ოპოზიციური პარტიების მიერ ორგანიზებული საპროტესტო აქცია კანონისა და კონსტიტუციის ფარგლებს დასაწყისშივე გასცდა. მომიტინგეებსა და სამართალდამცავებს შორის, ცენტრალურ საარჩევნო ადმინისტრაციასთან მომხდარი დაპირისპირება კიდევ ერთხელ გახდა კრიტიკის საგანი. იქნა თუ არა პოლიციის მხრიდან გამოყენებული არათანაბარი ძალა, რა პასუხისმგებლობა ეკისრება ხელისუფლებას და ოპოზიციას განვითარებულ მოვლენებზე?

for.ge-სთან ინტერვიუში ექსპერტი უსაფრთხოების საკითხებში ვახტანგ მაისაია არსებულ ვითარებას აფასებს.

ვახტანგ მაისაია: სიტუაცია საკმაოდ რთულია. აშკარაა, რომ ქვეყანაში ღრმა პოლიტიკური კრიზისია. მე თავიდანვე ვთქვი, რომ ამ არჩევნებს მოყვებოდა ვადამდელი არჩევნები და სამწუხაროდ, მართლდება. ამ ვერსიას აქვს თავისი საფუძველი და ავხსნი რატომაც. პირველი ის, რომ საპარლამენტო მართვის ფორმას აქვს ასეთი თვისება, რომ ასეთი ხშირი საპარლამენტო არჩევნები და პოლიტიკური კონსესუსის მიღწევა არის ძალიან რთული, არა მარტო ჩვენი ქვეყნისთვის, არამედ ბევრი დემოკრატიული ქვეყნებისთვისაც კი. ასევე, საქართველოს უკვე ჰქონდა საპარლამენტო მმართველობის გამოცდილება და მაშინაც იყო სერიოზული კრიზისი და მაშინდელ ხელისუფლებას მოუწია ახალი კონსტიტუციის მიღება და ისეთი მმართველობის მოდელის შემოღება, რომელმაც ქვეყანა მეტ-ნაკლებად სტაბილურობამდე მიიყვანა. როდესაც საქართველოში არსებობს დაბალი პოლიტიკური კულტურა, არ არსებობს კლასიკური პოლიტიკური პარტიების მოდელი და პოლიტიკური პარტიებისთვის არის პრობლემატური, რომ იყვნენ თავის სიმაღლეზე და ჰქონდეთ პოლიტიკური პარტიისთვის დამახასიათებელი ყველა ატრიბუტი, ამ დროს ასეთი სცენარის განვითარება იქნებოდა სავსებით ლოგიკური. ეს სამი ძირითადი მომენტია, რის გამოც გამოვთქვი ეს ვარაუდი. სამწუხაროდ, განმეორდა 20 ივნისის მოვლენები. როგორც ჩანს, ჩვენს ტრაგიკულ შეცდომებზე ვერ ვსწავლობთ. მე ვერ ვიგრძენი, რომ ჩვენ გვყავდა ხელისუფლება. როდესაც ასეთი რთული და მძიმე სიტუაციაა, არ აქვს მნიშვნელობა პროვოცირება ვის მიერ არის განხორციელებული, ამ პირობებში, როდესაც პარლამენტი არ არის სამართლებრივად ჯერ შემდგარი და არსებობს კრიზისის კონკრეტული ფორმები, აქ თავის თავზე ეს სიტუაცია უნდა აეღოთ მთავრობის წევრებს, პრემიერ-მინისტრს, შინაგან საქმეთა მინისტრს და ასე შემდეგ.

გუშინ ჩვენ ვიხილეთ, რომ ხელისუფლების წარმომადგენელი იყო მხოლოდ სახალხო დამცველი. მე ნაკლებად მაინტერესებს, ჯერ კიდევ არალეგიტიმური მმართველი პოლიტიკური პარტიის წარმომადგენელი, რომელსაც არ გააჩნია სამართლებრივი და არც პოლიტიკური ლეგიტიმაცია. ამიტომ, როდესაც ასეთი მძიმე სიტუაციაა, ყველა უნდა იყოს თავის სიმაღლეზე და ამ შემთხვევაში ლეგიტიმაცია პირველ რიგში გააჩნია აღმასრულებელი ხელისუფლების წარმომადგენლებს - მთავრობას. მე მიკვირს, რომ ბატონი გიორგი გახარიასი, რომელიც საკმაოდ ეფექტური მმართველია. 20 ივნისის ტრაგიკული მოვლენების დროს ის იდგა თავის სიმაღლეზე, გააკეთა განცხადებები, გარკვეული პასუხისმგებლობა აიღო საკუთარ თავზე. იმ ღამით, მით უმეტეს მძიმე პანდემიის პირობებში, ხდება წყლის ჭავლით აქციის დაშლა, თანაც ყოველგვარი წინასწარი გაფრთხილების გარეშე, თანაც, ფაქტობრივად, თანაფარდობა საპოლიციო ძალებსა და მომიტინგეებს შორის იყო თანაბარი, პოლიციას შეეძლო გამოეყენებინა ექსტრემისტული პიროვნებების განეიტრალება.

ანუ, კონკრეტულად რომ გვითხრათ, რა ფორმით უნდა მომხდარიყო ამ ადამიანების განეიტრალება, რა ალტერნატივა ჰქონდა პოლიციას და არ გამოიყენა?

- ჩვენ ვნახეთ, რომ მომიტინგეებსა და საპოლიციო ძალებს შორის იყო თანაბარი რაოდენობა. მომიტინგეების რაოდენობა იმდენიც არ იყო, რომ ყოფილიყო კრიტიკული მასა, ეს სხვაა მაგრამ პოლიციას შეეძლო გაენეიტრალებინა მოექსტრემისტო ჯგუფები, ეს თავისუფლად შეიძლებოდა.

რას ნიშნავს განეიტრალება, რას გულისხმობთ, ფორმა გვითხარით თუ შეიძლება?

- ვინც არღვევს, გაიყვანე და ჩასვი მანქანაში.

თქვენ თუ ნახეთ კადრები, რომელიც შინაგან საქმეთა სამინისტრომ გაავრცელა, კადრებში ასახულია ის პროცესები, რაც წინ უძღოდა წყლის ჭავლის გამოყენებას, ამ კადრების მიხედვით იქნებ გვიპასუხოთ, როგორ შეიძლებოდა თითოეული ადამიანის გამოყვანა და მანქანაში ჩასმა როგორც თქვენ ამბობთ?

- მე რაც ვნახე პირდაპირი ეთერით, იქ ჩანდა, რომ ადამიანებს მიასხეს წყლის ჭავლი გაფრთხილების გარეშე. ასეთ ვარიანტში შეიძლება გამოიყენო საპატრულო პოლიცია და მოახდინო მათი დაკავება. შეეძლოთ გამოეყენებინათ ხელკეტები, ელექტროშოკები სავსებით ადეკვატური იქნებოდა და არა სპეცდანიშნულების ძალები, რომლებსაც სხვა დანიშნულება აქვთ.

მომიტინგეების მხრიდან ასევე გამოყენებული იქნა მოლოტოვის კოქტეილებიც და ამის ფაქტები არსებობს..

- გასაგებია, მესმის, მაგრამ ამისათვის საჭიროა საგამოძიებო მოქმედებები, საგამოძიებო ორგანოები იმედია დაადგენენ ყველაფერს. მე ვფიქრობ, რომ ის სახალხო დამცველის და არასამთავრობო ორგანიზაციების მოსაზრებები უფრო მეტად შეესაბამებოდა რეალობას. თუმცა ძალა, რომელიც გამოიყენეს, შეიძლებოდა ყოფილიყო ადეკვატური. ეს უკვე არის საგამოძიებო უწყებების პრეროგატივა.

ეს იყო ერთი მხარე, რაზეც პასუხისმგებლობა ეკისრებოდა ხელისუფლებას, მეორე მხარეზე ვილაპარაკოთ - რა პასუხისმგებლობა ეკისრება განვითარებულ მოვლენებზე ოპოზიციას, მხედველობაში მივიღოთ მძიმე პანდემიური ფონი და ის პოლიტიკური მოწოდებები, რომლებიც ადამიანებს უბიძგებს კანონდარღვევისკენ?

- პასუხისმგებლობა უნდა აიღონ, ბუნებრივია. როდესაც ხალხის მასები ცდილობდნენ ჯებირის გარღვევას და შენობაში შეჭრას, აქ უკვე, ბუნებრივია, ლიდერების პასუხისმგებლობაა, ეს თავისთავად ცხადია. როდესაც ოპოზიციის ლიდერებმა დაინახეს, რომ სიტუაცია დაიძაბა, ხალხს მოუწოდეს, რომ დაშლილიყვნენ.

 ფაქტია, რომ ოპოზიცია რა შედეგიც არ უნდა დამდგარიყო, ამ პროცესებისთვის ემზადებოდა, იგივე მათი განცხადებები, ჩანაწერები რომელიც გამოქვეყნდა, ეს ყველაფერი ოპოზიციის ინტერესებში შედის, რითიც ზარალდება ხალხი, რომლებიც იქ იდგნენ და მხარს უჭერდნენ და ასევე ზარალდება ქვეყანა. ამ მძიმე პერიოდში ფაქტობრივად, პარალიზებულია საკანონმდებლო ორგანო და უახლოესი თვეები პოლიტიკური პროცესები იქნება უმართავი თუ ასე გაგრძელდა...

- გასაგებია, მაგრამ მმართველ ძალასაც ჰქონდა სერიოზული დარღვევები და გადაცდომები. ხელისუფლებამ აიღო პასუხისმგებლობა, რომ ის ჩაატარებდა გამჭვირვალე და სამართლიან არჩევნებს, არავინ დავობს, რომ წინასაარჩევნო კამპანია ჩატარდა სამართლიან და კონკურენტულ გარემოში. არჩევნების დღიდან დაიწყო აბსოლუტურად გაუგონარი მოვლენები. ირაკლი კობახიძე, რომელიც არის დისკრედიტირებული და რომელმაც ქვეყანა მიიყვანა კრიზისამდე, რომელსაც პოლიტიკური და სამართლებრივი ლეგიტიმაცია არ გააჩნია, გამოდის და აკეთებს განცხადებებს, ჩემთვის უფრო მნიშვნელოვანი იყო პრემიერ-მინისტრის და შინაგან საქმეთა მინისტრის მიერ გაკეთებული განცხადებები. მართალია, მასმედია დღეს არის პოლარიზირებული, მაგრამ ერთ-ერთ პროპაგანდისტულ არხზე, დისკრედიტირებული ყოფილი ჩინოვნიკი გამოდის და ინსტრუქციებს აძლევს ოპოზიციის წარმომადგენლებს, როგორ უნდა მოახდინონ გადატრიალება, როგორ უნდა გადმოიბირონ ძალოვანი სტრუქტურის წარმომადგენელი. უკაცრავად, მაგრამ, ეს უკვე პირდაპირი მოწოდებაა გადატრიალების სცენარისკენ. როდესაც ადამიანი საკუთარ თავს უწოდებს ტელეწამყვანს და ამ დროს თავადვე არღვევს ჟურნალისტიკის წესებს, ეს ყველაფერი კი ხდება პირდაპირ ეთერში, ეს რა არის? ამიტომ, მედიას მოვუწოდებ, თავი შეიკავოს ასეთი უპასუხისმგებლო განცხადებებისაგან. ან ჩამოყალიბდნენ ვინ არიან, სმოლნში გამაგრებული რევოლუციური ბოლშევიკური შტაბი, თუ დამოუკიდებელი მასმედია, ესაა მთავარი.

ვადამდელი არჩევნების მოთხოვნა რამდენად მიზანშეწონილია არსებული პანდემიური ფონიდან და ეკონომიკური სიტუაციიდან გამომდინარე, საკმაოდ სერიოზული ფინანსური დანახარჯი ექნება ქვეყანას..

- სანამ არ მოხდება კონსესუსის მიღწევა პოლიტიკური ძალებს შორის, მანამ არ იქნება ერთიანი პოზიცია, რომ თუნდაც მოხდეს ხელახალი გადათვლა იმ სადავო უბნებისა, მანამ, ფაქტობრივად, ჩვენ ვართ შესული პოლიტიკურ ჩიხში. დღეს ყველა პოლიტიკური ბერკეტი არის საკანონმდებლო ორგანოში და არა აღმასრულებელ ორგანოში. დღევანდელი მთავარი პოლიტიკური ორგანო არის ფაქტობრივად ბლოკირებული, ანუ ის ორგანო, რომელმაც უნდა მიიღოს და აღასრულოს გადაწყვეტილებები. როდის დაიწყებს პარლამენტი მუშაობას, არავინ იცის. ანუ, ჩვენ ვართ ხელისუფლების გარეშე, ეს არის რეალობა. მთავარია, პარლამენტმა იმუშაოს და მოხდეს ლეგიტიმაცია.