ტუნისის პრეზიდენტი გაიქცა - ასე გადაწყვიტეს ტუნისელებმა. ამერიკის პრეზიდენტმა ბარაკ ობამამ კი ტუნისელ ხალხს სიმამაცე შეუქო. ყველაფერი კი მოულოდნელად დაიწყო. საბაბი, ერთი შეხედვით მეტად ბანალური იყო - ერთ-ერთ პროვინციულ ქალაქში, ერთ-ერთმა უმაღლეს განათლება მიღებულმა რიგითმა ახალგაზრდამ, რომელსაც, როგორც ყველა ტუნისელს უმუშევრობის პრობლემა ჰქონდა და რამდენიმე წელი უმუშევარი იყო, ბაზრობაზე ვაჭრობას მოკიდა ხელი.  ტუნისელ მაკონტროლებლებს კი პრეტენზია გაუჩნდათ, რომ ახალგაზრდას ლიცენზია არ ჰქონდა და ვაჭრობა აუკრძალეს. ახალგაზრდამ ბენზინი გადაისხა და თავი დაიწვა.

მომხდარი youtube-ს საშუალებით გავრცელდა, რამაც ხალხის მღელვარება გამოიწვია. ხელისუფლება მომხდარში, ხან სიონისტებს, ხან ფუნდამენტალისტებს და ხანაც, ვის ადანაშაულებდა. ასე იყო თუ ისე, მოხდა ის, რაც მოხდა - პრეზიდენტი ქვეყნიდან გაიქცა.      

არადა, ეს იყო ქვეყანა, რომელსაც პროდასავლური რეჟიმი მართავადა, მერე რა რომ პრეზიდენტი 5-ჯერ იყო არჩეული, სამაგიეროდ, ალ-ქაიდას ებრძოდა, ისლამისტებს არ ახარებდა, განათლების დონე მაღალი იყო, რა თქმა უნდა, რეიტინგებში. და, საერთოდაც, მსოფლიო ბანკის მონაცემებით, ყველა რეიტინგებში ყველაზე მაღლა იყო. ფეხბურთშიც კი, აფრიკის დონეზე, მაგარი ნაკრები ყავდათ.

ჰქონდათ სამი სატელევიზო არხი, ერთი ფრანგული ტვ-5-ის მიხედვით იყო შექმნილი, ხოლო დანარჩენი ორი ჩვენს ”რუსთავი 2”-სა და ”იმედს”  წააგავდა. იქაური ტელევიზიების წყალობით, იქ მყოფი დიპლომატებიც კი დარწმუნებული იყვნენ, რომ ქვეყანაში ყველაფერი რიგზე იყო. ალბათ, ნაცნობი სურათია, მაგრამ დღეს ტუნისზე საუბარს არ ვაპირებთ, უბრალოდ რამდენიმე პარალელი გავავლეთ ქართულ რეალობასთან.

განსხვავება ისაა, რომ ტუნისის პრეზიდენტი გაიქცა და ეს ობამასთვის მოსაწონი აღმოჩნდა. ჩვენი ქვეყნის პრეზიდენტს კი, ობამა ბოლო დროს ხშირად იწვევს. ეს ქვეყნისთვის ცუდი ნამდვილად არ არის, მაგრამ რა არის მიზეზი, რის გამოც ამერიკის პრეზიდენტი ინტერესდება იმ პრეზიდენტთან შეხვედრით, რომელსაც წელიწადნახევარზე მეტი ხნის განმავლობაში კეთროვანივით გაურბოდა, განსაკუთრებულ ინტერესს იწვევს. უფრო მეტიც - საზოგადოების ნაწილში, ამ ინტერესს თან, შიშიც ახლავს. შიში იმისა, ხომ არ ნიშნავს ეს შეხვედრები ამერიკის ადმინისტრაციის მხრიდან, მიხეილ სააკაშვილის უპირობო მხარდაჭერას?

ამ თემებზე სასაუბროდ პრესაგე.ტვ ფილოსოფოსს, კახა კაციტაძეს ესაუბრა.

დღეს ბევრი ვარაუდი გამოითქმის იმის, გამო რაით შეიძლება იყოს გამოწვეული ობამა სააკაშვილის შეხვედრა. ბევრი მიიჩნევს, რომ ეს ავღანეთში ჩვენი ჯარების ყოფნით არის გამოწვეული. ნაწილი კი, რუსეთის მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციაში გაწევრიანებას უკავშირებს. თუმცა არიან ისეთებიც, ვინც თვლის, რომ ამ შეხვედრით ობამამ კიდევ ერთხელ დაადასტურა მიხეილ სააკაშვილის მხარდაჭერა. თქვენი ვერსია როგორია?

- საქართველოს და ამერიკის პრეზიდენტების ურთიერთობის დინამიკა რომ შეიცვალა, მგონი, არავინ დაობს, მაგრამ რა ხდება საბოლოო ჯამში, ამის თქმა ძნელია. თავისთავად, შეხვედრების ასეთი ინტენსიური დინამიკა იმის მანიშნებელია, რომ ეს შეხვედრა ობამას ნებაა, მაგრამ იმაზე საუბარი, რომ ეს შეხვედრა სააკაშვილის მხარდაჭერას გულისხმობს, არ მიმაჩნია სწორად, რადგან ამისთვის ერთი შეხვედრაც საკმარისი იყო. ორი შეხვედრა ასეთ მოკლე პერიოდში კი რაღაც სხვა ახსნების მოძიებას გვავალდებულებს.

ასეთი მიზეზი შეიძლება რამდენიმე იყოს და იგი არ შეიძლება მხოლოდ ერთ ფაქტორზე დავიყვანოთ, მათ შორის, ავღანეთში ჩვენი ჯარების ყოფნით გამოხატულ მადლიერებაზე. აქ არის გასათვალისწინებელი რამდენიმე მომენტი და პირველ რიგში, ხაზი უნდა გაესვას იმას, რომ ასეთი დაჟინება ამერიკის პრეზიდენტის მხრიდან, შესაძლოა, ნიშნავდეს იმას, რომ ის გამუდმებით აქცევდეს საქართველოს  პრეზიდენტის ყურადღებას ერთ მომენტზე. ეს მომენტი შეიძლება იყოს რუსეთთან ურთიერთობა.

უცხოურ პრესაში გავრცველდა ინფორმაცია, რომ თითქოს, რუსეთი ობამას არ ურჩევდა მიხეილ საკაშვილთან შეხვედრას.

- ვერ გეტყვით, მაგრამ სხვათა შორის, მე გაკვირვებული დავრჩი რუსული მედიის გავრცელებული ინფორმაციით, როცა ისინი პროგნიზირებდნენ ამ შეხვედრას მაშინ, როცა სააკაშვილი-ობამას შეხვედრა თეთრი სახლის დღის წესრიგში შეტანილიც კი არ იყო.

ყოველ შემთხვევაში, შეხვედრების ძირითადი თემატიკა, გარდა ავღანეთისა, ალბათ, უნდა ვივარაუდოთ, უნდა იყოს ურთიერთობა მესამე მხარესთან - რუსეთთან და ეს ურთიერთობა რა ხასიათისა იყოს.

ამ შემთხვევაში, ალბათ, პოზიტივი იგულისხმება?

- მოდი ასე ვთქვათ - ამ ეტაპზე პოზიტივ-ნეგატივზე საუბარი, ჯერ, ნაადრევია, რადგან ძალიან ბევრი რამ თავად რუსეთშიც არ გამოკვეთილა. დავუშვათ, ეს შეიძლება იყოს რუსეთის მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციაში გაწევრიანება. გარდა ამისა, ჩვენ არ ვიცით, ამერიკის ადმინისტრაცია როგორ არის ჩამოყალიბებული რუსული დუუმვირატის ურთიერთობებზე.

დღეს რაიმე კონტურები თუ იკვეთება, რაამაც შეიძლება გვაფიქრებინოს, რომ ამერიკას დუუმვირატი აფიქრებს?

- დაჟინებულად ვერ ვიტყოდი, მაგრამ გარკვეული დინამიკა არის. ამას დავამატოთ, ევროპისგან განსხვავებისთ, ამერიკის მტკივნეული რეაქცია ხოდორკოვსკის საქმესთან დაკავშირებით. ეს ყველაფერი, შეიძლება, ერთი ჯაჭვის რგოლები იყოს, მაგრამ სამწუხაროდ, იპოთეტური მსჯელობის გარდა,  ჩვენ სხვა რესურსი არ გვაქვს.

ამერიკა-რუსეთის გადატვირთვის პოლიტიკაში რამდენად ჯდება ის სავარაუდო პოლიტიკა, რომელზეც ახლა ვსაუბრობთ და რომელსაც შესაძლოა, ამერიკა ატარებდეს რუსეთთან მიმართებაში?

- ამერიკა გადატვირთვის პოლიტიკას არ შეცვლის. ეს ობამასთვის იმდენად მნიშვნელოვანი რამაა, რომ ამ პოლიტიკის შეცვლა ნიშნავს, რომ ობამამ ქვეყნის შიგნით ნეოკონსერვატულ პოლიტიკაზე დაიწყოს საუბარი.

ჰიპოთეტურად რამდენად დასაშვებია ამერიკა ”გადატვირთვის პოლიტიკას მინუს პუტინი”-ზე  ფიქრობდეს?

- კი, მაგრამ ეს ტექნიკურად როგორ უნდა მოხდეს, ძნელი წარმოსადგენია. როცა გადატვირთვის პოლიტიკაზე დაიწყო მუშაობა, ამოსავალი პრინციპი იყო დუუმვირატი რუსეთში. ახლა, როგორ უნდა მოხდეს გადატვირთვა დუუმვირატის გარეშე, ძნელი სათქმელია. ანუ, ეს გაორების პოლიტიკა ამერიკაზეც აისახება ან - პირუკუ. ის გაორება გადატვირთვის და მკვეთრი პოზიციის მიმართ, რაც რუსეთის მიმართ არსებობს, აისახება რუსეთში არსებული ვითარების შეფასებაზე, ამერიკელების მხრიდან. მე მრჩება შთაბეჭდილება, რომ ვერც ერთი მხარე ვერ ჩამოყალიბებულა, საით მიდის საქმე.

ბუშის ხელისუფლება იყო მსოფლიოში ”ფერადი რევოლუციების” მთავარი ექსპორტიორი. დღეს, როდესაც რუსეთში ნემცოვს განიხილავენ პუტინ-მედვედევის შემცვლელად, რამდენად რეალურად მიგაჩნიათ მსგავსი სქემის არსებობა? ანუ, ობამას რამდენად ეყოფა ამისთვის გამბედაობა?

- რამდენადაც მე წამიკითხავს, ”ფერადი რევოლუციები” არ იყო ჩაფიქრებული მაინცდამაინც რუსეთთან მიმართებაში. ის, რაც მოხდა იყო სპონტანური პროცესი და ამ შემთხვევაში, რაც ყველაზე საინტერესოა, თუ ”ფერადი რევოლუციების” მაგალითს ვეძიებთ, ასეთი ტუნისშია მოსაძებნი. 

ალბათ, არანაკლებ საინტერესო იყო თავად ობამას განცხადება, რომელმაც ტუნისელებს მამაცობა შეუქო და გაამართლა...

- დიახ, ამაშია საქმე. ტუნისის პრეზიდენტი იყო ტიპური ნიმუში იმისა, რაც მოსწონთ მიშისტებს საქართველოს პრეზიდენტში.

მაშინ, რატომ რეაგირებდა ამერიკა ასე მწვავედ საქართველოში მიმდინარე პროცესებზე, როცა ოპოზიციური პარტიები პრეზიდენტის გადადგომის მოთხოვნით გამოდიოდნენ?

- ამაზე შეგვიძლია მწარედ გავიცინოთ და მარტივად ვთქვათ: ”ის, რაც ეპატიება იუპიტერს, არ ეპატიება ხარს”.  

ქართველი დევნილის თავის დაწვამ ჩვენი საზოგადოება ვერ გამოაფხიზლა, ახლა იმას ველოდოთ, სააკაშვილი მეხუთე ვადით როდის იყრის კენჭს, რომ შემდეგ, ამერიკის მორიგ პრეზიდენტსაც ამოუვიდეს ყელში სააკაშვილი?

- ახლა ასე ზუსტად ნუ ვიტყვით, ტუნისი ყოველთვის საფრანგეთის გავლენის ზონა იყო და არა ამერიკის, მაგრამ აქ მთავარი ისაა, რომ ის ილუზიები, რასაც კვაზიპროდასავლური რეჟიმები ქმნიან - ”ან, ვიქნებით ჩვენ, ან ფუნდამენტალისტები მოვლენ”, - არ აქვს ამას მნიშვნელობა ეს ფუნდამენტალისტები ისლამისტები იქნებიან, თუ პრო-რუსები - ეს სტრატეგია აღარ იმუშავებს.

უკვე ალჟირშიც დაიწყო გამოსვლები, სადაც ხალხი ალ-ქაიდას უჭერდა მხარს.  სამმა კაცმა გადაიბუგა გუშინ თავი - ეს თვითგადაწვა, რაღაც ძაან მოდაში შემოვიდა. ყველაზე პიკანტური ისაა, რომ ეს ყველაფერი დემოკრატიის მოთხოვნით ხდება.

”ვიკილიქსის” საშუალებით გახდა ცნობილი ჯონ ბასისა და ჰოლბრუკის მიმოწერის შესახებ... ესეც ხომ არ მიანიშნებს, რომ საქართველოში დემოკრატიის განვითარება იქნებოდა ობამა-სააკაშვილის შეხვედრაზე საუბრის თემა? და აქვე - იქნებოდა თუ არა განხილვის თემა არჩევნების გზით სააკაშვილის წასვლა ხელისუფლებიდან?

- ერთი მეორეს ხელს არ უშლის, მგონი, ეს ორი სცენარი ერთმანეთს ავსებს.

მაშინ, დავაკონკრეტებ, როდესაც ოპოზიციის ნაწილი მიანიშნებს, რომ ამერიკის ადმინასტრაცია სააკაშვილს სწორედ ამისკენ მოუწოდებს. ეს რამდენად შესაძლებლად მიგაჩნიათ?

- გასაგებია, რასაც მეკითხებით. ეგ არავინ იცის. მე არ მჯერა ჩვენი ”რვიანის”, რადგან ყველა ნიშანი, რაც არსებობს პოლიტიკურ მეცნიერებაში, ამ ნიშნებით ეს რეჟიმი არ არის ის, რაც ტრანსფოორმაციას ექვემდებარება. ეს არის მუგაბეს ტიპის რეჟიმი.

ანუ, ვარაუდობთ, რომ სააკაშვილი მესამე ვადით, ამა თუ იმ ფორმით,  მაინც, მოინდომებს მმართველობაში დარჩენას?

- რა თქმა უნდა, ამერიკელები მოინდომებენ თუ არა, ეს არაფერს ნიშნავს. მუგაბე მეცხრედ ირჩევს თავს. ტუნისი სწორედ იმით არის ჭკუის სასწავლებელი, რომ კაცმა მეხუთედ აირჩია თავი, სანამ, ბოლოს არ გააგდეს.

ანუ, ცვლილებები ჩვენს მოთმინებაზეა დამოკიდებული?

- სწორედ ამაზეა ლაპარაკი. რაღაც ილუზიების შექმნა, რომ რეჟიმი ტრანსფორმაციას ექვემდებარება... აი, ტუნისელებმა თავისი საქმე გააკეთეს.

საქართველოსა და ტუნისის ხელისუფლებებს შორის ბევრი მსგავსება შეიძლება ვიპოვოთ, მაგრამ რას იტყვით იქაურ და აქაურ ოპოზიციაზე?

- საქმე საქმეზე თუ მიდგა, ტუნისში ოპოზიცია საერთოდ არ არსებობდა. ყველაზე რადიკალური ოპოზიცია ისეთი იყო, მაქსიმუმ, ჩვენთან თარგამაძის დაჯგუფება რომ გაქაჩო. მაგრამ ყველაფერს ხალხი წყვეტს და არა ოპოზიცია.