კიევის შემდეგ, უნგრეთის პრემიერ-მინისტრი ვიქტორ ორბანი მოსკოვს ეწვია, რათა განეხილა რუსეთის პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინთან უკრაინასთან სამშვიდობო მოლაპარაკებების შესაძლებლობა. ევროკავშირის ხელმძღვანელობამ განაცხადა, რომ ორბანს არ აქვს უფლებამოსილება აწარმოოს მოლაპარაკება მოსკოვთან კავშირის სახელით, მიუხედავად იმისა, რომ ევროკავშირს უნგრეთი თავმჯდომარეობს. პუტინი და ორბანი კრემლში გამართული მოლაპარაკებების შემდეგ მოკლე განცხადებებთ შემოიფარგლნენ.

ორბანის ორივე მოგზაურობა ოფიციალურად არ იყო გამოცხადებული. Financial Times-მა წინა დღით დაწერა, რომ უნგრეთის პრემიერ-მინისტრი კიევის შემდეგ შესაძლოა მოსკოვს სწვეოდა, თუმცა თავად ორბანი ინფორმაციას უარყოფდა.

„ვიქტორ ორბანის გარემოცვას, როგორც ჩანს, რცხვენია, რომ უნგრეთის პრემიერ-მინისტრი მოსკოვს სტუმრობს“, - წერს უნგრული გამოცემა HGV. ორბანმა მოსკოვში ჩასვლა გამოაქვეყნა სოციალურ ქსელ X-ში ფოტოს გამოქვეყნებით და ფოტოს წააწერა: „მშვიდობის მისია გრძელდება, მეორე გაჩერება მოსკოვია“.

„პოზიციები ძალიან შორსაა ერთმანეთისგან“

მოლაპარაკებები თითქმის სამ საათს გაგრძელდა, რის შემდეგაც პუტინმა და ორბანმა მოკლედ წარმოადგინეს თავიანთი ხედვა მათი შედეგის შესახებ. რუსეთის პრეზიდენტმა, რომელმაც პირველმა ისაუბრა, მადლობა გადაუხადა ორბანს მოსკოვში ვიზიტისთვის. კრემლისთვის ომის დასრულების ერთადერთი შესაძლო სცენარი, იხსენებს პუტინი, იწყება უკრაინული ჯარების გაყვანით ნაწილობრივ რუსეთის მიერ ოკუპირებული დონეცკის, ლუგანსკის, ზაპოროჟიეს და ხერსონის რეგიონებიდან. ამის შესახებ მან უკვე ისაუბრა მიმდინარე წლის ივნისში შვეიცარიაში სამიტის წინა დღეს, სადაც უკრაინული „მშვიდობის ფორმულა“ განიხილებოდა.

უნგრეთის პრემიერ-მინისტრმა თქვა, რომ მოსკოვში ჩავიდა პუტინის აზრის გასარკვევად სამ საკითხზე: მისი დამოკიდებულება მშვიდობიანი მოგვარების გეგმებისადმი და ცალკე ორბანის წინადადებაზე, რომელიც მან 2 ივლისს კიევში მიმართა პრეზიდენტ ზელენსკის (ზავი და შემდეგ მოლაპარაკება) დაბოლოს, როგორ ხედავს პუტინი ევროპის ომის შემდგომ ვითარებას. ორბანმა „მოისმინა“ პუტინის პასუხები ამ კითხვებზე, თუმცა უნგრეთის პრემიერს არ უთქვამს კონკრეტულად რა უპასუხა პუტინმა.

კიევსა და მოსკოვში მოგზაურობის შედეგებზე დაყრდნობით, ორბანმა დაასკვნა, რომ მან გააცნობიერა, რომ მხარეთა პოზიციები „ძალიან შორს არის ერთმანეთისგან“.

პუტინისა და ორბანისთვის ჟურნალისტების კითხვები არ იყო დაგეგმილი, მაგრამ აუდიტორიისგან შეძახილები მაინც ისმოდა. კითხვაზე, თუ როგორ უპასუხა ზელენსკიმ ორბანის ცეცხლის შეწყვეტის იდეას, უნგრეთის პრემიერ-მინისტრმა უპასუხა: „მე ვუთხარი ვლადიმერ პუტინს ამის შესახებ“.

„არ წარმოადგენს ევროკავშირს რაიმე ფორმით“

კრემლში მოლაპარაკებების დაწყებამდე პუტინმა თქვა, რომ იგი იღებს ორბანს არა მხოლოდ უნგრეთის პრემიერ-მინისტრად, არამედ ევროკავშირის საბჭოს თავმჯდომარედ, როლი, რომელიც 1 ივლისიდან უნგრეთს გადაეცა. ეს განცხადება პუტინმა მას შემდეგ გააკეთა, რაც ევროპულმა ხელისუფლებამ გააფრთხილა, რომ ორბანი არ იყო უფლებამოსილი ევროკავშირის მიერ მოსკოვთან რაიმე მოლაპარაკების წარმოებაზე.

ევროკავშირის დიპლომატიის უფროსმა ხოსეპ ბორელმა ხაზგასმით აღნიშნა, რომ ორბანი „არანაირი ფორმით არ წარმოადგენს ევროპულ საბჭოს“ პუტინთან მოლაპარაკებებში და რომ ევროკავშირის კონსოლიდირებული პოზიცია, ზოგადად, გამორიცხავს ევროკავშირსა და პუტინს შორის ოფიციალურ კონტაქტებს.

შესაბამისად, ორბანის ვიზიტი მოსკოვში უნდა განიხილებოდეს მხოლოდ უნგრეთსა და რუსეთს შორის ორმხრივი ურთიერთობების ფარგლებში, განაცხადა ბორელმა. ორბანს არ აქვს ევროკავშირის მანდატი, დაადასტურა ევროსაბჭოს ხელმძღვანელმა შარლ მიშელმაც.

„დამშვიდების მცდელობები პუტინს არ შეაჩერებს. მხოლოდ ერთიანობა და მონდომება გამოიწვევს უკრაინაში ყოვლისმომცველ, სამართლიან და ხანგრძლივ მშვიდობას“, - წერს ევროკომისიის ხელმძღვანელი ურსულა ფონ დერ ლაიენი X-ში.

იმის გამო, რომ ორბანის მოგზაურობა ევროკავშირის ხელმძღვანელობასთან შეთანხმებული არ არის, ევროკომისიამ შესაძლოა, გააუქმოს დაგეგმილი ვიზიტი უნგრეთში, განაცხადა პარასკევს კომისიის სპიკერმა, ერიკ მამერმა.

„პრემიერ-მინისტრი, თავის ცხოვრებაში ყველაზე დიდ დიპლომატიურ სკანდალში ეხვევა“, - წერს HGV ორბანის ვიზიტზე.

ბუდაპეშტი - კიევი

ორბანი კიევში 2 ივლისს ჩავიდა, ასევე ევროკავშირის მანდატის გარეშე მოლაპარაკებებისთვის. მისი ვიზიტი უკრაინაში წინასწარ არ იყო გამოცხადებული (მაგრამ ამის შესახებ ბრიტანულმა Financial Times და Guardian წერდნენ).

„მე ვთხოვე ზელენსკის, ეფიქრა, შეიძლებოდა თუ არა სხვაგვარად გაკეთება: ჯერ ცეცხლის შეწყვეტა და შემდეგ მშვიდობის მოლაპარაკება. იმის გამო, რომ ცეცხლის შეწყვეტამ შეიძლება უზრუნველყოს ამ მოლაპარაკებების ტემპის დაჩქარება“, - თქვა ორბანმა თავისი კიევში მოლაპარაკებების დასრულების შემდეგ.

მაშინ ზელენსკიმ ორბანის სიტყვებზე კომენტარი არ გააკეთა, მაგრამ მოგვიანებით „ბლუმბერგთან“ ინტერვიუში თქვა, რომ უნგრეთის პრემიერის წინადადება მიუღებელი იყო კიევისთვის, რადგან არ არსებობდა იმის იმედი, რომ მოსკოვი შეასრულებდა რაიმე შეთანხმებას.

ბევრი ექსპერტი და პოლიტიკოსი, როგორც დასავლეთში, ისე უკრაინაში თვლის, რომ ზავი მხოლოდ რუსეთისთვის არის მომგებიანი, რაც იძლევა შესაძლებლობას მოაგროვოს რესურსები შემდეგი შეტევისთვის. თუმცა, პუტინმა, კრემლში ორბანთან მოლაპარაკების შემდეგ, თქვა, რომ მოსკოვი არ დათანხმდება ომის შეჩერებას, რადგან უკრაინას შეუძლია გამოიყენოს უფსკრული დანაკარგების აღსადგენად.

როგორც ორბანმა სახელმწიფო რადიოსთვის მიცემულ ინტერვიუში თქვა: „არ აწარმოებს მოლაპარაკებებს ევროკავშირის სახელით, არამედ მხოლოდ სვამს კითხვებს“: „თუ ჩვენ, უბრალოდ, ბრიუსელში დავჯდებით, მშვიდობას ვერ მივუახლოვდებით“.

ორბანს უწოდებენ მოსკოვის მთავარ მოკავშირეს ევროკავშირში, ხოლო უნგრეთის ექვსთვიანი თავმჯდომარეობა ევროპულ საბჭოში არის გამოწვევა ერთიანი ევროპისთვის.

ორბანი არის ევროკავშირის წევრი ქვეყნის იმ რამდენიმე ლიდერიდან, რომელიც პირადად შეხვდა პუტინს უკრაინაში რუსეთის სრულმასშტაბიანი შეჭრის დაწყების შემდეგ (ავსტრიის კანცლერი კარლ ნეჰამერი ეწვია მოსკოვს 2022 წლის აპრილში).

ორბანისა და პუტინის წინა შეხვედრა შედგა 2023 წლის შემოდგომაზე, ჩინეთში საერთაშორისო სამიტის დროს. უნგრეთის პრემიერ-მინისტრმა მაშინ განაცხადა, რომ უნგრეთს არასოდეს სურდა რუსეთთან დაპირისპირება და სურს გააგრძელოს ორმხრივი კონტაქტები.

ბოლოს უნგრეთის პრემიერ-მინისტრი მოსკოვში 2022 წლის სექტემბერში მიხეილ გორბაჩოვის დაკრძალვაზე იმყოფებოდა. 2010 წლიდან, როდესაც ორბანი მეორედ გახდა პრემიერ-მინისტრი, ის, უნგრული მედიის ცნობით, პუტინს 11-ჯერ შეხვდა, ყველაზე ხშირად, მოსკოვში.

ამავდროულად, ევროკავშირის დონეზე, უნგრეთი მუდმივად ბლოკავდა უკრაინის სამხედრო დახმარების პროგრამებს. წელს ბუდაპეშტის ვეტომ რამდენიმე კვირით გადადო გადაწყვეტილება გაყინული რუსული აქტივებიდან შემოსავლების უკრაინაში გაგზავნის შესახებ. უნგრეთი ასევე დიდი ხნის განმავლობაში ეწინააღმდეგებოდა უკრაინის ევროკავშირში გაწევრიანების შესახებ მოლაპარაკებების დაწყებას, ცდილობდა კიევისგან მნიშვნელოვან დათმობებს უკრაინის ტრანსკარპატების რეგიონში მცხოვრები ეთნიკური უნგრელების უფლებების საკითხზე.

მოსკოვსა და კიევს შუამავლები სჭირდებათ?

ორბანმა მოსკოვში განაცხადა, რომ უნგრეთი შესაძლოა მალე გახდეს „ერთადერთი ქვეყანა ევროპაში, რომელსაც შეუძლია დიალოგის გამართვა როგორც რუსეთთან, ასევე უკრაინასთან“.

მაგრამ ორბანი არ არის პირველი ან ერთადერთი პოლიტიკოსი, რომელიც შუამავლის მომსახურებას სთავაზობს მოსკოვსა და კიევს შორის სამშვიდობო მოლაპარაკებებში. მასზე შუამავლის შესაძლებლობაზე, მაგალითად, თურქეთის პრეზიდენტმა, რეჯეფ ერდოღანმაც ისაუბრა. ერდოღანსაც და ორბანსაც პირადი კონტაქტები ჰქონდათ მოსკოვთან უკრაინაში რუსეთის სრულმასშტაბიანი შეჭრის დაწყების შემდეგ. ფორმალურად, მოსკოვსა და კიევს შეიძლება მართლაც დასჭირდეს შუამავალი.

მოსკოვი მიესალმება შუამავლობას, თქვა პუტინმა ხუთშაბათს, როდესაც ორბანის ვიზიტი ჯერ არ იყო ცნობილი. ამავდროულად, შუამავალს არ შეიძლება მიეცეს უფლებამოსილება მოაწეროს ხელი „საბოლოო დოკუმენტებს“, განმარტა მან.

რუსეთი აცხადებს მზადყოფნას დაჯდეს კიევთან მოლაპარაკებების მაგიდასთან, მაგრამ რეალურად ის აყენებს პირობების მთელ ჩამონათვალს მათი დასაწყებად, რაც დიალოგს არარეალურს ხდის. პუტინმა კრემლის ულტიმატუმები გამოაცხადა შვეიცარიაში სამიტის წინა დღეს და გაიმეორა პარასკევს მოსკოვში ორბანთან შეხვედრის შემდეგ.

კიევი დაჟინებით მოითხოვს შეასრულოს თავისი „მშვიდობის ფორმულა“, რომელიც განიხილეს შვეიცარიის სამიტზე (იგი მოიცავს უკრაინის ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენას, უკრაინის ტერიტორიიდან რუსული ჯარების გაყვანას და რუსეთის მიერ კომპენსაციის გადახდას).