ბატონო მინისტრო, ბოლო კვირებში მთიანი-ყარაბახის ცეცხლის შეწყვეტის ხაზზე სროლები ისმოდა. ეს კავკასიაში ახალი ომის დაწყების პირველი ნიშნებია?
- სამწუხაროდ ეს მსგავსი ტიპის პირველი შემთხვევა არ არის. ჩვენ აზერბაიჯანელები, მუდმივად და ხმამაღლა ვსაუბრობთ იმაზე, რომ ეს არ არის „გაყინული კონფლიქტი“, როგორც მას საერთაშორისო დონეზე ზოგიერთი დამკვირვებელი უწოდებს.

ცეცხლის შეწყვეტის ხაზზე, მანძილი სომეხი და აზერბაიჯანელი ჯარისკაცების სანგრებს შორის ზოგიერთ მონაკვეთში 40 მეტრს არ აღემატება. ასეთი სიტუაცია დიდხანს ვერ გაგრძელდება. ბევრჯერ მითქვამს სომხებისთვის: თუკი შესაძლებელია დიპლომატიური გარღვევა, ამის გაკეთება ადრე სჯობს, ვიდრე გვიან.

ივნისის დასწყისში აზერბაიჯანის პარლამენტმა მოიწონა ახალი სამხედრო დოქტრინა, რომელშიც მკაფიოდაა ნათქვამი „ოკუპირებული ტერიტორიების გათავისუფლებისთვის“ ძალის გამოყენების უფლების შესახებ. ხომ არ წარმოადგენს ეს დოკუმენტი მუქარას სომხეთის მიმართ?
- ეს დოკუმენტი პირდაპირი მუქარა არ არის, ის რეაქციაა არსებულ სიტუაციაზე. მსოფლიოს ნებისმიერ ქვეყანას, რომლის ტერიტორიაც სხვა ქვეყნის მიერაა ოკუპირებული, სამხედრო ძალის გამოყენების უფლება აქვს. ამის თაობაზე გაერო-ს წესდების მეშვიდე თავის 51-ე მუხლშია ნათქვამი.

თუკი ეს პირდაპირი მუქარა არ არის, მაშინ ირიბი მუქარაა?
- დიახ. თუკი ტერიტორია ოკუპირებულია, გაერო-ს წესდების თანახმად სახელმწიფოს ამ რაიონების გათავისუფლებისთვის სამხედრო ძალის გამოყენების უფლება აქვს. ყველაფერი ძალიან მარტივადაა და სწორედ ამიტომ მივიღეთ სამხედრო დოქტრინა ასეთი სახით, თუმცა ჩვენ ვიმედოვნებთ რომ ჯერ ყველა დიპლომატიური გზა ამოწურული არ არის და მიგვაჩნია, რომ სომხეთის მხრიდან პოლიტიკური კეთილი ნების არსებობის პირობებში ჩვენ შევძლებთ ასეთი გარღვევის მიღწევას და ისეთი სიტუაციის შექმნას, რომელიც ყველასთვის სასარგებლო იქნება – სომხებისთვისაც, ჩვენთვისაც და რეგიონის სხვა ხალხებისთვისაც.

და მაინც, აზერბაიჯანი დრო და დრო იარაღს აჟღარუნებს. ხომ არ ნიშნავს ეს იმას, რომ ამ საკითხისთვის განკუთვნილი დიპლომატიური გადაწყვეტის ვადა იწურება?
- მე ნოსტრადამუსი არა ვარ და არ შემიძლია იმის თქმა, იწურება ეს დრო თუ არა. ამ საომარი რიტორიკის დასრულების საუკეთესო საშუალება არის სომხეთის ჯარების გაყვანა იმ ტერიტორიიდან, რომელიც მათ არ ეკუთვნით. არავის არ სურს ახალი ტრაგედია, ეს გასაგებია, თუმცა სომხებთან ჩვენი შეხვედრის დროს, ჩვენ მოგვყავს არგუმენტი, რომლის დახმარებითაც ამ მოლაპარაკებებს სერიოზულ შინაარს ვანიჭებთ.

ჩვენ ვადასტურებთ იმ ფაქტს, რომ აზერბაიჯანს აქვს ოკუპირებული რაიონების გათავისუფლების უფლება და ამისთვის იმავდროულად სამხედრო ძალის გამოყენება. ჩვენი ტერიტორიის 20% ოკუპირებულია, ამ რაიონებში ადგილი ჰქონდა ეთნიკურ წმენდას, იქ დღეს არც ერთი აზერბაიჯანელი არ დარჩა და ამიტომ არ შეიძლება თქმა – „უარი თქვით სამხედრო გადაწყვეტის გზაზე“. ყველა შესაძლებლობა განიხილება.

ბევრმა სპეციალისტმა ყურადღება მიაქცია იმას, რომ აზერბაიჯანის ახალ სამხედრო დოქტრინაში ნატო მხოლოდ ორჯერაა ნახსენები და ისიც ამ დოკუმენტის არც თუ მნიშვნელოვან ადგილებში. ხომ არ ნიშნავს ეს იმას, რომ აზერბაიჯანის ევრო-ატლანტიკურ სტრუქტურებში ინტეგრაცია მისთვის არარ არის პრიორიტეტი?
- არა, არ ნიშნავს და ევრო-ატლანტიკურ სტრუქტურებში ინტეგრაცია აზერბაიჯანის საგარეო პოლიტიკის ერთ-ერთ პრიორიტეტად რჩება, თუმცა ჩვენ კარგად უნდა გვესმოდეს, რომ ინტეგრაცია წევრობას არ ნიშნავს. ნატო-სთან და ევროკავშირთან ჩვენი თანამშრომლობა გაგრძელდება და ეს აუცილებელია იმ რეფორმების განხორციელებისთვის, რომლებიც გვჭირდება. რატომ უნდა გამოვიგონოთ ველოსიპედი? ჩვენ ცხოვრების ბევრ სფეროში ვცდილობთ ევროპული სტანდარტების დანერგვას – გზების მშენებლობით დაწყებული განათლებით დასრულებული.

როდესაც თქვენ დასავლეთთან ამ თანამშრომლობაზე საუბრობთ, ფიქრობთ თუ არა ადამიანის უფლებებზე?
- რა თქმა უნდა და დემოკრატიაზეც. ჩემთვის დემოკრატიის განმარტება – სტაბილურობაა. თუკი ამ სამი ელემენტის მიღწევა ხერხდება, მაშინ იწყება დემოკრატიზაციის პროცესი. დემოკრატია საზოგადოების განვითარებაა, ადამიანების აზროვნების განვითარება, ეს ადამიანური კაპიტალის ფილოსოფიაა.

დასავლეთის აზრით, მთელი რიგი ნაბიჯები არასწორი მიმართულებით გადაიდგა. საუბარია, მაგალითად შარშან ჩატარებულ რეფერენდუმზე, რომლის შედეგად პრეზიდენტის უფლებამოსილება არსებითად გაიზარდა.
- დემოკრატიის ყურადღების ცენტრში ხალხის ნებაა და რეფერენდუმი ხალხის ნების გამოხატულება იყო. თქვენ იმის თქმა გსურთ, რომ ხალხი შეცდა? ეს არასწორი მიდგომაა. მოსწონს ეს შედეგი ვინმეს თუ არა – ხალხის ნების გამოხატულება დემოკრატიის შემადგენელი ნაწილია.

ბოლო დროს აზერბაიჯანში რამდენიმე კრიტიკული განცხადება გაისმა „ნაბუქოს“ მშენებლობასთან დაკავშირებით, რომლის დახმარებითაც ევროპას რუსეთის ბუნებრივ გაზზე დამოკიდებულების შემცირება სურს. ნიშნავს თუ არა ეს იმას, რომ აზერბაიჯანი პოზიციას ცვლის?
- აზერბაიჯანი პროექტ „ნაბუქოს“ შემადგენელი ნაწილი არ არის, თუმცა აზერბაიჯანის საბადოების გაზით მომარაგება შეიძლება ამ გაზსადენითაც მოხდეს. დღეს ბევრი დაობს იმაზე, რეალურია თუ არა პროექტი „ნაბუქო“. „ნაბუქო“ – ევროპულ ბაზარზე კასპიის რეგიონიდან (და მათ შორის აზერბაიჯანიდან) ბუნებრივი გაზის ტრანსპორტირების ერთ-ერთი საშუალებაა. განიხილება ტრანზიტის ყველა ვარიანტი – საქართველოს, თურქეთის და რუსეთის გავლით. ყველაფერი იმაზეა დამოკიდებული თუ რამდენად რეალურია ეს შესაძლებლობები.

„ნაბუქო“ – პოლიტიკური პროექტია…
- თუკი ის პოლიტიკური პროექტია, მაშინ სჯობს ეს საკითხი ბრიუსელთან ერთად განიხილოთ.

ანუ თქვენთვის ეს პოლიტიკური პროექტი არ არის?
- არ მომწონს როდესაც ბუნებრივი გაზის მიწოდების თემის პოლიტიება ხდება. აზერბაიჯანი მხარს უჭერს დივერსიფიკაციის პრინციპს. ჩვენთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ შევძლოთ ევროპული ბაზრების მომარაგება სანდო და პროგნოზირებადი მარშრუტებით. იმავდროულად, საჭიროა იმის გათვალისწინებაც, რომ ბუნებრივ გაზს და ნავთობს შორის დიდი სხვაობაა.

გაზის შემთხვევაში მიმწოდებელმა ბოლომდე უნდა იცოდეს იმ გზის შესახებ, რომელიც მომხმარებლამდე მიდის. ამიტომ ეს უფრო რთული საკითხია, რადგან ტრანსპორტირების პროცესში სახელმწიფოთა დიდი ნაწილი მონაწილეობს და ხშირად საუბარი არამხოლოდ საერთაშორისო, არამედ ამ ქვეყნების საშინაო საქმეებსაც ეხება. პროექტი რაც უფრო პოლიტიზებული ხდება, მით უფრო რთულდება მისი რეალიზაცია.
”foreignpress”