ერთ-ერთი ყველაზე გამორჩეული დღე არჩევნების შემდეგ, როდესაც არ არსებობს რამე, იმაზე მეტად ღირებული, რომ უკანონოდ დატყვევებული ადამიანი გაათავისუფლო - ასე შეაფასა ადამიანის უფლებათა დაცვის კომიტეტის თავმჯდომარემ, ამნისტიის ერთ-ერთმა ავტორმა ეკა ბესელიამ ამნისტიის ძალაში შესვლა, რომელსაც პრეზიდენტის ვეტოს შემდეგ კანონის ძალა პარლამენტის თავმჯდომარის ხელმოწერამ შესძინა.

 მიხეილ სააკაშვილი რომელიც ახალი გუბერნატორების დანიშვნითაა გართული ამნისტიას უყურადღებოდ მაინც არ ტოვებს და აცხადებს, რომ ამნისტიის ფარგლებში რუსეთის ჯაშუშების გამოშვება ქვეყნის უსაფრთხოებისთვის საშიშია „ესენი აძლევდნენ კოორდინატებს და თევდორე მღვდლისგან განსხვავებით, გზებსაც ზუსტად აჩვენებდნენ. ხალხის ციხიდან გამოსვლა მეც გამიხარდებოდა, მაგრამ ზუსტად ვიცი ამის შემდეგ რა შეიძლება მოხდეს. ეს პრობლემაა სახელმწიფოსთვის“,-განაცხადა სააკაშვილმა.

სავარაუდოდ, უმრავლესობა და პოლიტპატიმრებიც ასეთ საქმეებზე გრიფით საიდუმლოს მოხსნას მოითხოვენ, როგორც ეკა ბესელია ამბობს, ეს საჭიროა, რათა საზოგადოებამ ნახოს, ვის ეძახდა სააკაშვილი ჯაშუშებს და მოღალატეებს. 

პოლიტიკური ნიშნით დევნილის სტატუსით გათავისუფლებული ვახტანგ მაისაია უკვე მოითხოვს, რომ მის საქმეს გრიფი „საიდუმლო“ მოეხსნას. რადგან მის საქმესთან დაკავშირებით დარღვეულია კონსტიტუცია და პასუხები უნდა გაეცეს ძალიან ბევრ კითხვას. „საქმეში წერია, რომ მე ვიყავი ნატო-ს სპეცსამსახურების ჯაშუში. გასცეს მიხეილ სააკაშვილმა პასუხი ნატო-ს გენერალურ მდივანს ამ ყველაფერზე“, - ამბობს მაისაია.

ახალი ხელისუფლების პირველი ნაბიჯებიდან ჩანს, რომ სამართლიანობის აღდგენასთან ერთად საქართველოში ჯაშუშომანიისა და „ტერაქტების“ სეზონი დამთავრდა. ამ სფერიში მიმდინარე პროცესების სეფასება ადვოკატ გელა ნიკოლაიშვილს ვთხოვეთ.  

ბატონო გელა, ძველი ხელისუფლების წინააღმდეგობის, პრეზიდენტის ვეტოს მიუხედავად, ამნისტია ძალაში შევიდა და პოლიტპატიმრებმა უკვე დატოვეს ციხეები. ამით შეგვიძლია ვთქვათ, რომ სამართლიანობის აღდგენის პროცესი ქვეყანაში რეალურად დაიწყო?

- სამართლიანობის აღდგენა სწორედ იმას ნიშნავს, რომ უკანონოდ დაკავებულები უნდა გათავისუფლდნენ. გარდა ამისა, მთლიანად ამნისტიას რომ შევეხოთ, სრულიად არაადეკვატური სასჯელები იყო მისჯილი, სრულიად არასამართლიანი სასამართლო იყო, მაქსიმალური სასჯელების ზედა ზღვარი 30-40 წლამდე გაზარდეს. აქედან გამომდინარე, ყველა მსჯავრდებულს 1/4-ით შეუმსუბუქდა სასჯელი. ამნისტია ფაქტობრივად, ყველას შეეხო, თუ არ ჩავთვლით უვადოდ თავისუფლებააღკვეთილებს. სამართლიანობის აღდგენის თვალსაზრისით ეს პროცესი სრულიად მისაღებია.

რაც  შეეხება პოლიტპატიმრებს, იგივე შეიძლება ითქვას, რომ სამართლიანობა აღდგა მათ მიმართაც - პოლიტიკური მოტივები აშკარა იყო ყველა ამ პირის საქმეში. ამიტომაც მუშაობდა ეს კომისია ამდენ ხანს და ამიტომაც იყო, რომ ყველას კი არ მიანიჭეს ეს სტატუსი, არამედ ზოგი ამოიღეს, ზოგი გადადეს.

მე თუ მკითხავთ, 190 პოლიტპატიმარი ცოტაც არის დღეს საქართველოში, რადგან ძალიან ბევრს ჯერ კიდევ არ შეეხო ეს ამნისტია. თუ ჩვენ გვინდა სამართლიანობას და კანონიერებას დაქვემდებარებული, და არა რაღაც პიარზე აგებული პოლიტიკა, სწორედ ასე უნდა იყოს.

რამ გააღიზიანა ასე მიხეილ სააკაშვილი? გაკეთდა შეფასებები, რომ არ სურდა ქვეყანაში პოლიტპატიმრების არსებობის აღიარება. თქვენი შეფასებით, ხომ არ ჰქონდა კიდევ რაიმე სხვა მოტივი ვეტოსათვის?

- ვფიქრობ, რომ მხოლოდ და მხოლოდ ეს მოტივი ამოძრავებდა. ის, რომ აი, ვიღაცეები გარეთ გამოვლენ, დამნაშავეები ან ვიღაცას სასჯელი შეუმცირდება და ა.შ. ეს სააკაშვილისთვის მეათეხარისხოვანი იყო, გამომდინარე იქიდან, რომ მან არჩევნების შემდეგ 1500 პატიმარი შეიწყალა და უმრავლესობა ისეთი,  განსაკუთრებით მძიმე დანაშული რომ ჰქონდათ ჩადენილი.

აქ მთავარი იყო პოლიტპატიმრები - 190 კი არა,  ერთი პოლიტპატიმარიც რომ დაფიქსირებულიყო, ის ხელს არ მოაწერდა. სააკაშვილი ამბობს, რომ დემოკრატიული მმართველია, დემოკრატიული მმართველობის პირობებში კი პოლიტპატიმრების არსებობა გამორიცხულია.

რაც შეეხება პოლიტპატიმრებს, ეკა ბესელიაც ამბობდა, რომ საქართველოში გაცილებით მეტი პოლიტპატიმარი არსებობდა რეალურად. მაგრამ კითხვები არსებობდა იმ სიის მიმართაც რაც პარლამენტში შევიდა. თქვენთვის, როგორც ადვოკატისთვის დარჩა თუ არა ამ თემაზე კითხვები?

- მიუხედავად იმისა, რომ ამ კომისიის წევრი არ ვიყავი, აქტიურად ვიყავი ჩართული ამ კომისიის მუშაობაში, როგორც ადვოკატი. იქ ათამდე პოლიტპატიმარი იყო, რომელთაც მე ვიცავდი და შემიძლია, ყველა მათგანზე დავდო თავი, რომ ნამდვილად პოლიტიკური ნიშნით იყვნენ დაპატიმრებული, რაც შეეხება დანარჩენებს, რამდენადაც ვიცნობ საქმეებს, ყველა მათგანში მეტ-ნაკლებად გამოკვეთილი იყო პოლიტიკური მოტივები.

რაც შეხება იმას, რომ თვითონ ეკა ბესელიას განუცხადებია, გაცილებით მეტი პოლიტპატიმარიაო, ამაში ნამდვილად ვეთანხმები. ნაწილმა უკვე მოიხადა სასჯელი, ნაწილი პირობითად, ნაწილი კი ვადაზე ადრე გათავისუფლდა და არის კიდევ რამდენიმე ათეული ადამიანი, რომლებმაც  ან გვიან შეიტანეს განაცხადი, ან რაღაც დოკუმენტები აკლდათ. ვფიქრობ და იმედი მაქვს, რომ მათი საქმეებიც იქნება განხილული და ისინიც გათავისუფლდებიან.

გავრცელებული ინფორმაციით, ამ პროცესს აქტიურად ადევნებდა თვალს დასავლეთიც და როგორც ითქვა, კონკრეტულ საქმეზე იყო მოთხოვნა, რომ ამ ადამიანებს არ მინიჭებოდათ პოლიტპატიმრების სტატუსი...

-მართლაც იყო ასეთი ზეწოლა დასავლეთისგან კოჭოიას საქმეზე. ერთ-ერთ პატიმარს მე ვიცავდი და ამიტომ დეტალურად ვიცი ეს საქმე. როგორც ჩანს, ამერიკელები დაარწმუნეს, რომ აშშ-ს საელჩოსთან მოწყობილი ტერაქტი ამათი გაკეთებული იყო. ბუნებრივია, უცხოელები დაინტერესებულები იყვნენ, რომ ასეთი ადამიანები გარეთ არ გამოსულიყვნენ. მეც ვამბობ, რომ არც ჯაშუშები და არც ტერორისტები გარეთ არ უნდა გამოვიდნენ, მაგრამ მთავარი პრობლემა იმაშია, რომ ეს პირები არც ტერორისტები იყვნენ და არც ჯაშუშები.

ისეთივე ჯაშუშები იყო „ენვერის“ ხალხი, როგორც თქვენი კოლეგა ფოტორეპორტიორები, სიმონ კილაძე და სხვები და ისეთივე ტერორისტები არიან კეკუტია, ხურცილავა და სხვები - ამ საქმეზე დაპატიმრებული 9 კაციდან მინიმუმ 7, (ერთი, სრულიად უდანაშაულო ადამიანი, სამწუხაროდ, გარდაცვლილიც არის ამ პერიოდში), როგორც ნებისმიერი მშვიდობიანი მოქალაქე.

ჩვენთვის მთავარია, რომ ამ საქმეებს ახსნან „გრიფით საიდუმლო“ და განვიხილოთ. სწორედ იმიტომ ადევს ამ საქმეებს „გრიფით საიდუმლო“, რომ არ დაინახოს ხალხმა რომ იქ არანაირი მტკიცებულება არ დევს და ეს არის მხოლოდ ვარაუდებისა და სურვილების დონეზე, მხოლოდ პიარისთვის გაკეთებული კამპანია.

რაც შეეხება დასავლეთის ინტერესს ამ საქმისადმი სავარაუდოდ, მათთვისაც საინტერესო უნდა იყოს რეალურად რა მოხდა...

- ერთ-ერთი აფეთქება ამერიკის საელჩოს მიმდებარე ტერიტორიაზეა მოწყობილი, სადღაც სასაფლაოსთან, თითქოს ამერიკის საელჩოს აფეთქება უნდოდათ. კიდევ ვამბობ: ტერორისტი არ უნდა გამოუშვა, მაგრამ არ არიან ეს ადამიანები ტერორისტები. ამერიკელებსაც და სხვებსაც, ბუნებრივია, არ ექნებათ წვდომა ასეთ საქმეებზე, რადგან მათ „გრიფით საიდუმლო“ ადევს, ბუნებრივია დეტალებს ვერ განიხილავენ და ვერ შეისწავლიან, არიან ტერორისტები თუ არა. უბრალოდ ისინი დაარწმუნეს, რომ მართლა ტერორისტებთან გვქონდა საქმე.

თავის დროზე, როდესაც წინა ხელისუფლებამ ეს ოპერაცია ჩაატარა, საზოგადოებაში ღიმილს იწვევდა და თითქმის არავის არ სჯეროდა ამ ტერაქტების შესახებ. იქიდან გამომდინარე, რომ ამ საქმესთან გქონდათ  შეხება, შეგიძლიათ გვითხრათ, რა მტკიცებულებებს შეიძლებოდა დაყრდნობოდა მაშინდელი პროკურატურა?

- იმ 15 კაციდან, რომელიც ამ საქმეზე დააკავეს, არც ერთს არ უღიარებია ტერორისტობა. მათგან ზოგს დაფარვაში ედება ბრალი, ზოგს იარაღიას გადატანასა თუ შენახვაში და ა.შ. ორი ადამიანია, რომელსაც ედება ბრალი უშუალოდ ტერაქტებში. ეს არის მერაბ ყოლბაია, იგივე კოჭოია და გოგიტა არქანია, რომელსაც არაადამიანური წამების შედეგად აღიარებინეს საკუთარ თავზე ეს ყველაფერი. შემდეგ სასამართლოზევე განაცხადა მან, როგორ უყრიდნენ ნაჭრილობევში სხვადასხვა საგნებს და როგორ კიდებდნენ ჭერზე. ორ მაგალითს გეტყვით. მაგალთად, დავით კეკუტიას დაბრალდა, როგორ იდგა და ადევნებდა თვალყურს ამ პროცესს, ანუ თურმე როგორ იღებდნენ ბომბებს მანქანიდან. ამ ადამიანს 100%-იანი ალიბი აქვს - მეორე დილას 9:30 სთ-ზე ზუგდიდში, სამსახურში გამოცხადდა, იმ ღამეს კი მეზობლები ადასტურებენ, რომ მეზობლის დაბადების დღეზე იყო. იგივე შეიძლება ითქვას გოჩა ხურცილავაზეც.

ყველა მათგანს ბრალი ჰქონდა წაყენებული პოლიციისთვის წინააღმდეგობის გაწევაშიც, თითქოს პოლიციელებს მათთან უწყება მიჰქონდათ, რომ მოწმის სახით დასაკითხად გამოცხადდითო და ესენი კი მათ ხან ეჩხუბებოდნენ, ხან სამხრეებს ახევდნენ და ხან პიჯაკებს. პოლიციელებს მტკიცებულებად სასამართლოზე დახეული პიჯაკები მოჰქონდათ. ათ ადამიანს ჰქონდა ასეთი „სათადარიგო“ ბრალდება, რომ თუ ტერორისტობა არ გამოვიდოდა, ამ ბრალდებით მაინც დაეკავებინათ.

ამიტომაც გვინდა ამ საქმეებს „გრიფით საიდუმლო“ მოეხსნას, რომ ამერიკელებიც და სხვებიც დარწმუნდნენ, რომ ამ საქმეებს რეალურად არანაირი მტკიცებულებები არ ამყარებს.

უმრავლესობის მხრიდან მზაობა უკვე გამოჩნდა, რომ გრიფით საიდუმლო ბევრ საქმეს მოეხსნას...

- გარდა ამისა, ველოდებით კანონს, რომელსაც თებერვალში მიიღებენ. ეს საშუალებას მოგვცემს, რომ მხოლოდ ახლადგამოვლენილ გარემოებას კი არ დაველოდოთ, არამედ პროკურატურას საშუალება ექნება, ხელახალი გამოძიება დაიწყოს ისეთ შემთხვევაშიც, თუ არის ნაკლები მტკიცებულებები, გაყალბებული, ძალადობით მიღებული მტკიცებულებები, სუსტი მტკიცებულებები და როდესაც დაიწყება ხელახალი გამოძიება, იქ გამოჩნდება, როგორ თხზავდნენ ჯაშუშური თუ ტერორისტული აქტების ისტორიებს.

ბიძინა ივანიშვილმა რამდენჯერმე ახსენა პოლიტიკური ამნისტია. გაკეთდა შეფასებები, რომ ეს იქნება გარიგება ძველსა და ახალ ხელისუფლებას შორის, როგორ ფიქრობთ, რამ გააჩინა ასეთი ეჭვები და თქვენი, როგორც იურისტის გადმოსახედიდან, რა დონის დანაშაულის მიტევება არ გამოიწვევდა საზოგადოების გაღიზიანებას?

- ამ ეჭვებს აქვს თავისი საფუძველი, ჩემი პოზიცია ასეთია, რომ რაც დავით უსუფაშვილმა განაცხადა, თუ იმ დონეზე მოხდება, ეს პროცესი, მაგალითად თუ ვინმეს ხელმოწერების შეგროვებას აიძულებდნენ, მასწავლებლებს ექიმებს და ა.შ. ბუნებრივია, მთელ ქვეყანას ვერ ჩასვამ ციხეში. თუ ისინი ამის შესახებ განაცხადებენ და ამას აღიარებენ, რა თქმა უნდა, პატიება შესაძლებელია, მაგრამ ის, ვინც ჯალათურ პოლიტიკას ქმნიდა და ამ პოლიტიკის აქტიური გამტარებელი იყო, ბრძანებებს გასცემდა და მათ შესრულებას ითხოვდა, მათი ამნისტირება არ შეიძლება.

ასე რომ, უნდა დავიცადოთ და ვნახოთ, რა სახეს მიიღებს ეს ამნისტია. თუ საყოველთაო ამნისტია გამოცხადდა და ბაჩო ახალაიასა და მეგის ქარდავას ან „ქილერას“ მსგავსი ჯალათები შეიწყალეს, მაშინ მართლაც გარიგება გამოვა და საზოგადოება ამას უარყოფითად შეაფასებს.

რაც შეეხება კითხვებს, ისინი იმიტომ ჩნდება, რომ ეს ყბადაღებული კოჰაბიტაცია ამ ხელისუფლებამ ისე არ გაიგოს დასავლეთის ზეწოლით, რომ ყველას ყველაფერი ეპატიოს.

საზოგადოება არც  ერთ ხელისუფლებას არ უნდა ენდობოდეს ბოლომდე და ეს ბუნებრივიცაა, თვალდახუჭული რამდენ ხელისუფლებასაც ენდო ხალხი, ვნახეთ, რა შედეგიც მივიღეთ და სწორია, რომ საზოგადოებას კითხვები უჩნდება.

ჩვენ ვიცით, როგორი ზეწოლის განხორციელება შეუძლია დასავლეთს, თუ მისი კატეგორიული მოთხოვნა იქნება, რომ პოლიტიკური ამნისტია შეეხოს ძალიან ბევრ ჩინოვნიკს, როგორ ფიქრობთ, ამ პროცესმა რა სახე შეიძლება მიიღოს?

- ეს აღარ არის კოჰაბიტაცია, ეს იქნება დამნაშავეებისთვის ინდულგენციის მინიჭება და ცუდი მაგალითი სხვებისთვის, თუნდაც ამ ხელისუფლებისთვის, რომ თუ ჩაიდენ დანაშაულს, შეიძლება დასავლეთმა დაგიფაროს და გეპატიოს - ეს ცუდი იქნება.

ბოლო პერიოდში დაიწყო, ასე ვთქვათ, წერტილოვანი დარტყმები სამართალდამცველი სფეროს ცალკეული  წარმომადგენლების მიმართ. რამდენიმე დღის წინ იუსტიციის მინისტრის, თეა წულუკიანის წინააღმდეგ, ვგულისხმობ მამამისის საქმიანობასთან დაკავშირებულ განცხადებას. მოგვიანებით ერთ-ერთ ბლოგზე განთავსდა სტატია, სადაც ეკა ბესელიასა და ნანა კაკაბაძის შევარდნაძის ხელისუფლებასთან გარიგებაზე, მოსამართლეებსა და პროკურორებთან შუასმავლობასა და მათ მიერ გრუ-ს აგენტებისა და მხედრიონელების დაცვაზეა საუბარი. აშკარად ჩანს, რომ საქმე გვაქვს შავ პიართან. როგორ ფიქრობთ, შეიძლება ამან საშიში სახე მიიღოს ან ამ მეთოდით შესაძლებელი იქნება ამ ხელისუფლების დისკრედიტაცია?

- ოპონენტების მიმართ შავი პიარი ბუნებრივია, დემოკრატიულ საზოგადოებაში ეს არ არის გასაკვირი, საზოგადოება თვითონ დაინახავს რა არის ჭორი და რა სიმართლე. როდესაც ასეთ სიბინძურეებს ამბობენ, უნდა მოიტანონ ფაქტები. როდესაც მიშა სააკაშვილი ამბობს - „ენვერის“ მონაწილეები პირდაპირ უთითებდნენ, ფოთში რომელი ობიექტები დაებომბათო, მსგავსი რამ არა თუ დამტკიცებულია, არამედ ბრალდების სახითაც არ არის წაყენებული. ენას ძვალი არ აქვს და რასაც უნდა იმას იტყვიან, მაგრამ როდესაც მხედრიონელების და ჯაშუშების დაცვაზე ლაპარაკობენ, ნანა კაკაბაძე ადვოკატი არ არის და როგორ შეიძლებოდა სადმე შუამავალი ყოფილიყო.  ყოველი ასეთი გამოხტომის შემდეგ კონკტერული ფაქტების დადება უნდა მოითხოვოს საზოგადოებამ. ამასთან დრო გამოაჩენს, ეს ყველაფერი ჭორია თუ სინამდვილე.

და მაინც, ვინც სამიზნე გახდა, ალბათ ამ ადამიანებს რაღაც აერთიანებს...

- ამ ადამიანებმა იბრძოლეს, რომ პოლიტპატიმრებად ეღიარებინათ პატიმრების გარკვეული ნაწილი, რომლებიც მართლაც იტყვნენ პოლიტპატიმრები, შესაძლოა ეს დარტყმები ამიტომაც მოდის.

რაც შეეხება იმ პირველ ნაბიჯებს, რომელიც გადაიდგა სამართალდამცავი სისტემის მოსაწესრიგებლად თქვენი შეფასებით, რამდენად სწორად იდგმება ეს ნაბიჯები და თუ გაქვთ შენიშვნები...

- მაქვს შენიშვნები - ერთი ის, რომ პროკურორების 80% დარჩა ისევ ძველი კადრები და ასეთი ხალხი თავის გაფუჭებულ საქმეებზე ყოველთვის იტყვის, რომ ეს სწორი იყო, ტერაქტების საქმეები იქნება თუ ჯაშუშების. მე მაგალითად, დავტოვებდი პირიქით, დაახლოებით 20%-ს ამოვარჩევდი, ხოლო 80%-ს რომელიც ქმნიდა ამ პოლიტიკას ან მისი აქტიური გამტარებელი იყო, გავუშვებდი. სწორედ ამიტომ არის რომ მყარი მტკიცებულებების მოპოვვება საკმაოდ ნელი ტემპებით ხდება და მეორეხარისხოვან დანაშაულებზეა-ხოლმე აქაცენტი გადატანილი.

რაც შეეხება სასამართლო რეფორმას, ყოფილი ხელისუფლების საყოველთაო გაღიზიანება რატომ გამოიწვია?

- სასამართლო  და მართლმსაჯულება რომ ჩვენთან საერთოდ არ არსებობდა და კუბლაშვილისა და ადეიშვილის ერთ ჯიბეში იჯდა ჩვენი სასამართლო, ეს საყოველთაოდ ცნობილია. აქედან გამომდინარე, დღეს პროკურატურის ზეწოლა რომ იყოს სასამართლოზე, ამას პირველ რიგში კუბლაშვილი არ დაფარავდა. ვერც ერთი მოსამართლე დღეს ამას ვერ იტყვის.

რაც შეეხება იმას, რომ ბოლო დროს სასამართლო საკმაოდ ლოიალურია ყოფილი ჩინოვნიკების მიმართ და ფაქტობრივად, 90% შემთხვევაში მათ გირაოს უფარდებს, ესეც ჩანს, როგორი ორმაგი სტანდარტებითაც მოქმედებენ. რაც ბოლო ხანს გირაო შეუფარდეს ბრალდებულებს, მთელი 9 წლის განმავლობაში არ შეუფარდებიათ მოსამართლეებს და პროკურატურის არც ერთი მოთხოვნისთვის წინასწარი პატიმრობის შესახებ არ  გაუწევიათ წინააღმდეგობა. ესეც ჩანს და მოსამართლეების ობიექტურობის უზრუნველსაყოფად ბუნებრივია, რომ რეფორმა ამ სფეროში გასატარებელია. რა გზით, რა მიმართულებით რა ვადებში, ეს ყველაფერი ჯერ დასაზუსტებელია, მაგრამ ვფიქრობ, რომ ძირითადი მიმართულება ამ თვალსაზრისით სწორად არის აღებული.