კარგა ხანია, სააკაშვილის დროინდელი ელჩები, რომლებიც პოლიტიკურ დავალებას უფრო ასრულებენ, ვიდრე სახელმწიფოებრივ პოლიტიკას, კითხვას იწვევენ. ელჩების ამ მთლიანი კოჰორტის იშვიათ გამონაკლისთა შორის, რომლებმაც განსხვავებული პოზიცია დაიკავეს, ირაკლი ალასანიას გუნდის წევრი, საქართველოს ყოფილი ელჩი შვეიცარიაში ლევან მიქელაძე აღმოჩნდა. 7 ნოემბრის საპროტესტო აქციის დაშლის შემდეგ, იგი პროტესტის ნიშნად თანამდებობიდან გადადგა. მოგვიანებით, გაეროში საქართველოს მუდმივი წარმომადგენელი ირაკლი ალასანია დაკავებული თანამდებობიდან გადადგა. მისი განმარტებით, გადაწყვეტილებას საფუძვლად დაედო მისი და პრეზიდენტ სააკაშვილის ძირეულად განსხვავებული ხედვა საქართველოს შიდა და სამხედრო განვითარების საკითხებში.  

სულ ახლახანს კითხვები გააჩინა იმ ფაქტმა, რომ ევროკავშირში საქართველოს ელჩი სალომე სამადაშვილი და ნატოში საქართველოს ელჩი გეგა მგალობლიშვილი ბრიუსელში ჩასულ პრემიერ-მინისტრ ბიძინა ივანიშვილს აეროპორტში არ დახვდნენ. ამის შესახებ საქართველოს ყოფილი საგარეო საქმეთა მინისტრი სალომე ზურაბიშვილი აცხადებდა, რომ „ნატოში ჩვენი ელჩი მგალობლიშვილი არ იმყოფება ადგილზე, წასულია პრაღაში სააკაშვილის დასახვედრად“.

ყველაფერ ამის ფონზე, საინტერესოა, რა პოლიტიკას დაიკავებს ახალი ხელისუფლება სააკაშვილის (და არა ქვეყნის) პირად ელჩებთან მიმართებით?! 

საქართველოს პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი ახალ მთავრობას უკვე ურჩევს, რომ უცხოეთში აკრედიტებულ ქართველ ელჩებს ნუ გაათავისუფლებენ მხოლოდ იმის გამო, რომ ისინი წინა ხელისუფლების დანიშნულნი არიან.

„ჩვენი ელჩები სააკაშვილის კი არა, საქართველოს ელჩები არიან და სწორედ ქვეყნისთვის და არა რომელიმე პარტიისთვის მუშაობენ. ზუსტად ასე უნდა შევხედოთ მათ და არა - ეჭვის თვალით, ვისი დანიშნულია და ვინმეს ინტერესებს ხომ არ წარმოადგენს“, - განაცხადა ბრიუსელში მყოფმა სააკაშვილმა დიპლომატების გარკვეული ნაწილის შესაძლო ჩანაცვლების საკითხზე კომენტირებისას.

მისივე განმარტებით, კონკრეტული ადამიანების „მოსროლა ან მოშორება“ იმის გამო, რომ ისინი სხვისი დანიშნული არიან, არასწორია. ამის საილუსტრაციოდ სააკაშვილმა თავისი პრეზიდენტობის პირველი ეტაპი გაიხსენა, როცა მისი წინამორბედის მიერ დანიშნული ბევრი ელჩი კიდევ მრავალი წლის მანძილზე მუშაობდა და ზოგიერთი მათგანი დღესაც მუშაობს. ეს კი იმით აიხსნება, რომ დიპლომატების გაზრდას, დიპლომატიური სკოლის შექმნას ასწლეულები სჭირდება, ჩვენ კი სწრაფად მოგვიწია ამის გაკეთება და ძალიან „მაგარი კადრები“ გვყავს.

სააკაშვილის მიერ ნაქებ „მაგარ კადრებთან“ მიმართებით For.ge ამ სფეროს წარმომადგენლებს ესაუბრა.

საქართველოს პარლამენტის ევროინტეგრაციის კომიტეტის თავმჯდომარე ვიქტორ დოლიძე მიიჩნევს, რომ, საერთოდ, დიპლომატიური კორპუსი ის კონტინგენტია, რომლებიც არანაირი პოლიტიკური ნიშნით არ უნდა ინიშნებოდნენ და არც თავისუფლდებოდნენ.

ვიქტორ დოლიძე, როგორც ყოფილი ელჩი, ადასტურებს, რომ სააკაშვილის მმართველობის პერიოდში, ეს სისტემა ძირითადად პოლიტიზირებული იყო. ხოლო, ვინც პოლიტიზირებული არ ყოფილა, მათ შორის, თავად ვიქტორ დოლიძე, მათ განცხადებები დაწერეს და წამოვიდნენ კიდეც. დღესაც ყოფილი დიპლომატი მიიჩნევს, რომ ეს პრინციპისა და ღირსების საკითხი იყო.

„აქ საკითხი ასე დგას, რომელიმე ერთი კონკრეტული პარტიის მხარდაჭერის გამო გადადგეს თუ არა ამ დიპლომატებმა კონკრეტული ნაბიჯები. სწორედ ეს არის პრობლემატური. ასეთი ელჩი არავის გამოადგება და ამგვარი ელჩებიც გვყოლია. ახლა არ მინდა სახელებისა და გვარების დაფიქსირება, რადგან კოლეგიალობა არსებობს და ჩემზე უკეთ ამას გაარკვევს საგარეო საქმეთა უწყება. მათ ძალიან კარგი მინისტრი ჰყავთ“, - აცხადებს ვიქტორ დოლიძე.

აქვე აღნიშნა, რომ ინფორმაციას არ ფლობს, რატომ არ დახვდა სალომე სამადაშვილი ბიძინა ივანიშვილს, ეს იყო წინასწარ შეთანხმებული, თუ რაიმე სხვა საქმით იყო დაკავებული. თუმცა,მ ფაქტია, რომ ლევან მიქელაძის ნაბიჯს ყველას ვერ მოვთხოვთ, ის საერთოდ სხვა ფენომენი იყო, არა მხოლოდ ელჩობის თვალსაზრისით, არამედ ადამიანური შეფასებიდან გამომდინარეც.

რაც შეეხება უმცირესობის წევრის გიორგი კანდელაკის „მოღვაწეობას“, რომელმაც რასმუსენის განცხადებაზეც კი იმოქმედა, ვიქტორ დოლიძე აცხადებს, რომ გიორგი კანდელაკის საქმიანობის გადამეტებულად შეფასება არ ღირს. უბრალოდ, კანდელაკი არის ჭანჭიკი იმ სისტემის, რომელიც სააკაშვილმა შექმნა. მას ევალებოდა, ემუშავა დელეგაციებთან და რაღაც ანტისახელმწიფოებრივი საქმიანობა შეესრულებინა. ამ ყველაფერს კი ნატოს ახალ რეზოლუციაში აბსოლუტურად გაუგებარი ინფორმაციის ჩადება მოჰყვა.

„მორალზე არც მაქვს საუბარი, „ნაციონალურ მოძრაობას“ მორალი საერთოდ არ გააჩნია. ამიტომ, ამ მხრივ არაფერი გამკვირვებია. თუმცა დარწმუნებული ვიყავი, ბატონ ბიძინასთან შეხვედრის შემდეგ ნატოს ხელმძღავნელობა, პირადად რასმუსენი, რეალობაში გაერკვეოდა. იგი შეცდომაში იყო შეყვანილი და მოგვიანებით, სრული ნდობა გამოუცხადა ბიძინა ივანიშვილს. გიორგი კანდელაკს რაც შეეხება, წარმოიდგინეთ, როგორ კაცთან გვაქვს საქმე, ამას კაცი თუ შეიძლება დაერქვას, ასეთ მნიშვნელოვან ფორუმზე სამი ადამიანი რომ მიდის დელეგაციაში საკუთარი ქვეყნის ინტერესების დასაცავად და ამ დროს ერთ-ერთი მავნებლობს, თანაც, ეს ყველაფერი ისე ხდებოდა, რომ არც მე ვიცოდი, არც ირაკლი სესიაშვილმა (ჩვენ საამისო ბერკეტი არ გვქონდა, ჯერჯერობით, ოფიციალური დელეგაციის წევრები არ ვიყავით, რადგან პარლამენტს დელეგაციები არ დაუმტკიცებია), კანდელაკმა ეს ბერკეტი გამოიყენა და შემთხვევით გავიგეთ, რაც მოიმოქმედა“, - გვითხრა ვიქტორ დოლიძემ.

მისივე თქმით, კანდელაკის მიერ ჩუმად გამართულმა მოლაპარაკებებმა ვერც საქართველოს, ვერც „ქართულ ოცნებას“ ვერ ავნო, რადგან არანაირი სავალდებულო წონა არ აქვს საპარლამენტო დელეგაციის განცხადებას, მიუხედავად იმისა, რომ პოლიტიკურად, ბუნებრივია, წონადია.

თუმცა, ვიქტორ დოლიძე დარწმუნებულია, რომ ნატოს რეზოლუციაზე გავლენა გიორგი კანდელაკს კი არ მოუხდენია, არამედ მანამდე სხვადასხვა ქვეყანასთან იმუშავეს სააკაშვილის ლობისტებმა. ჯერჯერობით, მათ ბერკეტები მაინც აქვთ. ამის დასტური სააკაშვილის სახიფათო განცხადებაცაა ორხელისუფლებიანობის თაობაზე. სწორედ ასეთი წინაპირობის გამო ვიქტორ დოლიძე აცხადებს, „ქართულ ოცნებას“ გაათმაგებული ძალისხმევით მოუწევს საერთაშორისო თანამეგობრობასთან მუშაობა.

„კარგად შეფუთულ ე.წ დემოკრატიას, რაც სააკაშვილს ჰქონდა, ხალხმა ქვეყნის შიგნით 1-ელ ოქტომბერს გამოუტანა განაჩენი. საერთაშორისო საზოგადოებასთან კი ანალოგიური რამ არის გასაკეთებელი“.

ყველაფერ ამის გათვალისწინებით, ვიქტორ დოლიძე ასკვნის, რომ ელჩების უმეტესობა რეალურად სააკაშვილის ელჩები არიან და ისინი ეწევიან პოლიტიკურ საქმიანობას „ნაცმოძრაობის“ სასარგებლოდ.

პარლამენტის ვიცე-სპიკერი ზურაბ აბაშიძე აცხადებს, რომ, წესით, ყველა ელჩი საქართველოს უნდა წარმოადგენდეს. მათი ცვლილებები მხოლოდ როტაციას უნდა უკავშირდებოდეს და არა პოლიტიკურ ან პარტიულ ცვლილებებს. თუმცა,  სამწუხაროდ, სააკაშვილის ხელისუფლების პირობებში ბევრი ელჩი პარტიის წარმომადგენლად გადაიქცა.

„მათი კრიტიკისგან თავს შევიკავებ, მაგრამ ეს სამწუხარო რეალობაა. ჩვენს პარტიაში, „თავისუფალ დემოკრატებში“ ძალიან ბევრი ყოფილი ელჩია, დაწყებული ირაკლი ალასანიათი. ალასანია სააკაშვილის ელჩი თუ მისი პოლიტიკური გუნდის წევრი არასდროს ყოფილა, ის იყო საქართველოს წარმომადგენელი გაეროში. იმის გამო, რომ 

ბევრმა ელჩმა დაივიწყა თავისი მთავარი ფუნქცია, მომავალში ალბათ, მნიშვნელოვანი იქნება თავად საგარეო საქმეთა სამინისტროს დამოკიდებულება. იმავე უშიშროების საბჭოს ბიუჯეტის ჩამოჭრასთან დაკავშირებით, იმიტომ გავაკეთეთ აქცენტი, რომ ის ძირითადი  თანხა, მრავალი მილიონი, რომელიც უშიშროების საბჭოს ჰქონდა, მთლიანად ლობისტურ საქმიანობას ხმარდებოდა“, - აცხადებს ზურაბ აბაშიძე.

მისი თქმით, ყოფილი ხელისუფლება გვარწმუნებდა, თითქოს ეს ლობისტური საქმიანობა საქართველოს ინტერესებს ემსახურებოდა. სინამდვილეში, თვითონ სააკაშვილმა თავისი მოქმედებითა და მმართველობით დაადასტურა, რომ ის არასდროს ყოფილა საქართველოს პრეზიდენტი. ის იყო და დღესაც რჩება ერთი პარტიის, „ნაციონალური მოძრაობის“ პრეზიდენტად, რაც ბოლო არჩევნებშიც კარგად გამოჩნდა.

რაც შეეხება სალომე სამადაშვილისა ერთგულებას სააკაშვილისა და თავისი პარტიის მიმართ, ზურაბ აბაშიძე კონკრეტიკისგან თავს იკავებს, თუმცა მეორე ელჩის - გეგა მგალობლიშვილის შესახებ აღნიშნავს, რომ ნატოს გენერალურ მდივანთან, რასმუსენთან შეხვედრას მგალობლიშვილიც ესწრებოდა.

„თუ რატომ არ დახვდა აეროპორტში ბიძინა ივანიშვილს, ამის მიზეზი, ჩემი ინფორმაციით, ისაა, რომ იქ არ ბრძანდებოდა. თუმცა, ყველა ელჩი საქართველოს წარმომადგენელი უნდა იყოს და პრეზიდენტი თუ პრემიერ-მინისტრი მათი მითითებებითა და დავალებებით უნდა მოქმედებდეს. რაც შეეხება უმცირესობის წევრის - გიორგი კანდელაკის ქმედებას, როდესაც ჩაბრძანდა ეს პერსონალია და იქ ქვეყნის საწინააღმდეგოდ მოქმედებდა, ასეთი საქმიანობა სახიფათოა“, - მიიჩნევს ზურაბ აბაშიძე.

მისივე თქმით, ელჩების როტაცია ტექნიკური თემაა და საგარეო საქმეთა სამინისტროს პრეროგატივაა. თუმცა ამ ეტაპზე ცნობილია, რომ აშშ-ში ჩვენმა ელჩმა უკვე დატოვა თანამდებობა. ასევე, დატოვა თანამდებობა გაეროში ჩვენმა წარმომადგენელმა. სხვა ელჩები დატოვებენ თუ არა თანამდებობებს, ზურაბ აბაშიძისთვის უცნობია. 

ექსპერტი სოსო ცინცაძე არ ეთანხმება მოსაზრებას, თითქოს სააკაშვილის დროს წინამორბედი პრეზიდენტის ელჩები პოსტებს ინარჩუნებდნენ. მისი თქმით, ელჩების გამოწვევა ჩვეულებრივი პრაქტიკაა. სწორედ სააკაშვილის დანიშნულმა მინისტრმა, სალომე ზურაბიშვილმა შეცვალა გაცილებით უფრო პროფესიონალი ელჩები.

„მაშინ რა იყო ეს? ვისი ელჩები იყვნენ ისინი? ალექსანდრე ჩიკვაიძე საქართველოს ძველი და ახალი თაობის ერთ-ერთი ყველაზე დიდი დიპლომატი გახლდათ. თუმცა, სალომე ზურაბიშვილმა პირადად არც იკადრა მასთან დალაპარაკება, კლერკს გადაარეკინა თუ პირად მდივანს და მას შეურაცხყოფილად უთხრა, თქვენ გათავისუფლებული ხართ, ახლა მე ვარ მინისტრი და ასე მიმაჩნია საჭიროდო. ამიტომ ჩამოხრჩობილის ოჯახში თოკზე არ ლაპარაკობენ. ჩვენთან უამრავი ელჩი შეცვლილა. ჩემი ახლო მეგობარი იყო გიგა ბურდული, საგარეო საქმეთა მინისტრის პირველი მოადგილე, შემდეგ - ავსტრიაში ელჩი და იგი გადაყვა ამ ამბავს. კაცმა ვერ გადაიტანა, სისხლი ჩაექცა და მოკვდა. ექვსი-შვიდი ელჩი შეცვალა ასე და ისინი საქართველოს ელჩები არ იყვნენ? თუ ახლა ბელგიაში რომ არის ელჩი, მასზე ნაკლები კვალიფიკაცია ჰქონდა ალექსანდრე ჩიკვაიძეს? ამიტომ, ელჩების როტაცია ჩვეულებრივი ამბავია,“ - აცხადებს სოსო ცინცაძე.

მისივე თქმით, ასეთი როტაცია მიმდინარეობს უფრო ცივილიზებულ ქვეყნებშიც. იმავე შტატებში ახლა რომ გაემარჯვა მით რომნის, ელჩების 90% შეიცვლებოდა. უფრო მეტიც, ამერიკაში არავინ ამბობს, რომ ეს იმ პრეზიდენტის ელჩია, ან ამ პრეზიდენტის ელჩია, უბრალოდ, ამერიკაში მთავარია, რომ საგარეო პოლიტიკური პრიორიტეტები ერთი და იგივე იყოს. თორემ ზოგიერთი ჩვენი ელჩი უკვე ექვსი-შვიდი წელია ინარჩუნებს საკუთარ პოსტს. მაშინ, როცა ამერიკის ელჩები თითქმის  ყოველ ორ წელიწადში იცვლებიან.

„ზოგადად, მიღებული არ არის, რომ ელჩი თანამდებობაზე დიდხანს დარჩეს, რადგან ძალიან შეეჩვევა იქაურობას და შესაძლოა, მეორე სამშობლოდ იქცეს მისთვის ახალი ქვეყანა. ეს დიპლომატიური ანბანია. დიდხანს რომ რჩება ელჩი, შეიძლება, საეჭვო მეგობრები გაიჩინოს, არის მისი დავერბოვკების, გადაბირების შესაძლებლობა, უკვე იმ ქვეყნის ინტერესი უფრო ახლოს მიაქვს გულთან, ვიდრე თავისი სამშობლოსი“.

სოსო ცინცაძეს ერთი მაგალითიც ახსენდება, როცა საბჭოთა კავშირის დროს ანატოლი დობრინინი ამერიკაში 22 წლის განმავლობაში იყო საბჭოთა ელჩად და უდიდესი გავლენით სარგებლობდა. ეს იმ დროს, როცა საბჭოელები არავის ენდობოდნენ და ყოველ ორ წელიწადში ელჩებს ცვლიდნენ. თუმცა კუბის კრიზისის დროს, ხრუშჩოვის პერიოდში დობრინინმა ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა. იმ დროს იმასაც კი ლაპარაკობდნენ, რომ ამერიკის სახელმწიფო დეპარტამენტის მიწისქვეშ მოწყობილ ძალიან პატარა ავტოფარეხში, სადაც უცხო ქვეყნის ელჩებს მანქანის დაყენების საშუალებას არ აძლევდნენ, დობრინინს ამის უფლება მისცეს.

უცხო ქვეყნის ელჩებიდან მხოლოდ დობრინინს ჰქონდა უპირატესობა და მას შეეძლო, მათი ლიფტით ასულიყო შენობაში. სოსო ცინცაძის აზრით, სწორედ ეს არის პირადი ავტორიტეტი. მეტიც, დობრინინი ახლაც ცოცხალია, პენსიაზეა და მოგონებებს წერს, როგორც პირველი დიპლომატი.

რაც შეეხება გეგა მგალობლოშვილს, სოსო ცინცაძის თქმით, იგი თავის დროზე პრემიერ-მინისტრი იყო და, როდესაც პრემიერ-მინისტრს გზავნიან ელჩად, ეს იშვიათი გამონაკლისია. ასეთი ნაბიჯი ნიშნავს, რომ ან ეს არის საპატიო გადასახლება, რადგან სად პრემიერ-მინისტრი და სად ელჩი, ან კიდევ, ეს ნიშნავს, რომ ამ ადამიანმა ვერსად ივარგა, მაგრამ მაინც შინაურია და ვერ იმეტებენ.

„საქართველოს ელჩები რომელი ტალეირანები და ბისმარკები მყვანან? რა შეუძლიათ მათ შეცვალონ?! საქართველოს საგარეო პოლიტიკა დგება თბილისში და ეს კურსია აღებული. საქართველოსთვის ელჩის პიროვნებაზე ცოტა რამ არის დამოკიდებული. დობრინინი სხვა იყო. ის კენედებთან შენობით საუბრობდა და მათ მეგობრობდა. რობერტ კენედი მისი ახლო მეგობარი იყო. სხვაგან ასეთი რამ არ ხდება. იგივე ქალბატონი სალომე სამადაშვილი, მე მგონი, საკადრო დიპლომატი არც ის ყოფილა. ახლა თუ ამ ელჩებზე უკეთესები დაინიშნებიან, იგივე ვიქტორ დოლიძის მსგავსი კადრები, ეს სხვა საქმეა. ვიქტორ დოლიძეს ჭიპი აქვს მოჭრილი ამ სფეროში, ის უკვე პროფესიონალი დიპლომატია. იგივე ირაკლი ალასანია, გაეროში ჩვენი ელჩი... საერთოდ, ისე მოხდა, რომ ალასანიას პარტიას ელჩების პარტიას ეძახიან“.

სოსო ცინცაძის თქმით, იმავე სალომე სამადაშვილმაც და გეგა მგალობლიშვილმაც უკვე ისწავლეს ელჩობა. მანვე შევარდნაძის ნათქვამი გაიხსენა, რომელიც რომელიღაც მინისტრის შესახებ ამბობდა, „კაცო, როცა დავნიშნე, არაფერი იცოდა და ახლა რაღაც რომ ისწავლა, უკვე მოვხსნაო?!“

პოლიტოლოგის თქმით, ჩვენი უბედურება სწორედ ის იყო, რომ ადამიანები თანამდებობებზე სწავლობდნენ საქმეს. ამდენად, უკეთესია, თანამდებობაზე მომზადებული ადამიანები დაინიშნონ. საბჭოთა კავშირის დროს მოსკოვის უმაღლეს დიპლომატიურ სკოლაში მეორე კურსიდანვე იცოდნენ სტუდენტებმა, თუ რომელ ქვეყანაში წავიდოდნენ სამუშაოდ. ამიტომ, შესაბამისი ქვეყნის ისტორია, ხელოვნება იცოდნენ. რომელ მუზეუმში რა სურათი ეკიდა, ესეც კი ზეპირად იცოდნენ. და არა ის ანეგდოტური ფაქტი, რომ ზაზა ბეგაშვილი ჩინეთში ელჩად გაგზავნეს.

„ეს ხომ ტრაგედია იყო. ნინო ბურჯანაძე მეუბნებოდა, როცა დავურეკე პრეზიდენტს და ვუთხარი, ეს ვინ გაგზავნე ჩინეთში-თქო, ასე მითხრა, შენ არ მითხარი, რაც შეძლება, შორს მოაშორე აქაურობასო?!“ - აცხადებს სოსო ცინცაძე.