მანანა მებუკე, პაატა ზაქარეიშვილი და ვახო კომახიძე ცხინვალში ვიზიტისას დაპატიმრებულ ქართველ მოზარდებს, ადგილობრივ ჟურნალისტებს, უგზო-უკვლოდ დაკარგული ოსების დედებს და დეფაქტო პრეზიდენტს შეხვდნენ.

როგორც ა/ო "ომის ინვალიდთა და დაღუპული მებრძოლების მეუღლეთა კავშირის" თავმჯდომარე მანანა მებუკემ "რეზონანსს" განუცხადა, კოკოითთან შეხვედრა წინასწარ დაგეგმილი არ ყოფილა და თავად დე აფქტო პრეზიდენტის ინიციატივით მოხდა. რაც შეეხება მათ ცხინვალში წასვლას, როგორც მანანა მებუკემ გვითხრა, იქაური სახალხო დამცველის, დავით სანაკოევის მიწვევით ჩავიდნენ.

მანანა მებუკე: მინდა ხაზგასმით აღვნიშნო, რომ ცხინვალში არ ჩავსულვართ კოკოითის მიპატიჟებით, არც კი ვიცოდით, მას თუ უნდა შევხვედროდით. ჩვენ საკმაოდ დიდი ხანია, 90-იანი წლებიდან მოყოლებული ვთანაშრომლობთ ცხინვალის არასამთავრობო ორგანიზაციებთან და სწორედ ამის ნიადაგზე ჩვენ თითონ შევთავაზეთ მათ, რომ სურვილი გვქონდა გვენახა ცხინვალის ციხეში მყოფი ორი ახალგაზრდა. გვაინტერესებდა, რა პრობლემების წინაშე დგანან და რა წინააღმდეგობებია მათთან დაკავშირებით.

ცხინვალში ადგილობრივმა სახალხო დამცველმა დავით სანაკოევმა მიგვიპატიჟა. შევხვდით ადგილობრივი არასამთავრობო ორგანიზაცია "ქალთა უფლებების დაცვის ორგანიზაციის" წარმომადგენლებსაც.

როგორ ჩაიარა მათთან შეხვედრამ და ძირითადად რაზე ისაუბრეთ?

- საუბარი იყო ამ დაკავებული მოზარდების ბედზე. ვმჯელობდით, რა შეიძლებოდა გაგვეკეთებინა მათთვის. საერთოდ, როდესაც არის კონფლიქტი და მოლაპარეკებების პროცესი მიდის, იგი ნორმალურად რომ წარიმართოს, სუფთა ფურცლიდან უნდა დაიწყოს ეს პროცესი. ანუ თუ რომელიმე მხარეს ჰყავს ტყვეები, ხდება მათი გაცვლა და იწყება ნულოვანი ათვლა. ეს, რა თქმა უნდა, პოლიტიკური პროცესია და საამისოდ მიმდინარეობს მოლაპარაკებები ოფიციალურ ფორმატში, რაც, იმედი გვაქვს, დადებითად დასრულდება.

სიმართლე გითხრათ, თავადაც შეშფოთებულები არიან და თვლიან, რომ ბავშვები არ უნდა იყვნენ პოლიტიკის მსხვერპლი, არ შეიძლება მათით მანიპულირება და არ აქვს მნიშვნელობა, ისინი ქართველები იქნებიან თუ ოსები.

კოკოითთან შეხვედრა როგორ შედგა და რაზე ისაუბრეთ მასთან?

- კოკოითმა თავად მიგვიწვია შეხვედრაზე. მერე გვითხრა კიდეც, რომ ეს იყო მისი ინიციატივა. მისი თქმით, რადგან იქ ჩავედით, გადაწყვიტა, მასაც შევხვედროდით. შეხვედრა დაახლოებით ერთ საათს გაგრძელდა. ძირითადად თავად საუბრობდა და ჩვენ ვუსმენდით. მაგრამ ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ყველაფერში ვეთანხმებოდით. არ გადავსულვართ არც პოლიტიკურ და სხვა ჩარჩოებში, ჩვენი ძირითადი ინტერესი იყო ეს დაკავებული ახალგაზრდები და ხაზი გავუსვით, რომ მათი გათავისუფლებისათვის საკმარისია კეთილი ნება. არც "კი" უთქვამს და არც - "არა". თავად კოკოითმა გვითხრა, რომ ოსი დედები ითხოვენ თავიანთი შვილების ამბის გაგებას.

მან ასევე ისაუბრა 2008 წლის აგვისტოს მოვლენებზე და, სიმართლე გიხრათ, პოლიტიკურ დებატებში ნაკლებად ვერთვები ხოლმე, რამდენადაც წარმოვადგენ არასამთავრობო ორგანიზაციას და ჩვენ გვქონდა კონკრეტული თემა, რაც ამ შემთხვევაში გვაინტერესებდა.

როგორც ამ შეხვედრიდან მივხვდით, ადგილობრივ ხელისუფლებაზე საკმაოდ დიდი გავლენა აქვთ იმ დაკარგული ოსი მოქალაქეების მშობლებს. სწორედ ამ შეხვედრის შემდეგ გადავწყვიტეთ მათ დედებთან შეხვედრა.

რამდენადაც ცნობილი გახდა, მათი მხრიდან იყო აგრესია. რა გითხრეს შეხვედრისას?

- როგორც მშობლები ამბობენ, 2008 წელს სამი ბავშვი - ერთი 15, მეორე 20 და მესამე 22 წლის, უგზო-უკვლოდ დაიკარგა და დღემდე ვერ გებულობენ, სად არიან. მათი მხრიდან წამოსული აგრესია სავსებით გასაგებია. მათ ჰქონდათ ჩანაწერები, ვერ გეტყვით, რა არის იქიდან სიმართლე და რა - არა, მე ამაზე პასუხს ვერ ვაგებ, მაგრამ ისინი ამბობენ, რომ ბავშვები ჯერ ჯავახეთში იყვნენ, შემდეგ ორთაჭალის ციხეში გადაიყვანეს.

პირდაპირ ვიტყვი, ოსი მოზარდების დედები ამბობდნენ, რომ ქართველი ბავშვები ცხინვალიდან მანამ არ უნდა გავიდნენ, სანამ მათი შვილები არ დაბრუნდებიან. დიალოგი ასე დაიწყო. ჩვენ ვცდილობდით აგვეხსნა მათთვის, რომ ეს და ქართველი ახალგაზრდების საქმე სხვადასხვაა და მათი გამიჯვნა უნდა მოხდეს. მათ არ ჩაუდენიათ ისეთი კრიმინალური დანაშუალი, რომ ისხდნენ ციხეში.

რა თქმა უნდა, ოსი ახალგაზრდების საქმეც აუცილებლად უნდა იქნას ბოლომდე მიყვანილი და გაირკვეს, სად არიან ისინი. სამივემ საკმაოდ დიდხანს ვილაპარაკეთ და, ჩემი აზრით, მათი დარწმუნება მოვახერხეთ, ყოველ შემთხვევაში, ბოლოს, დამოკიდებულება შეიცვალა.

თავად ქართველ ბავშვებთან როგორ ჩაიარა შეხვედრამ? რას ამბობენ მათ წინააღმდეგ ბრალდებაზე, ან როგორ მდგომარეობაში არიან ცხინვალის ციხეში?

- როგორც ბავშვები ამბობენ, არც საზღვრის უკანონოდ გადაკვეთასა და არც ასაფეთქებელ ნივთიერებებთან არაფერი ჰქონიათ საერთო. ზოგადად სუფთად იყვნენ ჩაცმულები. გვითხრეს, რომ კარგად ექცევიან, კარგად აჭმევენ. აყვანის შემდეგ ხელიც არავის დაუკარებია მათთვის. არც შეურაცხყოფა მიუყენებიათ. ამბობენ, რომ "წითელი ჯვარიც" შედის, მშობლებთან ატანენ წერილებს და ა. შ.

ერთადერთი, რაც მათ გვითხრეს, არის ის, რომ მშობლებთან დაბრუნება სურთ. მათთან საკანში სულ 8 არიან და ყველა ქართველია. სულ არის 14 ქართველი პატიმარი. მაგრამ ეს ბავშვები ვერ ამბობდნენ მათ ზუსტ სახელებსა და გვარებს. როგორც იქ გავიკითხეთ, ზოგ მათგანსაც საზღვრის უკანონოდ გადაკვეთა ედება ბრალად.

ეს, რა თქმა უნდა, კიდევ ცალკე თემაა, ჩვენ გავარკვიეთ ეს ამბავი. რეაგირება კი შესაბამისმა სტრუქტურებმა უნდა მოახდინონ. ამისთვის მიმდინარეობს მოლაპარაკებები. ჩვენ არც ამ ორი ბავშვის იქიდან წამოყვანა გვიფიქრია. არ ვართ ის სტრუქტურა, რომლებსაც შეიძლება ბავშვები გამოატანო. ჩვენ ადამიანის უფლებათა დაცვის კურთხით ვნახეთ, თუ რა მდგომარეობაში არიან.

კიდევ შეხვდით ვინმეს?

- იყო შეხვედრა ჟურნალიტებთან. ამდენი ხნის შემდეგ ვიყავით პირველი ჯგუფი, ვინც თბილისიდან ცხინვალში შევიდა. რაიმე პროვოკაციულ შეკითხვას ადგილი არ ჰქონია. ძირითადად ბავშვებზე იყო საუბარი. აინტერესებდათ ჩვენი დამოკიდებულება ამ ბავშვების მიმართ და შემდგომი ნაბიჯები, რას გავაკეთებთ ოსი მოზარდების გასათავისუფლებლად. იცით, ისინი უგზო-უკვლოდ დაკარგულებად ითვლებიან, ეს ჩვენს კომპეტენციას აღემატება, ეს ყველაფერი უნდა გადავცეთ სახელმწიფო სტრუქტურებს, რომლებიც მოახდენენ გარკვეულ რეაგირებას.

ადგილობრივ მცხოვრებლებთან საუბრის საშუალება თუ მოგეცათ და ზოგადად ცხინვალში როგორი მდგომარეობაა?

- საკმაოდ დიდი დრო წავიდა ამ შეხვედრებზე. დილით რომ დაიწყო, სადღაც საღამოს ათის ნახევრისთვის დასრულდა. ამიტომ მოსახლეობასთან გასაუბრების საშუალება არ მოგვეცა. მაგრამ, როგორც გაირკვა, მოსახლეობაშიც სხვადახვანაირი დამოკიდებეულებაა, თუმცა ზოგადად აგრესიული დამოკიდებულება არ ყოფილა ჩვენ მიმართ.

რაც შეეხება ცხინვალს, რაც მე დავინახე, მიმდინარეობს მშენებლობები, ცხინვალის რეაბილიტაციის პროცესი. თუმცა რა დონეზე ხდება ეს ყველაფერი, ერთი შეხედვით, რთული სათქმელია. არის უბნები, რომლებიც ძალიან დანგრეულია. იქ ხდება სახლების დანგრევა და ახალი კორპუსების მშენებლობა.

ცხინვალში თქვენი ვიზიტი არაერთგვაროვნად შეფასდა. ითქვა, რომ ამას სეპარატისტული ხელისუფლება პროპაგანდისტული მიზნებით გამოიყენებს...

- მართალია, ჩვენი ვიზიტის შესახებ ხელისუფლება საქმის კურსში არ ჩაგვიყენებია, მაგრამ მე მიჩნდება კითხვა - არის თუ არა სამხრეთ ოსეთი და აფხაზეთი საქართველოს ტერიტორია? მე, როგორც ამ ქვეყნის მოქალაქეს, მაქვს თუ არა უფლება გადავიდე ჩემი ქვეყნის ტერიტორიაზე? მგონი, რომ კი. მით უმეტეს, როდესაც იქ უნდა შევხვდე არასამთავრობოების წარმომადგენლებსა და სახალხო დამცველს. პოლიტიკა და ასეთი საკითხები ერთმანეთისაგან უნდა გაიმიჯნოს. ყველას შეუძლია ჰქონდეს საკუთარი აზრი და მათ შორის მეც.

ხელისუფლების მხრიდან არ ყოფილა დაინტერესება შეგვხვედროდნენ, რათა გვესაუბრა იმ ყევლაფერზე რაც ჩვენ ცხინვალში ვნახეთ და მოვისმინეთ, თუმცა ფაქტია, რომ თუნდაც იმ დანარჩენი ქართველი პატიმრების საკითხთან დაკავშირებით შესაბამის სტრუქტურებს უნდა ვესაუბროთ.