საქართველოს პროკურატურა აზერბაიჯანისთვის საქართველოს ტერიტორიის ნაწილის გადაცემისკენ მიმართული ქმედების საქმეზე დაკავებული ივერი მელაშვილისა და ნატალია ილიჩოვასთვის წინასწარ პატიმრობას ითხოვს და მათ ედავება, რომ სადელიმიტაციო კომისიაში მუშაობისას საქართველოს ისტორიულად კუთვნილი ტერიტორიების დაკარგვის საფრთხე შექმნეს.

ამასთან, საგამოძიებო უწყება არ გამორიცხავს, დავით გარეჯის საკითხზე ყოფილი, თუ მოქმედი თანამდებობის პირთა პასუხისმგებლობის საკითხი გამოიკვეთოს. ამ შემთხვევაში, კითხვები მიდის სააკაშვილთან, რადგან საუბარია იმაზე, რომ საქართველოსა და აზერბაიჯანს შორის, 2007 წლის ჩათვლით პერიოდში, შეთანხმებული საზღვრის რიგი მონაკვეთები არ შეესაბამება 1937-38 წლებში გამოცემულ 1:200 000 მასშტაბის ტოპოგრაფიულ რუკებზე დატანილ საქართველოს საზღვრის ხაზს. სხვაობა საქართველოს საზიანოდ შეადგენს 3500-მდე ჰექტარს.

„ლელოს“ ლიდერი მამუკა ხაზარაძე ფიქრობს, რომ, როცა ჩვენს მეზობელ ქვეყნებში მიმდინარეობს ომი, გარეჯის თემის წამოწევა პოლიტიკური სპეკულაციაა.

რამდენად დროულია დავით გარეჯის თემის წამოწევა და რამდენად არგუმენტირებულია ცალკეულ პირთა დადანაშაულება საქართველოს საზიანოდ?!

პოლიტოლოგი სოსო ცინცაძე for.ge-სთან საუბრისას აცხადებს, რომ არ არის გარკვეული ამ საქმის დეტალებში, მაგრამ, როგორც სპეციალისტმა, ერთი რამ იცის, რომ ოფიციალურად ერთი მტკაველი მიწაც არ მიუღია აზერბაიჯანს საქართველოდან, ვინაიდან ტერიტორიის გადაცემა ასე მარტივი არ არის. გარდა იმისა, რომ სპეციალურმა კომისიებმა უნდა მიიღონ გადაწყვეტილება, კომისიის ხელმძღვანელებმა ხელი მოაწერონ და მერე საგარეო საქმეთა მინისტრებმა ხელი მოაწერონ დოკუმენტაციას, ორივე ქვეყნის პარლამენტმაც უნდა მიიღოს საბოლოო გადაწყვეტილება. ამ შემთხვევაში კი, არც საქართველოს პარლამენტს არ მიუღია გადაწყვეტილება ტერიტორიის გადაცემაზე და არც აზერბაიჯანის პარლამენტს ამ ტერიტორიის მიღებაზე.

„შეიძლება ვინმემ თქვას, განზრახვა იყო ასეთიო, მაგრამ იურიდიულად განზრახვა დანაშაული არ არის. სააკაშვილი ლაპარაკობდა, მქონდა ალიევთან მოლაპარაკებები კომპრომისის შესახებო, მართლაც, ტერიტორიების გაცვლისას ხდება ხოლმე კომპრომისები, შენ მე ამ ტერიტორიას მაძლევ, მე შენ გაძლევ სხვა ტერიტორიას. ყველაფერს თავი დავანებოთ, საბჭოთა კავშირი ფინეთს სთავაზობდა, ვიბორგის მხარე მომეცი და სამჯერ მეტ ტერიტორიას მოგცემო, ეს მიღებულია დიპლომატიაში და დანაშაული არ არის, მაგრამ არჩევნებში სააკაშვილის დამარცხების შემდეგ მოლაპარაკება მოლაპარაკებად დარჩა. თანაც, ჩვენს პარლამენტს მაშინ რომ მიეღო გადაწყვეტილება და ქართული მიწის ამდენი ნაწილი გადაეცა აზერბაიჯანისთვის, ეს მაშინდელ ოპოზიციას, ან სამოქალაქო საზოგადოებას გამორჩებოდა? ეს ჩუმად ვერ მოხდებოდა. ჯერ ერთი, დოკუმენტაციის გადამალვა როგორ მოხდებოდა, როცა ამ დოკუმენტის ორიგინალი სომხეთში ინახება. მე არ ვიცი, სომხეთში როგორ მოხვდა ის დოკუმენტი, მაგრამ ჩვენს პარლამენტს არ მიუღია არანაირი გადაწყვეტილება ტერიტორიის დათმობის შესახებ“, - აცხადებს სოსო ცინცაძე.

ამასთან, ინტერესდება, მაინცდამაინც ახლა ამ თემის წამოწევით ქართული მხარე რატომ რისკავს, სამუდამოდ გადაიკიდოს აზერბაიჯანი? ამას ბაქო როგორ აღიქვამს? ბაქო ხომ აღიქვამს, რომ ამ ხელისუფლებას 8 წელიწადია ხმა არ ამოუღია გარეჯთან დაკავშირებით და ახლა, როცა ჩვენ მძიმე დღეში ვართ, ომში შეიძლება დავმარცხდეთ, ცდილობენ, ისარგებლონ ჩვენი დასუსტების ხარჯზე.

ამასთან, პოლიტოლოგს ისიც აინტერესებს, ნინო კალანდაძე რატომ არ იღებს ხმას და არ ამბობს, პარლამენტის გადაწყვეტილება აჩვენონ, რომლის ძალითაც, თურმე დავით გარეჯის ნაწილი აზერბაიჯანს გადაეცა.

„თუკი პარლამენტის გადაწყვეტილება არსებობს, მაშინ ამ ფაქტს ვერავინ გაექცევა. თუმცა თვით ის ფაქტი, რომ სადელიმიტაციო-სადემარკაციო კომისია დღემდე მუშაობს, მეტყველებს იმაზე, რომ საბოლოო გადაწყვეტილება მიღებული არ ყოფილა. თუკი გადაწყვეტილება მიღებული არ არის, მაშინ ვინ ვის რა გადასცა?“

ანალიტიკოსი ზაალ ანჯაფარიძე ფიქრობს, რომ დავით გარეჯის თემის წინ წამოწევით ქართულ მხარეს არანაირი წინააღმდეგობა არ გამოუხატავს აზერბაიჯანისთვის. პირიქით, ჩვენ ვიქცევით ძალიან ცივილურად ამ საკითხში, არ ვაჩქარებთ მოვლენებს, უბრალოდ, ამ რუკების აზერბაიჯანისთვის გადაცემა მოხდა მანამ, სანამ კონფლიქტი დაიწყებოდა.

„თუ მიაქციეთ ყურადღება, კონფლიქტამდე ორი დღით ადრე იყო ჩამოსული აზერბაიჯანის საგარეო საქმეთა მინისტრი, რა დროსაც მას გადაეცა ეს რუკები, მათაც წაიღეს რუკები, თქვეს, შევისწავლით და პასუხს გეტყვითო. ჯერ ჩვენ ისიც არ ვიცით, აზერბაიჯანი ამ რუკებს აღიარებს? არ არის ასე მარტივად საქმე, სხვა რუკებიც არსებობს, საბჭოთა კავშირის დროს მოკავშირე რესპუბლიკებს შორის მხოლოდ ადმინისტრაციული საზღვარი არსებობდა და ეს ადმინისტრაციული საზღვარი ძალიან პირობითი იყო. სხვადასხვა დროს კარტოგრაფიული რუკები რომ დგებოდა, იქ სხვადასხვა მონაკვეთები იყო მონიშნული. არ ვარ ჩახედული 1938 წლის რუკის გარშემო, რომელზეც საუბრობენ, მაგრამ აქ მთავარია, სადემარკაციო-სადელიმიტაციო კომისიის მაშინდელმა შემადგენლობამ 2007-08 წლებში მოიძია თუ არა ყველა ის დოკუმენტი, რათა საქართველოს პოზიციები დაეცვა“, - აცხადებს ზაალ ანჯაფარიძე for.ge-სთან საუბრისას.

ამასთან, დასძენს, რომ საჯარო სივრცეში დევს მაშინდელი საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილის ნინო კალანდაძის კომენტარი, ასევე, სააკაშვილის კომენტარი, რომ დავით გარეჯის კომპლექსის რაღაც ნაწილი თურმე მდებარეობს აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე, ეს არის სწორედ სადემარკაციო სადელიმიტაციო კომისიის მუშაობის შედეგი, რომელთაც აღიარეს, რომ ის ტერიტორია, სადაც არის დავით გარეჯის კომპლექსის ნაწილი, თითქოს აზერბაიჯანია. ამას ედავება სწორედ პროკურატურა, ხომ არ იყო აქ დანაშაულის ნიშნები და ხომ არ ჩაიდინეს ამ პირებმა ეს ქმედებები შეგნებულად.

პროფესორი, კავკასიოლოგი ცირა ბარამიძე აცხადებს, რომ რთულია იმის თქმა, გაყალბება მოხდა თუ არა დავით გარეჯთან მიმართებით, მაგრამ მისთვის მიუღებელია ფორმა, რომელიც პროკურატურამ შეარჩია.

„მე ვარ მეცნიერი, პროფესორი, მაგიდასთან ვმუშაობ, ჩემს სახლში სამუშაო მაგიდაზე დევს უამრავი რუკა, რამდენად დასაშვებად მიგაჩნიათ, შემოვარდეს პროკურატურა და დაიწყოს ჩხრეკა. თვითონ ეს ფორმა და დროის შერჩევა სრულიად მიუღებელი იყო და თანადგომას ვუცხადებ იმ კომისიის წევრებს, რომლებსაც შეიძლება არ ვეთანხმებოდე კონცეპტუალურ საკითხებში, ან მინდოდეს მათთან ჩართვა და პოლემიკა სამეცნიერო თვალსაზრისით, მაგრამ სახელმწიფოს სტრუქტურას ასეთი უფლება არავინ არ უნდა მისცეს არასოდეს. არსებობს განხილვის სხვა ფორმატი“, - აღნიშნა ცირა ბარამიძემ ჩვენთან საუბრისას.

მეცნიერმა ისიც გაიხსენა, რომ საქართველოს პარლამენტის დიასპორისა და კავკასიის საკითხთა კომიტეტის საკონსულტაციო სამეცნიერო საბჭოს ექსპერტად მუშაობისას მას ჰქონდა სურვილი, მოეწვია სადელიმიტაციო-სადემარკაციო კომისიის წევრები, მოესმინა მათთვის, პერმანენტულად რატომ არ ასრულებდნენ თავის სამუშაოს, თუმცა პოლიტიკური ნება არ არსებობდა არათუ სამუშაოს დასრულების, არამედ მოსმენისაც კი. დღეს, როცა აზერბაიჯან-სომხეთს ასეთი მწვავე სიტუაცია უდგას, საქართველო აკეთებს განაცხადს და ლამის ტერიტორიულ პრეტენზიას უყენებს ჩვენს მეზობელს. 1938 წელს რა გადაწყდა და რა ვერ გადაწყდა გარეჯის ტერიტორიაზე, ზუსტად ახლა გაახსენდათ.

ცირა ბარამიძე არ გამორიცხავს, ეს ფაქტი ემსახურებოდეს რომელიღაც კონკრეტული პერსონის დისკრედიტაციას, მათ შორის, ყოფილი პრეზიდენტის. თუმცა ამით იმდროინდელი პრეზიდენტი კი არა, საქართველო დაზარალდება, რადგან აზერბაიჯანს, რომელიც ყოველი მხრიდან იბომბება, ყარაბაღის მიმდებარე ტერიტორიებიდან, აზერბაიჯანული სოფლებიდან განდევნილია აზერბაიჯანული ეთნიკური მოსახლეობა, არასწორი დრო შეურჩიეს. დღეს აზრი არ აქვს ამ ფორმატში საუბარს.

„დავით გარეჯი ისტორიული საქართველოს ტერიტორიაა, ამას დიდი მტკიცებულებაც არ სჭირდება, იმ კომისიას აქამდეც შეეძლო ეს დაედგინა, რომ ყოფილიყო პოლიტიკური ნება. მაგრამ ეს არ მოხდა. თუ ამას აზერბაიჯანი აღიქვამს პრეტენზიად, ეს საქართველოს მხრიდან დიდი სტრატეგიული შეცდომა იქნება“, - ამბობს ცირა ბარამიძე.

For.ge დაუკავშირდა მეცნიერ მანანა ხვედელიძეს, რომელიც, სხვა მეცნიერებთან ერთად, ასევე, დაკითხეს. იგი დავით გარეჯის თემასთან დაკავშირებით ვერაფერს ამბობს, რადგან ძიებაშია საქმე.

„ჩვენ ყველა, უფლებამოსილი პირები, მეცნიერები დაგვკითხეს და ჩვენება მივეცით. სანამ არ დამთავრდება, ვერაფერს ვიტყვი. კომისიის წევრი ვიყავი 2013 წლიდან, აქ კი საუბარია 2006 წლის მონაკვეთის ოქმთან დაკავშირებით. 2006 წელს რა ხდებოდა, ვერც ამას გეტყვით, მე ხომ გამომძიებელი არ ვარ. მე ვარ მეცნიერი, მონოგრაფიის ავტორი: „საქართველოს სახელმწიფო საზღვრის სამართლებრივი, გეოგრაფიული, პოლიტიკური ასპექტები-მეოცე საუკუნე“, ჯავახიშვილში მაქვს დაცული დისერტაცია. პროკურატურასთან მიმართებით საუბარია კარტოგრაფიაზე და არა იურისპრუდენციაზე. მე კარტოგრაფი არ ვარ“.