ხშირად ისმის კითხვა - ევროპულია თუ არა ქართული კულტურა?

ცხადია, - არა. იგი არ განეკუთვნება არც დასავლურ, არც აღმოსავლურ კულტურათა რიცხვს. “ყველაფერი, რასაც ქართული კულტურა ეწოდება, არითმეტიკულ საშუალოს წარმოადგენს ელ-ლენურ-ბიზანტიურსა და სპარსულ-აღმოსავლურ ექსტრემებს შორის“ - კონსტანტინე გამსახურდია.

ევროპული კულტურა, რომის ეკლესიის ძალისხმევით (ბერძნული ფილოსოფიის საფუძვლებზე) ბარბაროსებმა შექმნეს. ქართული კულტურა, ქრისტიანობის განვითარებამდე (ეკლესიური საფუძვლის გარეშე), ძველმა კოლხებმა და იბერიელებმა შექმნეს. დასავლეთში ქრისტიანობის შემოტანას, ბარბაროსები დახვდნენ. საქართველოში ქრისტიანობის შემოტანა-დამკვიდრებას, განვითარებული ქართული ცივილიზაცია დახვდა - ენა, დამწერლობა, სწავლება-მეცნიერება, ტექნოლოგიები.

ქართული კულტურა მხოლოდ გამდიდრდა სახარებისეული სწავლებით. ევროპული კულტურა კი მთლიანად ქრისტიანობის პროდუქტია - ე. ი. იქ ეკლესია ცივილიზაციის დამბადებელია (აქ არ ვგულისხმობ წინარე - ბერძნულ და რომაულ ცივილიზაციებს).

საქართველოში ქრისტიანულ კულტურასთან შერწყმის პროცესი მე-9-10 საუკუნეებში ხდება. ევროპაში კი ამ დროს ცივილიზაციის დაბადება ხდება, რამაც მხოლოდ 5 საუკუნის შემდეგ გამოიღო განვითარების ნაყოფი, როცა ევროპული საზოგადოება (სკოლები) ბიბლიის სწავლებიდან ნელ-ნელა მეცნიერების სწავლებაზე გადავიდა.

ამგვარად, სრულიად განსხვავებული წარსული და საფუძვლები გააჩნია ქართულ და ევროპულ ცივილიზაციებს. მსოფლიო კი იცვლება და ვითარდება...

და შემდეგ რა ხდება?!

შემდეგ, საქართველოში ხანგრძლივი დროით ეკლესიური კულტი მკვიდრდება და ძლიერდება. ცოდნა დოგმებით შეიბოჭა, ქართული ცივილიზაციის განვითარება შეჩერდა. ევროპაში კი მე-15 საუკუნიდან უკვე დექრისტიანიზაციის და სეკულარიზაციის პროცესი იწყება, რასაც მოყვა კაპიტალიზმის დაბადება. ქრისტიანულმა მსოფლმხედველობამ ლიბერალური შინაარსი შეიძინა და რელიგიური დოგმები კაპიტალისტურმა იდეებმა ჩაანაცვლა. ქართული კაპიტალიზმი კი არც შექმნილა და არც განვითარებულა. ჩვენთვის კაპიტალიზმი უცხოა. ქართველთა ძირითადი ნაწილი (95%) მატერიალისტურ-კაპიტალისტურ ცივილიზაციას ვერ ერგება, ვერ ეგუება და აგრძელებს პირველყოფილი ეკლესიური კულტურით ცხოვრებას, სინამდვილეში კი პრიმიტიულ წარმართულ ცხოვრებას, მსხვერპლთშეწირვებით და ძველი ხალხური ღვთისმოსაობით.

შემდეგ რა მოხდება?!

ალბათ დაიწყება უკუპროცესი. ფილოსოფოსთა აზრით, ცივილიზაციის ცენტრი შეიცვლება და ის გადაინაცვლებს ადამიანის დაბადების ადგილზე, და ეს შეიძლება იყოს აფრიკა. ბენედიქტ მე-16-ემ აფრიკას იმედის კონტინენტი უწოდა - „იქ შენარჩუნებულია ბავშვურობა, რწმენის ბავშვურად, გულით მიღება“...

ყველა ვარიანტში, გაიმარჯვებს რაციონალიზმი. და რაციონალური იქნება ან რწმენა ან მეცნიერება (უფრო კი - ან რელიგია, ან ტექნოლოგიები). გამარჯვებული აღმოჩნდება ის კულტურა, რომელიც სწორ არჩევანს გააკეთებს სულიერებას და მატერიალიზმს შორის. არჩევანი ყოველთვისაა - ვიღაცას მღვდელი მოსწონს, ვიღაცას მღვდლის ცოლი. და თუ ეს ასეა, ქართველებსაც გვაქვს შანსი, რომ ვიქნებით გამარჯვებული...

ოღონდ, პრიმიტიული წარმართობიდან, ჯერ ქრისტიანობაში უნდა „გადავინაცვლოთ“, და შემდეგ, როგორმე - რაციონალური აზროვნებაც შევძლოთ.

პ.ს. მცირე განმარტებები:

სათაურში დასმულ კითხვაზე ერთადერთი და საკმარისი პასუხი ცხადია არ არსებობს, თემა მრავალმხრივია და მსჯელობის საგანია.

გასათვალისწინებელია, რომ ბერძნული, რომაული და ბიზანტიური ცივილიზაციები მხოლოდ განვითარების საფეხურები იყო. ამის შემდეგ აყვავდა მთლიანად დასავლური ცივილიზაცია და ასე გრძელდება დღემდე - 500 წელი. სწორედ რელიგიურობის და კერძოდ ეკლესიის თემაა აქ მნიშვნელოვანი, დანარჩენი კი სახალისო ინტერპრეტაციაა...

ჩვენთვის საინტერესოა, თუ როგორ გადაურჩა პატარა ფინეთი წითელ ძალას. თავის დროზე ფინელმა ხალხმა ენერგიის სუბლიმაცია მოახდინა, კაპიტალიზმის განვითარება დაიწყო, საყოველთაო მობილიზაცია მოახდინა და მხოლოდ მძიმე ქრისტიანული ჯვრების იმედზე არ იყო - დაგვიფარავსო. ფინეთმა და დანარჩენმა ევროპამ ტექნოლოგიების გზა აირჩია და ეროვნული პოტენცია მხოლოდ რელიგიურ ძალისხმევას არ შეალია.

ცხადია, არავინ აპირებს ეკლესიის გუმბათების მორღვევას, ან პირიქით - სეკულარიზმზე უარის თქმას. აზროვნების განვითარებაზე ვსაუბრობთ და მის შედეგებზე. დასკვნა ყველამ თავად გამოიტანოს.