Wikileaks - ამერიკის დამოკიდებულება საქართველოს მიმართ გაცივდა

[პეტრე სმოლიარი]

საჯაროდ საქართველოს პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი არცერთ შესაძლებლობას არ უშვებს ხელიდან, რომ როგორმე უარყოს ის, რაც აშკარაა: 2008 წლის აგვისტოს ომის და თეთრ სახლში ბარაკ ობამას მოსვლის შემდეგ, ამერიკის დამოკიდებულება მისი ქვეყნის მიმართ საგრძნობლად გაცივდა. მოსკოვსა და თბილისში გაგზავნილი უამრავი შეტყობინება, რომელიც WikiLeaks-მა მოიპოვა და Le Monde-ს გადასცა, საგარეო პოლიტიკაში ამ ცვლილების არსებობას ადასტურებს.

გაფრთხილებები

2008 წლის აგვისტოს ომამდე საქართველო არაერთხელ გააფრთხილეს იმ საფრთხეზე, რაც მის ძლევამოსილ მეზობელთან დაძაბულობის ესკალაციას შეიძლება მოჰყოლოდა. მოსკოვსა და თბილისს შორის დაპირისპირება „ვარდების რევოლუციამდე“ ანუ ხელისუფლებაში მიხეილ სააკაშვილის მოსვლამდე დიდი ხნით ადრეც არსებობდა. თუმცა ამ დიპლომატიურმა ძვრამ კრემლის ცნობიერებაზე სერიოზული კვალი დატოვა და რუსულ ელიტებს იმის განცდა განუმტკიცა, რომ დასავლეთი მათ პოლიტიკურ და სამხედრო ალყაში აქცევს.

2007 წლის 12 ივნისს აშშ-ს სახელმწიფო მდივნის მოადგილე უილიამს ბერნსი პარიზში მაღალი რანგის ფრანგი დიპლომატების ვახშამს ესწრებოდა. მეორე დღეს ნიკოლა სარკოზი მიხეილ სააკაშვილს უნდა შეხვედროდა. ელისეს სასახლის დიპლომატიურმა მრჩეველმა დამიენ ლორამ განაცხადა, რომ საფრანგეთი საქართველოს მიმართ „სრულ მხარდაჭერას“ გამოხატავს.“თუმცა, კერძო საუბარში ფრანგებს სურთ სთხოვონ სააკაშვილს თავი აარიდოს რუსების პროვოცირებას და სიტუაციის გამწვავებას“, – წერს საკუთარ ანგარიშში ამერიკის საელჩოს თანამშრომელი. 

ორი კვირის შემდეგ, ბერნსი მიხეილ სააკაშვილს შეხვდა, რათა დაედასტურებინა მისთვის აშშ-ს გადაწყვეტილება, რომ ვაშინგტონი კოსოვოს დამოუკიდებლობას მხარს დაუჭერს. პრეზიდენტი ამ სიტუაციის გამო წუხდა, რადგან შიშობდა, რომ ეს პრეცედენტს შექმნიდა, რომელიც რუსეთს შეიძლება საქართველოს სეპარატისტული რესპუბლიკის აფხაზეთის მიმართ გამოეყენებინა.

სააკაშვილის აზრით, პუტინის გეგმა შემდეგში მდგომაროებდა: მას „საქართველოს დასანგრევად აფხაზეთის გამოყენება“ სურს. როგორც თბილისში ამერიკის საელჩოში წერენ, „სააკაშვილმა თქვა, რომ აფხაზეთისგან განსხვავებით, რუსეთს არ სურს საქართველოს წინააღმდეგ სამხრეთ ოსეთის კარტის გათამაშება. პუტინმა მას უთხრა, რომ ფეხზე ჰკიდია სამხრეთ ოსეთი, ვიდრე საქართველო იქ სისხლის გუბეებს არ აყენებს და მშვიდად წყვეტს [სეპარატიზმის] პრობლემას“. თუმცა 14 თვის შემდეგ სწორედ სამხრეთ ოსეთის გამო გაჩაღდა რუსეთ-საქართველოს კონფლიქტი. 

კონფლიქტი, რომლის დაჯერებაც დასავლეთს უბრალოდ არ სურდა. „[საქართველოს] მთავრობა საკმარისად ერთგულია ნატოში გაწევრიანების იდეის მიმართ იმისთვის, რომ სამხედრო ქმედებებით მას საფრთხე შეუქმნას“, – ნათქვამია ამერიკის საელჩოს 2008 წლის 8 თებერვლით დათარიღებულ წერილში.

ომი

რუსეთ-საქართველოს ომმა თბილისის მოკავშირეებს შერეული გრძნობები გაუჩინა. ისინი ერთდროულად იყვნენ როგორც გაკვირვებულები, ასევე გაღიზიანებულებიც. ასე რომ, ბუშის ადმინისტრაცია დამკვირვებლის როლს დასჯერდა, თუმცა საბოლოო ჯამში ის საქართველოს და პოლონეთის საკითხების გამო მაინც კრიტიკის ობიექტი გახდა.    

12 აგვისტოს, პოლონეთის პრეზიდენტი ლეხ კაჩინსკი, უკრაინის პრეზიდენტი ვიქტორ იუშჩენკო და ბალტიის სახელმწიფოთა ლიდერები თბილისში გაემგზავრნენ, რათა სააკაშვილისთვის მათი ურყევი მხარდაჭერა დაედასტურბინათ. 13 აგვიტოს ამერიკის საელჩო  ვარშავაში პოლონეთის შეიარაღებული ძალების გენერალური შტაბის უფროსის ფრანტიშეკ გონგორას (დაიღუპა სმოლენსკთან ავიაკატასტროფაში 2010 წლის თებერვალში) ანალიზის შესახებ წერს.  

გენერალი შიშობს, რომ მოსკოვში შეიძლება გაძლიერდეს ხისტი პოლიტიკის ტენდენცია, და ასკვნის, რომ სააკაშვილმა „სამხრეთ ოსეთზე შეტევის დაწყებით მიიღო უკიდურესად არასწორი გადაწყვეტილება, რამაც მხოლოდ რუსეთის წისქვილზე დაასხა წყალი“. „პოლონეთს მიაჩნია, რომ სააკაშვილით რუსი აგენტები მანიპულირებდნენ (შესაძლოა მის  გარემოცვაშიც) იმისთვის, რომ საქართველოში სამხედრო მოქმედებები დაწყებულიყო მთავრობის დესტაბილიზაციის მიზნით“, – ნათქვამია საელჩოს შეტყობინებაში.   

გარდა ამისა, გონგორას ანალიზში, კიდევ ერთი საინტერესო ინფორმაციაა: თბილისმა ვარშავას სარაკეტო კომპლექსების GROM-ის და ტანკსაწინააღმდეგო რაკეტების FAGOT-ის მიწოდების თხოვნით მიმართა. 2007 წლის აგვისტოში პოლონეთმა GROM-ის რაკეტების  პარტია საქართველოს უკვე გაუგზავნა.   

„გადატვირთვა“ და გადაიარაღება

ომის შემდეგ, დილომატიურ კულისებში აქტიურად განიხილავდნენ საქართველოს ხელახლა შეიარაღების საკითხს. 11 აგვისტოს, ისრაელის საგარეო საქმეთა მინისტრმა ციპი ლივნიმ სერგეი ლავროვს დაურეკა, რათა დარწმუნებინა ის, რომ მისმა ქვეყანამ „შეწყვიტა საქართველოში სამხედრო ტექნიკის ყველანაირი მიწოდება სამხრეს ოსეთში სამხედრო მოქმედებების დაწყებამდე ერთი კვირით ადრე“, – ნათქვამია მოსკოვში ამერიკის საელჩოს 2008 წლის 16 სექტემბრის შეტყობინებაში. ეს ნაბიჯი დაემთხვა ისრაელის ოფიციალურ თხოვნას რუსეთის მიმართ შეეწყვიტა მოსკოვს იარაღის მიყიდვა სირიისა და ირანისთვის.  

2009 წლის 17 ივნისის წერილში ამერიკის საელჩო თბილისში უბრუნდება „რუსეთ-ამერიკის გადატვირთვისთვის საქართველოს გადაიარაღების შედეგების“ თემას.  

მისი აზრით, ერთადერთი „სიცოცხლისუნარიანი“ სტრატეგია იმაში მდგომარეობს, რომ ვაშინგტონი უნდა შემოიფარგლოს ჯარისკაცების მომზადებით და სამხედრო დახმარებით ტექნიკის და შეიარაღების მიწოდების გარეშე. წინააღმდეგ შემთხვევაში უკიდურესად სერიოზული შედეგებია მოსალოდნელი, როგორც საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის, ასევე რუსეთის მხრიდან ირანისთვის იარაღის მიწოდების საკითხში.  

საელჩო აღიარებს, რომ ეს ახალი მიდგომა სააკაშვილს არ მოეწონებოდა, თუმცა აშშ-ს არ გააჩნდა „სწრაფი გადაწყვეტილება აგვისტოს ომით წარმოქმნილი კონფლიქტისთვის ან მისი ნეიტრალიზების შესაძლებლობა, რადგან ამის უპირატესობა გააჩნია რუსეთს, როგორც გეოგრაფიის, ასევე მოცულობისა და შესაძლებლობების თვალსაზრისით“.     

პრობლემა ის არის, რომ საქართველოს „ზედმეტად აქვს აკვიატებული იარაღის შეძენის იდეა, რაც მისთვის შიშის ერთგვარი ანტიდოტია“, – ნათქვამია საელჩოს 2010 წლის 18 თებერვლის შეტყობინებაში.

ძლიერი ოპოზიციის არარსებობის პირობებში პრეზიდენტი სააკაშვილი „პოლიტიკური თვალსაზრისით უფრო ძლიერი, მაგრამ როგორი პარადოქსულიც არ უნდა იყოს, უფრო მოწყვლადიც გახდა“, რადგან  მას თრგუნავს იმის შიში, რომ „ისტორია გაასამართლებს მას ოკუპირებული ტერიტორიების სამუდამოდ დაკარგვის გამო“. გარდა ამისა, ის საკუთარ თავს ეკითხება „ხომ არ არის ჩვენი ზომიერი მიდგომა თავდაცვითი თანამშრომლობის მიმართ და ჩვენი პარტნიორობა მოსკოვთან აშშ-ს ინტერესების კიდევ უფრო ღრმა ცვლილების ნიშანი“.

Foreignpress.ge