წინა ხელისუფლების პირობებში საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა უკვე საკმაოდ უპერსპექტივო თემად განიხილებოდა. დღევანდელი პრემიერ-მინისტრი აცხადებს, რომ ტერიტორიულ მთლიანობასაც აღვადგენთ და რუსეთთან ურთიერთობასაც დავალაგებთ.

„ის, რომ აფხაზეთსა და ოსეთში ასე სწრაფად რაიმე მომხდარიყო, ეს არც იგეგმებოდა. ოსეთში გაზის შეყვანას ვცდილობთ და გუშინ მე და პაატა ზაქარეიშვილი მთელი საათი ვსაუბრობდით. ჩვენ მოვახერხეთ, რომ იქ გაზი შევიყვანეთ. ახლა უკვე ფასებზე მიდის საუბარი. არ დაგიმალავთ, რომ სახალხო დიპლომატიის წყალობით, მე რა ინფორმაციებიც მაქვს, განწყობებს ძალიან კარგად ვსწავლობ. ჩვენ ვცდილობთ დავეხმაროთ, იქ საუბარია რკინიგზაზე. მის გახსნაზე ზედმეტია საუბარი. ვთქვი, რომ ეს პოლიტიკურად სწორია, მაგრამ რთულია და ოპოზიციამაც მკაცრ კრიტიკაში გაგვატარა, როგორ შეიძლება, რომ აფხაზეთიდან საქართველოში მატარებელი შემოდიოდესო“, - განაცხადა ივანიშვილმა.

ყოფილი ხელისუფლება თვლის რომ საკითხისადმი ამგვარი მიდგომა არასწორია. ეს თემა პარლამენტის სხდომაზე უმცირესობის წარმომადგენელმა ზურაბ მელიქიშვილმა დააყენა. „მინდა გითხრათ, რომ აღნიშნული თემის წამოწევა თან იმის ფონზე, როდესაც არ არის საერთოდ საუბარი დეოკუპაციაზე, როდესაც მკვდარი წერტილიდან საერთოდ არ არის დაძრული დევნილების დაბრუნების საკითხი, დეოკუპაციის თემა და ამის ფონზე, რაღაც ცალკე სივრცეში აფხაზეთის რკინიგზის თემის განხილვა საქართველოსთვის ნამდვილად დამღუპველი იქნება“, - განაცხადა მელიქიშვილმა.

რამდენად წაადგება სავაჭრო-ეკონომიკური ურთიერთობების ჩამოყალიბება ქვეყნის ტერიტორიული აღდგენის საკითხს ამ და სხვა თემებზე ექსპერტი დემურ გიორხელიძე გვესაუბრება.

ბატონო დემურ, „ნაციონალური მოძრაობა“ მუდმივად აპელირებს, რომ ახალმა ხელისუფლებამ ეკონომიკა დაღუპვამდე მიიყვანა. თქვენი შეფასებით, რომელი ხელისუფლების შეცდომები გახდა ეკონომიკაში მძიმე მდგომარეობის შექმნის სტიმული?

- ყველა ის პრობლემა, რომელიც დღეს ქართულ ეკონომიკაშია, არის წინა ხელისუფლების მმართველობის შედეგი. ახალ ხელისუფლებას არაფერი დაუღუპავს, იმიტომ, რომ ამისთვის დროც არ ჰქონდა. რაც შეეხება დანაპირებს, რომელიც, თითქოს, არ შესრულებულა, თვენახევარსა და ორ თვეში შესრულება რაიმესი, პრაქტიკულად შეუძლებელი იყო.

მთავრობა პრინციპში, ემზადება ამისათვის და პრემიერ-მინისტრმა სრულიად სწორი აქცენტები გააკეთა იმ პერსპექტივებზე, რომელიც უახლოეს ხანში უნდა განხორციელდეს.

სიმართლე გითხრათ, ბატონი მერაბიშვილი ზედმეტად ნერვიულობს, რადგან ხელისუფლება ისედაც ცაიტნოტშია და მას მხოლოდ 2-3 თვე აქვს იმისათვის, რომ ყველა ტენდენცია გამოკვეთოს და შემდეგ ნელ-ნელა დაიწყოს იმის რეალიზაცია, რაც უკეთეს მდგომარეობაში გადაგვიყვანს. მაგრამ ამისათვის დროა საჭირო.

მთავრობის შეფასება, რომ მან არაფერი არ გააკეთა, რა თქმა უნდა, ძალიან ტენდენციურია. რაიმეს გასაკეთებლად დრო ძალიან ცოტა იყო. მოემზადნენ, რესურსებში გაერკვივნენ. ახლა უკვე უახლოეს თვეებში გამოჩნდება ყველაფერი, სამი თვის შემდეგ უკვე შეიძლება ლაპარაკი იმ კურსზე, რომელსაც მთავრობა ახორციელებს. ჯერჯერობით, ინფორმაცია ცოტა გვაქვს, ვიცით დღევანდელი განცხადებებიდან მონახაზი, ახლა ვნახოთ როგორ გაკეთდება ეს ყველაფერი.

მოსახლეობამ უკვე იგრძნო გარკვეული ტენდენციები, გაიაფებული მედიკამენტები, საწვავის ფასები კომუნალური გადასახადები, თუმცა მერაბიშვილი ამბობს, რომ საქართველოში ერთადერთი, ნარკოტიკები გაიაფდა...

- ნარკოტიკების თემა, ალბათ, სამართალდამცველებისთვის არის ყურადღებამისაქცევი. რაც შეეხება გაიაფებებს, რა თქმა უნდა, რაღაცეები გაიაფდა, მაგრამ ეს შორსაა იმ დაბალანსებული ფასებიდან, რომელსაც, ნორმალური საბაზრო ეკონომიკის პირობებში ბაზარი თავისთავად ჩამოაყალიბებდა.

ჯერ კიდევ ფუნქციონირებენ დამფრთხალი და შეშინებული მონოპოლიები, რომლებმაც არ იციან, ხვალ და ზეგ რა იქნება, მაგრამ რაიმე არსებითი გაიაფება არ მომხდარა. არის უმნიშვნელო კლება ფასებისა, მაგრამ ის მაინც განუზომლად მაღალია. ამასაც სჭირდება სპეციალური სამსახურები, რომელიც გაზრდის კონკურენციას და თავისუფალ მეწარმეობას დაიცავენ. ამის გარეშე არაფერი არ გამოვა ქვეყანაში.

კიდევ ვამბობ, ნაადრევია ამაზე ლაპარაკი. არ უმოღვაწია ხელისუფლებას სამი წელი იმისათვის, რომ შედეგები დადოს. შედეგებს დადებს არა ხელისუფლება, არამედ ქართველი ხალხი, რომელიც შრომას დაიწყებს სწორი გადაწყვეტილებების შემთხვევაში. ხელისუფლების პროდუქცია არის არა უცხოური ინვესტიციები, არამედ სწორი გადაწყვეტილებები. თუ არ იქნება ასეთი გადაწყვეტილებები და არ დაიწყება მასობრივი დასაქმება თანდათან უზრუნველყოფილი, მაშინ შედეგებიც არ იქნება და ვერანაირი პიროვნული გადაწყვეტილებები იმ კრიზისიდან, რაშიც დღეს ქვეყანა იმყოფება - უმძიმესი სოციალური ფონი, სიღარიბე, უმუშევრობა, ამას სხვა ვერავინ ვერ მოაგვარებს.

უკვე გაიმართა მოლაპარაკებები რუსულ მხარესთან ქართული პროდუქციის გატანაზე და იმის მიუხედავად, რომ ქართველ ექსპერტებსაც კი, დიდი მოლოდინები არ ჰქონიათ, შეიძლება ითქვას, რომ პროცესი დაიძრა. ბიძინა ივანიშვილის შეფასებით, ეს არის ბაზრის გაფართოება. იქნება თუ არა ეს პროცესი მნიშვნელოვანი ბერკეტი იმისათვის, რომ შემსუბუქდეს პრობლემა რაზეც ახლა საუბრობდით - მძიმე სოციალური ფონი, სიღატაკე...

- ისეთ მოცულობით ბაზარზე, როგორიც რუსული ბაზარია, სადაც მთელი მსოფლიოს წამყვანი კომპანიები მუშაობენ, ჩვენი პროდუქციის შესვლა სასურველია. რასაკვირველია, ეს ის ბაზარი არ არის,რომელიც კომუნისტების დროს იყო და ყველა პროდუქცია საღდებოდა. დღეს საჭიროა კონკურენტული პროდუქცია.

მაგრამ არის ერთი რამ, რაც ძალიან არ მომწონს. რატომ ჯერ ღვინო, მერე - წყალი, ვინ უნდა გადაწყვიტოს ეს ციკლი? საბაზრო ეკონომიკის დროს არ არის სასურველი, ისევ ჩინოვნიკებთან გვქონდეს საქმე. მთავარია, რომ ორ სახელმწიფოს შორის მოგვარდეს ურთიერთობები, რომ ნებისმიერ ქართველ გლეხს, მცირე მეწარმეს თუ საშუალო ბიზნესმენს შეეძლოს საკუთარი პროდუქციას მოკიდოს ხელი ისე, რომ არ ჰკითხოს ონიშჩენკოს, საქართველოში რომელიმე ჩინოვნიკს და ისე გაიტანოს.

დღეს თუ გვინდა რომელიმე პროდუქციის აზერბაიჯანში გატანა, არავის არ ვეკითხებით, ისე მიგვაქვს. გაგვეყიდება-არ გაგვეყიდება, ეს ჩვენი პრობლემაა, მოგება-წაგება ჩვენი თავისტკივილია. რუსეთთან ასე არ არის, ვიღაც წყვეტს, წყალი გავიდეს თუ ღვინო. ღვინო გასაგებია, ძალიან მოთხოვნადია რუსეთში და კარგია, რომ იგი ბრუნდება რუსულ ბაზარზე, მაგრამ გვაქვს სხვა უამრავი კარგი პროდუქციაც.

მთავარია პოლიტიკური გადაწყვეტილებები, როდესაც ბიზნესმენებს ექნებათ უფლება, თვითონ რასაც ჩათვლიან საჭიროდ, ის პროდუქცია გაიტანონ და მოძებნონ საკუთარი პარტნიორები ჩინოვნიკების გარეშე. წინააღმდეგ შემთხვევაში პრობლემები ისევ იარსებებს. მთავარია პროცესი დაიწყოს, პოლიტიკური გადაწყვეტილებები მიიღონ, დანარჩენს ბიზნესსექტორი თვითონ დაალაგებს.

ივანიშვილმა აღნიშნა, რომ მიაღწიეს და გაზი შეიყვანეს სამხრეთ ოსეთში, თუმცა ოსური მხარე გამოეხმაურა ამ განცხადებას და თქვა, რომ დაგვიანებულია. თვლით თუ არა, რომ სავაჭრო-ეკონომიკური ურთიერთობების ჩამოყალიბება კონფლიქტურ ზონებთან იქნება ეფექტის მომტანი?

- პირველ რიგში, რუსეთთან ურთიერთობის დროს პირველ რიგში უნდა დავივიწყოთ ის პრაქტიკა, რაც წლების მანძილზე იყო ჩამოყალიბებული. ჩვენი პოლიტიკა უნდა დაეფუძნოს პრაგმატიზმს და საღი აზრის პოლიტიკას. ჩვენც სარგებლობა უნდა მივიღოთ ამ ურთიერთობისგან და რუსებმაც, სხვა დანარჩენი მოგვარებადია.

დიახ, ჩვენ უნდა გავხსნათ გზები, დიახ ჩვენ გვჭირდება, რომ აფხაზეთსა და ცხინველის რეგიონში მცხოვრები ადამიანები ურთიერთობდნენ ქართველებთან, იყოს თავისუფალი მომოსვლა და თავისუფალი ბიზნესურთიერთობები. მათ უნდა დაინახონ, რომ საქართველო დაინტერესებულია მათი გაძლიერებით, ჩვენ ვიბრუნებთ ხალხს პირველ რიგში და შემდეგ შეიძლება ვისაუბროთ საერთო გადაწყვეტილებებზე.

დიახ, გზა იმისათვის, რომ ჩვენი დიდი და სასიცოცხლო პრობლემები მოვაგვაროთ გადის პრაგმატიზმზე, საღ აზრზე, სარგებელზე, იმის გაგებაზე, რომ ურთიერთობები აღდგება არა ისტორიული პარალელებით და წიაღსვლებით, არამედ ადამიანებს შორის ურთიერთობების აღდგენით.

როდესაც ლაპარაკი იყო აფხაზეთის რკინიგზაზე, ივანიშვილმა თქვა, რომ ეს არის კარგი იდეა სწორი პოლიტიკური ნაბიჯი, თუმცა რთულია მისი რეალიზება, ამ თემას ოპოზიციის მწვავე კრიტიკაც მოჰყვა. როგორ ფიქრობთ, ნაადრევია აფხაზეთთან მიმოსვლის აღდგენაზე ლაპარაკი?

- არ არის ნაადრევი, ეს უკვე დაგვიანებულია. ჩვენ ყველა შანსი გავუშვით, პროვოკაციულად და შეგნებულად იქნა აფხაზებთან 1998 წელსაც და შემდეგაც ურთიერთობის ნორმალიზების საშუალებები ჩაშლილი. ჩვენ თუ ნაბიჯები არ გადავდგით, ჩვენგან არ წამოვა ინიციატივები, თავისით არაფერი არ დაბრუნდება. არ გვინდა ვაღიაროთ, რომ უმძიმეს პრობლემებში ვართ გახვეული.

შევარდნაძის მმართველობის დროს და შემდეგაც დროდადრო წამოტივტივდებოდა ხოლმე კონფლიქტურ ზონებთან ახლოს თავისუფალი ეკონომიკური ზონის შექმნის საკითხი. იყო ლაპარაკი ერგნეთის ბაზრობის აღდგენაზეც, რომელიც თავისი არსით ერთგვარი თავისუფალი ეკონომიკური ზონა იყო, თუმცა პრემიერი ამბობს, რომ რუსეთთან ეკონომიკური კავშირების დამყარების შემდეგ ეს თემა აქტუალობას კარგავს. თქვენი შეფასებით ასეთი ზონების შექმნა შეიტანდა თუ არა რაიმე დადებით ეფექტს კონფლიქტურ ზონებთან ურთიერთობაში?

- არ მჯერა თავისუფალი ეკონომიკური ზონებისა. როდესაც პარლამენტში ვიყავი, ერთადერთს მოვითხოვდი, ძალოვანები ჩამოცილებოდნენ სასაზღვრო ზოლს და ადამიანებს თავისუფალი გადაადგილების და თავისუფალი ეკონომიკური ურთიერთობების საშუალება ჰქონოდათ.

მაშინ ბიუროკრატიამ და დაინტერესებულმა პირებმა, რომლებიც ფულს აკეთებდნენ ამაზე და ტეროტორიული მთლიანობის საკითხი სულ ცალ ფეხზე ეკიდათ, გააკეთეს ის, რაც გააკეთეს. ახლა სულ სხვა სიტუაციაა და საჭიროა იმის გააზრება, რომ გაბედული ნაბიჯები უნდა გადაიდგას.

რამდენია შანსი, რომ ეს გაბედული ნაბიჯები უკანვე შემოგვიბრუნდეს და რაიმე ხელშესახები შედეგი ვერ მივიღოთ?

- გარანტირებული თავისთავად, არაფერი არ არის. თუ უმოქმედოდ ვიქნებით, შედეგები არ გვექნება. თაობები იცვლება, 10-20 წლის შემდეგ იქნება სხვა თაობა, რომელსაც არავითარი კავშირი არ ექნება ქართველებთან, არაფერი არ დააკავშირებთ ამ ქვეყანასთან. ისინი არ იგრძნობენ თავს ამ ქვეყნის ნაწილად და ვერც პერსპექტივას დაინახავენ, რომ ამ ქვეყანასთან საერთო მომავალი ჰქონდეთ. ამასობაში როგორი იქნება საერთაშორისო კონიუქტურა, არ ვიცით.

განსაკუთრებით აფხაზებს აქვთ შანსი, თუ ქართველები ასე უმოქმედოდ და უნიათოდ იქნებიან, მიაღწიონ იმას რაც უნდათ, ანუ აღიარონ თავიანთი დამოუკიდებელი სახელმწიფო. ამას აქვს შანსი იმ შემთხვევაში თუ ჩვენ არ ვიქნებით გონივრულები. არ აქვს მნიშვნელობა იმას, დღეს რომელიმე დიდი ქვეყნის წარმომადგენელი რას ამბობს, რომ არასოდეს არ აღიარებს აფხაზეთის დამოუკიდებლობას.

პოლიტიკაში სიტყვა „არასდროს“ არ არსებობს და თავის მოტყუება იმითი, რომ გარანტირებული გვაქვს, რომ არავინ აფხაზეთს არ აღიარებს - არის პოლიტიკური სიბეცე. ამიტომ საჭიროა ძალიან ენერგიული, გაბედული მოქმედება.