როგორც “ქართულ სიტყვას” პოლიტიკურ კულუარებში უთხრეს, თავდაცვის ყოფილი მინისტრი დავით თევზაძე და კავკასიის საკითხების ექსპერტი მამუკა არეშიძე პოლიტიკურ პარტიას ქმნიან. წყარო იმასაც ამბობს, რომ ახალ პარტიაში შესაძლოა, სხვა ძველი სახეებიც ვიხილოთ, თუმცა მამუკა არეშიძე პარტიის შექმნას არ ადასტურებს:

- არა, ასე არაა. თანამშრომლობას ჩვენივე ორგანიზაციების მეშვეობით ვაპირებთ: მე “რეგიონალური კვლევების ცენტრი” მაქვს, დავითსაც, დაახლოებით, ამავე ტიპის ორგანიზაცია, რომელიც უსაფრთხოების საკითხებს, იმ გამოწვევებსა და რისკებს სწავლობს, რომელთა წინაშეც საქართველო დგას.

რაც შეეხება პარტიას, უფრო სწორად, პოლიტიკურ მოძრაობას (პარტია სწორი სიტყვა არაა), მისი შექმნის იდეა იმ ადამიანებისგან წამოვიდა, ვინც ჩვენს საქმეში არიან ჩართულნი, მაგრამ ვთვლით, რომ ამაზე საუბარი ნაადრევია, რადგან ამ ტიპის პოლიტიკურ აქტივობას რესურსები სჭირდება, რაც არ გვაქვს.

- ესე იგი, დამფინანსებელი არ გყავთ?

- არა.

- რესურსების მოძიებას არ აპირებთ?

- იმ ასაკში აღარ ვართ, რომ ფინანსებისთვის ვირბინოთ. თუ ბიზნესწრეებში თვლიან, რომ უნდა არსებობდეს საზოგადოებრივ-პოლიტიკური მოძრაობა, რომელშიც ჩვენ ვიქნებით, მაშინ რატომაც არა?!

- თქვენი მოძრაობა რომელ სოციალურ ჯგუფს დაეყრდნობა, რაზე იქნებით ორიენტირებულნი?

- საქართველო იმან დაღუპა, რომ ყველა ყველაფერს ედება. საკითხი ასე დავსვათ: ჩვენ რისი სპეციალისტები ვართ... ვმუშაობთ უსაფრთხოების საკითხებსა და უსაფრთხოების სისტემების შექმნაზე. მე რეგიონალური პოლიტიკის სპეციალისტი, პოლიტოლოგი და კავკასიოლოგი ვარ. ჩემი მთავარი ამოცანა იმ რისკებისა და გამოწვევების შესწავლაა, რის წინაშეც საქართველო დგას. ამიტომ სოციალურ ფენაზე დაყრდნობა, ალბათ, სწორი განსაზღვრება არაა. როცა ადამიანი პოლიტიკურ აქტივობას დაიწყებს, ზემოხსენებული საკითხი მაშინ უნდა გადაწყვიტოს. შეიძლება, მეორე შეკითხვა გაგიჩნდეთ: ბუნებით რა ვარ? ალბათ, მემარცხენე-ცენტრისტი. ვთვლი, რომ ეს იდეოლოგია ჩვენი ქვეყნისთვის ზედგამოჭრილია. სსრკ-ს დაშლის შემდეგ, საქართველოში ვერ შედგა საშუალო კლასი, რომელსაც სახელმწიფო დაეყრდნობოდა და რომელიც მონაწილეობას სოციალური საკითხების მოგვარებაში - საზოგადოებრივი კმაყოფილების პროდუქტის შექმნაში მიიღებდა.

- ბატონო მამუკა, თქვენი აზრით, საშუალო კლასის გაჩენის საფუძველი რა არის - ინდუსტრიალიზაცია თუ სოფლის მეურნეობის განვითარება?

- თავისთავად, - სოფლის მეურნეობა, მაგრამ ჩვენთვის ყველაზე ხელსაყრელი სფერო, ჩემი აზრით, მანქანათმშენებლობაა. ამ საკითხით დაინტერესებულნი ჩინელი ინვესტორები არიან და მხოლოდ იმ მიზეზით კი არა, რომ საქართველოდან ევროპაში პროდუქციის გატანა იოლია, არამედ იმიტომაც, რომ ჩინეთში უკუპროცესი დაიწყო: ადრე უცხოური ფირმები ჩინეთში იაფი მუშახელის გამო ჩადიოდნენ, დღეს კი, ვითარება შეიცვალა - ბრენდების უმეტესობას ჩინეთიდან თავისი წარმოება გააქვს. გარდა ამისა, მუშახელიც გაძვირდა. სხვა სიტუაციაა საქართველოში, შუა აზიაში, სომხეთსა და აზერბაიჯანში - მუშახელის ფასი იმ დონეზე შენარჩუნდა, როგორც ადრე იყო. ამიტომ ზოგიერთი ჩინელი მწარმოებლისთვის კავკასიასა და შუა აზიაში წარმოების გადმოტანა კომფორტულია. სწორედ ზემოხსენებული ფაქტორების გამო ვთვლი, რომ საქართველომ კარი მანქანათმშენებლობას უნდა გაუხსნას. სხვათა შორის, ძველი თაობის სახით, ტექნიკური პერსონალიც გვყავს. მოკლედ, მანქანათმშენებლობა სერიოზული ფინანსური ბაზის შექმნის გარანტიაა.

- კვლავ კულუარულ ინფორმაციაზე დაყრდნობით, გკითხავთ: მართლა შესთავაზეთ ქვეყნის ხელისუფლებას, რომ რუსეთთან ურთიერთობების დარეგულირებაში დაეხმარებოდით?

- არა, ტყუილია. ღარიბაშვილთან ურთიერთობა დიდი ხანია, არ მქონია, ბოლოს 26 მაისს შევხვდი. ისე, რუსეთთან ურთიერთობების საკითხებს ზურა აბაშიძე კურირებს და მე რა უნდა შემეთავაზებინა?

- აბაშიძე-კარასინის შეხვედრებმა ქვეყანას არსებითი წინსვლა მოუტანა?

- პოლიტიკური თვალსაზრისით, მინიმალური, გარკვეული წინსვლა უფრო ეკონომიკურ საკითხებშია, მაგრამ ეს წინსვლაც დამუხრუჭდა, რადგან დასავლურმა სანქციებმა და რუსეთის არასწორმა ეკონომიკურმა პოლიტიკამ, ჩრდილოეთში ეკონომიკური კოლაფსი გამოიწვია.

- ესე იგი, რუსეთის ფედერაცია სერიოზული საფრთხეების წინაშე დგას?

- რა თქმა უნდა, თუმცა ამ საფრთხეების შედეგებს გრძელვადიან პერსპექტივაში ნახავს. რუსეთის დღევანდელმა ხელისუფლებამ აქცენტი ჩინეთზე გააკეთა, რომელიც ბევრად უფრო კატეგორიულია, ვიდრე - დასავლეთი, რაც ჩინურ-რუსულ ენერგოკონტრაქტს, რომელიც რუსეთისთვის საკმაოდ წამგებიანია, შეეტყო კიდეც.

რუსეთის ეკონომიკა მზად არც დასავლური სანქციებისთვის აღმოჩნდა...

- რუსეთთან ურთიერთობების გაუმჯობესებისთვის რა ნაბიჯები უნდა გადავდგათ?

- ცოტა პარადოქსული ვითარებაა: სტატუს-კვო უნდა შევინარჩუნოთ და იმაზე ვიფიქროთ, თუ როგორ გადავიდეთ ქმედებათა აქტიურ ფაზაში. პროდასავლური კურსი არ უნდა შეიცვალოს... ისე, კარგად დავინახეთ, რუსეთთან მეგობრობამ სომხეთს რაც მოუტანა.

- დასავლეთმა უკრაინა დათმო?

- საერთოდ, დასავლეთს სჩვევია: ვითარებას რაღაც ეტაპამდე მიიყვანს და უკან იხევს, ან თუ პირველი კავალერისტული დარტყმა არ გამოუვა, მოლაპარაკებებს იწყებს, რომელიც ნაკლებ ეფექტურია, რაც ე.წ. სამხრეთ ოსეთისა და აფხაზეთის მაგალითიდან ვიცით. ბაქი-ბუქი უყვართ, როგორც დასავლეთ ევროპელებს, ასევე - ამერიკელებს. ამ მხრივ გამონაკლისი ჩინეთია.

- 2006 წლის შემოდგომაზე, რუსეთის ფედერაციიდან კოლექტიურად გამოძევებული ქართველების უფლებების დარღვევის გამო, საქართველო, მორალური ზიანის ასანაზღაურებლად, რუსეთის ხელისუფლებისგან 70-მილიონამდე ითხოვს... ამაზე რას იტყვით?

- რა უნდა ვთქვა? რუსეთის ხელისუფლებას იმ დოკუმენტზე, რომელიც სტრასბურგის სასამართლოს ამდაგვარ უფლებამოსილებას ანიჭებს, ხელი აქვს მოწერილი. ამიტომ, კეთილი ინებოს და ეს თანხა გადაიხადოს. შესაძლებელია, რუსებმა განაჩენი გაასაჩივრონ და, 70 მილიონის ნაცვლად, უფრო მცირე თანხის გადახდა მოითხოვონ. ჩემი აზრით, ყველაფერი წინა პრეცედენტების გათვალისწინებით უნდა გაკეთდეს. ეს ვითარება ჩემთვის საგულისხმოა, რადგან სტრასბურგის სასამართლომ გადაწყვეტილება საქართველოს რესპუბლიკის კი არა, საქართველოს მოქალაქეების მოთხოვნით მიიღო.

- ბატონო მამუკა, საგარეოდან ისევ შიდა პოლიტიკას დავუბრუნდეთ...  ღარიბაშვილ-კალაძეს შორის არსებულ ფარულ კონფლიქტზე თქვენც გსმენიათ?

- დიახ, ეს შეუიარაღებელი თვალითაც ჩანს, თუმცა ამ ვითარებას კონფლიქტს ნუ დავარქმევთ, ეს უფრო გავლენებისთვის ბრძოლაა. კალაძე და ღარიბაშვილი  სამთავრობო სტრუქტურებში, ეკონომიკურ და პარტიულ სფეროებში, გავლენის მოპოვებისთვის იბრძვიან.

- ზოგი თვლის, რომ სტიქიის შემდეგ, კალაძის უპირატესობა ცალსახაა...

- ასეა, თუმცა გასათვალისწინებელია, რომ სტიქიის შემდეგ პერიოდში, ყველაზე მეტი პასუხისმგებლობა ღარიბაშვილსა და ჯანელიძეს უნდა გადაენაწილებინათ. კალაძემ იმ პერიპეტიებში თავი კარგ პიროვნებად წარმოაჩინა და ამის უარყოფა არ შეიძლება.

სხვათა შორის, ჯანელიძეს მედია და საზოგადოება უფრო მეტ პასუხისმგებლობას აკისრებდა, ვიდრე ამას მისი უწყების დებულება განსაზღვრავს - კრიზისების მართვის საბჭოს მაკოორდინირებელი ფუნქცია აქვს. არადა, ისე გამოვიდა, რომ ქვეყანა უნდა გადაერჩინა.

- ჯანელიძესა და მის უწყებაზე არასწორი აქცენტირება ვისი ბრალია?

- მთავრობის არასწორი მუშაობის. ჯერ ერთი, დებულება არასწორადაა განსაზღვრული. მეორეც, ხელისუფლება მეტად უნდა ყოფილიყო მობილიზებული, თუმცა ამის თქმა იოლია. კატასტროფის დროს აუცილებლად დამნაშავეს ეძებენ და, წესით, დამნაშავე მთავრობაა.

- კრიზისული სიტუაციების მარეგულირებელი რეალური სისტემა რატომ არ არსებობს?

- იმიტომ, რომ ამ სისტემის შექმნის გამოცდილება არავის აქვს. პრინციპში, სისტემა არსებობს, მაგრამ დახვეწილობა აკლია. სხვათა შორის, დახვეწილი სისტემით ვერც ბევრი განვითარებული ქვეყანა დაიკვეხნის. აშშ-ში, ქარიშხალ „კატრინას“ შესახებ ერთი თვით ადრე იცოდნენ და ახალ ორლეანში პრევენციული ღონისძიებებიც ჩატარდა, თუმცა სტიქიას მაინც რამდენიმე ათასი ადამიანი შეეწირა. ასე იმიტომ მოხდა, რომ მაშინ აშშ-ის მთავრობას ბევრი ნიუანსი გაუთვალისწინებელი დარჩა. მინუსები, რასაკვირველია, ჩვენც გვქონდა და საზოგადოებამ სწორი აქცენტები დასვა - პასუხი მთავრობას მოსთხოვა, თუმცა ორთაჭალის მოვლენებისგან განსხვავებით, ამ ხელისუფლებამ, რაც შეძლო, ყველაფერი გააკეთა.

- თუკი 2016 წლის არჩევნებში “ქართული ოცნება” ისევ უმრავლესობით მოვა, ძველი პრემიერი დარჩება თუ ახალი გვეყოლება?

- ამას მნიშვნელობა არ აქვს იმიტომ, რომ საქართველო უმნიშვნელოვანესი გამოწვევების წინაშე დგას, სოციალ-ეკონომიკურ ფაქტორს ვგულისხმობ. არსებული ვითარება 2015 წლის შემოდგომიდან გაუარესდება და მთელი 2016 წლის განმავლობაში გაგრძელდება. ეს ეკონომისტების ვარაუდებია და არა - ჩემი პირადი მოსაზრება. ლარის დევალვაცია აგვისტოდან ისევ დაიწყება. ასევე, ტარიფების გაზრდაცაა მოსალოდნელი. მოკლედ, ეკონომიკური კრიზისი გაღრმავდება, თანაც ჩვენს ქვეყანაში ინვესტიციების შემოდინების ის ტემპი არაა, რისი ათვისების რესურსიც გვაქვს.

- სააკაშვილის მმართველობისას უფრო მეტი ინვესტიცია შემოდიოდა?

- არა, მაშინ მეტი შიდა ინვესტიცია იყო - ბიზნესმენებს ფულს ართმევდნენ და გზებსა თუ სხვა ინფრასტრუქტურულ პროექტებში აბანდებდნენ. დღეს გარე ინვესტიცია მეტია, მაგრამ უფრო მეტის გაკეთებაც შეიძლება. ინვესტიციის შემოდინებასაც სისტემა სჭირდება, რომელიც უნდა შექმნა და რომ შექმნა, საჯარო სტრუქტურებში კომპეტენტურმა ეკონომისტებმა უნდა იმუშაონ...

- თქვენი პროგნოზით, ახალ პარლამენტში ძალთა როგორი გადანაწილება იქნება?

- თუ ტარიფები გაიზარდა, ერევანი მონაგონი გახდება! ყოველ შემთხვევაში, მოვლენების ასე განვითარებას ნამდვილად არ გამოვრიცხავ. ამიტომ არ ვიცი, არჩევნებზე რა მოხდება. არსებული პოლიტიკური სპექტრი შესაძლოა, საერთოდ შეიცვალოს.

- არსებული პოლიტიკური სპექტრის ჩამანაცვლებელი ძალა არსებობს?

- ჯერჯერობით, - არა, მაგრამ ერევნის მოვლენებისას, სომხეთში საერთოდ უცნობი პოლიტიკური ძალა ამოტივტივდა. შესაძლოა, აქაც ასე მოხდეს.

- არჩევნების ბედს გარე ფაქტორებიც განსაზღვრავენ?

- სწორედ გარე ფაქტორებს აქვთ არჩევნებზე გადამწყვეტი მნიშვნელობა და ქართული პოლიტიკური სპექტრი, 25 წლის განმავლობაში, ასეთ მდგომარეობაშია. რომ არა აშშ, 2012 წლის არჩევნებში ის შედეგი არ დაფიქსირდებოდა, რაც მივიღეთ.

- ევროკავშირთან ეტაპობრივი ინტეგრაცია ჩვენს ეკონომიკას პრობლემას ხომ არ შეუქმნის?

- არა იმიტომ, რომ ამ პროცესის სრულფასოვანი წევრი არ ვართ. ჯერჯერობით, ეკონომიკური კონტაქტი, რომელიც ჩვენთვის სასიცოცხლო მნიშვნელობისაა, დსთ-ს ქვეყნებთანაც შესაძლებელია. ისე, უკრაინის, რუსეთისა და საბერძნეთის ეკონომიკური კრიზისი დიდ დარტყმას აყენებს საქართველოს - იქიდან გადმორიცხული თანხების დიდი ნაწილი ჩვენამდე აღარ მოდის.

- ყოველივე ზემოთქმულის ფონზე, „ქართული ოცნება“ ხომ არ დაიშლება?

- „ოცნება“ იმ ფორმით, როგორც ახლაა, ალბათ, აღარ იქნება, თუმცა კოალიციის სახეს შეინარჩუნებს. დღევანდელი მოცემულობით, „რესპუბლიკელები“ კოალიციას არ დატოვებენ. თუ სოციალური ჯანყი ან ეკონომიკური კოლაფსი იქნება, მაშინ არ ვიცი, მოვლენები როგორ განვითარდება.

- მომავალში “ნაციონალებს” ხედავთ?

- მათი მდგომარეობა არ გაუმჯობესდება, მაგრამ ერთი გარემოება უნდა გავითვალისწინოთ: რა შედეგები ექნება სააკაშვილს ოდესაში... თუ მისი შედეგი კვიტაშვილისას დაემსგავსა, მაშინ “ნაციონალები” კიდევ უფრო დასუსტდებიან, თუ პირიქით მოხდა, მაშინ მათი რეიტინგი რამდენიმე პუნქტით გაიზრდება. სააკაშვილმა ძალიან ბევრი მოინდომა - უკრაინის პრემიერობა ისურვა, ამ თანამდებობას იმ შემთხვევაში მიიღებდა, თუ დაამტკიცებდა, რომ ამის ღირსია. თუ სააკაშვილი ოდესაში წარმატებას მიაღწევს, მაშინ უკრაინის პრემიერობა ხელში უჭირავს.

- სააკაშვილი ორმაგ თამაშს თამაშობს?
- ზუსტად არ ვიცი, თუმცა ენერგეტიკული და ეკონომიკური სიმძლავრეების ნაწილის რუსებისთვის გადაცემა, ასევე, 2008 წლის ომში მათთვის ტექნიკის ჩაბარება, ირიბ ეჭვს იწვევს, რომ სააკაშვილი ორმაგ თამაშს თამაშობს.

- ბატონო მამუკა, საქართველო, სამხედრო თვალსაზრისით, რა საფრთხეების წინაშეა?

- ჩრდილოეთიდან - რუსეთი, სამხრეთიდან - ისლამური ხალიფატი. ხალიფატის შემთხვევაში, რელიგიური ფაქტორი საკმაოდ ყურადსაღებია, ესაა რელიგია პოლიტიკაში - ისინი რელიგიას პოლიტიკაზე ზემოქმედებისთვის იყენებენ. ამავეს გაკეთებას, ანუ მართლმადიდებლობის მეშვეობით სიტუაციის მართვას რუსებიც ცდილობენ. საპირისპიროდ კი, დასავლეთი მართლმადიდებლური ეკლესიის დისკრედიტაციას ცდილობს.

- სახელმწიფო ეკლესიას აფინანსებს, თავის მხრივ აუცილებელი გახდა ისლამური კონფესიის დაფინანსებაც იმიტომ, რომ მაჰმადიანები მზარდ უმცირესობას წარმოადგენენ. ეს ნორმალურად მიგაჩნიათ?

- დაფინანსდნენ... ზოგ ქვეყანაში ასეა, ზოგში - ისე. ბრაზილიასა და არგენტინაში სახელმწიფო აფინანსებს ეკლესიას. ქართულ ეკლესიას დიდი როლი აქვს საქართველოს სახელმწიფოებრიობის შენარჩუნებაში. სხვათა შორის, აზერბაიჯანში რომ იკითხო, თუ ვინაა ყველაზე პოპულარული საქართველოში, პატრიარქს დაგისახელებენ. საქართველოს პატრიარქს ქვეყნისთვის ბევრი რამ გაუკეთებია და ავტორიტეტული ფიგურა ამიტომაცაა.