საპარლამენტო უმრავლესობის წევრები მაისის ბოლომდე სამართლიანობის აღდგენის პროცესის მძაფრსიუჟეტიან განვითარებას აანონსებენ, თუმცა დროდადრო პრემიერისა და პარლამენტის თავმჯდომარის გამოსვლებში პოლიტიკური ამნისტიის გამოცხადების აუცილებლობაზეც ვისმენთ მოსაზრებებს. რამდენიმე დღის წინ პრემიერ-მინისტრმა ბიძინა ივანიშვილმა ჟურნალისტებთან შეხვედრისას კიდევ ერთხელ აღნიშნა, რომ საშუალო და დაბალი რგოლის ჩინოვნიკებს ამნისტია უნდა შეეხოს.
დაკავებულთა შორის ვერც მაღალი თანამდებობის პირებს ვხედავთ, მათ შორის ვერც მათ, ვის მიმართაც კონკრეტულ დანაშაულებში დადასტურებული ფაქტები სახეზეა. ამიტომ, საკითხავია, რომელ მასობრივ დაპატიმრებებზეა ლაპარაკი და ვის მიმართ უნდა განხორციელდეს პოლიტიკური ამნისტია, როდესაც ყოფილი ხელისუფლების ერთადერთ მინისტრს შეეფარდა აღკვეთ ღონისძიებად პატიმრობა და ამ შემთხვევაშიც არავინ იცის, სასამართლო რას გადაწყვეტს.
სხვა თუ არაფერი, დროდადრო ყოფილი თუ მოქმედი (ნაცმოძრაობიდან) უმაღლესი თანამდებობის პირების მიერ ჩადენილი ფინანსური დანაშაულის დამადასტურებელი უამრავი მასალის განსაჯაროება ხდება, მაგრამ მათი დაკითხვაზე დაბარებაც კი, ლამის, საერთაშორისო სკანდალის დონეზე აჰყავს ყოფილ ხელისუფლებას.
პროკურატურაში შესული საქმეების ოდენობა გეომეტრიული პროგრესიით იზრდება, რასაც ვერ ვიტყვით დამდგარი სამართლის ოდენობაზე. საზოგადოებაში კი ყოველდღიურად მწიფდება აზრი, რომ მაშინ, როდესაც ყოფილი ხელისუფლების მიერ ჩადენილი დანაშაულების ოდენობის ფონზე რეჟიმის გასამართლებაზეც კი უნდა მიდიოდეს მსჯელობა, ქვეყნის უმაღლესი ხელისუფლების მხრიდან მათთვის დანაშაულის პატიებაზე ისმის ლაპარაკი.
რა რეაქცია შეიძლება მოჰყვეს საზოგადოების მხრიდან სამართლიანობის აღდგენის კოაბიტაციურ გადაწყვეტას, ამაზე ყოფილი ომბუდსმენი ნანა დევდარიანი გვესაუბრება.
ქალბატონო ნანა, თუ დაპატიმრებებს მასობრივი ხასიათი მიეცემოდა, ალბათ, აუცილებელიც კი გახდებოდა აღიარების შემთხვევაში, მსუბუქ დანაშაულებზე სასჯელის გაუქმება. დღეს პოლიტიკურ ამნისტიაზე საუბარს საზოგადოების დიდი ნაწილი უარყოფითად აფასებს, რამდენად სამართლიანია საზოგადოების ასეთი რეაქცია?
- დავიწყოთ იმითი, რომ ამნისტია ცხადდება სისხლის სამართლის კოდექსის კონკრეტული მუხლების მიმართ. ასე, პიროვნებებზე ამნისტიის გამოცხადება სრულიად წარმოუდგენელია, სამართლებრივად ასეთი რამ არ არსებობს.
მაშინ უნდა გამოაცხადონ, რომ ამნისტირებულია ყოფილი ხელისუფლება თავიდან ბოლომდე - ეს აბსურდია, არანაირ ჩარჩოში არ ჯდება, რაღაც პროცესუალური სახე ხომ უნდა მისცე, ხომ უნდა განმარტო, კონკრეტულ სარჩელებს რატომ არ განიხილავ, იმიტომ, რომ ამნისტია გამოცხადდა?!
ამნისტიით ამ პროცესის დალაგება შეუძლებელია, ვიღაცას აქვს თანამდებობრივი დანაშაული ჩადენილი, ვიღაცას - არა, ვიღაცას აქვს გაფლანგვა ან უფლებამოსილებების გადამეტება, ვიღაცა კი წამებასა და მკვლელობაში მონაწილეობდა, როგორ შეიძლება, ასე ერთიანად მიუდგე ამას? მაშინ მთელი კოდექსის მოქმედება უნდა შეწყვიტო ყოფილი მმართველი პოლიტიკური ძალის მიმართ - ეს ხომ წარმოუდგენელია.
სამიოდე თვის წინ უსუფაშვილმაც გააკეთა განცხადება ამასთან დაკავშირებით - თუ ეს მათი პოლიტიკური ნებაა, რომ ყველას ყველაფერი უნდა შერჩეს და არავინ არ უნდა დაისაჯოს, რას ეუბნებიან იმ დაზარალებულებს, რომლებიც ქვეყანაში არიან?!
გამოდის, რომ კონკრერტული დაზარალებულების ნაცვლად ახალი ხელისუფლება იღებს საკუთარ თავზე ყოფილი ხელისუფლებისთვის რაღაც დანაშაულების პატიების გადაწყვეტილებას? ამ კუთხიდანაც შეიძლება ამ ტიპის ამნისტიის დანახვა...
- ისევ და ისევ ადამიანის უფლებების დარღვევასთან მივდივართ- ადამიანს აქვს სამართლიანი სასამართლოს, მართლმსაჯულების უფლება. არავის, არანაირ პოლიტიკურ და მმართველ ძალას არ აქვს უფლება, გამოაცხადოს, რომ ადამიანს ეს უფლება არ აქვს. ეს ადამიანები ბოლოს და ბოლოს, აქ თუ ვერ მიიღებენ სამართალს, წავლენ და ისევ იჩივლებენ სტრასბურგში.
დროდადრო ლაპარაკი იწყება ხოლმე ე.წ. სიმართლის კომისიის შექმნაზე. სხვათა შორის, ჟურნალისტებთან შეხვედრისას პრემიერ-მინისტრმაც აღნიშნა, რომ საკითხს ბოლომდე არ იცნობს. როგორ ფიქრობთ, იმ პირობებში, როდესაც ხელისუფლების მიმართ ნდობა ჯერ კიდევ მაღალია, სამართლიანობის აღდგენისთვის, ამ ტიპის კომისიის შექმნა საჭიროა?
- ასეთი სიმართლის კომისია ლათინური ამერიკის ქვეყნებში იქმნებოდა, ყველგან, სადაც კი დააპირეს ამერიკელების მიერ დასმული დიქტატორების გასამართლება. საბოლოოდ ამ სიმართლის კომისიის მეშვეობით ამერიკელებმა ყველა თავისიანის დაცვა მოახერხეს - სიმართლის კომისია ეს არის, მეტი არაფერი. ეს აპრობირებული სქემაა და კარგად იმუშავა, როდესაც დასაცავი ჰყავდათ მათ მიერ (ამერიკელების) ხელდასმული ლიდერები ლათინურ ამერიკაში.
თუ ამერიკა შეეცდება, რომ საქართველოს ხელისუფლება დაითანხმოს ამ ტიპის კომისიის შექმნაზე, მოვლენათა როგორი განვითარება შეიძლება ვიხილოთ?
- თავის დროზე, ანა დოლიძემ და თომას დე ვაალმა ეს იდეა რომ წარმოადგინეს კარნეგის ცენტრში, მაშინ ითქვა, რომ ეს კომისია ისეთი ადამიანებისაგან უნდა იყოს დაკომპლექტებული, რომლებიც კარგად იცნობენ საქართველოს ისტორიას, ქართულ მენტალიტეტს და ისტორიულ გამოწვევებს. რა კავშირშია ეს ყველაფერი კონკრეტულ დანაშაულებთან, ვერ გეტყვით, რა მენტალიტეტსა და ისტორიულ გამოწვევაზეა აქ საუბარი, არ მესმის.
ერთადერთი, სიმართლის კომისია შესაძლოა იყოს რაღაც არაფორმალური ჯგუფი, რომელიც შეიკრიბება და რაღაც საკითხზე იმსჯელებს, დაახლოებით ისე, როგორც საექსპერტო შეკრებისას და რაღაც დასკვნებს დადებს.
მაგრამ ეს ხომ არ არის სამართლებრივი მექანიზმი რაღაცის გადაწყვეტის, ან რა უნდა თქვას ამ სიმართლის კომისიამ, რომ ყველაფერი ეპატიება „ნაციონალურ მოძრაობას“ იმიტომ, რომ რუსეთთან იყო დაპირისპირებული?!
რაც შეეხება თავად ამნისტიას, როდესაც პროცესები რიგ შემთხვევებში ქუჩაში გადადის, 8 თებერვალს თუ მოსახლეობის აგრესია ყოფილი ხელისუფლების მიმართ აქციაზე პოლიტიპატიმრების მისვლით აიხსნა, რამდენიმე დღის წინ რესტორანში „ნაციონალური მოძრაობის“ წევრების გალახვის ფაქტი, ალბათ, უკვე დამაფიქრებელია - თუ სასამართლოში კონკრეტულ დამნაშავეთა საქმეების განხილვა კიდევ დიდხანს გაჭიანურდა, ხომ არ არსებობს უმართავი პროცესების დაწყების საფრთხე?
- როცა სამართლიანობის აღდგენას აგვიანებ, უნდა ივარაუდო, რომ შედეგი იქნება სწორედ ასეთი. ლინჩის წესი რომ არ დამკვიდრდეს, ამიტომ აღასრულებს სახელმწიფო სამართალს. ეს არის მისი პრეროგატივა და თუ სახელმწიფო ნებაყოფილობით იტყვის უარს ამ ფუნქციის შესრულებაზე, მაშინ, რა თქმა უნდა, ასეთი ექსცესები გარდაუვალი იქნება. მინდა გითხრათ, რომ მარტო „ნაციონალური მოძრაობით“ არ დაკმაყოფილდება ხალხი და შემდეგ ეტაპზე გადავა უკვე მმართველ ძალაზე.
ცოტა დანაშაული რომ ჰქონოდა ჩადენილი სააკაშვილის ხელისუფლებას, მაშინ ის ცოტა დამნაშავეები დაისჯებოდნენ. იქიდან გამომდინარე, რომ ძალიან ბევრი დანაშაული იყო, დამნაშავეები არ უნდა დავსაჯოთო - რა ლოგიკას ექვემდებარება?! - რაც უფრო მეტ დანაშაულს ჩაიდენ, მით უფრო მეტი გარანტია გაქვს დაუსჯელობის?! - ეს ხომ თვითონ მართლმსაჯულებას აყენებს კითხვის ნიშნის ქვეშ და ახლოსაც აღარ არის სამართალთან.
როგორ ფიქრობთ, რატომ წავიდა პროცესები ამ მიმართულებით, დასავლეთის წყალობით? გვახსოვს, რა განცხადებებიც გაკეთდა დასავლეთის და „ნაციონალური მოძრაობის“ ლიდერების მხრიდან ახალაიას დაკავების ფაქტთან დაკავშირებით. მხოლოდ ეს, თუ ახალი ხელისუფლების შიგნით მიმდინარე პროცესებიც გახდა ამისი საფუძველი?
- რეალური მიზეზი საკმაოდ თვალხილულია, ამერიკა არაფრით არ თმობს თავის პროექტს, რომელიც „ვარდების რევოლუციის“ სახელითაა ცნობილი. სხვაგან, ყველგან ჩაიშალა მსგავსი პროექტები და საქართველოში როგორმე, კბილებით უნდათ შეინარჩუნონ.
„ქართულ ოცნებაში“ დღეს მრავლად არიან ის პოლიტიკოსები, რომლებიც თავის დროზე მხარს უჭერდნენ „ვარდების რევოლუციას“ და აქტიურადაც მონაწილეობდნენ. დღეს უკვე ნათლად ჩანს მცდელობა, რომ შექმნან ორპარტიული სისტემა, ხან იყოს „ქართული ოცნება“, ხან - „ნაციონალური მოძრაობა“.
ამის გარდა, როდესაც პარლამენტში არის ორი პოლიტიკური ძალა და ფაქტობრივად, ყოველდღიური კონტაქტი აქვთ, როგორც არ უნდა დაუპირისპირდნენ ერთმანეთს ტრიბუნიდან თუ მიკროფონთან, ეს არის მაინც ყოველღიური ურთიერთობა. იქ ალბათ, ერთადაც სადილობენ და როდესაც ასეთი ყოველდღიური კონტაქტი აქვს, ალბათ, ძნელად მოიძებნება ადამიანი, როდესაც ასეთი ყოველდიური ურთიერთობების შემდეგ ადგეს და ელაპარაკოს პასუხისმგებლობაზე, მოითხოვოს მისი დასჯა.
თუ ეს ორი პოლიტიკური ძალა ფიქრობს, რომ მათი კოაბიტაცია უფრო ფასეულია, ვიდრე საქართველოში სტაბილურობა და სამართლიანობა, ძალიან ცდებიან - იქ სადაც არ არის სამართლიანობა, არ არის მშვიდობა.
არც ხელაღებით ყველას დაჭერა შეიძლება და არც ხელაღებით ყველასთვის ყველაფრის პატიება. მინდა შეგახსენოთ, თვითონ „ნაციონალურმა მოძრაობამ“ დაამკვიდრა საქართველოში საპროცესო გარიგება. მართალია, მათი გამოგონება არ არის, მაგრამ აპრობირებული, ამერიკული მოდელია, რომლის მიხედვითაც, თუ ვინმე იყო შემსრულებელი, ან თანამდებობრივი უფლებამოსილების გადამეტებაში მონაწილეობდა, ის თუ მისცემს ჩვენებას ზემდგომის დანაშაულის შესახებ, მას ეპატიება. ეს მაინც გააკეთონ, რომ მისცეს იმ ხალხმა ჩვენება მათ წინააღმდეგ ვინც ავალებდა ამ ყველაფერს და პასუხისმგებლობის სიმძიმე აიღონ მაღალი თანამდებობის პირებმა. აბა ასე, ერთს იმიტომ არ დასჯიან, რომ პრეზიდენტია, მეორეს იმიტომ არ დასჯიან, რომ პარლამენტის წევრია, მესამეს იმიტომ, რომ პარტიის გენერალური მდივანია, ვიღაც საკრებულის წევრი ან გამგებელია და ა.შ. აბა, მაშ, ვიღა უნდა დაისაჯოს? საშუალო და დაბალი რგოლიც არ დავსაჯოთო - ხალხი დავსაჯოთ?!
ხელისუფლება როგორც ამბობს, ეს ამნისტია არ შეეხება მაღალი და უმაღლესი თანამდებობის პირებს, მაგრამ ზოგიერთი მათგანის დაკითხვაზე დაბარებაც დღევანდელი უმცირესობისა და მათი მომხრე დასავლელი პოლიტიკოსების ისტერიის მიზეზი ხდება-ხოლმე. ქალაქის მერის, დეპუტატის თუ ყოფილი მინისტრის დაკითხვაზე დაბარებაც კი ხმაურის საგანი ხდება და, ალბათ, ამ ფონზე მათ პასუხისმგებლობაზე ლაპარაკიც ზედმეტია. თუმცა საზოგადოებაში უკვე მძაფრდება მოსაზრება, რომ ყოფილი და ახალი ხელისუფლებები რაღაცაზე გარიგდნენ, თქვენი შეფასებით, საზოგადოების ასეთი განწყობა გადაჭარბებულია?
- პოლიტიკოსებს შორის გარიგებები დიდი ხანია არ მიკვირს, მიკვირს სხვა რამ - ასეთი წინდაუხედავი როგორ უნდა იყო, რომ დღეს რაღაც გარიგების ფასად, სასწორზე დადო საკუთარი ძალაუფლება. ხალხმა ძალიან დიდხანს ითმინა და კიდევ ერთხელ უკვე აღარ მოითმენს და მიუხედავად იმ არჩევნებისა, რომელზეც ხმა მისცა „ქართულ ოცნებას“ და ამით მოიცილა საძულველი რეჟიმი, არავინ რომ არ დაისაჯოს, ამას ხალხი არ მოითმენს.
ნუ ავიწყდებათ, რომ არჩევნები ჯერ კიდევ წინ არის. საპრეზიდენტოც, თვითმმართველობისაც და ძალიან მალე მოვა მომავალი საპარლამენტო არჩევნებიც.
არსებობს მოსაზრება, რომ თუკი საპრეზიდენტო არჩევნებს პირწმინდად წააგებს „ნაციონალური მოძრაობა“ და მესამე-მეოთხე ადგილზე გავა, უკვე იარსებებს რეალური არგუმენტები, რატომ უნდა დაინიშნოს რიგგარეშე საპარლამენტო არჩევნები...
- არგუმენტები დღესვე არსებობს, იმიტომ, რომ უკვე აღარ პასუხობს ამომრჩევლის მოთხოვნასა და განწყობას დღევანდელი კონფიგურაციის პარლამენტი - ის 40%, რომელიც მაშინ ძალადობით დაიწერა „ნაციონალურმა მოძრაობამ“ და რომელიც აპატია „ქართულმა ოცნებამ“, დღეს არანაირად არ ასახავს საზოგადოებრივ განწყობებს. უბრალოდ, საპრეზიდენტო არჩევნებამდე ამის გაკეთებას აზრი არ აქვს. ვფიქრობ, საპრეზიდენტო არჩევნების შემდეგ რეალურად უნდა დაისვას რიგგარეშე არჩევნების ჩატარების საკითხი.
სამართლიანობის აღდგენის ფარგლებში შეიძლება განვიხილოთ კიდევ ერთი თემა, რომელსაც შს მინისტრის მოადგილის დაკავება მოჰყვა. აქტიურად მიდის საუბრები იმ ფარული ჩანაწერების განადგურებაზე, რომელიც ყოფილმა ხელისუფლებამ დატოვა. თუკი ჩავთვლით, რომ ეს ჩანაწერები ყოფილი ხელისუფლების დანაშულებრივი მოქმედების ნივთმტკიცებაა, ასეთ შემთხვევაში მათი განადგურების მიზანსეწონილობაზე უნდა იმსჯელოს თუ არა ხელისუფლებამ?
- ყველამ ვიცით, რომ უამრავი მასალა ჰქონდათ, ნაწილი თითქოს გაანადგურეს, ჟურნალისტებმა რაღაც ნაწილი თითქოს მოიპოვეს კიდეც, მაგრამ როგორც ჩანს, ნაციონალებს მათთვის მნიშვნელოვანი და საყურადღებო ნაწილი შენახული აქვთ. ლაპარაკი იმაზე, რომ დაუყოვნებლივ უნდა განადგურდეს, ცოტა რთულია, რადგან არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ყოფილი იუსტიციის მინისტრი ქვეყნიდან წასულია და ხელცარიელი არ იქნება წასული. ასევე საკუთარი თავის დაცვის მიზნით, ნაციონალებს, აქ მყოფებს თუ საზღვარგარეთ გასულებს, რაღაც კომპრომატები და საშანტაჟო მასალა ექნებათ.
ხვედელიძე გადაყვებოდა თუ არ გადაყვებოდა ამ ამბავს, საქმე ისევ ისეა, როგორც იყო. არაფერი არ შეცვლილა. არავის არ აქვს გარანტია, რომ მასზე რაიმე კომპრომატი არ გამოქვეყნდება. სხვათა შორის, არ არის გამორიცხული, რომ ეს ნებისმიერი პოლიტიკური ძალის, ან საზოგადოების წარმომადგენელი იყოს, ჟურნალისტი ან სხვა ცნობადი სახე - ეს არის ყველაზე ბინძური რამ - შანტაჟი. იმდენი სიბინძურეა ნაკეთები ამ 9 წლის მანძილზე, რომ ეგენი (ნაციონალები) შანტაჟზე უარს არც ამბობდნენ და არც იტყვიან. თვითონ შს სამინისტრომ შესაძლოა, გაანადგუროს, მაგრამ როდის სად რა წამოყოფს თავს, არავინ იცის.
არ ვიცით, რა არის გადაღებული, მაგრამ ზუსტად ვიცით, ვინ სად მუშაობდა იმ წლებში და ვის შეეძლო ასეთი ბრძანების გაცემა. დღეს თუ გამოაცხადებ, ხვედელიძეს კი დავიჭერ, მაგრამ წინა ხელისუფლების საშუალო და დაბალ რგოლს ხელს არ მოვკიდებო, რა გამოვა, არ ვიცი. ამას მხოლოდ გელა ხვედელიძის დასჯა ვერ უშველის.
დღევანდელი ხელისუფლება ამაყობს, რომ უკანონო ჩანაწერის გამოქვეყნებისთვის დღევანდელი მთავრობა სჯის მინისტრის მოადგილეს, მაშინ როცა წინა ხელისუფლებამ გირგვლიანის მკვლელობის შემკვეთებს ხელი დააფარა. ნაკლებად სავარაუდოა, საზოგადოებას ამ ორი ხელისუფლების ერთმანეთისთვის შედარების სურვილი ჰქონდეს, რადგან წინა ხელისუფლებას სწორედ მასობრივი დანაშაულისთვის უთხრა უარი...
- ვერ ვხვდები, რანაირად შეიძლება, ასეთი ფირის გამოქვეყნებისთვის დასაჯო მინისტრის მოადგილე და არ გამოიძიო, არ გაარკვიო, არ დასაჯო ის პირები, ვინც ამ დოკუმენტებს ქმნიდა უკანონოდ. დავუშვათ, ხვედელიძემ გამოიყენა მასალა და ეს ძალიან ცუდია, მაგრამ ვინც ეს ყველაფერი დაამზადა, მათ პასუხი არ უნდა აგონ სხვისი პირადი ცხოვრებაში ჩარევისთვის? ეს ხომ პირდაპირ კონსტიტუციის დარღვევაა.
ბევრი რამ მოწესრიგდა, არ არის პოლიტიკური დევნა და ა.შ. მაგრამ არის კიდევ უამრავი სხვა ასპექტი, სადაც საზოგადოება სამართალს ელის, რა უნდა იყოს პირველი რიგის ამოცანა, როგორ ფიქრობთ?
- არ ვიცი რას ელოდებიან, მარტო წართმეული ქონება იმდენია, რაც მეტი დრო გადის, მით მეტი საშუალება ეძლევათ ამ ქონების წამრთმევებს, ჩამომრთმევებს და ექსპროპრეატორებს, რომ გადააფორმონ, გადმოაფორმონ, რამდენჯერმე გაყიდონ და ბოლოს, ბოლო მყიდველი იქნება კეთილსინდისიერი მყიდველი. თუ იტყვიან, რომ კეთილსინდისიერ მყიდველს ქონებას ვერ წაართმევენ, რა ქნას იმან, ვისაც თავის დროზე ეს წაართვეს?! - ვფიქრობ, ეს სასწრაფოდ მოსაწესრიგებელი საკითხია.
სხვათა შორის, ჟურნალისტებთან შეხვედრისას პრემიერმა აღნიშნა, რომ არ აქვს ინფორმაცია იმ ქონებაწართმეულ ბიზნესმენთა შესახებ, რომლებიც არასამთავრობო ორგანიზაციაში გაერთიანდნენ. ძალზე უცნაურია და ჩნდება ეჭვი, რომ ვიღაც ცდილობს ინფორმაციულ ვაკუუმში ამყოფოს პრემიერი?
- ერთი ადამიანი, რაც არ უნდა ჭკვიანი, მომზადებული და მონდომებული იყოს, ვერასოდეს ვერ გააკეთებს ყველაფერს. მთელი სამოხელეო აპარატი, რომელიც ემსახურება მთავრობას, მინისტრთა კაბინეტს და პრემიერს, ამით უნდა იყოს დაკავებული.
ჩემთვის ამ ინფორმაციის არქონა უპირველესად იმის ნიშანია, რომ აპარატი არ მუშაობს. როგორ შეიძლება, პრემიერ-მინისტრმა არ იცოდეს, რომ 300 ბიზნესმენი ორგანიზაცია „დააბრუნეში“, ითხოვს თავისი ქონების დაბრუნებას და მათ დიდ ნაწილს მოდავე არ ჰყავს?!. თუ ეკონომიკის სამინისტროს აქვს ქონება წაღებული, პირდაპირ უნდა დააბრუნოს სამინისტრომ. ამას არც სასამართლო სჭირდება და არც გამოძიება, მხოლოდ თვალის გადავლება უნდა და როცა ესეც კი არ ხდება, ეს ნიშნავს, რომ სამოხელეო აპარატი მხარ-თეძოზეა წამოწოლილი.
ნებისმიერ ქვეყანაში, როდესაც იცვლება ხელისუფლება, სამოხელეო აპარატი რჩება იგივე, რადგან სახელმწიფო ამ ბიუროკრატიას ემყარება. არიან ადამიანები, რომლებიც წლობით მუშაობენ გარკვეულ საკითხებზე და უკვე ისეთი კვალიფიკაცია აქვთ, ახალ კადრს ეს ყველაფერი რომ ასწავლო, წლები დაგჭირდება. უამრავი კვალიფიციური ადამიანია, რომელმაც შეიძლება მრჩევლად და კონსულტანტად შეიძლება ითანამრომლოს მთავრობის აპარატთან. ბოლოს და ბოლოს, მიღების საათები მაინც დააწესონ. თვითონ პრემიერი ხალხს ვერ მიიღებს, მაგრამ თანამშრომლები ხომ ჰყავს...
სააკაშვილმა მისთვის საკმაოდ კომფორტული სისტემა შექმნა - ვერც ვერავინ შევიდოდა შიგნით და ვერ ვერავინ გამოიტანდა ინფორმაციას. თუ ისევ ასე შეინარჩუნეს და ბრმა და ყრუ იქნა ხელისუფლების სხვადასხვა რგოლი მოქალაქეების მიმართ, მაშინ პრინციპულად რა შეიცვალა, ამიხსნას ვინმემ.
თუ ვინმეს პრემიერისთვის ვინმეს ხმის მიწვდენა უნდა, მოდური გახდა მის სასახლესთან ან ბიზნესცენტრთან გზის გადაკეტვა. დეკლარირებული დემოკრატიულობის ფონზე ეს ფორმაც უცნაურია, მითუმეტეს, რომ პრემიერი კომუნიკაციაზე უარს არ ამბობს, აქტიურად ხვდება ჟურნალისტებს...
- აქამდე არ უნდა მივიდეს საქმე. სააკაშვილი სულელი კი არ იყო სპექტაკლებს რომ მართავდა, „აი, ჩემი მინისტრის ტელეფონი და დაურეკეთ“ და ა.შ. ყოველგვარი სპექტაკლების გარეშე ყველა უწყებაში უნდა გააკეთონ სამოქალაქო მისაღები და ყველაფერზე ექნებათ ინფორმაცია, სხვათა შორის, ჟურნალისტებზე სწრაფადაც.
