემ თუ სიტყვა ტოტალიტარიზმი გამოიყენა, მე ასეთი რამ არსად შემხვედრია. ეს სრული გაუგებრობაა. ზედმეტი ძალის გამოყენებით მიტინგის დაშლა ტოტალიტარიზმის სულაც არ ნიშნავს.

არაკეთილმოსურნეს ან ადამიანს, რომელიც ვერ ერკვევა საერთაშორისო ურთიერთობების ნიუანსებში, არ ესმის რას ნიშნავს ნაციონალური ინტერესი, სუვერენიტეტი, შეიძლება ასეთი ხილვები ჰქონდეს. ასეთები სტრასბურგშიც გვხვდებიან. ზოგი პირდაპირ რუსეთის ფულით მოქმედებს, ზოგი იდეალებით, რომელიც ჩემთვის მიუღებელია. მაგრამ კაცობრიობა ჭრელია და ყველა განსხვავებულად ხედავს მოვლენებს. 

ჩვენ მეტად მჭიდრო ურთიერთობები გვაქვს ევროპულ დემოკრატიულ სტრუქტურებთან და ასოცირებულ შეთანხმებაზე მოლაპარაკებებს ვაწარმოებთ. რაც დამეთანხმებით, ავტორიტარულ ან, დიქტატორულ რეჟიმთან გამორიცხული იქნებოდა. 

შესაძლოა საქართველომ იტვირთოს მისია, ლუკაშენკოს ჩაკეტილი წრის გარღვევაში დაეხმაროს?

- ბელორუსის მხრიდან თუ ამის სურვილი იქნება, საქართველო ამ მისიას ისედაც ასრულებდა. ერთი წელიწადია ჩვენ ვცდილობდით ხელი შეგვეწყო ბელორუსისთვის. საპარლამენტო დონეზე უშუალოდ მეც მიწევდა ევრონეტსში, ევროკავშირისა და აღმოსავლეთის პარტნიორობის ერთობლივი საპარლამენტო ასამბლეა, ბელორუსიც ყოფილიყო წარმოჩენილი. 

ევროპელები როგორ აღიქვამდნენ თქვენს მიერ ბელორუსის ლობირებას?

- გაგებით გვეკიდებოდნენ თუმცა, არ გვეთანხმებოდნენ. ამ დღეებში იქნება კიდევ სხდომა და ბელორუსის საკითხზე ისევ ვიმსჯელებთ. თუმცა, ბუნებრივია გარკვეული ნაბიჯები ოფიციალური მინსკის მხრიდანაც არის საჭირო. განსაკუთრებით დაკავებულთა გათავისუფლების მიმართულებით. თუ არსებობს სამხილი, რომელიც ვინმეს სისხლის სამართლის დანაშაულს ადასტურებს, მაშინ ევროპამაც უნდა გაიგოს ეს, ხოლო ბელორუსმა უნდა დაარწმუნოს ევროპა, რომ გამოძიება ობიექტურად მიმდინარეობს. რაღაც შეთქმულებას თუ ჰქონდა ადგილი და ადამიანი მისი მონაწილეა, უნდა დააკავონ. იმის მიუხედავად კანდიდატია ის თუ, არა. 

თუმცა, ევროპას შეთქმულებების თეორიების დიდად არ სჯერა...