"ამ ქვეყნადყველაზედიდი პოლიტიკაა, ილაპარაკოსიმართლე.თუგეშინია,ნუილაპარაკებ, მაგრამ თუ ლაპარაკსდაიწყებშიშზენუფიქრობ!"(აღმოსავლურისიბრძნე )

წერილი I - ისტორია პროკრუსტეს სარეცელზე

თავისიგანვითარებისგზაზეყოველიერი, რომელიცუკეთესიმომავლისთვისიბრძოდა, არასოდესივიწყებდაწარსულსდამასსასურველფერებშისახავდა. ისტორიისმცოდნეევროპისხალხებსაც, რათქმაუნდა, ჰქონდათნოსტალგიისგამოვლინებებიმისტიკურიჰეროიკულიეპოქის, ვაგნერულისამყაროსდასასრულისმიმართ. მუსოლინიცდილობდა, აღედგინარომისიმპერია, ჰიტლერი - გამოეცოცხლებინაპრეისტორიული  "არიული“ თემი. მაგრამამგვარიმცდელობებიევროპაშირაშედეგითაცდასრულდაყველამვნახეთ.

ევროპისკონტინენტზეესყოველივეშემდგომინტეგრაციულმაპროცესებმაშეცვალა, რომელმაცგარკვეულიკორექტივებიშეიტანაწარსულისმიმართდამოკიდებულებაშიც.მაგალითისთვისავიღოთევროკავშირისერთოჯახშიმცხოვრებიროგორცფრანგი, ასევეინგლისელი, რომელთაცსაკუთარიისტორიითდაინტერესებისშემთხვევაშირისიმოსმენაელით? მართლაცდარასასიამოვნოგასახსენებელიუნდაიყოსმათთვისპოლიტიკურიისტორიიდანასწლიანიომი? ამმხრივკიდევუფრორთულადაასაქმეგერმანელისთვის, როცამასუახლესიისტორიიდანმსოფლიოომებსვუხსენებთ.

ასეთდროსროგორგინდაწეროგაერთიანებულიევროპისისტორიაისე, რომმანთანაბრადდააკმაყოფილოსმასშიშემავალიყველაქვეყნისნაციონალურიინტერესებისაკუთარიწარსულისმიმართ? ანრამდენადარისესშესაძლებელი?

ტრადიციულიპარადიგმისთანახმადისტორიაობიექტურიუნდაიყოს, ანურანკესსიტყვებითთუვიტყვითწარსულზემომუშავეისტორიკოსმაყველაფერიუნდააღწეროსისე,  "როგორცესმოხდასინამდვილეში.“

ესილუზიასხვადასხვაეპოქებშიდამათშორისახალდროშიცბევრსჰქონია.  "კემბრიჯისთანამედროვეისტორიის (გამოიცემა 1902 წლიდან) რედაქტორილორდიექტონიცნობილწერილშიარწმუნებდაავტორთასაერთაშორისოჯგუფსიმაში, რომ  "ჩვენივატერლოოუნდაიყოსისეთი, როგორიცთანაბრადდამაკმაყოფილებელიიქნებაფრანგისადაინგლისელის, გერმანელისადაჰოლადიელისათვის“ დარომმკითხველივერუნდამიხვდეს, სადშეწყვიტაწერაერთმაავტორმადასაიდანგააგრძელამეორემ.“

შეუძლებელირომშესაძლებელიგამხდარიყოამმხრივმცდელობებისხვა დროსაცარაერთხელყოფილა. რადგანამსანუკვარიმიზნისგახორციელებაპრაქტიკულადშეუძლებელიაღმოჩნდა,ასეთშემთხვევაშისხვაგამოსავალიმოინახა: წარსულისდავიწყება, სხვაშემთხვევაშიპოლიტიკურიისტორიისგადმოცემისას, მისიადგილიერთაშორისკულტურათადიალოგმადაიკავა, მაგრამიყოკიესპრობლემისგადაჭრისგზადარამდენადმისაღებიაღმოჩნდაიგი?

ერთიშეხედვითწარსულისმოშლადაგაუქმებაარავისუნდაძალუძდეს, მაგრამსაუბედუროდდღესაცძალიანბევრქვეყანაშიწარსულისრღვევითარიანდაკავებულნი.

საილუსტრაციოდმრავალმაგალითსმოვიყვანდი. განსაზოგადებლადკივფიქრობ, ამჯერად, ესნიმუშიცკმარა: გავრცელებულიცნობით, საფრანგეთისქალაქრუანშიმდებარეჟანადარკისმუზეუმიიყიდება.მიზეზიკიგახლავთის, რომ"ფრანგებისაკუთარიისტორიისმიმართინტერესსკარგავენ", - აცხადებსმუზეუმისამჟამინდელიდირექტორი".

შეხსენებისთვის:ჟანადარკისაფრანგეთისსახალხოგმირია, რომელიცასწლიანიომის (1337-1453) დროსინგლისელთაწინააღმდეგფრანგიხალხისეროვნულ-განმათავისუფლებელბრძოლას ხელმძღვანელობდა. რუანშიმოწყობილსაეკლესიოსასამართლოპროცესზე (1431 იანვარი-მაისი) ჟანადარკი "ჯადოქრად" და "მწვალებლად" ცნესდარუანისძველიბაზრისმოედანზეკოცონზედაწვეს. საუკუნეებისგანმავლობაშისაფრანგეთშიჟანადარკისკულტიიყო, რომელიცკიდევუფროგაძლიერდა, როდესაცმისიკანონიზაციამოხდა. კათოლიკურმაეკლესიამ 1920 წელსისწმინდანადშერაცხა. თუმცა,ფრანგმაგმირმაქალმაპოპულარობისპიკსმეორემსოფლიოომისბოლოსმიაღწია.

იყოდრო, როდესაცორლეანელიქალწულიროგორცფრანგებს, ისეინგლისელებსაინტერესებდათ. 80-იანწლებშიჟანადარკისმუზეუმსყოველთვიურად 40 000-მდეფრანგისტუმრობდა, ახლამათირიცხვიკატასტროფულადშემცირდა. მუზეუმისერთგულთანამშრომლებსდამთვალიერებელთაშორისგანსაკუთრებითსკოლისმოსწავლეებისსიმცირეაღელვებთ.

მუზეუმისადმინისტრაციაცვილისფიგურების, დოკუმენტებისადასხვაუნიკალურიექსპონატებისმყიდველსვერპოულობს. არადამუზეუმისკოლექციასულ 450551 ევროდარისშეფასებული. დირექტორისგანმარტებით - თუმყიდველიარგამოჩნდება, ექსპონატებისგაყიდვააუქციონზემოხდება. ესკიკატასტროფაიქნება, რადგანისინიკერძოკოლექციებშიდაიფანტება.

რატომდაკარგესსაუთარიისტორიისმიმართინტერესიფრანგებმადაარამხოლოდფრანგებმა? იგივეშეიძლებაითქვასგერმანელებზეც. სულახლახანსჩატარებულიკვლევითაღმოჩნდა, რომახალგაზრდებისდიდმანაწილმასაკუთარიქვეყნისწარსულიარიცის. კვლევისავტორებმადაახლოებით 7 500 სკოლისმოსწავლე (15 წლიდანზევით) გამოკითხეს. მოსწავლეებისმხოლოდმესამედმაიცოდა, რომმესამერეიხიდიქტატურულირეჟიმიიყო. გამოკითხულითინეიჯერების 50%-ზემეტმაკიარიცოდა, რომაღმოსავლეთგერმანიასკომუნისტებიმართავდნენ.
მოსწავლეთაუცოდინრობადეტალურადაღწერილიაგამოკვლევაში  "დიქტატურისბოლოგამარჯვება," რომელიცბერლინში Free University-სმკვლევარებმამიმოიხილეს.
 "ესაღმაშფოთებელია! ბავშვებმასაკუთარიქვეყნისწარსულიარიციან. საჭიროა, სკოლებშიამკუთხითმუშაობაგააქტიურდეს," - განაცხადაგამოკვლევისავტორმაკლაუსშროედერმა. რაშიასაქმე? რახდება? იქნებესმხოლოდევროპულისენია? მაგრამ, არა. მოვუსმინოთრასწერსუმბერტოეკოამჯერადუკვეარაევროპაზე, არამედამერიკაზე:

"თანამედროვეამერიკასარცისტორიისსაზრისიესმისდაარცროლი, რომელიცლიდერმა-ქვეყანამუნდაშეასრულოს.სულრაღაცრამდენიმეათწლეულისწინ, 1940-ში, იაპონელებთანომისდაწყებამდე, ამერიკისხელმძღვანელობაანთროპოლოგრუთბენედიქტსეკითხებოდაიაპონელებისმენტალურითავისებურებებისშესახებ. ახლაისინიბრიტანეთისყოფილიიმპერიისდიდებასგამოკიდებულნისაჭიროდაცართვლიანჭკუადაეკითხონცნობილაღმოსავლეთმცოდნეებს, სანამომსდაიწყებენახლოაღმოსავლეთში.

აშშ-სთვისდამახასიათებელიისტორიისგრძნობისდაკარგვასამწუხაროდეპიდემიასავითვრცელდებაევროპელახალგაზრდებსშორის. ჰკითხეთახალგაზრდაინგლისელს, ფრანგს, ანიტალიელს, ვინიყომათისახელმწიფოსმეთაური 1950-იანწლებში...მათგაუჭირდებათპასუხისგაცემა, განსხვავებითჩემითაობისსკოლისმოსწავლეებისგან, რომლებსაცგაცილებითბევრირამახსოვდათ, რადგანადრესკოლაისტორიასწარმოადგენდაროგორცთაობათაკავშირს. ყველაზესაგანგაშოისაა, რომამეპიდემიისსიმპტომებიუნივერსიტეტებშიცკიჩანს. პრინსტონში, ფილოსოფიისფაკულტეტზეერთმაჩემმაკოლეგამთავისიმსმენელებიგააფრთხილა, რომმისლექციებზედასწრებასუკრძალავდა  "ფილოსოფიისისტორიკოსებს” – ამითყველაფერიანათქვამი. ამერიკელებსჰგონიათ, რომსამყაროარაფრისგანშეიქმნადამთელისიტყვიერიმემკვიდრეობა, საუკუნეებისმანძილზედაგროვილისიბრძნე, წმინდაევროპულისიმახინჯეა. ისევეროგორცისტორიისადმიჩვენისიყვარული. უნდავივარაუდოთ, რომამერიკელებსუკვეახლაემუქრებათკოლექტიურიმეხსიერებისგაქრობა".

კიდევერთითვალსაზრისიამერიკელთადამოკიდებულებაზე, ამჯერადუკვესხვათაისტორიებისადაკულტურებისმიმართ, მოვუსმინოთრასწერსამისშესახებ, ჩვენითანამემამულეაშშ-ისინდიანასუნივერსიტეტისპროფესორიდოდონაკიზირია: "უნდაითქვას, რომამერიკელები, საგარეოპოლიტიკისგანსაზღვრისას, ძალიანმოიკოჭლებენამათუიმქვეყნისისტორიულ-კულტურულიტრადიციებისცოდნაში. მათთვისმთავარიაამჟამინდელიპოლიტიკურ-ეკონომიკურივითარება, ხოლოის, რომბევრქვეყანაშიპოლიტიკადაეკონომიკაისტორიულმახსოვრობასთანდაკულტურასთანმჭიდროკავშირშია, თითქმისვერაქცევენყურადღებას.“

ამმხრივკონკრეტულმაგალითადშეიძლებამივიჩნიოთ, აშშ-ისყოფილიელჩისსაქართველოშიჯონბასისმიერგაკეთებულიგანცხადებები, ქართულიმენტალიტეტისადაქართველთაშესახებ.კეძოდ, ელჩისაზრით, საქართველოსწინაშემდგარსირთულეებსშორისერთ-ერთიმთავარისაკითხიქართულისაზოგადოებისმიერფაქტებზედაფუძნებულირეალობისრთულადაღქმაა, რომლისშედეგიცააგანსხვავებულიპოლიტიკური, ეთნიკურიდარელიგურიმოსაზრებებისმიმართდამოკიდებულებაში, ტოლერანტობისნაკლებობა.
ბ-ნჯონბასისგანმარტებით "ამისერთ-ერთიმიზეზიისოცწლიანიპროცესია, როდესაცქართველებიწყვეტენ, თუვინარიანისინი, რასნიშნავსიყოქართველითანამედროვემსოფლიოში. ამპროცესშიზოგმაქართველმააირჩიაგზა, რომლისმიხედვითაცქართველობაესარისეთნიკურადქართველიდაიყომართლმადიდებელი. ესმიდგომაარტოვებსადგილსსაქართველოსბევრიმოქალაქისთვის, რომელთაცგანსხვავებულირწმენადაეთნიკურობაგააჩნიათ,"-განაცხადაჯონბასმა.
ჯონბასმააღნიშნა, რომისსაქართველოსწინაშემდგარიპრობლემებისდაძლევასოპტიმისტრადუყურებს, ოპტიმიზმისსაფუძველსკიაძლევსის „მენტალურირევოლუცია,“ რაცმოხდაბოლოდროსსაქართველოშიდაესპროცესიგრძელდება. მისითქმით,  "ესხალხთანურთიერთობაშიყოველიფეხისნაბიჯზეიგრძნობა, ქართველებითანამედროვესამყაროსდასაქართველოსადგილსამსამყაროშიუკვესხვაგვარადაღიქვამენ, რაცდიდწილადახალითაობისდამსახურებაა."
ცხადია, სხვასახელმწიფოსელჩისაჯაროდასეთშეფასებებსმოერიდებოდა, მაგრამაშშ-საქართველოს „განსაკუთრებული“ურთიერთობებისგამოჯონბასმასაკუთართავსამისუფლებამისცა.

ჯონბასისმიერაღნიშნული „მენტალურირევოლუცია“ მისიმიგნებაარარის. ამმენტალურრევოლუციაზებევრსწერდნენ, მათშორისპრეზიდენტსააკაშვილისმრჩეველები: რაფაელგლუკსმანიდაფელიქსმარკო. ტექსტიგამოქვეყნდა 2010 წლის 11 ოქტომბერსყოველდღიურფრანგულ „ფიგაროში“ - "ატლანტიზმი "ახალიმსოფლიოს" გამოწვევებისწინაშე", სადაცვკითხულობთ, რომსულრაღაცშვიდიწლისწინგაკოტრებულისაქართველო, დღესპლანეტისყველაზეინოვაციურიპოლიტიკურიდაეკონომიურირეფორმებისლაბორატორიაადარომამ "ლაბორატორიას" დაახლოებით 30-მდე 40-50 წლისასაკისატლანტისტურიპრინციპებისერთგულიენთუზიასტიახალგაზრდამართავს.“ (ელექტროჟურნალი „კალმასობა,“ უფროვრცლად,იხ.ბ.გიორგობიანისწერილში).
საქართველოშიმიმდინარემენტალურირევოლუციისშესახებთვითონბ-ნიმიხეილსააკაშვილიცხშირადსაუბრობს. მაგალითისათვისავიღოთსაქართველოსპრეზიდენტისგამოსვლააშშ-ისერთ–ერთკვლევითცენტრში 2010 წლისდეკემბერში, სადაციგიამბობდა, რომთითქოს „10.000 ინგლისურიენისმასწავლებლისჩამოყვანა, მნიშვნელოვნადცვლისქართველთამსოფლაღქმას.“

როგორცვხედავთ, ორივეშემთხვევაშიმთავარისამიზნეპატრიარქალურისაზოგადოებადაძველი „დრომოჭმული“ მენტალიტეტია. მისიშეცვლისაუცილებლობაშემდგომიპროგრესისაუცილებელიპირობაა. საზოგადოებისშეცვლასკიმასშიარსებულიღირებულებებიუშლისხელს, ესღირებულებებიხშირშემთხვევაშიდაკავშირებულიაენასთან, ეთნიკურწარმომავლობასადარელიგიასთან.

ჯონბასის, ქართველებისდახასიათებისასგამოყენებულიმახასიათებლებიორიგინალურიარარის, მსგავსიპრობლემა, ბევრიქვეყნისწინაშეცარაერთხელმდგარა, მათშორისთვითაშშ-სსტრატეგიულიმოკავშირეებისთვისაც.

ამმხრივშეგვეძლოგაგვეხსენებინათუნდაციპონიისადაისრაელისმაგალითები.მოდით, დავაკვირდეთმათიცხოვრებისწესს. მაგალითადავიღოთთუნდაცის, რაციაპონელებისთვისდაარამხოლოდმათთვისიოლადმისაღებიდაადვილადგადასაწყვეტია, ჩვენთვისკიწარმოუდგენლადდაუშვებელი. ვინაიდანარცთუიშვიათადსხვებისთვისპატრიოტიზმადჩათვლილისაქციელიჩვენნაციონალიზმადმოგვეწერებახოლმე. საყოველთაოდცნობილია, რომდღემდეამომავალიმზისქვეყანაშიერთადერთისაშუალებაიაპონელადგახდომისაარის - დაბადებაიაპონელად!

ამისსაუკეთესოილუსტრაციაა, იაპონელებისდამოკიდებულებამათქვეყანაშიმცხოვრებკორეელებისმიმართ.

1910 წლიდან 1945 წლამდე, როდესაცკორეაიაპონიისნაწილიიყო, ბევრიკორეელიგადასახლდაიაპონიაში. ამჟამადიაპონიაშიცხოვრობსათასობითმესამეთაობისკორეელი. ისინიგარეგნულადგამოიყურებიანიაპონელთამსგავსადდაისევეიქცევიან, როგორციაპონელები - მათაქვთბინადრობისუფლება, მაგრამისინიარარიანიაპონიისმოქალაქენი, მათარშეუძლიათხმამისცენარჩევნებზე, იმუშაონსახელმწიფოდაწესებულებებშიდაიაპონელთადიდიუმრავლესობაარქმნისმათთანსაერთოოჯახებს, არიღებსსამუშაოზე. უკანასკნელხანსესსაკითხიწინაპლანზეწამოიჭრალიბერალურპრესაში, მაგრამიაპონელთამეტიწილითვლის - თუკიკორეელებსმათიკანონებიარმოსწონთ, შუძლიათწაბრძანდნენთავიანთკორეაში. იაპონელებსრომჰკითხოთ, რამდენითაობადასჭირდებათკორეელებს, რომიაპონელებადიქცნენ, გიპასუხებენ: „ისინიყოველთვისდარჩებიანკორეელებად".

საზოგადოებრივიაზრისზეწოლითდროდადროიაპონელებსმორალურადიძულებულსხდიან,მიიღონუცხოელები. 70-იანწლებშიაშშ-მაპრაქტიკულადაიძულაიაპონიამიეღოვიეტნამელიდევნილებისგარკვეულინაწილი. ვიეტნამელებმაძალიანმალეიგრძნეს, რომმათიიქყოფნაარიყოსასურველიდაუმეტესობასაბოლოოდგადაბარგდაშეერთებულშტატებში. იაპონელები კიგულშიზეიმობდნენ.

იაპონიადიდიხმაურისგარეშეარღვევსიმწესებს, რომლებიცამერიკელებმასაყოველთაოაუცილებლობითდაუწესესყველაქვეყანას. დასავლეთისსახელმწიფოებსგანსაკუთრებითაცოფებსსქესობრივიდისკრიმინაცია. კაცებიდაქალებიმუშაობენსხვადასხვასფეროშიდაქვეყანაშიარავინიმაღლებსხმასამისწინააღმდეგ. გასაგებია, რომდიასახლისობაიაპონიაშირთულიამოცანაა.

რამდენიცუნდაუხსნანამერიკელმაფემინისტებმაიაპონელქალებს, თურამძიმეხვედრშიარიანისინი, იაპონელიქალებიმათნათქვამსერთყურშიუშვებენდამეორიდანგამოუშვებენხოლმე - ისინიამჯობინებენიცხოვრონპირობებში, როდესაცმათიშვილებიარესწრაფვიანთავისუფლებასმშობლებისაგან; ვითარებაში, სადაცთითქმისარხდებაბავშვთადანაშაული; არარსებობენუკანონოშვილებიდასადაცგანქორწინებაორჯერდამეტადნაკლებადარისდაფიქსირებული, ვიდრეამერიკაში. ტრადიციულიაიაპონელთაშეხედულებაჰომოსექსუალიზმზე - ჰომოსექსუალისტებიარუყვართიაპონიაში; აქარჰყავთ „შიდსით" ავადმყოფები. უკანასკნელიმონაცემებითმათირაოდენობაქვეყანაში 400 ადამიანია, მაშინ, როდესაცაშშ-ში 125 ათასიასეთიავადმყოფიადაინფიცირებული - მილიონამდე.

იაპონელებს აქვთმტკივნეულიპრობლემაც - დაბალიშობადობა - საშუალოდ 1,53 ბავშვი; მაგრამამპრობლემასაცისინიჭრიანარასამხრეთაზიიდანცოცხალიძალისშემოყვანისგზით, არამედსაპენსიოასაკისზრდით 65-დან 75 წლამდე.

ამერიკელებისაზრით,ასეთიზომისმიღებასისულელეა, მაგრამიაპონელებისამშობლოსდაერისერთიანობისთვისმზადარიანყოველგვარიღონისძიებისთვის, რადგანისინიგადასცემენთავიანთმომდევნოთაობებს - მტკიცედშეკრულეროვნულსხეულს, კულტურულერთობას, ოჯახურკავშირებს, სამშობლოსსიყვარულსდაუნიკალურიაპონურხასიათს.

მაგალითიმეორე: როგორცცნობილია, ებრაელებსდიდდახმარებასუწევდადაუწევსაშშ, თუმცაისრაელისსახელმწიფოწინააღმდეგობასუწევსმათთვისმიუღებელამერიკელთამოთხოვნებს, თუმიაჩნიათ, რომესმოთხოვნებიარშედისისრაელისეროვნულინტერესებში.

ისრაელისპირველიპრემიერ-მინისტრი, გამოჩენილისახელმწიფოდაპოლიტიკურიმოღვაწედავითბენ-გურიონიაფრთხილებდაქვეყანასშორსყოფილიყოილუზიისგან, რომამერიკისადაისრაელისინტერესებიერთიდაიგივეიქნებოდა.  "არარისსახელმწიფო, რომელიცთავისთავსაიგივებდესსხვასახელმწიფოსთან: ამერიკაისევეარგვიცხადებსჩვენსოლიდარობასყველაფერში,როგორცჩვენარავართსოლიდარულიამერიკასთან. აშშ-სმოსაზრებებიზოგჯერარემთხვევაჩვენსშეხედულებებს, ზოგჯერეწინააღმდეგებაკიდეც. ჩვენგვაქვსჩვენისაკუთარიმოსაზრებებიდასავალდებულოროდია, რომისინიეწინააღმდეგებოდესამერიკისმოსაზრებებს, მაგრამარცსავალდებულოაყოველთვისდაემთხვესმათ.“

ხშირშემთხევაში, თურამდენადსწორიაამერიკელთადამოკიდებულებასხვაკულტურებისადმიამისაუცილებლობაზედანიელბურსტინიცსაუბრობს:  "ამერიკელმასაზღვარგარეთხშირად უნდაიმოგზაუროსდაიქიდანგაიგონოსამერიკისხმა, რათამიხვდეს, რომისტორიაშიარსებულთაგანერთ-ერთიყველაზეცალმხრივადგანვითარებულიკულტურისწარმომადგენელია“.