ეკონომიკის ახალი მინისტრი ნათია თურნავა ყველა ხელისუფლებასთან ახერხებდა ლავირებას. შევარდნაძის ხელისუფლებიდან მოყოლებული დღემდე ნათია თურნავა ეკონომიკური პროფილის მაღალ პოსტებს იკავებდა. გიორგი ქობულიასგან განსხვავებით, ნათია თურნავა არაპოპულარულ გამონათქვამებში არ შემჩნეულა, თურნავა დღესაც ამბობს, რომ მისთვის მთავარი გამოწვევა სიღარიბის დაძლევაა.
ფრაქცია „სოციალ-დემოკრატების“ თავმჯდომარე გია ჟორჟოლიანი მიიჩნევს, თუ როგორი პოლიტიკა გატარდება, ეს არ არის ნათია თურნავაზე დამოკიდებული. რაც შეეხება ქობულიას, მისი პოლიტიკა უფრო განვითარებაზე იყო ორიენტირებული, რასაც მთავრობა, სამწუხაროდ, არ იზიარებდა. For.ge გია ჟორჟოლიანს ესაუბრა.
ქობულიას ჩამოყვანა იყო სწორი გადაწყვეტილება, მაგრამ ქვეყანას სჭირდება მოკლე და გრძელვადიანი გეგმა და აუცილებელია, საქართველო გახდეს რეგიონის ეკონომიკური ცენტრი. ასეთია პრემიერის პოზიცია, რომელმაც, სავარაუდოდ, ქობულიას სოციალური რეალობის აღქმა დაუწუნა. რატომ შეაჩერეს ქობულიას მიმართ მზერა ცუდი კონტექსტით, ეს იყო ბიძინა ივანიშვილის „დამსახურება“, თუ უნდა ვირწმუნოთ პრემიერის ნათქვამი, რომ ქობულიასთან დაკავშირებით გადაწყვეტილება მან მიიღო?
- საქართველოში ყველა დარწმუნებულია, რომ ბიძინა ივანიშვილი გადაწყვეტილებას ახდენს ქვეყნის პოლიტიკაზე. ცხადია, მეც დარწმუნებული ვარ, რომ გარკვეულ ზეგავლენას ივანიშვილი ახდენს, როგორც პარტიის თავმჯდომარე, იმ პარტიისა, რომელსაც ჰყავს უმრავლესობა პარლამენტში, ეს უმრავლესობა ქმნის მთავრობას და ა.შ. ამის თავმჯდომარეა ბიძინა ივანიშვილი და, ცხადია, ბიძინა ივანიშვილი ასეთი ტიპის გადაწყვეტილებებში სავარაუდოდ შეიძლება მონაწილეობდეს, მაგრამ რას ნიშნავს ბიძინა ივანიშვილის გადაწყვეტილება და პრემიერის გადაწყვეტილება? ეს ორი ერთმანეთისგან განსხვავებული გადაწყვეტილება ვერ იქნება. თუ ასეა, ან ერთი უნდა წავიდეს, ან მეორე, ან ბიძინა ივანიშვილი არ უნდა იყოს თავმჯდომარე, ან პრემიერი არ უნდა იყოს პრემიერი. ხოლო, თუ ბიძინა ივანიშვილი მმართველი პარტიის თავმჯდომარეა და მამუკა ბახტაძე პრემიერია, მათი ეს გადაწყვეტილება არ შეიძლება იყოს ცალ-ცალკე განხილული, ეს ორივეს მიერ მიღებული გადაწყვეტილებაა.
თქვენ მიიჩნევთ, რომ გიორგი ქობულიას ხედვა ჩვენს ქვეყანას სჭირდება, რადგან ეს არის განვითარებაზე, პრიორიტეტებზე, ინდუსტრიის განვითარებაზე ორიენტირებული ხედვა, საქართველოს მთავრობა კი სხვა პოლიტიკას ადგას და, ალბათ, ამიტომაც შეცვალეს გიორგი ქობულია. საინტერესოა, რა პოლიტიკას ადგას ჩვენი ხელისუფლება?
- რაც მე მახსოვს ეკონომიკის მინისტრები, ქვეყნის განვითარების ხედვა მთელი თავისი პრიორიტეტებით, ანუ პირველ რიგში, რას უნდა ემსახურებოდეს ჩვენი ეკონომიკა, წარმოადგინა მხოლოდ გიორგი ქობულიამ. სხვა არც ერთ მინისტრს ასეთი რამ არ წარმოუდგენია. ამიტომ მიკვირს, როცა ლაპარაკობენ, რომ ჩვენ გვაქვს რაღაც გეგმა და ამ გეგმას განვახორციელებთო, რადგან სხვაგან არსად მინახავს ეგ გეგმა. ვიმეორებ, ეს გეგმა მხოლოდ ქობულიას ჰქონდა, რომელიც პარლამენტშიც წარადგინა.
მაგრამ რას ნიშნავს მისი გახმაურებული ფრაზები, „ეკონომიკის ზრდა ჩემი თვითმიზანი არ არის“, „დიასახლისებს მუშაობა არ უყვართ“, „ხალხს განცდა აქვს, თითქოს უფრო და უფრო უჭირს, რაც არაა მართალი“.
- ამაშია მთელი საქმე, რომ ეკონომიკის ცარიელი ზრდა არ არის არავითარი გეგმა. სერიოზულად თუ ვისაუბრებთ, რასაც ქობულია ლაპარაკობდა, ის იყო გეგმა. იგი სამი პუნქტის შესრულებას ითხოვდა: პირველი, ეს იყო ღირსეული დასაქმება, მეორე, საექსპორტი პროდუქციის წარმოება, მესამე, ინვესტიციების მოზიდვა, ოღონდ ტექნოლოგიებში. ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ვინმემ აქ მიწა იყიდოს და სასტუმრო ააშენოს, არამედ ტექნოლოგიებში უნდა მოიზიდონ ინვესტიციები. ამის შემდეგ მოდის ინდუსტრიის განვითარება, ამ ინდუსტრიით უნდა დავიწყოთ სოფლის მეურნეობასა და მსუბუქ მრეწველობაში, რისთვისაც ჩვენ უფრო ვართ მზად რესურსულად, უნდა მოხდეს 40 ათასამდე კადრის მომზადება უახლოესი წლების განმავლობაში, რომლებიც პროფესიული განათლების დონეზე დაეუფლებიან პროფესიებს და ამის პარალელურად შესაძლებელი იქნება შედარებით მაღალტექნოლოგიური ინდუსტრიისთვის რესურსების ძებნა. ასეთი გეგმა წამიკითხავს მხოლოდ ჩვენი პარტიის გეგმაში, მეტი არსად წამიკითხავს და მეორედ მოვისმინე მხოლოდ ქობულიასგან. მე საერთოდ არ ვიცნობდი ქობულიას, მაგრამ სიტყვა „ინდუსტრია“ ქობულიას მეტს საქართველოს ეკონომიკის სამინისტროში არავის უხსენებია. მოგეხსენებათ, ქობულია მუშაობდა საკონსულტაციო კომპანია McKinsey-ში, რომელიც კონსულტირებას უწევდა გეგმებისა და სტრატეგიების შედგენაში უმსხვილეს საინვესტიციო ფონდებსა და ქვეყნებს. ამიტომაც გამიკვირდა, პირველად რომ მოვუსმინე მას, რომელიც ამის შესახებ ლაპარაკობდა. ჩვენი მთავრობისთვის ეს უცხოა. ეს არ არის მცირე მთავრობის იდეა, რომელსაც ჩვენი მთავრობა დაუღალავად იმეორებს, რომელიც „ნაციონალების“ მთავარი იდეაა, ანუ თითქოს მთავრობა არაფერში არ უნდა ჩაერიოს და ყველამ თავისით მიხედოს საკუთარ თავს.
თქვენ რაზეც საუბრობთ (მაღალტექნოლოგიური ინდუსტრია, ამ ინდუსტრიით დაწყება სოფლის მეურნეობასა და მსუბუქ მრეწველობაში, ინვესტიციების მოზიდვა ტექნოლოგიებში), ეს ხომ გრძელვადიანი პერსპექტივაა, ჩვენ კი მოვისმინეთ პრემიერის განცხადება, თუ რომელიმე მინისტრი ტემპს ჩამორჩება, გადაწყვეტილებაც არ დააყოვნებს და მას გავუშვებთო.
- სოფლის მეურნეობის სფეროს განვითარება საექსპორტო პროდუქციის შექმნით გრძელვადიანია? რას ნიშნავს მოკლევადიანი პერსპექტივა? თუ არაფერი არ გააკეთა ადამიანმა, არც ერთ ვადაში არაფერი არ მოესწრება.
ტემპს ხომ არ ჩამორჩა ქობულია?
- მე არ ვიცი, ეს ტემპი სად არის, როგორ არის, ამ ტემპის შესახებ არსად არაფერი წერია. ქობულიას დაწერილი კი ვნახე, ამიტომ ვერ გავიზიარებ პრემიერის განცხადებას, რომ ქობულია თურმე ტემპს ჩამორჩა.
თქვენ რაც ჩამოთვალეთ, ამ ყველაფრის განხორციელება ქობულიამ რატომ ვერ შეძლო? მას ხელოვნურად აბრკოლებდნენ?
- ჩვენი მთავრობა ამ წესით არ მუშაობს. სიტყვა „გეგმა“ ჩვენი მთავრობისთვის ცუდი სიტყვაა. მცირე მთავრობა იმას ნიშნავს, რომ ჩვენ გვაქვს დაბალი გადასახადები და ადამიანები მინდობილნი არიან თავიანთ ბედს, სახელმწიფო ამბობს, ჩვენ არ ჩავერიოთ და ბაზარი ყველაფერს დაარეგულირებსო. ეს პრინციპი იდეოლოგიის დონეზეა აყვანილი არა მხოლოდ საქართველოში, არამედ მთელ საბჭოთა სივრცეში, სადაც უპასუხისმგებლო მთავრობები ჩამოყალიბდა და ეკონომიკური აქტივები აღმოჩნდა ძალიან მცირე ჯგუფების ხელში შოკური თერაპიის და პრივატიზაციის გამო. „ნაციონალური მოძრაობის“ დროს ამან მიიღო ინსტიტუციონალიზებული ფორმა, კანონი ეკონომიკური თავისუფლების შესახებ და სხვა, ეს არის წმინდა წიგნები „ნაცმოძრაობის“, სამწუხაროდ, ეს კანონები არ იცვლება, არავითარი გეგმა არ ჩანს. არადა, მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ სწორედ გეგმების მიხედვით მუშაობდნენ მთელი ევროპული ქვეყნები, ევროკავშირის ყველა ქვეყანა, აღმოსავლეთ აზიის განვითარებული ქვეყნები (კორეა, ტაივანი, იაპონია, ჩინეთი). ეს ჩვენ არ გვაქვს, ამის მსგავსი იყო ის, რასაც ქობულია ლაპარაკობდა, მაგრამ ამის განხორციელება შეუძლებელი იყო ამ მთავრობაში. ამის გამო აღმოჩნდა ქობულია უცხო სხეული ამ მთავრობაში.
კონკრეტულად წინააღმდეგობა რაში იყო, არ ვიცი, მაგრამ მე ვხედავ, რომ ხედვებშია ფუნდამენტური განსხვავება. მე ვამბობ, რომ ქობულიას პოლიტიკა უფრო განვითარებაზე იყო ორიენტირებული, რასაც მთავრობა არ იზიარებდა. სიტყვა „განვითარება“ არ არის უბრალო სიტყვა, ჩვენს პარტიას ჰქვია „სოციალ-დემოკრატები განვითარებისთვის“. განვითარების პოლიტიკას დეველოპმენტალიზმი ჰქვია ინგლისურად, ეს არის ისეთი პოლიტიკა, რომელსაც აწარმოებდნენ მეორე მსოფლიო ომის შემდგომ პერიოდში ევროპის ქვეყნები და აღმოსავლეთ აზიის ქვეყნები. ეს არის სწრაფ განვითარებაზე ორიენტირებული პოლიტიკა, სადაც მთავრობა ასრულებს წარმმართველ როლს, განსაზღვრავს ეკონომიკის პრიორიტეტებს, მთავარ აქცენტს აკეთებს ეკონომიკის რეალურ სექტორზე, მათ შორის, განსაკუთრებით, ინდუსტრიაზე, საექსპორტო წარმოებაზე. სწორედ ეს არის განვითარების პოლიტიკა. ეს არ არის ჩვენი მთავრობის პოლიტიკა.
ამბობენ იმასაც, რომ ქობულიას გაშვება სტრატეგიულად მნიშვნელოვანი ობიექტების პრივატიზების პროცესს უკავშირდებოდა. ამ ვერსიას განიხილავთ?
- ის, რაც მე ვილაპარაკე, ბევრად უფრო ღრმა წინააღმდეგობაა, ვიდრე ის, რომ რომელიღაც კონკრეტულ ბიზნესთან, სექტორთან ან პიროვნებასთან ქობულია ვერ შეთანხმდა. ამის თაობაზე ვერაფერს გეტყვით, მაგრამ რაზეც ვილაპარაკე, ეს ნიშნავს სრულიად სხვა სახელმწიფოს, სხვა პოლიტიკას. ეს თავისით არ კეთდება. საფრანგეთში, იაპონიაში არსებობდა საგეგმო კომიტეტები, ტაივანში იყო ინდუსტრიის განვითარების ბიურო, კორეაში იყო დამგეგმავი ბიურო და მთავრობა ამ ყველაფერს გეგმავდა და ახორციელებდა. სამწუხაროდ, ჩვენ ასეთი გეგმა არ გვაქვს.
ახალი მინისტრის - ნათია თურნავას შესაძლებლობებს როგორ განიხილავთ?
- რაზეც მე გელაპარაკეთ, ეს იყო ფუნდამენტური განსხვავება პოლიტიკაში, რაც ზემოქმედებას მოახდენდა ჩვენი ქვეყნის განვითარების სტილზე. მე არ ვიცი, ქობულია ამას რამდენად კარგად აკეთებდა და დეტალებში რამდენად იყო მისი გეგმა რეალიზებადი, ამას ძალიან დიდი კოლექტივი, დიდი მონიტორინგი სჭირდებოდა. რაც შეეხება ქალბატონ ნათია თურნავას, მე მას ვიცნობ, როგორც კვალიფიციურ ადამიანს, მაგრამ რა პოლიტიკა გატარდება, ეს არ არის ამ ქალბატონზე დამოკიდებული.
